POMNIKI PRZYRODY

1. POMNIKI PRZYRODY

2. Pomnik przyrody – prawnie chroniony twór przyrody, szczególnie cenny ze względów naukowych, zabytkowych, kulturowych i innych Aktualny wzór oznaczenia pomnika przyrody w Polsce

3. Termin został wprowadzony przez Aleksandra von Humboldta na przełomie XVIII i XIX wieku, co dało początek kierunkowi konserwatorskiemu w ochronie przyrody.. Znaczącym propagatorem objęcia ochroną starych drzew byłHugo Conwentz. Pod postacią pomnika przyrody proponował objąć także rzadkie gatunki roślin i zwierząt.

4. Alexander von Humboldt

5. (ur. 20 stycznia 1855 w miejscowości Święty Wojciech koło Gdańska, zm. 12 maja 1922 w Berlinie) – botanik niemiecki, twórca nowego znaczenia pojęcia „pomnik przyrody”, pionier europejskiej ochrony przyrody, propagator idei parków narodowych, inicjator rezerwatu w Górkach Wschodnich, na terenie którego znajduje się obecnie rezerwat „Mewia Łacha”, dyrektor muzeum przyrodniczego w Zielonej Bramie (Zachodniopruskie Muzeum Prowincjonalne). Hugo Wilhelm Conwentz

6. HISTORIA POMNIKÓW PRZYRODY W POLSCE Po I wojnie światowej, jesienią 1918 roku ukazał się dekret Rady Regencyjnej o opiece nad zabytkami sztuki i kultury oraz rozporządzenie Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego o ochronie niektórych zabytków przyrody z 15 września 1919 roku. Później wydano rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o opiece nad zabytkami z 6 marca 1928 roku, gdzie po raz pierwszy padły słowa o ochronie alei przydrożnych. Następnymi aktami prawnymi regulującymi ochronę pojedynczych wartości przyrodniczych była ustawa o ochronie przyrody z 1934, 1949, 1991 i 2004 roku.

7. Fragment Ustawy o ochronie przyrody z 2004 roku „Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody ożywionej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.”

8. Dąb Bartek – jeden z najstarszych w Polsce dębów, od 1954 r. chroniony jako pomnik przyrody, rosnący przy drodze we wsi Zagnańsk, w województwie świętokrzyskim.

9. Według pomiarów z 2013 roku drzewo ma 28,5 metra wysokości, a obwód 985cm. Według danych z Nadleśnictwa Zagnańsk obwód pnia wynosi na wysokości 1,30 m – 9,85 m, a przy ziemi 13,4 m, rozpiętość korony 20 m x 40 m, okap korony 720 m³, pierśnica 3,14 m. Miąższość całego drzewa wynosi ok. 72 m³, miąższość grubizny całego drzewa ok. 65 m³, w tym pień główny – ok. 46 m³.

10. *Według jednej z legend Jan III Sobieski i Marysieńka ukryli w Bartku skarby. *Na pniu Bartka, od strony południowo-wschodniej zawieszone są dwie figury ukrzyżowanego Chrystusa, odlane prawdopodobnie w miejscowych fabrykach żelaza. Na jednej z figur widoczny jest rok 1853. Według ustnych przekazów, miały one być umieszczone na pamiątkę powieszenia na Bartku dwóch oficerów powstańczych z powstania styczniowego. Według innej wersji podania, odlew miał być zawieszony na pamiątkę zwycięstwa Sobieskiego pod Wiedniem, a drugi został umieszczony na Bartku na pamiątkę wygaśnięcia epidemii cholery w 1853 r.

11. Kasztanowiec – rodzaj drzew, rzadziej krzewów należących do rodziny mydleńcowatych. Obejmuje ok. 25 gatunków pochodzących z południowo-wschodniej Europy, Ameryki Północnej oraz Azji wschodniej. W Polsce wszystkie uprawiane gatunki są introdukowane* przez człowieka. Gatunkiem typowym jest kasztanowiec zwyczajny *jest to celowe wprowadzenie przez człowieka na teren uprawy chronionej organizmów pożytecznych

12. Pokrój: Dorastają nawet do 40 m wysokości. Pąki: Duże, charakterystyczne dla całego rodzaju, kleiste lub suche. Liście: Ustawione naprzeciwlegle, dłoniastodzielne, złożone z 5–9 listków na długich ogonkach. Kwiaty: Obupłciowe lub rozdzielnopłciowe w tym samym kwiatostanie, zazwyczaj zebrane w okazałe, wyprostowane wiechy o wys. do 30 cm, w kolorze białym, żółtawym, różowym lub czerwonym. Kwiat składa się 4–5 płatków i tyluż działek kielicha. Płatki opatrzone paznokciem. Pręcików jest 5–9, słupek jeden, górny. Owoce: Torebka gładka lub kolczasta, rozpadająca się po dojrzeniu na trzy części. Nasiona bardzo duże, ciemnobrązowe z kolistym znacznikiem (hilum), popularnie nazywane „kasztanami”.

13. Rośliny ozdobne: Niektóre gatunki są sadzone jako drzewa parkowe i alejowe oraz do nasadzeń przydrożnych. Trochę kłopotliwe ze względu na jesienne zaśmiecanie otoczenia. Rośliny lecznicze: Niektóre gatunki są stosowane w medycynie ludowej i homeopatii.

