370 likes | 1.16k Views
GEOGRAFIA DBH 1. 5. UNITATEA: INGURUNE HOTZAK, BEROAK ETA EPELAK. PAISAIA NATURALEN BANAKETA GEOGRAFIKOA. Paisaia naturala Klimaren, lurzoruaren, erliebearen, landarediaren eta faunaren arteko erlazioaren emaitza, planetako inguru jakin batean
E N D
GEOGRAFIADBH 1 5. UNITATEA: INGURUNE HOTZAK, BEROAK ETA EPELAK
PAISAIA NATURALEN BANAKETA GEOGRAFIKOA • Paisaia naturala • Klimaren, lurzoruaren, erliebearen, landarediaren eta faunaren arteko erlazioaren emaitza, planetako inguru jakin batean • Izaki bizidunen eta inguruneak izandako berezko bilakaeraren ondorio (gizakiaren esku-hartze gabe) • Paisaian eragina duten faktoreak • Klima • Lurzorua • Erliebea • Landaredia
PAISAIA NATURAL NAGUSIAK • Ingurune epel hotzak • Baso hostoerorkorrak • Otalurrak • Estepa kontinentala • Basamortu kontinentala • Ingurune epel beroak • Baso mediterraneoa • Makia eta garriga • Laurisilvae-basoa • Estepa eta basamortu subtropikala • Ingurune hotzak • Basamortu polarra • Tundra • Taiga • Goi-mendiko landaredia • Ingurune beroak • Oihan ekuatoriala • Jungla tropikala • Sabana • Estepa tropikala • Basamortu beroa
BASAMORTU POLARRA • Kokapena: • Zirkulu polar artiko eta antartikoan • Flora: • Ez dago landarerik • Fauna: • Hotzera ondo moldatutako animaliak • Fokak eta pinguinoak
TUNDRA • Kokapena: • Klima subpolar lehor nagusia duten latitudeetan • Amerikako, Europako eta Asiako iparraldean • Flora: • Likena eta goroldioa • Fauna: • Erbi artikoa, azeri artikoa eta elur-oreina
TAIGA • Kokapena: • Klima subpolarreko eskualderik hezeenetan • Flora: • Koniferoen baso zabalak • Izeia • Hosto iraunkorrak eta kono itxura • Fauna: • Katagorriak, untxiak, otsoak, hartza, bisoia, karibua, altzea…
GOI-MENDIAK • Kokapena: • 2.500 m-tik gorako eskualdeak • Goi-mendietako klima • Flora: • 3.000 m-tik behera • Konifero basoak ugarienak • Altitudeak gora egin ahala • Likenak eta goroldioak nagusitu • Altitude handiagoetan elur iraunkorrak
OIHAN EKUATORIALA • Kokapena: • Ekuatorearen inguruko eskualdeetan • Tenperaturak beroak urte osoan • Prezipitazio ugari • Flora: • Zuhaitz oso altuak-elkarrengandik oso hurbil • Oihanaren barnealdea iluna eta hezea • Kaobak, ebanoak, landare igokariak, lianak… • Fauna: • Orangutana, jaguarra, narrastiak, intsektuak…
JUNGLA TROPIKALA • Kokapena: • Montzoietako klima • Flora: • Zuhaitz hostoerorkorrak • Teka • Fauna: • Tximinoak, tigreak, kakatuak, tukanak…
SABANA • Kokapena: • Urtaro lehor oso luzeak • Flora: • Metro bateko belar eta zuhaixkak • Tamaina ertaineko zenbait zuhaitz • Fauna: • Jirafak, elefanteak, antilopeak, ñuak, lehoiak, lehoinabarrak, hienak…
ESTEPA • Kokapena: • Afrikako eskualde tropikaletan • Euri-sasoi laburra • Flora: • Belar eta zuhaixkak (hostoak galdu) • Landare zukutsuak • Kaktusa • Fauna: • Animalia gutxi • Erbia, bisontea…
BASAMORTU BEROA • Kokapena: • Bi tropikoetatik hurbil dagoen eskualdean • Klima oso lehorra • Euria oso urria • Flora: • Oasiak • Zuhaixkak, landare zukutsuak… • Palmondoak.. • Fauna: • Eskopioiak, sugeak…
INGURUNE HOTZETAKO BIZIMODUA • Basamortu hotzetan bizitzea • Herri nomadak normalean • Amerikako iparraldean (Alaska, Kanada eta Groenlandia): eskimalak edo inuitak • Eskandinaviako iparraldean: lapoiak edo saamiak • Ehizatik eta arrantzatik bizi • Garraiobideak: • Txakur-lerak • Foken larruz, bale-hezurrez eta zurez egindako piraguak
