1 / 81

BÖBREĞİN KLİNİK BİYOKİMYASI

BÖBREĞİN KLİNİK BİYOKİMYASI. Dr .V.Kenan ÇELİK vkcelik@cumhuriyet.edu.tr. Böbreğin Major F onksiyonları : 1. Düzenleme : -Vücut sıvı osmolaritesi ve hacmi -E lectrol i t dengesi -As i t -ba z dengesi -Kan basıncı 2 . Atılım: -M etaboli k ürünler

niesha
Download Presentation

BÖBREĞİN KLİNİK BİYOKİMYASI

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. BÖBREĞİN KLİNİK BİYOKİMYASI Dr .V.Kenan ÇELİK vkcelik@cumhuriyet.edu.tr

  2. Böbreğin Major Fonksiyonları : 1. Düzenleme: -Vücut sıvı osmolaritesi ve hacmi -Electrolit dengesi -Asit-bazdengesi -Kan basıncı 2. Atılım: -Metabolikürünler -Yabancı bileşikler (pestisidler, kimyasallar, vb.) -Aşırı maddeler (su ,vb) 3.Salgılama: -Erithropoitin (eritrosit üretimi) -1,25-dihidroksi vitamin D3 (D vitamininin aktivasyonu) -Renin -Prostaglandin

  3. Toplam vücut sıvı hacmi Vücut ağırlığının %60’ı, 40 L • Diğer ECF:lemf, cerebrospinal sıvı, • Sinovial sıvı, seroz sıvı ve gastro intestinal sekresyonlar Ekstraselüler sıvı hacmi Vücut ağırlığının % 20’i 15 L Plazma Hacmi: ECF’nin %20’i 3 L Hücreler arası Sıvı hacmi: ECF’nin %80’i 12 L İntraselüler sıvı hacmi Vücut ağırlığının %40’ı 25 L Figure 26.1

  4. Vücut sıvılarının elektrolit kompozisyonu

  5. Elektrolit konsantrasyonları • Genellikle mEq/L olarak verilir -1 litre solüsyon içerisindeki elektriksel yükü ölçmeye yarar. • mEq/L = (iyon konsantrasyonu)[mg/L]/iyonun atom ağırlığı(mg) iyonun yükü (mEg) 1 eşdeğer gram = Molekül ağırlığı/ etki değerliği • Tek değerlikli bir iyon için, 1 mEq = 1 mOsm • İki değerlikli bir iyon için, 1 mEq = 1/2 mOsm Örnek: Serum Na değeri 322 mg/dL ise mEq/L =? mEq/L = 322 mg /dL X 10 dL/ 1L X 1meşg/ 23 mg = 140 meşg/L Serum Na değeri 145 meşg/L ise %mg =? %mg = 145 meşg/L X 1 L/ 10 dL X 23 mg/ 1 meşg = 334 mg /dL = % 334 mg.

  6. OSMOTİK BASINÇ: • Osmolaliteve OsmotikBasınç • Bir solüsyon içerisindeki toplam madde konsantrasyonu o çözeltinin osmotik davranışını (basıncını) belirler. • Osmol aktif ünite (iyon, partikül molekül, atom ..) • Osmolalite: 1 kg çözeltideki mol partikül sayısıdır. 1 OsM = 1mol partükül /1 kg su • Bir solüsyonun Osmotik basıncı maddenin suya geçiş (osmosis) eğiliminin bir ölçüsüdür. • Hipertonik, hipotonik, isotonikveya • Hiperosmotik, hipoosmotik, isoosmotik • Vücut sıvılarında osmotik basınç ECF ↔ ICF = 290-300 mOs

  7. Osmotik basınç

  8. Hemoliz sonucu Anemi ve hipoksi gelişir buda böbrekten Eritropoietin salınımına neden olur. Eritropoietin kemik iliğinde eritrosit üretimini kontrol eder.

