اصول تجويز منطقي مکمل هاي ورزشي دکتر محمد علي سردار متخصص فيزيولو‍ژي ورزشي

1. اصول تجويز منطقي مکمل هاي ورزشي دکتر محمد علي سردار متخصص فيزيولو‍ژي ورزشي دانشيار دانشگاه علوم پزشکي مشهد

2. فاکتورهاي عملکرد ورزش • توان جسماني (توليد انرژي) توان انفجاري و قدرت توان بالا و سرعت استقامت تواني توان هوازي استقامت هوازي • نيروي ذهني (کنترل عصبي- عضلاني) تحريک آرميدگي • مزيت مکانيکي (عملکرد انرژي) افزايش توده عضلاني / جرم بدن کاهش توده چربي/ جرم بدن

3. افزايش عملکرد ورزشي از طريق توان جسماني، نيروي ذهني و مزيت مکانيکي • افزايش توان جسماني افزايش بافت عضلاني جهت افزايش توليد انرژي افزايش سرعت فرآيندهاي متابوليک که موجب توليد انرژي در داخل عضله مي شود. افزايش ذخيره انرژي در درون عضله براي ارتقا استقامت بهبود نحوه انتقال ذخاير انرژي به درون عضله مقابله با انباشتگي موادي که در بدن از توليد بهينه انرژي جلوگیري مي کنند • افزايش نيروي ذهني افزايش فرايندهاي ذهني که توليد انرژي را به حداکثر مي رساند کاهش عواملي که مانع عملکرد بهينه ذهني مي شوند • افزايش مزيت مکانيکي اصلاح بيومکانيکي بدن از طريق کاهش حجم چربي بدن، جهت افزايش عملکرد اصلاح بيومکانيکي بدن از طريق افزايش حجم عضله بدن، جهت افزايش استحکام بدن

4. کار افزا ها : مواد یا پدیده هایی هستند که عملکرد یک ورزشکار را افزایش می دهند در واقع هر وسیله ای که باعث افزایش تولید انرژی یا مصرف آن شود تغذیه ای (Nutritional) مکانیکی (Mechanical) روانی (Psychological) فیزیولوژیکی (Physiological) دارویی (Pharmacological) کمک های کار افزا بطور کلی به پنج گروه تقسیم می شوند برخی به اشتباه کمک های کارافزا را با دوپینگ همطراز می دانند در حالیکه همه این مواد توسط کمیته ملی المپیک (IOC) ممنوع اعلام نشده است

5. تغذیه ای(Nutritional) مکانیکی (Mechanical) روانی (Psychological) فیزیولوژیکی (Physiological) دارویی (Pharmacological) مثل کربو هیدرات ها، چربی ها، پروتئین ها پوشش، وسایل و محیط، ساختار و سطح هیپنوتیزم، تمرین ذهنی، کنترل فشار های روانی، تشویق دوپینگ خون، اریتروپوئیتین آمفتامین، مهار کنندگان بتا، کافئین، کوکائین

6. نیروزاهای غذایی • کربوهیدرات مکمل های کربوهیدرات • چربی ها مکملهای چربی اسیدهای چرب امگا-3 زنجیره تری گلیسیریدهای متوسط • پروتئین / آمینواسیدها مکمل های پروتئین آمینواسیدهای شاخه دار(BCAA) آرژنین, لیزین, اورنیتین تریپتوفان آسپارتیک

7. نیروزاهای غذایی • ویتامین ها آنتی اکسیدانت ها اسید پانتوتونیک تیامین (B1) اسید فولیک ریبوفلاوین (B2) کوبالامین (B12) نیاسین اسیداسکوربیک (C) پریدوکسین ویتامین E • موادمعدنی بور فسفات ها کلسیم سلنیوم کروم وانادیم آهن روی منیزیم • آب مکمل های مایع

8. نیروزاهای غذایی • عصاره های گیاهی فیتوسترول های آنابولیک یوهمبین جینسنگ • موادگوناگون دیگر گرده زنبور عسل مکمل های رژیمی دستکاری شده (HMB) بتا هیدروکسی بتا متیل بوتیرات مولتی ویتامین ها / مینرال ویتامین B15

9. نیروزاهای ورزشی فیزیولوژیک • متابولیسم سلول کارنیتین کریتسین کوآنزیم بی کربنات سدیم • هورمون / اعصاب دی هیدرواپی آندروسترون تستوسترون و هورمون جفت انسانی کولین هورمون رشد انسانی • انتقال اکسیژن دوپینگ خون اینوزین اکسیژن اریتروپویتین گلیسرول

