เทคโนโลยีชีวภาพ : ระดับมหภาคและจุลภาค Biotechnology: Macro-Micro Perspective

1. โครงสร้างนโยบาย การวิจัยของชาติระยะยาว (2552-2572) Policy Infrastructure for Long Term Research (2009-2029) เทคโนโลยีชีวภาพ : ระดับมหภาคและจุลภาคBiotechnology: Macro-Micro Perspective

2. คณะผู้วิจัย: พงศ์เทพ อัครธนกุล วิชัย โฆสิตรัตน อรชส นภสินธุวงศ์ สุจินต์ ภัทรภูวดล อรอุบล ชมเดช จุฑาเทพ วัชระไชยคุปต์ นุช ศตคุณ

3. วัตถุประสงค์โครงการ • เพื่อทบทวนสถานการณ์ของเทคโนโลยีชีวภาพทั้งในและต่างประเทศ • เพื่อจัดทำเป้าหมายเชิงกลยุทธ์(Strategic goals) และแผนที่นำทางวิจัย (Research roadmap)ของนโยบายวิจัยด้านเทคโนโลยีชีวภาพระยะยาว โดยการวิเคราะห์ภาพอนาคต (Foresight analysis) • 3. เพื่อเสนอยุทธศาสตร์ และกลไกการขับเคลื่อนนโยบายวิจัยระยะยาวด้านเทคโนโลยีชีวภาพ

4. ขอบเขตของเทคโนโลยีชีวภาพขอบเขตของเทคโนโลยีชีวภาพ • เทคโนโลยีชีวภาพด้านเกษตร • เทคโนโลยีชีวภาพด้านเภสัชศาสตร์ • เทคโนโลยีชีวภาพด้านการแพทย์ • เทคโนโลยีชีวภาพด้านสิ่งแวดล้อม • เทคโนโลยีชีวภาพด้านอุตสาหกรรม

5. สถานการณ์ปัจจุบันการวิเคราะห์แนวโน้มสถานการณ์ กับนโยบายเทคโนโลยีชีวภาพ 5

6. กรอบนโยบายเทคโนโลยีชีวภาพ (2547-2552) ที่มา : ศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ

7. งานวิจัยเทคโนโลยีชีวภาพด้านเกษตรงานวิจัยเทคโนโลยีชีวภาพด้านเกษตร ชิ้นงานทั้งหมด 1,343 เรื่อง • ที่มา: รวบรวมและจัดกลุ่มจากฐานข้อมูลเอกสารฉบับเต็มของเครือข่ายมหาวิทยาลัย • และฐานข้อมูลวิจัยไทย (พ.ศ. 2540-2551)

8. งานวิจัยเทคโนโลยีชีวภาพงานวิจัยเทคโนโลยีชีวภาพ ด้านเภสัชศาสตร์ ชิ้นงานทั้งหมด 750 เรื่อง • ที่มา: รวบรวมและจัดกลุ่มจากฐานข้อมูลเอกสารฉบับเต็มของเครือข่ายมหาวิทยาลัย • และฐานข้อมูลวิจัยไทย (พ.ศ. 2540-2551)

9. งานวิจัยเทคโนโลยีชีวภาพงานวิจัยเทคโนโลยีชีวภาพ ด้านการแพทย์ ชิ้นงานทั้งหมด 847 เรื่อง • ที่มา: รวบรวมและจัดกลุ่มจากฐานข้อมูลเอกสารฉบับเต็มของเครือข่ายมหาวิทยาลัย • และฐานข้อมูลวิจัยไทย (พ.ศ. 2540-2551)

10. งานวิจัยเทคโนโลยีชีวภาพงานวิจัยเทคโนโลยีชีวภาพ ด้านสิ่งแวดล้อม ชิ้นงานทั้งหมด 308 เรื่อง • ที่มา: รวบรวมและจัดกลุ่มจากฐานข้อมูลเอกสารฉบับเต็มของเครือข่ายมหาวิทยาลัย • และฐานข้อมูลวิจัยไทย (พ.ศ. 2540-2551)

11. งานวิจัยเทคโนโลยีชีวภาพงานวิจัยเทคโนโลยีชีวภาพ ด้านอุตสาหกรรม ชิ้นงานทั้งหมด 1,045 เรื่อง • ที่มา: รวบรวมและจัดกลุ่มจากฐานข้อมูลเอกสารฉบับเต็มของเครือข่ายมหาวิทยาลัย • และฐานข้อมูลวิจัยไทย (พ.ศ. 2540-2551)

