1 / 31

NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ

NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ. Dr. Zeynep Aytemur Solak Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD. Nikotin. Kimyası Farmakokinetiği ve metabolizması Farmakodinamiği - Santral etkileri ve bağımlılık - Diğer etkileri Kardiyovasküler

neo
Download Presentation

NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. NİKOTİNİN FARMAKOLOJİSİ Dr. Zeynep Aytemur Solak Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD

  2. Nikotin • Kimyası • Farmakokinetiği ve metabolizması • Farmakodinamiği - Santral etkileri ve bağımlılık - Diğer etkileri Kardiyovasküler Endokrin Metabolik İmmun sistem Koruyucu etki

  3. Nikotin

  4. Nikotinin kimyası • “Nicotiana tabacum” bitkisinin yapraklarından elde edilen bir alkaloid • Renksiz, uçucu, sıvı • Piridin ve pirolidin halkası içeren tersiyer amin N CH3 I N

  5. Nikotinin kimyası • İki steroizomeri vardır: - (S)-nikotin: aktif izomer, nikotinik kolinerjik reseptörlere bağlanır - (R)-nikotin: zayıf kolinerjik reseptör agonisti

  6. Nikotinin farmakokinetiği vemetabolizması • Bir sigara 0.8 g tütün, 9-20 mg nikotin içerir • Sigara içici %10’nu (1-2 mg) absorbe eder: - yanarak ayrışma ve tahrip - dumanın kısmi inhalasyonu • Ufak moleküllü ve lipofilik - kolay emilim • Zayıf baz • Hücre membranından geçişi pH’ya bağlı

  7. Nikotinin farmakokinetiği vemetabolizması • Alkali ortamdanon-iyonize kolay emilim • Asit ortamda iyonize güç emilim • Bronşiyol ve alveollerde - toplam yüzey büyüklüğü - fizyolojik pH • 10-20 sn içinde SSS’ne ulaşır Kolay emilim

  8. Nikotinin farmakokinetiği vemetabolizması • Yarı ömrü 2 saat • Düzenli içenlerde plazma nikotin düzeyi 20-40 ng/mL • Başlıca metabolize olduğu yer karaciğer

  9. P-450 2-35% 4% 70-80% (Clin Dermatol, 1998; 16: 557-64)

  10. Nikotinin farmakokinetiği vemetabolizması Kotinin • 14-20 saat yarı ömür • Nikotin kullanımını saptamada bir belirteç

  11. Nikotinin farmakodinamiği • Nikotinin etkileri; beyin, otonomik gangliyon ve nöromusküler bileşkedeki nikotinik asetilkolin reseptörleri (nAChRs) aracılığıyla gerçekleşir • İki tip nikotinik reseptör: - nöromüsküler (2β veya 2β) - nöronal ( ve β subgrupları)

  12. Nikotinin farmakodinamiğiNikotinik reseptörlerin özelliği Agonist bağlama affinitesi ve uyaranlara elektrofizyolojik yanıtta değişkenlik fonksiyonel farklılık Farklı beyin bölgelerinde farklı nikotinik reseptörler yapısal farklılık Nikotinin etkilerindeki çeşitlilik

  13. Nikotinin farmakodinamiği Nikotinik reseptör aktivasyonu Nörotransmitter salınımı Asetilkolin Norepinefrin Dopamin Serotonin β endorfin Glutamat ACTH Büyüme hormonu (kolay salınım)

  14. Nikotinin farmakodinamiği Nikotinin farmakodinamiğinin anlaşılmasında 2 önemli özellik: • Kompleks doz-yanıt ilişkisi Etkileri çok ve karmaşık, toksik, terapotik değeri sınırlı • Kısa süreli maruziyet ile tolerans

  15. Nikotinin farmakodinamiği Doz-yanıt ilişkisi-1: Düşük doz nikotin Parasempatik gangliyon ve kalpte sempatik gangliyon uyarımı Bradikardi ve hipotansiyon

  16. Nikotinin farmakodinamiği Doz-yanıt ilişkisi-2: Yüksek doz nikotin Sempatik gangliyon uyarımı Kromafin hücre uyarımı (katekolamin salınımı) Karotik ve aortik kemoreseptör ile vazomotor merkez uyarımı Adrenerjiksinir uçlarından noradrenalin salınımı Kalple ilgili parasempatik gangliyon felci Taşikardi Kan basıncında yükselme

  17. Nikotinin farmakodinamiği Doz-yanıt ilişkisi-3: Artan dozda nikotin Gangliyonik blokaj Bradikardi hipotansiyon

  18. Nikotinin farmakodinamiği Doz yanıt ilişkisi-4: Kronik sigara içenlerde kan basınçları içmeyenlerden daha yüksek değildir: • Tolerans • Kotininin etkisi ?