10. مواد دارویی اصلی و روش هایی که کمیته بین المللی المپیک (IOC)ممنوع کرده (به همراه چند مثال ) • مواد غیرمجاز محرک ها (آمفتامین , کوکائین , افدرین) موادمخدر (مخدر مسکن) آنابولیک ها (استروئیدهای انابولیک, کلنبوترول) مواد مدر (تولیدکننده ادرار) هورمون های پپتید و گلیکوپروتئین و موادی از این قبیل • روش های غیر مجاز دوپینگ تزریق خون فریب دارویی, شیمیایی و بدنی • داروهایی که حدود معینی برای مصرف دارند. الکل کافئین ماری جوآنا بی حس کننده های موضعی کورتیکواستروئیدها بازدارنده های بتا

11. مکانیسم های پیشنهادی برای اثر کمکهای نیروافزا

12. فاکتورهاي عملکرد ورزش • توان جسماني (توليد انرژي) توان انفجاري و قدرت توان بالا و سرعت استقامت تواني توان هوازي استقامت هوازي • نيروي ذهني (کنترل عصبي- عضلاني) تحريک آرميدگي • مزيت مکانيکي (عملکرد انرژي) افزايش توده عضلاني / جرم بدن کاهش توده چربي/ جرم بدن

13. استفاده از نیروزا در جهت افزایش توان جسمانی • افزایش حجم بافت عضلانی برای تولید انرژی بیشتر = ( توسعه قدرت ) • نیروزاهای غذایی : آمینو اسیدها نیروزاهای دارویی : استروئید های آنابولیک • نیروزاهای فیزیولوژیکی : هورمون رشد انسانی • افزایش سرعت فرایند های متابولیک که منجر به تولید انرژی در داخل عضله می شوند = ( توسعه توان ) • نیروزاهای غذایی : ویتامین ها نیروزاهای دارویی : محرک ها • نیروزاهای فیزیولوژیکی : کارنیتین • طول مدت تامین انرژی در عضله = ( توسعه استقامت هوازي ) • نیروزاهای غذایی : کربوهیدرات ها نیروزاهای دارویی : الکل • نیروزاهای فیزیولوژیکی : کراتین • بهبود حمل ذخایر انرژی در عضله = ( توسعه استقامت ) • نیروزاهای غذایی : آهن نیروزاهای دارویی : کافئین • نیروزاهای فیزیولوژیکی : دوپینگ خون • مقابله با تجمع موادی که (لاکتات , رادیکال های آزاد ) در تولید بهینه انرژی اختلال ایجاد می کند = (توسعه استقامت تواني ) • نیروزاهای غذایی : ویتامین های آنتی اکسیدانت • نیروزاهای دارویی : عوامل ضد التهاب • نیروزاهای فیزیولوژیکی : بی کربنات سدیم

14. استفاده از نيروزاها جهت افزايش نيروي ذهني • به عنوان محرک، عملکرد ذهني را افزايش داده و در نتيجه باعث به حداکثر رساندن توليد انرژي مي شود. • نيروزاهاي غذايي: اسيدهاي آمينه • نيروزاهاي دارويي: آمفتامينها • نيروزاهاي روان شناختي: کولين • به عنوان آرام بخش عواملي مانند برانگيختگي بيش از حد و درد را که ممکن است در عملکرد بهينه ذهني شناختي تاثيري منفي بگذارد، کاهش مي دهد. • نيروزاهاي غذايي: گروه ويتامين B • نيروزاهاي دارويي: ارام بخشهاي ضد درد • نيروزاهاي روان شناختي: بيکربنات سديم

15. استفاده از نيروزاها براي افزايش مزيت مکانيکي افزايش توده بدن توسط افزايش توده عضلاني • نيروزاهاي غذايي: آمينواسيدها • نيروزاهاي دارويي: استروئيدهاي آنابوليک • نيروزاهاي فيزيولوژيکي: کراتين کاهش توده بدن توسط کاهش توده چربي • نيروزاهاي غذايي: کروم • نيروزاهاي دارويي: ادرار آورها • نيروزاهاي ورزشي فيزيولوژيکي : هورمون رشد انساني