12. เทคโนโลยีชีวภาพด้านเกษตรเทคโนโลยีชีวภาพด้านเกษตร

13. เป้าหมายเชิงกลยุทธ์และฐานวิชาการเป้าหมายเชิงกลยุทธ์และฐานวิชาการ สาขาเทคโนโลยีชีวภาพด้านเกษตร เป้าหมายที่1 1. จีโนมิคส์และสาขาวิชาที่เกี่ยวข้อง 2. การปรับปรุงพันธุ์ด้วยเทคนิคทางอณูวิทยาและเทคโนโลยีเพาะเลี้ยงเซลล์และเนื้อเยื่อ “เพิ่มผลิตภาพในการผลิตพืชรวมถึงการใช้เทคโนโลยีชีวภาพด้านเกษตรลดสภาวะการแข่งขันพื้นที่ทางการเกษตรเพื่อผลิตพืชอาหารและพลังงาน” 3. การพัฒนาสิ่งมีชีวิตดัดแปลงพันธุกรรม 4. การตรวจสอบและการวินิจฉัยและเทคโนโลยีวัคซีน 1 2 3 4 เป้าหมายที่4 เป้าหมายที่3 เป้าหมายที่2 “เพิ่มขีดความสามารถในการพึ่งพาตัวเองของภาคผลิตเกษตรและเศรษฐกิจชุมชน” “เพิ่มความสามารถในการแข่งขันการผลิตสินค้าเกษตร และอาหารที่มีคุณภาพและความปลอดภัย” “เพิ่มมูลค่าสินค้าเกษตรและอาหารเพื่อการส่งออก” 2 4 1 2 4 1 2 3 4

14. การวิเคราะห์ภาพอนาคต (foresight analysis) สาขาเทคโนโลยีชีวภาพด้านเกษตร

15. เทคโนโลยีชีวภาพด้านเภสัชศาสตร์เทคโนโลยีชีวภาพด้านเภสัชศาสตร์

16. เป้าหมายเชิงกลยุทธ์และฐานวิชาการเทคโนโลยีชีวภาพด้านเภสัชศาสตร์เป้าหมายเชิงกลยุทธ์และฐานวิชาการเทคโนโลยีชีวภาพด้านเภสัชศาสตร์ เป้าหมายที่1 1. Biotechnological tools in drug discovery 2. Biologics, pharmaceutical, nutraceutical, and cosmaceutical development and manufacturing “การเพิ่มปริมาณ ปรับปรุงคุณภาพ ความปลอดภัยและประสิทธิภาพของผลิตภัณฑ์ธรรมชาติโดยใช้เทคโนโลยีชีวภาพ ” 3. Pharmacogenomics and bioinformatics 4. Product safety and monitoring 1 3 4 เป้าหมายที่4 เป้าหมายที่3 เป้าหมายที่2 “การนำวิทยาการทางเภสัชพันธุศาสตร์มาใช้เพื่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดจากการใช้ยาในผู้ป่วย อย่างสมเหตุสมผล ” “การใช้เทคโนโลยีชีวภาพเพื่อการผลิตยาและเภสัชภัณฑ์ของโรคอุบัติใหม่และกลับมาอุบัติใหม่และโรคในภูมิภาคเขตร้อน” “การผลิตโภชนเภสัชภัณฑ์และเวชสำอางโดยใช้เทคโนโลยีชีวภาพ ” 2 1 3 1 2 4 1 3 4