  19. Nikotinin farmakodinamiği Tolerans-1: Tekrarlanan dozlarda, ilk dozdan daha az etki Artan dozda nikotin Periferik gangliyon depolarizasyonu ve blokajı Nikotinik asetilkolin reseptör desensitizasyonu Gangliyon blokajı ve tolerans

  20. Nikotinin farmakodinamiği • Ağır içicilerde kronik nikotin alımı ile beyindeki nikotinik reseptör sayısı artar (“upregulation”) Tolerans-2:

  21. Nikotinin farmakodinamiği Santral etkiler ve bağımlılık Nikotinin bağımlılık özelliğindeki yeri: Tip Örnek Bağımlılık etkisi Narkotik analjezikler Morfin Çok güçlü SSS depresanları Barbitürat Güçlü Etanol Güçlü Anestezikler Orta Anksiyolitikler Benzodiazepin Orta Psikomotor uyaranlar Amfetamin Güçlü Kokain Çok güçlü Kafein Zayıf Nikotin Çok güçlü Pharmacology 4. ed;1999:614-32

  22. Nikotin ve bağımlılık • . • Beyindeki • ‘ödüllendirme’ • yolu • psikostimulan ve • pozitif pekiştirici etki • (mezolimbik sistem) • Dopamin • ‘yoksunluk semptomları’yolu • Yüksek kortikal aktivasyon • (“locuscoeruleus”) • Norepinefrin

  23. Pozitif güçlendirici etki Zevk alma  dopamin  norepinefrin β endorfin İş performansında artma  asetilkolin  norepinefrin Hafızada iyileşme  asetilkolin  norepinefrin  vazopressin Negatif güçlendirici etki Anksiyete ve gerginlikte azalma β endorfin Kilo almaktan kaçınma  dopamin  norepinefrin Yoksunluk belirtilerinde iyileşme  asetilkolin  nonkolinerjik nikotinik aktivite? Nikotinin farmakodinamiği Santral etkiler ve bağımlılık Nikotinin SSS’de güçlendirici etki yeri mezolimbik bölge:

  24. Nikotinin farmakodinamiği Kardiyovasküler etkileri Santral etki -Periferik kemoreseptörler -Beyinde doğrudan etki -Spinal kord kaudal kısmına etki -İntrapulmoner kemoreseptörler (?) • Periferik etki • -Adrenal bezlerden • katekolamin salınımı • Vasküler sinir uçlarından • katekolamin salınımı Sempatoadrenal aktivasyon

  25. (Prev Med 1997; 26: 412-17)

  26. Nikotinin farmakodinamiği • ACTH ve kortizol salınımında artma Ruhsal duruma etki • Artmış kortizol salınımı Osteoporoz gelişimine katkı (?) • β endorfin salınımı • Osteoporoz Endokrin etkileri

  27. Nikotinin farmakodinamiği Metabolik etkileri I. Vücut ağırlığı üzerine etki (içenler ~4 kg daha zayıf) Metabolik hızda artma Mekanizma? - Olasılıkla katekolamin salınımı ile ilişkili (metabolik hız artışı β bloker ile inhibe) - Yağ oksidasyonunda artma - Leptin düzeyinde azalma (leptin, yiyecek alımının negatif, enerji harcanmasının pozitif regülatörü)

  28. Nikotinin farmakodinamiği Metabolik etkileri I. Vücut ağırlığı üzerine etki İştahta azalma Metabolik hızdaki artışa rağmen beklenen kompansatuvar kalori alımı yoktur

  29. Nikotinin farmakodinamiği Metabolik etkileri II. Yağ metabolizması üzerine etki Lipoliz Serbest yağ asitlerinde artma LDL ve VLDL’de artma

  30. Nikotinin farmakodinamiği İmmun sistem üzerine etkileri • Hedef hücre lizisinde azalma • T supresör hücre aktivitesinde indüklenme • Periferik lökositlerin mitojenik yanıtları üzerine bifazik etki • Akut maruziyetle lökosit fonksiyonunda bozulma

  31. ÖZET • Renksiz, uçucu, alkaloid sıvı • Başlıca KC’de metabolize olur (2-3 saatte) • İnaktif metaboliti kotinin - yarı ömrü daha uzun • Psikomotor uyaran • Hücresel düzeyde, santral ve periferdeki farklı nAChRs üzerinden nöronal uyarı • Santral etki ile güçlü psikolojik ve zayıf fiziksel bağımlılık • Periferik etki ile gangliyon uyarımı: taşikardi, artmış kan basıncı. Bu etkilere hızlı tolerans

More Related