  9. Osmolalite: • 1 M NaCl = 58 g / 1 L su • 1 M glukoz = 180 g/ 1 L • 1 M glukoz = 1 Osmolal ( molal = m) • 1 M NaCl = 2 Osmolal neden? 1 mol Glukoz →1 mol glukoz 1 mol NaCl →1mol Na+ + 1mol Cl- NaCl 2 osmol aktif ünite içerir dolayısı ile 1 osmolal NaCl hazırlamak için 58/ 2 = 29 g gerekir. Plasma: 0 .3 Osm (veya 300 mOsm) • Isoosmotic plasma: • Normal tuz (0.9 g NaCl/100 ml =0.15 m) • 5% dextrose (5 g glucose/100 ml= 0.3 m)

  10. Osmotik basınç • Elektrolit dengesi aktif transpor (Na+ /K+ ATPaz, K+ /H+ ATPaz,) sistemleri ile sürekli korunur. • Hücre içi ve dışı elektriksel-gradient potansiyelinin idame ettirilmesi bu şekilde sağlanır. Böylece membran potansiyeli 50-90 mV gerilimle sabitlenir. • Elektrokimyasal gradient ECF de (+), ICF (-) dir. Bir çok besin maddesinin (glukoz, aa, vb) hücre içine geçişi sağlanarak enerji kaynağı sürekli idame ettirilir. • Bu nedenle ANYON GAPönemlidir. Anyon Gap : [ Na+] + [ K+]-[ Cl-] + [ HCO3-] 140mM 4 mM 100mM 25mM = ~20 mM (+)

  11. Osmotik basınç • Böbreklerin başlıca fonksiyonu ECF hacmini, osmolalite bileşenlerini, asit-baz dengesini ve kan basıncını sürekli idame ettirmekdir. • Böbrekler bu fonksiyonunu başlıca; 1- Glomerular Filtrasyon 2- Tübüler reabsorbsiyon 3- Tübüler sekrasyon 4- Atılım (idrar)işlevi ile yaparlar.

  12. Water Intake and Output

  13. Kan hacmi ve basıncı kısmen hidrostatik ve osmotik basınç gradienti ile düzenlenir. • Glomerülar filtrasyon hızıda regülasyona yardımcı olur. • Kardiovasküler uyum ve kapasite (arter duvarlarının kalınlaşması-incelmesi gibi) Interstitial Intravascular

  14. ECF hacim reseptörleri • ECF hacminde ki azalma (hipovolemi) ve artma (hipervolemi)reseptörler aracılığı ile algılanır. • “Central” vascular sensörler • Düşükbasınç (çok önemli) • Cardiac atria • Pulmonary vasculature • Yüksek basınç (daha az önemli) • Carotid sinus • Aortic arch • Juxtaglomerular apparatus (renal afferent arteriole) • CNS’deki sensörler (daha az önemli) • Karaciğer deki sensörler (daha az önemli)

  15. Osmotik homeostasis Plazma osmolalite değişimi arginine vasopressin (AVP)/ Antidiüretik hormon (ADH) sekresyonuna yol açar. AVP’ deki çok küçük değişimleridrar hacminde çok büyük değişikliğe yol açar.

  16. ADH ( AVP)

  17. Homeostatik Fonksiyonlar HormonalKontrol altındadır.

  18. Osmoreseptörler AVP secresyonu ilesusuzluğu da stimüle eder. vascular organ of the lamina terminalis (OVLT) osmoreceptive neuronlar içerir – subfornical organ (SFO) ve median preoptic n. (MnPO)larda dahil.

  19. Dehidratasyon aynı zamanda natriuresis nedenidir. Tuz tüketimini azaltan ve Na atılımına neden olan iki hormon; biri kalpte(atrial natriuretic peptide; ANP) ve diğeri beyinde (oxytocin; hiperosmolaliteye yanıt) salgılanır.

