نقش مداخله های تغذیه ای در بهبود وضع تغذيه کودکان و زنان باردار دکتر محمد امیر امیر خانی

2. نقش مداخله های تغذیه ای در بهبود وضع تغذيه کودکان و زنان باردار دکتر محمد امیر امیر خانی مدیر کل دفتر سلامت جمعیت ؛ خانواده و مدارس

3. نگاه اول : ويژگيهای دوران کودکی • Early child development • رشد : افزايش قد و وزن • تکامل : توانايی ها و مهارت در انجام فعاليت های فيزيکی و تظاهرات اعمال ذهنی • 1تا 6 سالگی دوره فراگيری مهارت • افزايش وزن کودک در 4 تا 6 ماهگی در حدود دو برابر وزن هنگام تولد • افزايش وزن در يک سالگی3 برابرهنگام تولد

4. ادامه: • افزايش قد در طول سال اول به ميزان 50 % • افزايش قد طی 4 سال اول زندگی به ميزان دو برابر • شکل گيری بيش از 80 درصد سلولهای مغز قبل از سه سالگی

5. ابتلا شيرخواران به كمخوني ناشي از كمبود آهن: 9 امتياز ضريب هوشي را كمتر ميكند. • تولد نوزاد با وزن كم: 5 امتياز ضريب هوشي را كمتر ميكند. • نوزادان محروم از شير مادر: 8 امتياز ضريب هوشي كمتري دارند.

6. 52/5% مرگهای کودکان با سوء تغذیه مرتبط است

7. سيكل معيوب سؤتغذيه تولد با وزن كم كاهش توان مراقبت ازكودكان افزايش مرگ و مير سؤتغذيه بزرگسالان كودك قد كوتاه كاهش ظرفيت جسمي و مغزي نوجوان كوتاه قد زنان سؤتغذيه اي افزايش وزن ناكافي دربارداري افزايش مرگ ومير مادران كاهش توان جسمي

8. نگاه دوم : وضعیت سوءتغذیه در جهان • 170 میلیون کودک مبتلا به کم وزنی • 22 میلیون کودک مبتلا به اضافه وزن شیوع اضافه وزن : • در 10 % کودکان 2 تا 5 سال امریکایی • 10 تا 20 % کودکان 2 تا 5 سال شمال اروپا • 20 تا 36 % کودکان 2 تا 5 سال جنوب اروپا • مرگ 3 میلیون کودک به دلیل سوءتغیه • تولد 30 میلیون نوزاد کم وزن در سال ( 8/23 %از تولدها)

9. نگاه سوم : وضعیت سوتغذیه در ایران نتايج سه بررسی کشوری انجام شده در سال های 1374 و 1377و1383 نشان داده است که شاخص های : • قد برای سن(کوتاه قدی تغذیه ای ) • وزن برای سن (کم وزنی ) • وزن برای قد(لاغری) کودکان زیر5سال ایرانی بویژهطی سالهای 1377تا1383بهبود یافته است.

10. مقايسه شاخص قد برای سن ) کوتاه قدی Stunting ) کودکان زیر 5 سال در سه مطالعه پاييز سال 1374 ( MDG ) پاييز سال 1377 ( ANIS1 ) ومطالعه پاييز 1383 ( ANIS2 )

12. مقايسه شاخص وزن براي سن( کم وزنی Underweight) کودکان زیر 5 سال در سه مطالعه پاييز سال 1374( MDG ) پاييز سال 1377 ( ANIS1 ) ومطالعه پاييز 1383 ( ANIS2)

14. مقايسه شاخص وزن براي قد) لاغری(Wastingکودکان زیر 5 سال در سه مطالعه پاييز سال1374( MDG ) پاييز سال 1377 ( ANIS1 ) ومطالعه پاييز 1383 ((ANIS2

16. روند دگرگوني وضعيت سوء تغذيه كودكان جامعه ايراني بر اساس طبقه بندي بين المللي شاخصهاي تن سنجي

17. وضعيت ايران درجدول طبقه بندي مناطق براي سوتغذيه (WHO)سال 1374

18. وضعيت ايران درجدول طبقه بندي مناطق براي سوتغذيه (WHO)سال 1377

19. وضعيت ايران درجدول طبقه بندي مناطق براي سوتغذيه (WHO)سال 1383

20. نگاه چهارم : برخی از دلایل کاهش سوءتغذیهکودکان زیر 5 سال کشور در یک دوره 10ساله الف) طراحی واجرای برنامه های مداخله ای بین بخشی ودرگیر نمودن بخش های توسعه (جهادکشاورزی،آموزش و پرورش،نهضت سوادآموزی،بهزیستی، بازرگانی وکمیته امداد امام خمینی و .......) • ارايه کمکهای غذایی ودرمانی برای کودکان مبتلا به سوءتغذیه در خانوارهای نیازمند با همکاری کمیته امدادامام • آموزش مادران بطریق عملی در زمینه تغذیه کودک • افرایش دسترسی به موادغذایی و مهمتر از همه کسب حمایت استانداران