20. استروئيدهاي آندروژنتيک / آنابوليک Anabolic/andrognic steroids(AAS) طبقه بندي و کاربرد • در گروه نيروزاهاي دارويي طبقه بندي مي شوند. • داروهايي هستند که به تقليد از تاثيرتستوسترون، هورمون جنسي مردانه ساخته ميشوند. • از راه خوراکي يا تزريقي قابل استفاده هستند. • کاربردهاي مفيدي در پزشکي دارند • مصرف درماني متعارف حدود 5 تا 10 ميلي گرم در روز به صورت خوراکي مي باشد. • بسياري از ورزشکاران 300 ميلي گرم يا بيشتر به صورت روزانه مصرف مي کنند. • تعدادي از ورزشکاران روشي به نام انباشتن (Stacking)به کار مي برند که مستلزم مصرف دو يا چند استروئيد در يک زمان مي باشد و به طور معمول هم استروئيدهاي آندروژنتيک / آنابوليک خوراکي و هم انواع تزريقي را شامل مي شود. • عمل انباشتگي مي تواند افزايش فزاينده ميزان تجويز انواع استروئيدهاي آنابوليک را به منظور کسب اثر بهينه شامل شود. • ورزشکاران داروهاي ديگري رابراي پيشگيري از برخي اثرات نامطلوب استروئيدهاي آندروژنتيک/آنابوليک به کار مي برند.مثلا هورمون گنادوتروپين جفتي انسان از تحليل بيضه ها جلوگيري مي کند.آنتي استروژن در مردان\ مي تواند از رشد سينه شبيه سينه زنان جلوگيري کند. • مصرف دو يا چند دارو در يک زمان علائمي همانند علائم استفاده نادرست چند دارويي(The polydrug abuse syndrome ) به دنبال دارد.

21. استروئيدهاي آندروژنتيک / آنابوليک Anabolic/andrognic steroids(AAS) نام هاي تجاري و رايج براي استفاده عمومي استروئيدهاي آندروژنتيک/ آنابوليک ترکيبات خوراکي آناوار ( اگزاندرولون ) Anavar(oxandrolone) ديانابول (متاندروستنولون) ِDianabol(methandrostenolone) متاندرن (متيل تستسترون ) Metandren(methyltestosterone) وينسترول ( استانوزولول ) Winstrol(stanozolol) پريکبولين ( متنولون ) Primcbolin(methenolone) ترکيبات قابل تزريق دکا-درابولين (دکانوات ناندرولون) Dec-durabolin(nandrolonedecanoate) دلاتستريل (انانتات تستسترون) Delatestryl(testosterone enanthate ) دپو- تستسترون(سيپيونات تستسترون) Depo –testosterone(testosterone cypionate ) سوسپانسيون تستسترون Testosterone suspension

22. استروئيدهاي آندروژنتيک / آنابوليک Anabolic/andrognic steroids(AAS) فاکتور عملکرد ورزشي مزيت مکانيکي و توان جسماني : استروئيدهاي آندروژنتيک / آنابوليک عمدتا جهت افزايش توده عضلاني و متعاقبا افزايش قدرت و توان يا داشتن اندامي زيباتر در ورزش هايي مانند پرورش اندام استفاده مي شوند. همچنين استروئيدهاي آندروژنتيک / آنابوليک فرايندهاي ذهني را تحت تاثير قرار داده و موجب افزايش رفتار پرخاشگري مي شوند. نظريه با تاثيراستروئيدهاي آندروژنتيک / آنابوليک بر هسته سلول، محتواي پروتئيني عضله افزايش مي يابد.همچنين اين مواد از تجزيه بافت عضلاني پيشگيري مي کنند.اين فرايند احتمالا بازگشت به حالت اوليه سريع تر بعد از تمرين شديد را منجر مي شود. علاوه بر ورزشکاران قدرتي و تواني ، ورزشکاران استقامتي نيز مي توانند با استفاده از اين محصولات با بازگشت به حالت اوليه که امکان تمرين شديد را فراهم کنند، بهره مند شوند.

23. استروئيدهاي آندروژنتيک / آنابوليک Anabolic/andrognic steroids(AAS) تاثيرات : نتايج اکثر تحقيقات نشان مي دهد که مصرف استروئيدهاي آندروژنتيک / آنابوليک(حداقل 5 تا 10 ميلي گرم) که با يک برنامه تمرين مقاومتي و رژيم غذايي مناسب همرا باشد توده عضلاني بدون چربي و قدرت را افزايش مي دهد. البته ورزشکاران قدرتي – تواني از بالاترين ميزان تجويز دارو يا روش هاي انباشتگي براي افزايش توده عضلاني و قدرت استفاده مي کنند. ايمني استروئيدهاي آندروژنتيک / آنابوليک داروهايي قوي هستند که مصرف آن ها همراه با گستره ي از اثرات زيان بخش از جمله جوش صورت تا اختلالات تهديد کننده زندگي مانند ايجاد بيماري قلبي مي باشند. استروئيدهاي آندروژنتيک / آنابوليکموجود در بازار سياه حاوي ترکيباتي با کيفيت ناشناخته مي باشد که خطرات جدي براي سلامت به همراه دارد.