INGURUNE HOTZETAKO BIZIMODUA • Altitude handietan bizitzea • Tibetar artzainak (Tibet eta Himalaia) • 3.000-5.000 m-ko altitudean • Artzain nomadak • Jaken esnea, artilea, okela, ilea eta larrua • Garraioak: • Jak-ak, ahuntzak eta zaldiak
INGURUNE BEROETAKO BIZIMODUA • Oihanean bizitzea • Amerikako eta Afrikako oihanetan • Yanomamiak (Amazonia) • Pigmeoak (Afrikako erdialdean) • Landare-biltzetik, ehizatik eta arrantzatik • Gaur egun oihanak arriskuan, errepideak sortzen
INGURUNE BEROETAKO BIZIMODUA • Eremu tropikalean bizitzea • Eremurik lehorrenetan • Artzain talde nomadak • Beste batzuk nekazartiza estentsibotik eta abeltzaintzatik bizi • Eremu tropikal euritsuan (montzoietako Asian) • Jende asko bizi • Gehienak arrozazen nekazaritzatik bizi • Plantazio handiak: • Azukre-kanabera, kafea, tabakoa, anana, tea… • Ongarriak, makinak… erabili
INGURUNE BEROETAKO BIZIMODUA • Basamortuan bizitzea • Oso jende gutxi bizi • Oasien inguruetan talde sedentario batzuk • Artzain nomadak • Saharako tuaregak • Arabiako beduinoak • Nagusiki ehizatik bizi dira • Australiako aborigenak • Kalahari basamortuko boskimanoak
BASO HOSTOERORKORRA • Kokapena: • Eremu epel hezeetan (Klima atlantikoan…) • Klima kontinental hezeko eremuetan • Flora: • Zuhaitz hostoerorkorrak dira nagusi • Haritzak, pagoak, eta gaztainondoak • Fauna • Aberatsa • Oreinak, basurdeak, satorrak, otsoak, azkonarrak, hontzak…
OTALURRA • Kokapena: • Ozeano Atlantikoko itsasertzeko eskualdeetan • Lainoa eta euria ugariak • Flora: • Ez dago zuhaitzik (haize oso gogorra) • Zuhaixkak • Txilarra, iratzeak, isatsa eta ezpela • Fauna • Ez dago animalia askorik • Hegaztiak eta ugaztun txikiak ugari • Saguak, trikuak eta azeriak
ESTEPA KONTINENTALA • Kokapena: • Prezipitazio urriko klima kontinentaleko eremuetan • Ordoki zabalak • Hainbat izen: • Estepa: Europa erdialdean eta Asian • Belazea: Ipar Amerikan • Pampa: Argentinan • Flora: • Belar luzeko zabaldi handiak (gehienbat gramineoak) • Fauna • Gehienbat belarjaleak • Bisonteak, basazaldiak, untxiak…
BASAMORTU KONTINENTALA • Kokapena: • Barrualdeko eskualdetan • Ez du euririk egiten • Tenperatura bitartea handia (muturreko klima) • Flora: • Ia ez dago landarerik • Asia barrualdeko ordokiak • Asia erdialdetik Mongoliako Gobi basamorturaino • Fauna • Fauna oso urria eta tamaina txikikoa
BASO MEDITERRANEOA • Kokapena: • Klima mediterraneoko eskualdeetan • Flora: • Zuhaitz hostoiraunkorrak • Artea, erkametza eta artelatza • Fauna • Ugaztunak • Erbia, untxia, katamotza, basurdea… • Hegaztiak • Araba-zozoa, eperra…
MAKIA ETA GARRIGA • Kokapena: • Klima mediterraneoko eskualdeetan • Flora: • Zuhaixka eta sastrakaz osatutako masa trinkoak • Basolibondoak, sastrakak, legeltxorra, txilarra, isatsa, erromeroa, ezkaia eta izpilikia
LAURISILVAE-BASOA • Kokapena: • Klima subtropikal hezeko eskualdeetan • Asia eta Amerikako eskialdean • Zeelanda Berrian • Kanariar uharteetan • Flora: • Hostoiraunkorreko zuhaitzak • Zuhaixkak, liana eta belar mota asko • Fauna: • Espezieen aniztasun txikia • Tamaina ertainekoa
ESTEPA ETA BASAMORTU SUBTROPIKALA • Kokapena: • Afrika iparraldean • Iberiar penintsulako hego-ekialdean • AEBko hegoaldean • Flora: • Zuhaixkak, sastrakak (ezkaia eta espatzua), kaktusak • Fauna • Tamaina txikiko animalia gutxi