17. การวิเคราะห์ภาพอนาคต (foresight analysis) เทคโนโลยีชีวภาพด้านเภสัชศาสตร์

18. เทคโนโลยีชีวภาพด้านการแพทย์เทคโนโลยีชีวภาพด้านการแพทย์

19. เป้าหมายเชิงกลยุทธ์และฐานวิชาการเทคโนโลยีชีวภาพด้านการแพทย์เป้าหมายเชิงกลยุทธ์และฐานวิชาการเทคโนโลยีชีวภาพด้านการแพทย์ เป้าหมายที่1 • การหาสาเหตุและกลไกการเกิดโรค • 1.1 ระบาดวิทยา • 1.2 กลไกระดับเซลล์และโมเลกุล • 1.3 สรีรวิทยาของความผิดปกติ “การใช้เทคโนโลยีชีวภาพทางการแพทย์เพื่อประกันความมั่นคงทางสุขภาพ” • 2. การวินิจฉัยและทำนายโรค • 2.1 โมเลกุลเป้าหมายสำหรับวินิจฉัย • 2.2 วิธีตรวจที่สะดวกและรวดเร็ว • 3. การรักษาโรค • 3.1 โมเลกุลเป้าหมาย • 3.2 การค้นพบยา • 3.3 แนวทางการรักษาเฉพาะบุคคลและเภสัชพันธุศาสตร์ระดับจีโนม • 3.4 เวชศาสตร์การซ่อมแซม (วิศวกรรมเนื้อเยื่อและเซลล์ต้นแบบ) 1 3 2 4 เป้าหมายที่2 4. การป้องกันโรคและความมั่นคงทางสุขภาพ 4.1 วัคซีน (โรคใหม่และโรคประจำถิ่น) 4.2 การป้องกันโรคโดยการปรับพฤติกรรมส่วนบุคคลและสังคม “การใช้เทคโนโลยีชีวภาพทางการแพทย์เพื่อสร้างผลิตภัณฑ์และบริการในเชิงพาณิชย์” 1 3 2 4

20. การวิเคราะห์ภาพอนาคต (foresight analysis) เทคโนโลยีชีวภาพด้านการแพทย์

21. เทคโนโลยีชีวภาพด้านสิ่งแวดล้อมเทคโนโลยีชีวภาพด้านสิ่งแวดล้อม

22. เป้าหมายเชิงกลยุทธ์และฐานวิชาการเทคโนโลยีชีวภาพด้านสิ่งแวดล้อมเป้าหมายเชิงกลยุทธ์และฐานวิชาการเทคโนโลยีชีวภาพด้านสิ่งแวดล้อม 1. การแก้ปัญหาสิ่งแวดล้อมด้วยวิธีทางชีวภาพ 2. การวิจัยและพัฒนาพลังงานทางชีวภาพ 3. การใช้เทคโนโลยีชีวภาพในการอนุรักษ์ความหลากหลายทางชีวภาพ 4. การพัฒนาการผลิต green product เป้าหมายที่3 เป้าหมายที่2 เป้าหมายที่1 “อนุรักษ์ และใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืน” “แก้ปัญหาและรักษาคุณภาพสิ่งแวดล้อม ด้วยวิธีทางชีวภาพ bioremediation” “สร้างความมั่นคงด้านพลังงาน” 2 4 1 2 3 1 4 2 3 4

23. การวิเคราะห์ภาพอนาคต (foresight analysis) เทคโนโลยีชีวภาพด้านสิ่งแวดล้อม

24. เทคโนโลยีชีวภาพด้านอุตสาหกรรมเทคโนโลยีชีวภาพด้านอุตสาหกรรม

25. เป้าหมายเชิงกลยุทธ์และฐานวิชาการเทคโนโลยีชีวภาพด้านอุตสาหกรรมเป้าหมายเชิงกลยุทธ์และฐานวิชาการเทคโนโลยีชีวภาพด้านอุตสาหกรรม • อาหาร เครื่องดื่ม และอาหารสัตว์ 2. กระบวนการวิศวกรรมชีวภาพ 3. พลังงานชีวภาพ เชื้อเพลิงชีวภาพและโรงสกัดชีวภาพ 4. เอนไซม์เพื่ออุตสาหกรรม 5. การผลิตยา วัคซีน และชุดตรวจสอบ เป้าหมายที่2 เป้าหมายที่1 “สามารถผลิตสินค้าพื้นฐาน ด้านเทคโนโลยีชีวภาพอุตสาหกรรม” “สามารถผลิตเชื้อบริสุทธิ์และเอนไซม์” 1 3 1 2 2 4 5 3 4

26. การวิเคราะห์ภาพอนาคต (foresight analysis) เทคโนโลยีชีวภาพด้านอุตสาหกรรม

27. ฉากทัศน์ (Scenario) และทางเลือก (Alternatives)

