การค้าบริการ/การลงทุน/การเคลื่อนที่ของบุคคล

1. การค้าบริการ/การลงทุน/การเคลื่อนที่ของบุคคลการค้าบริการ/การลงทุน/การเคลื่อนที่ของบุคคล “โอกาสและการขจัดอุปสรรค” นายวีรชัย พลาศรัย ผู้อำนวยการสำนักงานเจรจาเขตการค้าเสรีไทย-ญี่ปุ่น

2. เจรจาบนพื้นฐานของความเข้าใจและมิตรภาพเจรจาบนพื้นฐานของความเข้าใจและมิตรภาพ • มุ่งที่จะให้อีกฝ่ายผูกพันการเปิดเสรี แม้ในทางปฏิบัติอาจเปิดอยู่แล้ว แต่การผูกพันมีความสำคัญมาก เพราะจะทำให้ “ถอยหลัง” ไม่ได้ (เป็นการสละดุลพินิจ) • การผูกพัน อาจ ต่ำกว่า เท่ากับ หรือสูงกว่า กฎหมายปัจจุบัน • ฝ่ายไทยมีนโยบายเจรจาให้ญี่ปุ่นผูกพันระดับเท่ากฎหมายให้ มากที่สุด เพราะญี่ปุ่นค่อนข้างพร้อม แต่ของไทยเองมุ่งผูกพัน ต่ำกว่ากฎหมาย แม้กฎหมายไทยที่เกี่ยวข้องจะเปิดโอกาสให้ผูกพันสูงกว่าได้ (พ.ร.บ. 2542 มาตรา 10) เพราะไทยยังต้องการ เวลาปรับตัว

3. คำนึงถึงความแตกต่างในระดับการพัฒนาคำนึงถึงความแตกต่างในระดับการพัฒนา • ข้อผูกพันของทั้งสองฝ่ายจึงไม่จำเป็นต้องเท่าเทียมกันในทุกกรณี • ภาคบริการ 1. ญี่ปุ่น: ผูกพัน “standstill” (ผูกพันข้อจำกัดทั้งหมดที่มีอยู่ตามกฎหมายปัจจุบัน) ใน 105 สาขา/สาขาย่อย ไทย: ยังไม่ผูกพัน “standstill” ในสาขาใดๆ ทั้งสิ้นในขณะนี้ • ญี่ปุ่น: ผูกพันในสาขาบริการเพิ่มจากที่ WTO 65 สาขาย่อย / ปรับปรุงอีก 65 สาขาย่อย ไทย: ผูกพันเพิ่มจากที่ WTO เพียง 14 สาขาย่อย • ภาคลงทุนที่ไม่ใช่บริการ ญี่ปุ่น: ผูกพันเปิดเสรีให้ไทยเกือบทุกสาขาในการลงทุนที่ไม่ใช่บริการ ไทย: ผูกพันเปิดเสรีให้ญี่ปุ่นเพียงสาขาเดียว คือภาคผลิตรถยนต์ และน้อยกว่า 50% • ข้อห้ามกำหนดเงื่อนไขการลงทุน ญี่ปุ่น: ผูกพันข้อห้าม 11 ประการสำหรับการลงทุนในทุกภาค (รวมบริการ) ไทย: ผูกพันเท่าพันธกรณีของไทยภายใต้ WTO คือมีข้อห้ามเฉพาะ ในภาคที่ไม่ใช่บริการ 4 ประการ

4. กรอบการเปิดเสรีไทย-ญี่ปุ่นกรอบการเปิดเสรีไทย-ญี่ปุ่น • ใช้แนวทาง Positive List ในการเขียนข้อผูกพันการเปิดเสรี พูดง่ายๆ คือ “ทุกอย่างปิดหมด ยกเว้นระบุไว้อย่างชัดเจนว่าเปิดอะไรบ้าง” (สาขา/มาตรการ) • สามารถเจรจาแก้ไขข้อผูกพัน “ถอยหลัง” ได้แต่ต้องชดเชยตามแนวทางของ คตล. GATS • ไม่ใช้กลไกระงับข้อพิพาทรัฐ-เอกชนในเรื่องการกำหนดเงื่อนไขการลงทุน และกิจกรรมการลงทุนที่เป็น “pre-establishment” • จะเริ่มเจรจามาตรการปกป้องฉุกเฉิน (Emergency Safeguard Measures) 6 เดือนหลัง คตล. มีผลใช้บังคับ