  20. Atrial Natriuretic Peptide (ANP) • ANP natriuresis oluşturur ( sodyum kaybı). • ANP sentezi, depolanması ve salınımıAtrial myocyteslerde gerginliğe yanıtta (hacim sensörlerinde P azaldığında) gerçekleşir. • Major etki renal vasodilatasyondur. Artan kan akışı = GFR artırı • Böylece daha çokNa+atılır. • Genellikle angiotensin ll nin fonksiyonuna karşı etki gösterir ve renin’in etkisini de inhibe edebilir.

  21. Hacim homeostasis Kan hacminde ki bir azalma(hipovolemi)susuzluk ve tuz tüketimini artıran mekanizmalarla telafi edilir. Hipovolemiye duyarlı Baroreseptörlerböbreğin renin salınımına neden olur. Renin angiotensinogen ile etkileşir, angiotensin I, ve daha sonrada angiotensin II (AII)oluşturur. Hepsi bir vasoconstrictor veadrenal korteksten aldosterone sekresyonunu sağlar.

  22. Hacim homeostasis Renin-angiotensin sistemive AVP antidiuresis ve vasoconstrictionoluşturur. Hipovolemi vehiperosmolalite’nin herikisibirbirini etkileyerek AVP düzeyinin kontrolünü sağlar. -hipertension, AVP düzeyinde azalmaya, -hipotension iseAVP düzeyinde artmayayol açar.

  23. Hacim homeostasis Susuzluk; hipovolemi, gastrik tuz yüklemesi (hepatik Na+ reseptörleri), ve artmış plazma osmolalitesi tarafından tetiklenir.

  24. Hacim homeostasis

  25. ADH aynı zamanda idrarı konsantre etmek için de gereklidir: Bunu nasıl başarır? • Toplama kanallarının suya olan geçirgenliğini su giriş kanallarını (Aquaporin) artırarak sağlar. Böylece idrarı küçük miktarlarda konsantre eder.

  26. BÖBREK FONKSİYONLARI: 1- Glomerular Filtrasyon 2- Tübüler reabsorbsiyon 3- Tübüler sekrasyon 4- Atılım (idrar oluşumu)

  27. Böbrekte metabolik proseslerin çoğu aerobiktir ve O2 tüketimi oldukça yüksektir. Bu ihtiyaç kalp kasına eşdeğer, beyinden de 3 kat daha fazladır.Bu yüksek metabolik aktivite Tübüler reabsorpsiyonuidame ettirmek için gereklidir.Tüketilen O2 nin ~%70’i aktif transportta (glukoz, aa geri emilimi) kullanılır.Medullada pO2 düşüktür, buda yüksek Na+ / K+ ATPaz aktivitesine neden olur. Korteks de enerji kaynağı olarak Yağ asitleri, Laktat, Glutamat, Sitrat, Ve Keton cisimcikleri kullanılır.

  28. GLOMERULAR FİLTRASYON: • Glomerular kapillere gelen plazma Bowman boşluğunda filtre edilir. • Filtrasyon, filtrasyon yüzeyine ve glomerular kan damarı boyunca yerleşen spesifik porlu hücreler ile epitel hücrelerin (podocytes) oluşturduğu filtrasyon bariyerine bağlıdır.

  29. Filtrasyon moleküllerin büyüklüğü ve yükleri ilede Sınırlıdır,

  30. Glomerular filtrasyon oranı (GFR) • Dakikada böbrekte oluşturulan filtrat miktarı. • 125mL/dk = 180L/gün • Filtrasyon basıncını –GFR –değiştiren faktörler: • Artmış renal kan akışı -- GFR’ da artırır • Azalmış plazma proteini -- GFR artırır. Ödem sebebidir. • Kanama–kapiller kan basıncında azalma– GFR azalma

  31. GFR regülasyonu : Kan akışının düzenlenmesi • GFR üç mekanizma ile düzenlenir. • 1. Renal Autoregulation • 2. Neural regulation • 3. Hormonal regulation • Bu üç mekanizmanın hepsi renal kan basıncını ve kan akışını ayarlar.

