Myślące trzciny i ideał rozumności

Myślące trzciny i ideał rozumności Konrad Talmont-Kaminski UMCS

Pascal, Pensees 37 • Człowiek jest tylko trzciną, najwątlejszą w przyrodzie, ale trzcinąmyślącą.

Hume o faktach Racjonalność ograniczona Dotychczasowy sukces w przewidywaniu Jak sceptyczny był Hume? Zwyczaje Hume’a i heurystyki Heurystyki Uzasadnianie przekonań, przesądzanie sprawy Zdolność do życia w środowisku Nędza sceptycyzmu Agenci kognitywni Argumenty1, argumenty2czy argumenty3 Stosowność prawdy Paleta naturalizujących neo-Peiceanistów Plan

Hume o faktach • Brak uzasadnienia dla twierdzeń dotyczących faktów • Uosobienie racjonalności • Nieskończona ilość czasu prowadzi do nieskończonej kogitacji

Racjonalność ograniczona • Jesteśmy zmuszeni do dochodzenia do wniosków mimo bycia ograniczonymi co do: • Dostępnego czasu • Dostępnych informacji • Dostępnych uzdolnień kognitywnych • Nic to nie daje, gdyż nasze działania są nierozważne a ich sukces jedynie przypadkowy

Dotychczasowy sukces w przewidywaniu • Naiwna reakcja do problemu indukcji • Ale, jak mógłby Hume wytłumaczyć dotychczasowy sukces w przewidywaniu? • Samospełniające się przepowiednie? • Nie, bo dotychczasowe niepowodzenia • Przypadkowy cud? • Opcja, która Hume’owi by się nie podobała • Odmówić odpowiedzi • Nie, Hume nie może wyprzeć się tego co wynika z jego stanowiska • W najlepszym przypadku, Hume ma tak samo wiele problemów jak my

Jak sceptyczny był Hume? • Jak powinniśmy rozumieć siłę argumentu Hume’a? • Argument ma tylko wykazać, że nie ma rozumowania dotyczącego faktów podobnego do rozumowania dotyczącego relacji pomiędzy ideami • Hume chętnie dozwalał, że przewidujemy • Powinniśmy się bliżej przyjrzeć pojęciu zwyczajów/przyzwyczajeń (habits) Hume’a

Hume’a zwyczaje i heurystyki • Jak wyglądają nasze antycypujące zwyczaje? • Uniwersalne reguły • Nie wygląda na to • Heurystyki • Tendencyjne i zależne od kontekstu • Kahnemann i Tversky • Szybkie i oszczędne • Gigerenzer • Racjonalność • Nie jest piękna i perfekcyjna • Ale naprędce skleconym dziwadłem

Heurystyki • Przykłady: • Zakotwiczenie • Jak będzie wyglądać Europa Centralna za 20 lat? • Rozpoznanie • Które miasto jest większe: Melbourne czy Geelong

Heurystyki • Skrót perspektywiczny • Czy łuk w St. Louis jest tak samo szeroki jak wysoki?

Uzasadnianie przekonań, przesądzanie sprawy • Jak uzasadnić heurystyki? • Zakładają wiedzę o świecie • Nasza wiedza o świecie musi grać rolę w jakimkolwiek uzasadnieniu • Petito principii? • Czy koherentyzm jest lepszy od fundacjonalizmu? • Nie, obydwa stanowiska zakładają, że racjonalność polega na posiadaniu postaw zdaniowych, pomiędzy którymi istnieją odpowiednie relacje • Ale, racjonalność jest ‘po coś’

Przekonania • Przekonanie to reguła działania lub, w skrócie, zwyczaj. • Peirce – Jak uczynić nasze myśli jasnymi Działania Odczucia

Zdolność do życia w środowisku • Uzasadnienie racjonalności • Jej funkcja w przyczynianiu się do naszej zdolności do życia jako organizmów istniejących w określonym środowisku • Racjonalność zwiększa zdolność do adaptacji • Wartości brak dalekowzroczności • Echo Hume’a • Emocje tak samo istotne (kognitywnie) jak intelekt

Nędza sceptycyzmu • Jak żyć bez przekonań? • Niemożliwe • Sceptyczne twierdzenia • Nie oferują alternatywy w kontekście zdolności do życia • Mogą być tylko uważane za wykazujące braki w naszym zrozumieniu

Agenci epistemiczni • Racjonalność zrelatywizowana do indywidualnych gatunków/środowisk? • W pewnym stopniu tak - heurystyki • Ale… • Cechy agentów epistemicznych • pantofelek / sowa / człowiek / instytut naukowy • Cechy epistemiczne • Cechy pragmatyczne • Opierają się na potrzebie utrzymania autonomii

Argumenty1, argumenty2czy argumenty3 • Ale co to ma do czynienia z argumentami dedukcyjnymi? • Potrzeba wyjaśnić ich rolę • Trzy (oczywiście) rodzaje argumentów • Argumenty1 • Abstrakcyjne logiczne relacje pomiędzy treściami zdań • Argumenty2 • Metody przekonywania innych • Argumenty3 • Metody jakie używamy do podejmowania decyzji

Stosowność prawdy • Jak powiązać te trzy rodzaje argumentów? • Prawda gra kluczową rolę • Efektywne działania generalnie polegają na wystarczająco wiernych modelach • Działając na podstawie przekonania zakładamy jego prawdę • Argumenty3powinny prowadzić do prawdy • Inni stykają się z takimi samymi sytuacjami • Argumenty2powinny prowadzić do prawdy • Argumenty1zachowują prawdziwość • Argumenty2w formie argumentów3będą bardziej przekonywujące • Logiczne sprzeczności mogą stać się praktycznymi sprzecznościami

Paleta naturalizujących neo-Peirceanistów • Hooker, Cliff • Reason, Regulation and Realism • Hookway, Christopher • Truth, Rationality and Pragmatism • Haack, Susan • Evidence and Inquiry • Hacking, Ian • Representing and Intervening • Rescher, Nicholas • Methodological Pragmatism

Dziękuję • i zapraszam na Kazimierz Naturalised Epistemology Workshop ’05 • 1. – 7. września, 2005 r. • Konrad Talmont-Kaminski • Wydział Filozofii i Socjologii • Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej • Lublin • ktalmont@bacon.umcs.lublin.pl • http://bacon.umcs.lublin.pl/~ktalmont

Myślące trzciny i ideał rozumności