28. ฉากทัศน์ที่ 1 : ภาวะเศรษฐกิจดี ภาวะคุณภาพชีวิตดี • ทางเลือก: • • เลือกประเด็นเชิงกลยุทธ์ในการลงทุนงานวิจัยพื้นฐาน ระยะยาวด้วยงบประมาณที่พอเพียง มุ่งสร้างองค์ความรู้ นำสู่นวัตกรรม สำหรับการปรับปรุงคุณภาพสินค้า บริการ และคุณภาพชีวิต เพื่อให้เกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน • • เน้นสร้างงานวิจัยและพัฒนาเชิงประยุกต์ (Action research) ที่หลากหลาย เพื่อปรับปรุงคุณภาพสินค้า สร้างมูลค่าเพิ่ม ความหลากหลายของสินค้าและบริการ ขยายตลาด • • ลงทุนวิจัยในรูปแบบ operation research เพื่อผดุงความสามารถในการแข่งขันภาคผลิต ในการให้บริการ อย่างมีคุณภาพ • • คงระดับงานวิจัย เพื่อเป็นทุนทางปัญญาในการรักษาภาวะคุณภาพที่ดี เป้าหมายที่2 “สามารถผลิตเชื้อบริสุทธิ์และเอนไซม์”

29. ฉากทัศน์ที่ 2 : ภาวะเศรษฐกิจดี ภาวะคุณภาพชีวิตไม่ดี • ทางเลือก: • • เลือกประเด็นเชิงกลยุทธ์ในการลงทุนงานวิจัยพื้นฐาน ระยะยาวด้วยงบประมาณที่พอเพียง มุ่งสร้างองค์ความรู้ นำสู่นวัตกรรม สำหรับการปรับปรุงคุณภาพสินค้า บริการ และคุณภาพชีวิต เพื่อให้เกิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน • • เน้นสร้างงานวิจัยและพัฒนาเชิงประยุกต์ (action research) ที่หลากหลาย เพื่อปรับปรุงคุณภาพสินค้า สร้างมูลค่าเพิ่ม ความหลากหลายของสินค้าและบริการ ขยายตลาด • • ลงทุนวิจัยในรูปแบบ operation research เพื่อผดุงความสามารถในการแข่งขันภาคผลิต ในการให้บริการ อย่างมีคุณภาพ • • ทุ่มเทการลงทุนงานวิจัยประยุกต์ ในกรอบประเด็นที่ตอบสนองต่อปัญหาคุณภาพชีวิต

30. ฉากทัศน์ที่ 3 : ภาวะเศรษฐกิจไม่ดี ภาวะคุณภาพชีวิตดี • ทางเลือก: • • ทุ่มการลงทุนวิจัยในรูปแบบ operation research เพื่อพัฒนาผลผลิต กระบวนการผลิต และบริการ ที่สามารถนำไปใช้แก้ปัญหาที่ภาคผลิตเผชิญได้ทันที • • เน้นการวิจัยและพัฒนาเพื่อปรับปรุงคุณภาพสินค้า และสร้างมูลค่าเพิ่มเพื่อขยายตลาด • • สนธิ/บูรณาการงานวิจัยและเทคโนโลยีที่มีอยู่ทั้งภายในประเทศและต่างประเทศ เพื่อให้เกิดการประยุกต์ และนวัตกรรม • • สนับสนุนงานวิจัยพื้นฐานในประเด็นที่จำเป็น เสริมกับองค์ความรู้ที่มีอยู่แล้ว และให้ผลตอบสนองต่อการแก้ปัญหาในระยะสั้นถึงปานกลาง

31. ฉากทัศน์ที่ 4 : ภาวะเศรษฐกิจไม่ดี ภาวะคุณภาพชีวิตไม่ดี • ทางเลือก: • • สนธิ/บูรณาการงานวิจัยและเทคโนโลยีผนวกกับการคัดสรรและนำเข้าเทคโนโลยีที่จำเป็นจากต่างประเทศ เพื่อการประยุกต์ และนวัตกรรม ที่สามารถนำไปใช้แก้ปัญหาภาคผลิตเผชิญได้ทันที • • สนับสนุนงานวิจัยเชิงประยุกต์ที่เพิ่มขีดความสามารถของผู้ประกอบการรายย่อย- กลาง ควบคู่กับการสนับสนุนงานวิจัยเชิงพื้นฐานและประยุกต์ เน้นงานวิจัยที่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในระยะเวลาไม่เกิน 3 - 5 ปี โดยเฉพาะงานวิจัยที่สนับสนุนการสร้างงาน • • เน้นการวิจัยและพัฒนาเพื่อปรับปรุงคุณภาพสินค้า และสร้างมูลค่าเพิ่มเพื่อขยายตลาด และสร้างงาน • • เน้นการวิจัยเชิงบริการที่มีผลในการปรับปรุงคุณภาพชีวิตของประชาชนทั้งในชนบทและเมือง