  32. 1-Renal Otoregülasyon • Myogenik mekanizma Kan akışı = Kapiler basınç / Akış direnci • Tubüloglomerular feedback

  33. 2.GFR’nin Neural regulasyonu • Sempatik sinir lifleri tarafındanafferent ve efferent arteriollerin uyarılması • Normal olarak sempatik stimülasyon düşüktür fakat kanama ve egzersizde artar. • Kan hacmi (kanamada) korunumu Vasoconstriction oluşturur ve vücudun diğer bölgelerine kan akışının artmasına izin verir (egzersiz)

  34. 3. GFR’nin Hormonal regulasyonu • GFR’nin regülasyonu birkaç hormon ile sağlanır. • juxtaglomerular apparatus (JGA) hücrelerinden salınan renin, çok etkili bir vasoconstrictor olan Angiotensin II’i oluşturur.GFR azalır. • ANP filtrasyonu kapiler yüzey alanını artırarak kolaylaştırır. GFR artar. • NO • Endothelin • Prostaglandin E2

  35. Renal Klirens ve GFR’in ölçümü: • Renal klirens; Dakikada böbrekten temizlenen plazma hacmidir. - Glomerüllerde dakikada 125 mL plazma temizlenir. -Eğer plazma klirensi (idrardaki toplam miktarı) 3 mg/L ise 3mg/L X 180 L/gün = 540 mg/gün • GFR ölçümü -İnülin yüklemesi -Kreatin klirens testleri ile yapılır.

  36. Fruktan

  37. İnülin yüklemesi • Inulin:yıldız çiçeğinden elde edilen bir polisakkarit. • Glomerülustan kolayca filtre edilir. • Plazma proteinlerine bağlanmaz. • Biolojik olarak inert. • Toksik değildir ve böbrekte ne sentez nede metabolize edilir. • Ne absorbe nede sekrete edilir. • Böbrek fn’larını değiştirmez. • Miktarı tam olarak saptanabilir. • Düşük konsantrasyonu yeterlidir. (10-20 mg/100 mL plasma)

  38. Renal inulin yüklenmesi Filtre edilen miktar = Atılan miktar Pin x GFR = Uin x V V=İdrar hacmi/zaman (ml/dk) GFR= Uin x V / Pin

  39. Kreatinin Klirensi: • Kreatinin:Kas kreatin metabolizmasının son ürünüdür. • Klinikte GFR’i ölçmek için kullanılır, fakat inülin metoduna göre daha az spesifiktir (tübülden küçük miktarda sekrete edilir.) • Kreatinin klirensi : Kan örneği ve 24 saatlik idrar toplanır, serum • ve idrardaki kreatin miktarı ölçülür. • Kreatinin klirensi = Ukreatinin x V / P kreatinin • Serum kreatinin değeri ~ 20-80 µM (0,28 – 0,90 mg/dL) • Bu değerler bilindiği için klirens testi pek yapılmaz, kan değerini ölçmek yeterlidir. Plazma [kreatinin] artmışsaGFR’nin azaldığının belirtisidir. • GFR %50 oranında azalırsa kreatinin kanda iki kat artar. (patolojik bir durum yoksa –kene ısırması sonucu oluşan kırım kongo kanamalı ateş hastalığı (KKHA) ile kreatinin artabilir.)

  40. KKHA’in Başlangıçta Laboratuvar Bulguları (2) n (%) • Artmış serum, • Lactate dehydrogenase, (LDH)90 (98) • Aspartate aminotransferase(AST) 84 (91) • Alanine aminotransferase(ALT) 73 (79) • Creatine phosphokinase22 (24) • Blood urea nitrogen 20 (22) • Creatinine15 (16)

  41. GFR ye karşı Plasma kreatinin düzeyleri: 2934

More Related