24. استروئيدهاي آندروژنتيک / آنابوليک Anabolic/andrognic steroids(AAS) جنبه هاي قانوني و اخلاقي : استروئيدهاي آندروژنتيک / آنابوليک جزء بيشترين داروهايي هستند که در رقابت هاي ورزشي مصرف مي شود. مصرف اين داروها طبق نظر بيشتر هيئت هاي حاکمه ورزشي ممنوع اعلام شده است. و حرکتي غيراخلاقي محسوب مي شود. پخش غير قانوني استروئيدهاي آندروژنتيک / آنابوليک در بازار سياه جرم است و مستوجب جريمه اي معين در دادگاه ها و زندان است. توصيه ها : تحقيقات حاضر تاثير نيروزايي استروئيدهاي آندروژنتيک / آنابوليک را تاييد مي کند. به هر حال مصرف استروئيدهاي آندروژنتيک / آنابوليک توصيه نمي شود ، زيرا منع قانوني و اخلاقي داشته و خطرات جدي براي سلامتي ايجاد مي کند.

25. تستوسترون و هورمون گنادوتروپین جفتی انسانTestosterone and human chorionic gonadotropin (hCG) طبقه بندی و کاربرد : تستوسترون و هورمون گنادوتروپین جفتی درگروه نیروزاهای فیزیولوژیکی قراردارند. تستوسترون یک استروئید و هورمون جنسی مردانه است و به دو صورت خوراکی و تزریقی وجود دارد. هورمون گنادوتروپین جفتی یک گلیکوپروتئین است که به مقدار زیاد از طریق جفت در دوران حاملگی ترشح می شود.مصرف این هورمون توسط مردان , تولید تستوسترون را تحریک می کند. تستوسترون باعث ایجاد اثرات آنابولیکی و آندروژنیکی در مردان و زنان می شود. اثرات آنابولیکی : افزایش تراکم استخوان و توده بدون چربی و کاهش چربی بدن اثرات آندروژنیکی : رشد و نمو خصوصیات ثانویه جنسی در مردان (رشد موی صورت و بدن, کلفتی صدا, رشدو نمو اندام های تولید مثل)

26. تستوسترون و هورمون گنادوتروپین جفتی انسان مقادیر و علت مصرف : • مصرف درمانی : درمان کم کاری غده جنسی مردان ( 75 تا 100 میلی گرم در روز ) یا برای جلوگیری ازآبستنی ( 200 تا 250 میلی گرم در روز ) • مصرف ورزشی : تستوسترون در اوایل سال 1936 در بازیهای المپیک با هدف نیروزایی استفاده شد. مصرف روزانه 1000 میلی گرم یا بیشتر به مدت 12 هفته گزارش شده است. • دامنه مصرفی آن جهت نیروزایی 260 تا 600 میلی گرم, در هر هفته و به مدت 10 تا 12 هفته در مردان بیان شده است. فاکتور عملکرد ورزشی مزیت مکانیکی و توان جسمانی : افزایش توده عضلانی , قدرت, توان و کاهش چربی بدن یا داشتن اندامی زیباتر در ورزش هایی مانند پرورش اندام

27. تستوسترون و هورمون گنادوتروپین جفتی انسان نظریه : مکمل تستوسترون برای تحریک فعالیت آنابولیکی و افزایش توده عضله از طریق تحریک هسته های سلول عضله و افزایش تشکیل پروتئین مصرف می شود. اثرات آندروژنیکی تستوسترون شامل افزایش اثرات روانی , انگیزش و برانگیختگی است که برای کمک به تمرین ورزشی و عملکرد بهتر پیشنهاد شده است. تاثیرات : مصرف مکمل تستوسترون در فعالیت های مقاومتی همراه با رژیم غذایی مناسب , توده عضله بدون چربی و قدرت عضلانی را افزایش داده تاثیر نیروزایی دارد. در هیچ تحقیقی پتانسیل نیروزایی هورمون گونادوتروپین جفتی انسان مشخص نشده است(مگر اینکه مصرف آن تولیدتستوسترون درونی را افزایش دهد).

28. تستوسترون و هورمون گنادوتروپین جفتی انسان ایمنی : مقادیر اضافی ممکن است موجب اثرات زیان بخش مثل : • جوش صورت و پوست • طاسی زودرس • بزرگی سینه در مردان شبیه به زنان • خصلت مردانگی • کلفتی صدا در زنان • انسداد زودرس مراکز رشد در نوجوانان • افزایش پرخاشگری و رفتار های خشونت آمیز • کاهش اندازه بیضه و تولید اسپرم • هپاتیت B یا ایدز از طریق مصرف سرنگ های آلوده • مصرف بلند مدت تستوسترون خطر بیماری قلبی – عروقی و سرطان پروستات را افزایش می دهد.