32. เป้าประสงค์ (Purpose)และเป้าหมายใน 20 ปี

33. “เป้าประสงค์: ประเทศไทยจะมีความมั่นคงทางสุขภาพ ทางอาหารและพลังงาน อนุรักษ์สภาพแวดล้อม และยกระดับความสามารถในการแข่งขันโดยอาศัยเทคโนโลยีชีวภาพเป็นเครื่องมือสำคัญ” เป้าหมายเพื่อสาธารณประโยชน์ • ประกันความมั่นคง ทางอาหาร สุขภาพ พลังงาน สภาพแวดล้อม • ให้ความรู้ สร้างปัญญาให้กับสังคม เพิ่มทุนทางปัญญา เป้าหมายทางเศรษฐกิจ • ให้คำตอบ แก้ปัญหาของภาคผลิต • นวัตกรรมเพื่อพัฒนา • เพิ่มสมรรถภาพในการแข่งขัน

34. โครงสร้างนโยบายวิจัย

35. การกำหนดนโยบายวิจัย • การกำหนดนโยบายที่จะมีประสิทธิภาพและนำไปสู่ผลสัมฤทธิ์ได้นั้น ควรกำหนดนโยบายโดยมองจาก “ผู้ใช้ประโยชน์จากการใช้เทคโนโลยีชีวภาพ”เป็นตัวตั้ง ได้แก่ สาธารณชน ผู้บริโภคและตลาด ผู้ผลิตรายเล็ก-กลาง-ใหญ่ และผู้ทำการวิจัย รวมถึงหน่วยงานที่มีส่วนเกี่ยวข้องในการกำหนดนโยบายวิจัย และองค์กรที่ให้ทุนสนับสนุนการวิจัย เข้ามามีส่วนร่วมในการตัดสินใจในการกำหนด วาระการวิจัยเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ • “ไม่ใช่ความสนใจของนักวิจัย • หรือผู้ประกอบการบางรายเป็นตัวตั้ง”

36. การกำหนดนโยบายวิจัย (ต่อ) • • สถาบันการศึกษาวิจัยเพื่อสร้างบุคลากร มีนโยบายการบูรณาการงานวิจัยกับงานบัณฑิตศึกษา (Embedded graduate training) • • หน่วยงานวิจัยควรทำการสำรวจความสามารถในการให้เวลาปฏิบัติงานของนักวิจัยด้วยหน่วย ภารกิจเต็มเวลา (Research FTE) • • การพัฒนาฐานวิชาการ (Platform development) ควบคู่กับการ(Program funding) ของแต่ละฐานวิชาการ เพื่อการประยุกบรรจุ แผนงานและโครงการวิจัยต์ใช้และนวัตกรรมด้านเทคโนโลยีชีวภาพทั้ง 5 สาขา • • การสร้างความร่วมมือจากทุกภาคส่วนในการจัดตั้ง National Research Consortiumซึ่งต้องเป็นความร่วมมือทั้งการวิจัยและงบลงทุนเพื่อการวิจัย โดยมีกลไกสนับสนุนเพื่อให้มีแรงขับเคลื่อนพอเพียง

37. IP vs non-IP Non-tariff barriers Accountability Mechanism Ethics International agreements ผู้ใช้ประโยชน์จากเทคโนโลยีชีวภาพ Effective communication with stakeholders&peers Technology advocacy วาระการวิจัยเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ หน่วยงานที่มีส่วนเกี่ยวข้องในการกำหนดนโยบายวิจัย องค์กรให้ทุนสนับสนุนการวิจัย ผู้มีอำนาจในการกำหนดนโยบายวิจัย คณะกรรมการบริหารทรัพยากรวิจัย สถาบันการศึกษา วิจัย-สร้างบุคลากร หน่วยงานภาครัฐ หน่วยงานเอกชน Non-Profit Organization Accountability Mechanism Effective communication with stakeholders&peers หน่วยงานถ่ายทอดเทคโนโลยี Output ของงานวิจัย โครงสร้างนโยบายการวิจัย:เทคโนโลยีชีวภาพ Program funding/ Platform development Research FTE National Research Consortium Embedded graduate training

38. กลไกขับเคลื่อนแผนการวิจัยเทคโนโลชีวภาพในระยะยาวกลไกขับเคลื่อนแผนการวิจัยเทคโนโลชีวภาพในระยะยาว

40. ขอขอบคุณ