Download
1 / 24
240 likes | 491 Views
Radioactiviteitsmetingen. Meetapparatuur voor intervenanten. Radioactiviteitsmeting. Wat willen we meten ? Straling ? Activiteit ? Dosis ? Gevaar ? Type nuclide? … En hoe gaan we dit meten ? Meetpoort Dosistempometer Besmettingsmeter Spectrometer …. WAT meten ?.
E N D
Radioactiviteitsmetingen Meetapparatuurvoor intervenanten
Radioactiviteitsmeting Watwillen we meten? • Straling? • Activiteit? • Dosis? • Gevaar? • Type nuclide? • … En hoe gaan we ditmeten? • Meetpoort • Dosistempometer • Besmettingsmeter • Spectrometer • …
WAT meten? Aanpakstapvoorstapzoalsbeschreven in de richtlijnen (art. 4 van richtlijnen): • Algemene procedure: bijlage5 • Gelokaliseerdebron: bijlage6 • Homogenebron: bijlage 7
Alarm bij meetinstrument (1) • Type meettoestel: meetpoort • Wat meten: DETECTIE van straling (welke?) • Principe: Scintillatie (lichtflitsen) • Eenheid: counts per second (cps) • Controleert op overschrijding van de alarmdrempel • Mogelijkheid tot bepaling van de waarschuwingsdrempel / actiedrempel (homogeen)
Number of events Average counting value Counting in cps Alarm bij meetinstrument (3) “ALARMDREMPEL”: 5σ boven achtergrondstraling (softwarematig) = standaardafwijking v/d achtergrond 99,99% wijkt minder dan 5 keer de standaardafwijking af van de verwachtingswaarde Wanneer de alarmdrempel wordt overschreden is men dus bijna 100% zeker dat er iets radioactief in zit! ALARMSIGNAAL !
Alarm bij meetinstrument (4) Grote gevoeligheid: waarschuwt voor mogelijk gevaarlijke lading Reële gevaar onbekend want de meting is afhankelijk van: • Energie van straling en de responscurve van de scintillator • Eventueel toegepaste afscherming rond bron • Aard de lading (afscherming) • Geometrie van de lading (bron in het midden/aan de wand) • Dikte van de vrachtwagenwand (afscherming) • Activiteit/halfwaardetijd van de bron Bijkomende analyse noodzakelijk
Alarm bij meetinstrument (5) “WAARSCHUWINGSDREMPEL”: 20 x achtergrondstraling “ACTIEDREMPEL”: 2 x achtergrondstraling (enkel bij homogene verdeling) Waarschuwingsdrempel Waarschuwinsdrempel Actiedrempel Ch 1: 20 x 3425 = 68500 cpsCh 1: 2 x 3425 = 6850 cps Ch 2: 20 x 3701 = 74020 cpsCh 2: 2 x 3701 = 7402 cps Gelokaliseerd ! TRAGE SNELHEID !
Alarm bij meetinstrument (6) GELOKALISEERD vs. HOMOGEEN Gelokaliseerd: ! Lage snelheid ! om lokalisatie mogelijk te maken
Meting van het dosistempo (1) • Type meettoestel: Dosistempometer • Wat meten: METING van impact v/d straling • Principe: Ionisatie • Eenheid: µSv/h (of afgeleiden!) • Geeft aan hoe “gevaarlijk” iets is
Meting van het dosistempo (3) ! LET OP DE EENHEDEN! • mSv/uur (milliSievert) Gedeelddoor1000 • µSv/uur (microSievert) Gedeelddoor1000 • nSv/uur (nanoSievert)
Meting van het dosistempo (4) Dosisdebieten in België te wijten aan de natuurlijke achtergrondstraling Tussen 60 en 130 nSv/h afhankelijk van de regio
Meting van het dosistempo (5) Geeft u een idee voor het onmiddellijk gevaar op een bepaalde plaats Trage responstijd
Opsporen van de bron (1) • Type meettoestel: Mobiele stralingsmeter • Wat meten: Straling in meetsonde (best richtingsgevoelig) • Principe: Scintillatie • Eenheid: cps + auditief signaal • Helpt een bron te lokaliseren
Opsporen van de bron (2) Snelle responstijd Auditief signaal - intuïtief Geen idee van het reële gevaar
Karakterisatie van de bron (1) • Medisch/niet medisch • Kortlevend/langlevend • Type nuclide • Activiteit
Oorsprong medisch? • Op basis van uitzicht (luier, maandverband, verzorgingsmateriaal); • Op basis van radionuclide (Gamma-spectrometer – niet verplicht) MEESTAL STEEDS KORTLEVEND (check op later tijdstip)
Kortlevend - Langlevend • Na 7 dagen terug meten Dosistempo lager dan 2/3 van initiële dosistempo (! Op zelfde methode meten: afstand, achtergrond, …) Dit komt overeen met T1/2=12 dagen • Medische isotopen meestal kortlevend • Tc-99m: T1/2 = 6 h • I-131: T1/2 = 8 d • Ga-67: T1/2 = 3,3 d • Tl-201: T1/2 = 3 d • In-111: T1/2 = 2,8 d • Opgepast met langlevende medische isotopen: • Ra-226: T1/2 = h • …
Type nuclide • Zeer veel isotopen in de wereld • Bepalen via spectrometrie of berekeningen • Wordt bepaald door de erkend deskundige bij de afvoerprocedure (Kan vooraf bepaald worden door de uitbater om eventuele uitsortering van de gehele lading te voorkomen van bepaalde isotopen in bepaalde omstandigheden – niet verplicht)
Activiteit Voor een schatting van de activiteit dient men • de achtergrondaf te trekkenvan de meting • de energiete kennenvan de straling en dus het type radio-isotoop. • te beschikkenover eenkalibratiecurve (of tabel) van de detector. • de geometriete kennen(relatievepositie detector/bron). • rekening te houden met eventueleafscherming; • de bronte beschouwdalseenpuntbron; • te beschikkenover eenreferentiedosisdebiet /activiteit; Bv.: 37 MBq (1 mCi) Co-60 = 11,5 µSv/h op 1m VERANTWOORDELIJKHEID VAN EXPERT
Persoonlijke dosissen (1) • Type meettoestel: persoonlijke dosimeter • Wat meten: Dosis gedurende langere tijd • Bv. uitlezing per maand (passieve dosimeter) – TLD/OSL • Bv. uitlezing na elke interventie (elektronische dosimeter) + directe uitlezing + alarmniveau’s BIJ HET STRIKT VOLGEN VAN DE RICHTLIJNEN KUNNEN DE WETTELIJK DOSISLIMIET VOOR PUBLIEK NIET OVERSCHREDEN WORDEN NIET VERPLICHT !
Persoonlijke dosimeter (2) Dosisregistratie gedurende lange tijd Instelbare waarschuwings-alarmen Bewijswaarde bij betwistingen Geen idee van het reële gevaar Vals gevoel van veiligheid
Overzicht • Meetpoort • Scintillator • Cps, cpm • Alarmniveaus • Persoonlijke dosimeter (passief/actief) • TLD/OSL dosimeter • Direct uitleesbare dosimeter (+ alarmen) • µSv/h, µSv • Stralingsmeter • Detectiestraling • cps, cpm • Snellerespons • Dosistempometer • Ionisatiekamer/GM • µSv/h, µSv • Trage respons