5. ขอบเขตของการเปิดเสรี “การลงทุน”เกี่ยวข้องกับการเปิดเสรี “การค้าบริการ” อย่างไร การผลิต เกษตร ประมง ป่าไม้ เหมืองแร่ หมวด 1 หมวด 3 การลงทุน การค้าบริการ หมวด 2 หมวด 4

6. โอกาสและอุปสรรคที่ขจัดไปแล้ว :ข้อผูกพันการเปิดเสรีการค้าบริการ/ลงทุนของไทย สาขาบริการ • ไทยรับที่จะผูกพันเปิดเสรีให้บริษัทญี่ปุ่นเข้ามาจัดตั้งกิจการ/ให้บริการ เพิ่มเติมจากที่ผูกพันไว้ที่ WTO ในสาขาบริการทั้งหมด 14 สาขาย่อย (โดยบางสาขาย่อยมีเงื่อนไขต่างๆ ระบุไว้ด้วย) ดังนี้ - บริการที่ปรึกษาด้านการจัดการทั่วไป (100%) - บริการที่ปรึกษาการตลาด (49%) - บริการที่ปรึกษาการจัดการด้านบุคคล (49%) - บริการที่ปรึกษาการจัดการด้านผลิต (49%)

7. ข้อผูกพันการเปิดเสรีการค้าบริการ/การลงทุนของไทย (2) - บริการจัดการโครงการยกเว้นด้านการก่อสร้าง (49%) • บริการที่ปรึกษาด้านโลจิสติกส์ (51%) - บริการซ่อมบำรุงเครื่องใช้ไฟฟ้าในบ้านที่ผลิตในไทยและขายส่งเองโดยบริษัทญี่ปุ่นที่ให้บริการซ่อมบำรุงและขายส่งนั้น หรือบริษัทในเครือที่ยี่ห้อเดียวกัน และที่ผลิตในญี่ปุ่นโดยบริษัทในเครือที่ยี่ห้อเดียวกัน (60%) - บริการขายส่งและขายปลีกสินค้าที่ผลิตในไทยโดยบริษัทญี่ปุ่นที่ให้บริการ ขายส่ง/ขายปลีกนั้น หรือบริษัทในเครือที่ยี่ห้อเดียวกัน และรถยนต์ที่ผลิตในญี่ปุ่นโดยบริษัทในเครือที่ยี่ห้อเดียวกัน (75%)

8. ข้อผูกพันการเปิดเสรีการค้าบริการ/การลงทุนของไทย (3) - บริการโรงแรม 5 ดาว (60%) - ร้านอาหาร (60%) - สาขาโฆษณา (50%) - บริการท่าเรือมารีน่า (49%) - บริการคอมพิวเตอร์และบริการที่เกี่ยวข้อง (<50%) - บริการการศึกษาระดับอุดมศึกษา (<50%)

9. ข้อผูกพันการเปิดเสรีการค้าบริการ/การลงทุนของไทย (4) การลงทุนที่ไม่ใช่ภาคบริการ • ไทยรับที่จะผูกพันเฉพาะในภาคการผลิตรถยนต์ให้บริษัท/ คนญี่ปุ่นถือหุ้นได้น้อยกว่า 50% ในบริษัทที่จดทะเบียนในไทยและมีอัตราส่วนหนี้ : ทุน เท่ากับ 3 : 1 หรือน้อยกว่า โดยบริษัทดังกล่าวจะไม่ต้องขอรับการอนุญาตเพื่อประกอบธุรกิจ

10. ข้อผูกพันการเปิดเสรีการค้าบริการ/การลงทุนของญี่ปุ่นข้อผูกพันการเปิดเสรีการค้าบริการ/การลงทุนของญี่ปุ่น สาขาบริการ • ญี่ปุ่นรับที่จะผูกพันเปิดเสรีให้บริษัทไทยเข้าไปจัดตั้งกิจการ/ให้บริการ และ/หรือให้คนไทยทำงาน/ให้บริการในญี่ปุ่นได้ เพิ่มเติมจากที่ผูกพันไว้ที่ WTO ในบริการ 65 สาขาย่อย และปรับปรุงข้อผูกพันที่ WTO อีกประมาณ 65 สาขาย่อย สรุปที่สำคัญ ดังนี้ • บริการโฆษณา - บริการโรงแรม - บริการร้านอาหาร - บริการจัดเลี้ยง - บริการจัดการประชุม - บริการออกแบบพิเศษ - บริการทัวร์และไกด์ - บริการจัดทำ mailing list และจัดส่ง • บริการสปา - บริการจัดงานแสดงสินค้าและนิทรรศการ