29. تستوسترون و هورمون گنادوتروپین جفتی انسان جنبه های قانونی و اخلاقی مصرف تستوسترون در کمیته بین المللی المپیک به عنوان عاملی آنابولیکی و مصرف گونادوتروپین جفتی انسان به عنوان هورمونی گلیکوپروتئین ممنوع می باشد.بنابر این مصرف هر دو غیر قانونی و غیر اخلاقی است. توصیه ها : اگر چه این دو هورمون می توانند نیروزاهای موثر باشتد اما مصرفشان توصیه نمی شود. زیرا علاوه بر غیرقانونی و غیر اخلاقی بودن خطرات جدی برای سلامتی دارند.

30. هورمون رشد انسانی Human growth hormone(hGH) • طبقه بندی و کاربرد : • هورمون رشد انسانی درگروه نیروزاهای فیزیولوژیکی قراردارد.و یک هورمون آنابولیکی است. • هورمون طبیعی رشد در مغز توسط غده هیپوفیز قدامی ترشح می شود. • این هورمون رشد استخوان ها را تحریک می کند و همچنین متابولیسم کربوهیدرات, چربی و پروتئین را تحت تاثیر قرار می دهد. • شکل مصنوعی این هورمون (rhGH ) در سال 1985 از طریق مهندسی ژنتیکی ترکیبی ساخته شد و به عنوان دارو یا نیروزای دارویی طبقه بندی می شود. • بررسی های متعددی افزایش مصرف rhGH رادر ورزشکاران جوان حدود سن 14تا 15 سال نشان داده است. • rhGH از راه تزریقی مصرف می شود. میزان مصرف : در تحقیقات میزان مصرفی در مردان جوان تقریبا 40میکروگرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدنبه مدت 6 هفته تخمین زده شد.

31. هورمون رشد انسانی Human growth hormone(hGH) فاکتور عملکرد ورزشی : مزیت مکانیکی و توان جسمانی : rhGH به طور عمده جهت افزایش توده عضلانی , قدرت , توان وکاهش چربی بدن و یا داشتن اندامی زیباتر در ورزش هایی مانند پرورش اندام استفاده می شود. ورزشکاران بالغ و نابالغ هورمون رشد را تا سطوح بالاتری مصرف می کنند. نظریه : مکمل rhGH به منظور افزایش میزان هورمون رشد در بدن طراحی شده است که تولید هورمونهای دیگر از جمله فاکتور رشد I شبه انسولین و رشد و نمو بافت عضلانی را تحریک می کند. هورمون رشد سرعت اکسیداسیون چربی را افزایش می دهد. تاثیرات : در افرادی که کمبود هورمون رشد دارند مصرف مکمل rhGH باعث افزایش توده بدون چربی بدن و کاهش چربی بدن می شود. در افرادی که سطح طبیعی هورمون رشد دارند مصرف مکمل rhGH باعث افزایش توده عضله , قدرت یا عملکرد ورزشی نمی شود.

32. هورمون رشد انسانی Human growth hormone(hGH) ایمنی : ترشح اضافی هورمون رشد انسانی در هیپوفیز قدامی در بزرگسالان موجب اثرات زیان بخش مثل : • آکرومگالی • به هم فشردگی بافت های نرم صورت , دست و پا • بزرگی پاتولوژیکال ارگان های بدن مانند کبد, کلیه ها و قلب • مستعد بیماری های مزمن مانند دیابت و بیماری های عضلانی قلب • هپاتیت B یا ایدز از طریق مصرف سرنگ های آلوده جنبه های اخلاقی : مصرف مکمل rhGH در بیشتر جوامع ورزشی ممنوع بوده و رفتاری غیر اخلاقی محسوب می شود. توصیه ها : اگرچه در افرادی که سطح طبیعی هورمون رشد دارند مصرف مکمل rhGH باعث افزایش توده بدون چربی بدن می شود.اما هیچ تحقیقی مدرکی از افزایش پروتئین انقباضی عضله , قدرت یا عملکرد ورزشی موجود نیست و علاوه بر غیرقانونی و غیر اخلاقی بودن خطرات جدی برای سلامتی ورزشکاران دارد. در برخی ورزشکاران مصرف مکمل rhGH به دلیل نگهداری آب اضافی یا مقاومت نسبت به انسولین به عملکرد اسیب می رساند. بنابراین مصرف مکمل rhGH توصیه نمی شود.

