KRİMİNOLOJİ (I)

1. KRİMİNOLOJİ (I) KRİMİNOLOJİK ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ -2- Yar.Doç.Dr. Tuba Topçuoğlu İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKULTESİ

2. KRİMİNOLOJİDE KULLANILAN ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ • İkincil veri analizi (secondary data analysis) • Niteliksel araştırma (qualitativeresearch) • Katılımcı gözlem (participantobservation) • Yoğun mülakat (intensiveinterviewing) • Odak grupları (focusgroups) • Deneysel araştırma (experimentalresearch) • Anket araştırması (surveyresearch) • Değerlendirme araştırması (evaluationresearch) • Meta-analiz (meta-analysis)

3. NEDENSELLİK • Nedensellik: Eğer her şey sabitken bağımsız bir değişkendeki değişim sonrası bağımlı bir değişkende değişime neden oluyorsa bu iki değişken arasında nedensel bir ilişki olduğundan bahsedebiliriz. • Örnek: • TV’de şiddet içerikli yayınlar çocuklarda şiddet davranışlarına neden olur mu? • İşsizlik, hırsızlık suçuna neden olur mu?

4. NEDENSELLİK • İki değişken arasında nedensellik olabilmesi için mutlaka gerekli şartlar: (1) Bağıntılılık (Ampirik ilişki) (2) Uygun zaman sırası (3) Sahte olmayan ilişki (Sağlanıklık ölçütü) • Nedensel ilişkileri belirlemede önemli durumlar: (4) Nedensel mekanizmanın belirlenmesi (5) Nedensel ilişkinin meydan geldiği bağlam Nedensel geçerlik

5. ? X Y

6. X Y

7. X Y

8. X Y

9. X Y

10. X Y Z

11. NEDENSELLİK - Örnek • Bağımsız değişken: TV’de şiddet içerikli yayınlar izlemek (D1) • Bağımlı değişken: Şiddet davranışı (D2) D1 -------------------- D2 D3 = Şiddet eğilimi

12. DENEYSEL ARAŞTIRMALAR • Gerçek bir deneyde en az 3 özellik bulunur: (1) İki karşılaştırma grubu bulunur: En az bir deney grubu (deneysel müdahaleye maruz kalan grup), en az bir kontrol grubu (deneysel müdahaleye maruz kalmayan grup) bulunur. (2) Denekler bu iki karşılaştırma grubuna tamamen rastlantısal bir şekilde yerleştirilirler. (3) Deneysel müdahale gerçekleştikten sonra her iki karşılaştırma grubu için sonuç değişkenindeki değişikliğin değerlendirilmesi (son-test)

13. Bushman (1995) deneyi Soru: Videoda şiddet davranışı izleyen bir kişi, şiddet içermeyen bir davranış izleyen kişiden daha saldırgan davranır mı?

14. Bushman (1995) deneyi Denekler Gruplara Gruplar Ön test Müdahale Son test yerleştirme Deney grubu Saldırganlık derecesi Şiddet içeren video Saldırganlık derecesi Üniversite öğrencileri Rastlantısal Şiddet içermeyen video Kontrol grubu Saldırganlık derecesi Saldırganlık derecesi

15. Bushman (1995)

16. Sherman ve Berk (1984) deneyi Denekler Gruplara Gruplar Müdahale Son test yerleştirme Deney grubu Gözaltı Eşine saldırma olayı Eşine saldıran failler Rastlantısal Faili 8 saat evden uzak tutma Kontrol grubu Eşine saldırma olayı Minneapolis Aile içi Şiddet Deneyi

17. Sherman ve Berk (1984) deneyi • Amaç: Polisin, kendisine bildirilen aile içi şiddet olaylarında verdiği tepkinin etkinliğini anlamak • Denekler: Minneapolis’de eşine/partnerine saldırdığı gerekçesiyle polise bildirilen failler. • Deneysel müdahale: Gözaltı vs. Faili uzak tutma • Bildirilen olaylar tamamen rastlantısal olarak gruplara yerleştirildi. Polis, olay yerine varınca tamamen rastlantısal bir şekilde faili gruplardan birine yerleştiriyor ve ya gözaltına alıyor ya da almıyor. • Müdahale sonrası ölçülen değişken: Failin 6 ay sonra tekrar eşine saldırması.

18. DENEYSEL ARAŞTIRMALAR • Deneysel araştırmalar, nedenselliğin ispatı konusunda en sağlam kanıtlar sunan araştırma tasarımıdır (ampirik ilişki, bu ilişkinin üzerinde üçüncü değişkenlerin etkisinin elenmesi, değişkenlerin zamansal olarak sıralanabilmesi). • Deneyler, nedensel mekanizmaların belirlenmesinde çok başarılı değildirler. • Nedensel etkinin meydana geldiği ortamın özelliklerinin kontrol edilmesi konusunda ise laboratuarda gerçekleştirilen deneyler, sahada gerçekleştirilenlerden daha başarılıdır.

19. DENEYSEL ARAŞTIRMALAR • Gerçek deneylerde nedensel geçerlik en yüksek seviyede olmasına rağmen dışsal geçerlik (yani sonuçların başka gruplara, zaman ve mekanlara genellenebilmesi) konusunda ise zayıftır. Bunun için bu deneysel araştırmalar farklı zaman ve mekanlarda tekrar tekrar yapılmalı.

20. YARI-DENEYSEL ARAŞTIRMALAR • Deneklerin, karşılaştırma gruplarına rastlantısal olarak yerleştirilmesinin mümkün olmadığı durumlarda uygulanır. • Deney ve kontrol gruplarını denkleştirmek amacıyla rastlantısal yerleştirme yerine eşleştirme(matching) uygulanabilir. • Deneysel müdahale öncesinde yaş, cinsiyet ya da başka özellikler açısından gruplardaki denekler eşleştirilir. Bu durumda eşleştirilen bu özelliklerin sonuçları etkilemesine izin verilmemiş olur.

21. YARI-DENEYSEL ARAŞTIRMALAR • Ancak teknik olarak insanları sadece belli az özellikler açısından eşleştirebiliriz. Eşleştirilmeyen özellikler hala sonucu etkileyebilir. O nedenle eşleştirme, bilinmeyen üçüncü değişkenlerin görünürdeki ilişkiye etkisinin elenmesi konusunda rastlantısal olarak deneklerin belirlenmesi kadar çok başarılı olmaz. Bu yüzden de yarı-deneysel araştırmalar, içsel geçerlik yönünden gerçek deneylerden daha az başarılıdırlar.

22. YARI-DENEYSEL ARAŞTIRMALAR İki önemli türü vardır: • Denk olmayan kontrol grup tasarımı: Deney ve kontrol grubu deneysel müdahale öncesinde belirleniyor fakat bu süreç rastlantısal olarak gerçekleştirilmiyor. • Önce-ve-sonra tasarımları: Kontrol grubu bulunmamakta. Tek bir grup üzerinde müdahale öncesi ve sonrası olmak üzere en az iki kez ölçüm yapılıyor.

23. YARI-DENEYSEL ARAŞTIRMALAR Roy Watson (1986) çalışması: Deney grubu Emniyet kemeri takan sürücüler (%) Kontrol grubu Müdahale sonrası ölçüm Ön ölçüm Medya kampanyası Sıkı polis denetimi

24. YARI-DENEYSEL ARAŞTIRMALAR Horney ve Spohn (1991) çalışması: Tecavüzle ilgili reform yasası Polise bildirilen tecavüz sayısı Yıl 1980 1985 1986 1991