11. ข้อผูกพันการเปิดเสรีการค้าบริการ/การลงทุนของญี่ปุ่น (2) • บริการจัดหางาน - บริการก่อสร้าง • บริการที่ปรึกษาด้านวิศวกรรม - บริการวิศวกรรมโยธา - บริการสถาปนิกบางประเภท - บริการบันเทิง • บริการอสังหาริมทรัพย์ - บริการบัญชีบางประเภท • บริการสัตวแพทย์ - บริการด้านดูแลคนป่วย/คนสูงอายุ • บริการให้เช่าเรือ เครื่องบิน และเครื่องจักร - บริการสอนรำไทย/ มวยไทย/ ดนตรีไทย/ อาหารไทย

12. ข้อผูกพันการเปิดเสรีการค้าบริการ/การลงทุนของญี่ปุ่น (3) - บริการที่ปรึกษาด้านการจัดการ - บริการรักษาความปลอดภัย • บริการที่ปรึกษาด้านวิทยาศาสตร์ - บริการหีบห่อ • บริการทำความสะอาดตึก - บริการทำซ้ำ • บริการพิมพ์และพิมพ์โฆษณา - บริการล่ามและแปล • บริการการศึกษาระดับอุดมศึกษา - บริการการค้าส่ง-ค้าปลีก (มีข้อยกเว้นเล็กน้อย) - บริการที่เกี่ยวข้องกับการผลิต เช่น การตัดเย็บเสื้อผ้า และเครื่องหนัง

13. ข้อผูกพันการเปิดเสรีการค้าบริการ/การลงทุนของญี่ปุ่น (4) - บริการที่เกี่ยวเนื่องกับการเกษตร ป่าไม้ เหมืองแร่ และล่าสัตว์ - บริการซ่อมบำรุงอุปกรณ์การขนส่งทางถนน (อู่ซ่อมรถ) - บริการที่ปรึกษากฎหมายระหว่างประเทศและกฎหมายต่างประเทศ • นอกจากนี้ ญี่ปุ่นรับที่จะผูกพันให้คนญี่ปุ่นที่ป่วยมารับการรักษาพยาบาลในไทยได้ โดยเบิกจ่ายเงินกองทุนของรัฐได้เท่ากับการรักษาในญี่ปุ่นตามกฎหมายญี่ปุ่น คือ ร้อยละ 70 • ทั้งหมดนี้เป็นข้อเสนอผูกพันรายสาขาที่ดีที่สุดที่ญี่ปุ่นเคยให้แก่ประเทศใดๆ จนบัดนี้

14. ข้อผูกพันการเปิดเสรีการค้าบริการ/การลงทุนของญี่ปุ่น (5) การลงทุนที่ไม่ใช่ภาคบริการ ญี่ปุ่นรับที่จะผูกพันเปิดเสรีให้บริษัทไทย/คนไทยเขาไปลงทุน ในทุกสาขาโดยมีข้อยกเว้นที่สำคัญ อาทิ - อุตสาหกรรมผลิตยา - อุตสาหกรรมอวกาศและยานอวกาศ - อุตสาหกรรมผลิตนํ้ามัน อุตสาหกรรมพลังงาน - อุตสาหกรรมการกระจายเสียง และการทำเหมืองแร่ การประมง การเกษตร ป่าไม้ และอุตสาหกรรมพื้นฐานที่เกี่ยวข้อง

15. การเคลื่อนที่ของบุคคล - ข้อผูกพันของไทย • การตรวจลงตราและการอนุญาตให้อยู่จะเป็นไปตามกฎหมายไทย ที่เกี่ยวข้อง (โดยเฉพาะ พ.ร.บ. คนเข้าเมือง 2522 และ พ.ร.บ. การทำงานของคนต่างด้าว พ.ศ. 2521) • รับจะหารือกับญี่ปุ่นต่อไปเกี่ยวกับเงื่อนไขของการออกและต่อใบอนุญาตทำงานในไทยเรื่องเงื่อนไขด้านจำนวนพนักงานต่างด้าวสูงสุดต่อบริษัท และปริมาณการนำเข้าเงินตราต่างประเทศต่ำสุด โดยจะหารือให้แล้วเสร็จภายใน 2 ปีหลังจาก JTEPA มีผลบังคับใช้