33. دی هیدرو اپی آندروسترون Dehydroepiandrostrone (DEHA) • طبقه بندی و کاربرد : • دی هیدرواپی آندروسترون (DEHA) یا استر آن سولفات - دی هیدرواپی آندروسترون (DEHA-S) در گروه نیروزاهای فیزیولوژیکی قراردارد.زیرا یک هورمون طبیعی استروئیدی است که توسط غده درون ریز آدرنال تولید می شود. • همچنین این ماده می تواند به عنوان نیروزای غذایی طبقه بندی شود .زیرا برخی از اشکال آن حاوی دی هیدرو اپی آندروسترون خالص یا پیشروهای گیاهی اند که در بدن به دی هیدرو اپی آندروسترون تبدیل شده و به عنوان مکمل غذایی فروخته می شوند. • بر اساس مطالعات انجام شده بر روی انسان مصرف روزانه بطور طبیعی بین 50 تا 100 میلی گرم می باشد. اما برخی از مطالعات مصرفی با میزان بالاتر, روزانه در حدود 1600 میلی گرم را گزارش کرده اند . • دی هیدرواپی آندروسترون به صورت خوراکی یا تزریقی مصرف می شود. فاکتور عملکرد ورزشی : مزیت مکانیکی و توان جسمانی : DEHA به طور کلی جهت افزایش توده عضلانی , قدرت , توان وکاهش چربی بدن و داشتن اندامی زیباتر در ورزش پرورش اندام استفاده می شود.

34. دی هیدرو اپی آندروسترون Dehydroepiandrostrone (DEHA) • نظریه : دی هیدرو اپی آندروسترون (DEHA) در بدن انسان به هورمون های دیگری از جمله تستوسترون و استروژن تبدیل می شود. برخی تحقیقات نشان می دهند که مصرف مکمل DEHA می تواند سطح سرم فاکتور رشد I شبه انسولین IGF-I را افزایش دهد. مکمل DEHA در تحریک فعالیت آنابولیکی , افزایش توده عضلانی و کاهش چربی بدن مورد بررسی قرار گرفته است. تاثیرات : • تحقیقات انجام شده بر روی حیوانات جونده (عمدتا موش که دی هیدرو اپی آندروسترون طبیعی کمی دارند ) بیان می کنند که مکمل DEHA می تواند درصد بروز بیماری های مزمن متعددی مانند چاقی را از راه کاهش چربی و افزایش توده عضلانی کاهش دهد. • در انسان تولید دی هیدرو اپی آندروسترون طبیعی در دوران بلوغ و جوانی بالا بوده ودر سن 30 سالگی و بالاتر از آن شروع به کاهش می نماید. • برخی تحقیقات بر روی مردان و زنان سالخورده (50 تا 65 سال ) که همگی غیر فعال بودند نشان داد که مصرف 100 میلیگرم مکملDEHA در روز به مدت 3 ماه به کاهش چربی بدن و افزایش توده بدون چربی و قدرت منجر می شود و بر عکس برخی مطالعات هیچ تاثیر مفیدی از مصرف مکمل DEHA بر ترکیب بدن در افراد سالخورده و بی تحرک نشان ندادند .

35. دی هیدرو اپی آندروسترون Dehydroepiandrostrone (DEHA) ایمنی: • برخی محققان اعتقاد دارند کهدی هیدرو اپی آندروسترون بطور بالینی می تواند به پیشگیری از بیماری های مزمن متعددی از جمله بیماری قلبی , دیابت و سرطان کمک کند. • بیشتر تحقیقات انجام شده بر روی انسان در مورد مکمل DEHA هیچ تاثیر جانبی و زیانبخش عمده ی را گزارش نکرده اند. اما در زنان افزایش موی صورت و کاهش HDL (احتمالا به دلیل تاثیر تستوسترون) رخ داده است. • بیشترمحققین توصیه می کنند که هیچ شخصی نباید مکمل DEHA را مصرف کند مگر با تجویز پزشک. • تاثیرات دراز مدت مصرف مکمل DEHA ممکن است سمی شدن کبد و سرطان پروستات باشد. جنبه های قانونی و اخلاقی: مصرف دی هیدرواپی اندروسترون طبق قوانین کمیته بین المللی المپیک ممنوع است.زیرا این ماده یک کورتیکواستروئید است که می تواند تولید تستوسترون را تحریک کند.بنابراین دارای خواص آنابولیکی است . توصیه ها : مصرف این مکمل بویزه برای جوانان و ورزشکاران توصیه نمی شود. برخی از محققان پزشکی نشان داده اند که مکمل دی هیدرواپی اندروسترون می تواند خطراتی برای سلامتی داشته باشد.