21. ادامه: ب)ارايه خدمات بهداشتي درماني در قالب فعالیت شبكه هاي بهداشتي درماني كشور: • پوشش بالاي واكسيناسيون • دسترسي به آب آشاميدني سالم • مراقبت از مادران باردار و كودكان و تقويت برنامه هايپايش رشد كودكان • پيشگيري از عفونت هاي اسهالي و تنفسي • ترويج تغذيه با شير مادر • آموزش عملی تغذيه تکميلی کودک • بهداشت محيط ودفع بهداشتي زباله • آموزش و فرهنگ سازی تغذيه • برگزاری کارگاههای آموزشیبرای کارکنان بهداشتی و سایر کارکنان بخش های توسعه

22. نگاه پنجم مراحل شکل گیری وگسترش برنامه مشارکتی- حمایتی بهبود وضع تغذیه کودکان

24. چهار عامل اساسي بهبود وضع تغذيه كودكان • افزایش در آمد خانوار • سهولت دسترسي به غذا • ارتقای فرهنگ و سواد تغذيه اي • افزایش دسترسي به خدمات بهداشتي و كنترل بيماريها

25. بهبود وضع تغذيه كودكاندر گرو همكاري كليه بخش هاي توسعه و رفاه اجتماعي است • بهداشت و درمان • رفاه و تامين اجتماعي • آموزش و پرورش • جهاد كشاورزي • نهضت سواد آموزي • كميته امداد امام • بهزيستي • و ........

26. 1-اجرای طرح مشارکتی كاهش سوءتغذيه کودکان در سه منطقه روستايي در سال 1375: • ايلام دراستان ايلام • بردسيردراستان كرمان • برازجان در استان بوشهر اين استانها براساس توانمندي سيستم مديريت وعلاقمندي مسئولين آنها انتخاب شدند

27. بخشهاي درگير در اجراي مداخله: • نهضت سواد آموزي: آموزش 3 كتاب به زبان ساده در زمينه تغذيه • جهاد و كشاورزي: • ايجاد باغچه هاي خانگي سبزيجات • تامين آب آشاميدني سالم • بهسازي محيط

28. آموزش و پرورش :ايجاد باغچه هاي سبزي در مدارس و انتقال پيامهاي تغذيه اي بهداشتي به خانواده ها • بهزيستي:آموزش مادران خانوارهاي تحت پوشش مجتمع هاي روستايي بهزيستي درزمينه رشد و تغذيه كودكان • كميته امداد امام خميني: حمايت مالي براي آموزش خانوارهاي تحت پوشش و احداث سرويسهاي بهداشتي، اعطاي وام براي خريد دام شيرده در جهت اشتغال زايي ؛ افزايش درآمد و ...

29. مقایسه شیوع کم وزنی قبل و بعد از مداخله

30. مقایسه شیوع کوتاه قدی قبل و بعد از مداخله

31. ارزشیابی طرح پس از سه سال : • كاهش50% ميزان شيوع سوء تغذيه كودكان در مناطق مورد مداخله • ضرورت محوريت استاندار و فرماندار و درگير شدن مسئولين بخش هاي مختلف توسعه براي بهبود وضعيت تغذيه جامعه • نتايج موفق اين طرح در سال 1378 منجر به گسترش آن در 28 شهرستان از 28 دانشگاه علوم پزشكي از سال 1379 گرديد.

32. 2 - برنامه مشارکتی – حمایتی بهبود وضع تغذیه کودکان ادغام دو برنامه مشارکتی و حمایتی بر اساس مصوبات پنجاهمين اجلاس روساي دانشگاه هاي علوم پزشكي کشور از سال1384

33. بر اساس ماده 4 آيين نامه چتر ايمني رفاه اجتماعي با رويكرد حمايت از گروه هاي آسيب پذيراجرای برنامه حمايت تغذيه اي گروه هاي آسيب پذيراز نيمه دوم سال 1384در استان هاي سيستان و بلوچستان، هرمزگان ، كرمان، خراسان جنوبي با همکاری دفتر بهبود تغذيه جامعه وزارت بهداشت ؛ وزارت رفاه و تامين اجتماعي و کميته امداد امام خميني اجرا وگسترش آن از آذرماه 1385در16 استان كشور آغاز شد.

34. تشکیل کمیتة علمی- اجرایی تدوین دستورعمل اجرایی آموزش شناسایی کودکان مبتلا به سوء تغذیه و معرفی به کمیته امداد امام خمینی فعالیت های بین بخشی اقدامات نظارتی پایش و ارزشیابی کل مداخلات

35. آموزشها - تشكيل هسته آموزشي ( استان و شهرستان) - تهيه و تدوين متون آموزشي لازم - برگزاري كارگاههاي آموزشي ياران چند پيشه با حضور: • كاركنان جهاد كشاورزي، آموزش و پرورش ، بهزيستي، كميته امداد امام خميني، نهضت سواد آموزي و...