16. การเคลื่อนที่ของบุคคล – ข้อผูกพันของไทย (2) • รับจะหารือกับญี่ปุ่นเกี่ยวกับเงื่อนไขการอนุญาตให้พำนักในประเทศไทยเรื่องอัตราการว่าจ้างคนไทยต่อคนต่างด้าวในแต่ละบริษัท โดยจะหารือให้แล้วเสร็จภายใน 3 ปีหลังจาก JTEPA มีผลบังคับใช้ • ไทยจะอนุญาตให้คนญี่ปุ่นใช้บริการ One Stop Service Centre เพื่ออำนวยความสะดวกในการขอรับการตรวจ ลงตราและใบอนุญาตทำงานพร้อมกันได้ ดังนี้

17. การเคลื่อนที่ของบุคคล – ข้อผูกพันของไทย (3) - สำหรับพนักงานบริษัทในเครือของญี่ปุ่นที่มาทำงานในสาขาของบริษัทในเมืองไทย ซึ่งนำเงินตราต่างประเทศเข้ามาในไทยเป็นจำนวนเงินไม่ต่ำกว่า 3 ล้านบาท - สำหรับผู้ให้บริการสัญชาติญี่ปุ่นที่เป็นลูกจ้างของบริษัทในไทยที่มีเงินทุนจดทะเบียนชำระแล้วไม่ต่ำกว่า 2 ล้านบาท - สำหรับนักลงทุนญี่ปุ่น ที่นำเงินมาลงทุนจดทะเบียนชำระแล้วไม่ต่ำกว่า 2 ล้านบาท

18. การเคลื่อนที่ของบุคคล – ข้อผูกพันของญี่ปุ่น • การตรวจลงตราและการอนุญาตให้อยู่จะเป็นไปตามกฎหมายญี่ปุ่นที่เกี่ยวข้อง • โดยทั่วไป คนไทยที่จบปริญญาตรีจะเข้าไปทำงาน/ให้บริการในสาขาที่ญี่ปุ่นเปิดได้ และญี่ปุ่นรับที่จะเทียบปริญญาตรีไทยให้เท่ากับปริญญาตรีญี่ปุ่นโดยจะพิจารณาเป็นรายกรณี • สำหรับอาชีพพ่อครัวแม่ครัวไทย พนักงานสปา และคนดูแลผู้สูงอายุ ไม่ต้องจบการศึกษาระดับปริญญาตรี แต่พ่อครัวแม่ครัวต้องผ่านการศึกษาอบรมที่รัฐบาลรับรอง และผ่านการทำงาน รวมเวลาเรียนและทำงาน 5 ปีขึ้นไป

19. การเคลื่อนที่ของบุคคล – ข้อผูกพันของญี่ปุ่น (2) • สำหรับพนักงานสปา คนดูแลผู้สูงอายุ และคนสอนศิลปวัฒนธรรมไทย นั้น ทั้งสองฝ่ายยังต้องเจรจากันในรายละเอียดเพิ่มเติมต่อไป • สำหรับบางสาขา เช่น ช่างตัดเสื้อ ช่างซ่อมรถ ไม่ต้องจบปริญญาตรีแต่เข้าไปให้บริการได้ครั้งละ 3 เดือนและห้ามติดต่อลูกค้าโดยตรง

20. การขจัดอุปสรรคในอนาคตการขจัดอุปสรรคในอนาคต • จะมีการทบทวนข้อผูกพันเพื่อขยายขอบเขตและเพิ่มระดับการเปิดเสรี โดยครั้งแรกจะมีขึ้นภายใน 5 ปีหลังจากที่ JTEPA มีผลบังคับใช้ ยกเว้น บริการค้าส่ง-ค้าปลีก บริการซ่อมบำรุงและบริการเช่าจะทบทวนภายใน 3 ปีหลังจากที่ JTEPA มีผลบังคับใช้ • จะมีกลไกร่วมเพื่อพิจารณารับรองคุณวุฒิร่วมกันของปริญญา/ประกาศนียบัตรทางวิชาชีพ ซึ่งน่าจะช่วยอำนวยความสะดวกให้คนไทยไปทำงานในญี่ปุ่นเพิ่มขึ้นในอนาคต • การประติบัติเยี่ยงชาติที่ได้รับความอนุเคราะห์ยิ่ง (MFN) ในอนาคต จะไม่เป็นไปโดยอัตโนมัติ ต้องขอจึงจะพิจารณา

21. หากมีคำถาม/ข้อสงสัย โปรดติดต่อ สำนักงานเจรจาเขตการค้าเสรีไทย-ญี่ปุ่น กระทรวงการต่างประเทศ โทร. 02-643-5000 ต่อ 2625 www.mfa.go.th/jtepa