36. کراتین Creatin طبقه بندی و کاربرد : • کراتین در گروه نیروزاهای فیزیولوژیکی قراردارد.اما بعضی این ماده را به عنوان نیروزای غذایی در نظر می گیرند. • کراتین یک آمین و سازنده غذایی طبیعی است که به مقدار اندک در غذاهای حیوانی موجود است. کراتین در کبد از آمینو اسیدهای متعدد سنتز می شود. • بیشتر تحقیقات اثر نیروزایی مکمل کراتین را با مصرف تقریبی روزانه 20 تا 30 گرم ( معادل 4 یا 5 دوز در روز) به مدت 5 تا 7 روزنشان داده اند. • رایج ترین شکل مصرف آن پودر مونوهیدرات کراتین (Monohyrate ) است که به همراه مایعات مصرف می شود.تیم های ورزشی زیادی مکمل کراتین را مصرف می کنند. فاکتور عملکرد ورزشی : توان جسمانی و مزیت مکانیکی : مکمل کراتین جهت افزایش سرعت و توان در رقابت های ورزشی استفاده می شود که انرژی آن عمدتا از دستگاه فسفاژن ATP-CP تامین می شود. همچنین این مکمل باعث افزایش توده بدن می شود.

37. کراتین Creatin نظریه : میزان نیاز روزانه طبیعی کراتین تقریبا 2 گرم است. این مقدار برای تولید سطح کراتین فسفات (CP) بین عضلانی در حد طبیعی کافی است. مصرف مکمل کراتین میزن کل انباشتگی کراتین بدن را افزایش داده وبه طور نظری تولید CP کراتین فسفات را تسهیل می کند . در پی شکسته شدن کراتین فسفات انرژی مورد نیاز جهت سنتز مجدد و سریع ATP در فعالیت های شدید 5 تا 10 ثانیه ی مانند مسابقات سرعتی 50 تا 100 متر تامین می گردد. خستگی در چنین مسابقاتی به علت کاهش سریع CP است.از این رو بازیابی سریعتر CP تشکیل ATP را افزایش داده و عملکرد را در ورزش هایی با سرعت و توان بالا بهبود می بخشد. تاثیرات : مطالعات متعددی نشان داده اند که مصرف مکمل خوراکی کراتین روزانه به مقدارتقریبی 20 تا 30 گرم به مدت 5 تا 7 روزبه طور محسوسی غلظت کراتین آزاد عضلانی و CP را در مدت استراحت و بازگشت به حالت اولیه بعد از ورزش شدید افزایش می دهد. گیاه خواران که جذب کراتین غذایی محدودی دارند, بیشتر از مصرف مکمل کراتین سود می برند. مصرف کراتین به همراه گلوکز جذب کراتین در داخل بدن را افزایش می دهد.

38. کراتین Creatin تاثیرات : • به طور کلی تحقیقات میدانی کنترل شده تاثیر نیروزایی مکمل کراتین بر دوهای سرعت 60 متر و شنای سرعتی 25 یا 50 متر را نشان نداد. • برخی تحقیقات افزایش محسوس نیروی عضلانی را در فعالیت های تکراری 4 تا 10 ثانیه ی مقاومتی ایزوکنتیک , ایزومتریک و ایزوتونیک را نشان دادند. • بر اساس برخی تحقیقات مکمل کراتین به عنوان بافر در عضله به کار میرود و می تواند انباشتگی لاکتات را کاهش داده و عملکرد را درمسابقات ورزشی مربوط به دستگاه انرژی اسید لاکتیک افزایش دهد. • مصرف مکمل کراتین برروی عملکردهای ورزش هایی که به دستگاه انرژی اکسیژن وابسته اند زیان بخش است. • از یافته های مشترک در بیشتر تحقیقات انجام شده , افزایش توده بدن است. با یک هفته مصرف مکمل کراتین توده بدن حدود 0/9 تا 2/2 کیلوگرم افزایش یافت. هنوز مشخص نیست که افزایش توده بدن به علت وجود بافت بدون چربی (عضله) است یا اضافه وزن مربوط به وزن آب همراه با کراتین می باشد.کاهش ادرار در هنگام مصرف مکمل کراتین نشانه ای غیر مستقیم از نگهداری مایع در بدن است .