14. W naszym mieście kasztanowiecjako pomnik przyrody rośnie w Parku Dąbrówka, ul. 1 maja

15. Jego obwód wynosi 390cm.

20. Wiąz szypułkowy, limak – gatunek drzewa należący do rodziny wiązowatych.

21. Pokrój: Drzewo o szerokiej, kopulastej lub pucharowato rozszerzonej ku górze koronie i o wysokości do 35-40m. Pędy: Pędy, nawet starsze gałązki, szczeciniasto owłosione. Pączki jednakowej wielkości i kształtu. Łuski dwubarwne – jasnobrunatne z ciemniejszymi brzegami. Pączki ostre. Pęd bruzdowany, bardzo gęsto się rozgałęzia. Liście: Liście o kształcie eliptycznym lub odwrotnie jajowatym. Charakterystyczną cechą tego gatunku jest silna asymetryczność liści u nasady. Z wierzchu liście są gładkie lub nieco szorstkie, od spodu miękko omszone. Ogonek liściowy krótki (4-6mm). Kwiaty: Na długich, zwisających szypułkach. Okwiat 6-dzielny o orzęsionych brzegach. Pręciki (6-8) o fioletowych pylnikach. Znamiona białe. Kwitnie od marca do kwietnia. Owoce: Owocem jest spłaszczony orzeszek otoczony dokoła pergaminowatym skrzydełkiem. Owoce niewielkie, gęsto i drobno orzęsione, zwisające na długich i cienkich szypułkach. Korzeń: Ma głęboki system korzeniowy. Oprócz głębokiego korzenia palowego wytwarza silne i również dość głębokie korzenie boczne. Dzięki temu jest odporny na silne wiatry.

22. Roślina ozdobna. Sadzony w parkach. Odporny na naczyniową chorobę wiązów. Drewno jest mniej cenne, niż u wiązu polnego i górskiego. Znajduje zastosowanie w budownictwie wodnym i meblarstwie (m.in. do wyrobu sklejek).

23. Wiąz szypułkowy jako pomnik przyrody rośniew naszym mieście w Parku Dąbrówka, ul. 1 maja

24. Jego obwód wynosi 370cm.

27. Dwa wiązy szypułkowe jakopomnik przyrody, w naszymmieście rośnie w Parku Uniwersyteckim, ul. 1 maja

28. Mają one obwód 425cm i 330cm.

32. Dąb szypułkowy – gatunek typowy dla rodzaju dębów, obejmującego drzewa liściaste z rodziny bukowatych. Jest gatunkiem długowiecznym, żyje ponad 700 lat.

33. Pokrój: Drzewo rosnące swobodnie wykształca szeroką koronę. Korona młodych drzew jest kulista, z czasem staje się kopułowata. Pień i pędy: Drzewo rosnące swobodnie ma krótki, konary są grube, nisko osadzone i rozłożyste.. Młode drzewo ma korę gładką, błyszczącą, brązowawą lub białoszarą, stare – grubą, szarą do ciemnoszarej, głęboko, podłużnie spękaną Pąki: Pąki skrętoległe , jajowate, na wierzchołku słabo zaostrzone, na przekroju poprzecznym mają kształt zbliżony do pięciokąta. Liście: Ułożone są skrętolegle. Mają blaszkę liściową nieregularną, odwrotnie jajowatą. Na wierzchołku blaszka jest zaokrąglona lub nawet wycięta, a u nasady uszkowata. Liście są skórzaste. Kwiaty:  Kwiaty męskie – długie i wiotkie, luźno zwisające kotki zgrupowane po kilka sztuk i wyrastające z pąków bocznych zeszłorocznych pędów. Kolor żółtawozielony. Kwiaty żeńskie – mało widoczne, drobne, kształt cebulkowaty. Owoce: Orzechy potocznie nazywane żołędziami. Korzeń: Głęboki, palowy na glebach głębokich i świeżych, powierzchniowy na glebach płytkich.

34. Surowiec drzewny Drewno dębowe jest cenione w stolarstwie, bednarstwie i szkutnictwie (twardością niekiedy przewyższa drewno bukowe). Dawniej wykorzystywane również w kołodziejstwie oraz jako materiał konstrukcyjny. Roślina lecznicza Galasy Garbarstwo Żołędzie jako pokarm dla zwierząt leśnych. Roślina ozdobna: niektóre odmiany są bardzo dekoracyjne. Często sadzony jako drzewo pamiątkowe, żyje najdłużej z krajowych drzew liściastych. Dobrze znosi cięcie, dzięki czemu może być stosowany na żywopłoty i formowane szpalery. Wykorzystywany także do obsadzania parków, osiedli oraz do nasadzeń przydrożnych.

35. W naszym mieście dąb szypułkowy, „Jakub”, jako pomnik przyrody rośnie na ul. Ks. Płonki nr 5

36. Jego obwód wynosi 420cm.

39. Dąb szypułkowy jako pomnik przyrody w naszym mieście rośnie na cmentarzu na ul. Ks. Płonki

40. Jego obwód wynosi 410cm.

44. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Karolina Dziekanowska