36. اقدامات برنامه • آموزش مردم در زمينه سبزيکاری • افزايش دسترسي فيزيكي مردم به موادغذايي • بهسازي محيط • سواد آموزي • شناسايیِ کودکان مبتلا به سو ء تغذيه و معرفی به کميته امداد امام • تحت پوشش قرار گرفتن كودكان توسط كميته امداد • توزيع سبد غذايي • آموزش مستمر خانواده ها • ارزيابي مجدد كودك

37. برخی از اقدامات دانشگاهها (در سال های1386-1384) • راه اندازی 130 مرکز مشاوره تغذیه • تجهیز2000 خانه بهداشت به آشپز خانه های محلی جهت آموزش عملی مادران در زمینه تغذیه تکمیلی • تشکیل بیش از 300 کمیته استانی • برگزاری 15000 کلاس آموزشی ویژه مادران ( تئوری – عملی) • برگزاری 300 کارگاه آموزشی یاران چند پیشه • شناسایی بیش از 50000 کودک مبتلا به سو ء تغذیه خانوار های فقیر و معرفی به کمیته امداد امام • بازدید کارشناسان ستادی دفتر بهبود تغذیه جامعه از برنامه 30دانشگاه

38. برخی از اقدامات بین بخشی درسال 1385: • تحت پوشش قرار دادن بیش از 40000 کودک در برنامه حمایتی توسط کمیته امداد امام • احداث بیش از 14000 باغچه سبزی کاری شده در مدارس ؛ خانه های بهداشت و منازل با مشارکت سازمان جهاد کشاورزی • برگزاری بیش از 2000 کلاس آموزشی تغذیه ویژه نوسوادان با همکاری سازمان نهضت سواد آموزی • احداث 100000 توالت بهداشتی با مشارکت مردم و کمیته امداد امام

41. نتايج پايش و ارزشيابي برنامه: • افزايش آگاهي تغذيه اي مادران در زمينه تغذيه كودكان ، پايش رشد كودكان ، بهداشت محيط ، تنظيم خانواده و... • بهبود وضع تغذيه كودكان از طريق سبد غذايي ، مشاوره تغذيه و ... • ارتقاء وضعيت بهداشت محيط

42. درصد مادران آموزش دیده در برنامه مشارکتی حمایتی

43. درصد کودکان بهبود یافته در برنامه مشارکتی حمایتی

44. وضعيت فعلي برنامه مشارکتی- حمایتی • اجراي برنامه در 150شهرستان • تحت پوشش قرار دادن 1300000 كودك زير 6 سال در كل كشور ( 150 شهرستان) • اجراي برنامه در بيش از 7000 خانه بهداشت

45. تعداد کودکان تحت پوشش برنامه حمایت تغذیه ای طی سا لهای 1384-1386

46. 3 - برنامه حمایت تغذیه ای زنان باردار و شیرده خانوارهای نیازمند

47. شیوع تولد نوزاد کم وزن بیانگر یک مشکل حاد ( اورژانس بهداشتی ) در جامعه است. • کمبود وزن هنگام تولد در خانوار های فقیر ؛ کم سواد و دارای محدودیتهای بهره مندی از امکانات بهداشتی بیشتر است. • تقویت برنامه های حمایتی از گروههای آسیب پذیر از جمله تامین سبد غذائی به منظور تامین نیازهای تغذیه ای زنان باردار یک راهکار اساسی برای کاهش تولد نوزاد کم وزن می باشد.

48. مهمترین علل تولد نوزاد کم وزن در کشور های در حال توسعه: • سوءتغذیه در بدو حاملگی • وزن گیری ناکافی به علت دریافت ناکافی غذا • کوتاهی قد مادر(به علت سو ء تغذیه دردوران کودکی)

49. وضعیت شاخص تولد نوزاد کم وزن در کشور: نتایج بررسی کشوری شیوع تولد نوزاد کم وزن در سال 1382 نشان داده است که شیوع : • در مناطق شهری کشور 8/3 % • در مناطق روستائی کشور 11 % و در کل کشور9/8% می باشد.

50. بیشترین شیوع تولد نوزاد با وزن کم مربوط به اقلیم جنوب خراسان ؛ سیستان و بلوچستان و جنوب کرمان است. با توجه به نقش فقراقتصادی- اجتماعی ودریافت ناکافی موادغذائی بر وزن هنگام تولد؛تقویت برنامه های حمایتی از گروههای آسیب پذیر می تواند آمار شیوع تولد نوزاد با وزن کم را دراین مناطق کاهش دهد.