39. کراتین Creatin ایمنی: برخی از محققین پیشنهاد می کنند , مصرف مکمل کراتین می تواند علت گرفتگی عضلانی ناشی از افزایش آب عضله در نتیجۀ رقیق شدن سطح الکترولیت ها باشد. جنبه های قانونی و اخلاقی: مصرف کراتین برای ورزشکاران قانونی است. ولی می تواند با مفاهیم عمومی قانون ضد دوپینگ کمیته بین المللی المپیک مغایر باشد و آن زمانی است که مصرف یک ماده به مقدار غیرطبیعی , عملکرد ورزشی را افزایش دهد. توصیه ها : • مکمل کراتین نیروزایی موثر برای فعالیت های ویژۀ ورزشی است که مربوط به دستگاه انرژی ATP-CP می باشند ودر خصوص فعالیت های تکراری با توان بالا و دوره های بازگشت به حالت اولیه کوتاه مدت مورد استفاده قرار می گیرد. • مصرف روزانه 20 گرم ( 4 وعده و هر بار 5گرم ) سطح کراتین عضله را در مدت 5 تا 7 روز افزایش می دهد.ذخیره سازی کراتین در عضله با مصرف 90 گرم از کربوهیدرات در هر وعده 5 گرمی افزایش می یابد. • روش آهسته تر مصرف روزانه 3 گرم از کراتین به مدت 1 ماه است .( 2 گرم در روز سطح کراتین عضله را حفظ خواهد کرد ) • مصرف مکمل کراتین در رشته های ورزشی استقامت هوازی توصیه نمی شود. زیرا افزایش تودۀ بدنی به عملکرد آسیب می رساند.

40. کارنتین (ال – کارنتین) Carnitine (L-Carnitine) طبقه بندی و کاربرد • کارنتین مکملی غذایی است که در گروه نیروزاهای فیزیولوژیکی قرار دارد. از نقطه نظر بیولوژیکی، شکل فعال آن در بدن ال-کارنتین است. اگر چه ال-کارنتین ماده ای شبه-ویتامین است، اما ماده غذایی و ضروری در نظر گرفته نمی شود، چرا که در بدن از اسیدهای آمینه متعددی تشکیل می شود. • منابع غذایی و ضروری اصلی کارنتین شامل فرآورده های گوشت و شیر است. فرآورده های تجاری ال-کارنتین به طور مجزا یا در ترکیب با سایر نیروزاهای غذایی فروخته می شوند. میزان مصرفی توصیه شده روزانه 0/5 تا 6 گرم در دوره های 1 روزه تا 4 هفته ای است. فاکتور عملکرد ورزشی • توان جسمانی: ال-کارنتین به طور عمده جهت افزایش استقامت توانی و توان هوازی و استقامت در رقابتهای مربوط به دستگاه های انرژی اسیدلاکتیک و اکسیژن بررسی شده است.

41. کارنتین (ال – کارنتین) Carnitine (L-Carnitine) نظریه • ال-کارنتین به عنوان کوفاکتور برای آنزیمهای متعدد در سلول عضلانی لازم است و متابولیسم اسیدهای چرب و انرژی سوبسترارا برای چرخه ی کربس به روشهای مختلف تحت تاثیر قرار می دهد و نقش مهمی برای عملکرد ورزشی دارد. • مکمل ال-کارنتین متابولیسم اسیدهای چرب را تحت تاثیر قرار داده و انتقال زنجیره ی بلند اسیدهای چرب به داخل میتوکندری را به منظور تولید انرژی تسهیل می کند. • افزایش اکسیداسیون اسیدهای چرب، مصرف کربوهیدرات را به عنوان منبع انرژی کاهش می دهد و گلیکوژن عضله را برای مراحل آخر رقابتهای استقامتی هوازی و تداومی ذخیره می کند. • تاثیر متابولیکی دیگر ال-کارنتین تسهیل ورود پیروات (محصول فرعی ناشی از شکستن گلوکز)1 به داخل میتوکندری جهت تولید انرژی است. به طور نظری، مکمل ال-کارنتین می تواند تجمع اسیدلامتیک را کاهش می داده و استقامت در توان بی هوازی را بهبود بخشد.

42. کارنتین (ال – کارنتین) Carnitine (L-Carnitine) تاثیرات • برای این که مکمل ال-کارنتین موثر واقع شود، باید سطح کارنتین عضله افزایش یابد. مکمل ال-کارنتین سطح پلاسمایی ال-کارنتین را در انسان افزایش می دهد. اما به نظر نمی رسد سطح ال-کارنتین عضله، پس از 2 هفته به میزان 4 تا 6 گرم موثر باشد. • به نظر می رسد مکمل ال-کارنتین تجمع اسیدلاکتیک را در هنگام فعالیت ورزشی شدید کاهش می دهد. این یافته ها با انجام مطالعات کنترا شده ی متعدد و از طریق اندازه گیری سطح لاکتات خون پس از فعالیتهای ورزشی مانند دوی 600 متر، 4 دقیه دویدن با سرعت بالا، دوی 5 کیلومتر و آزمونهای تکراری دوچرخه سواری یک دقیقه ای شدید اثبات شده است. • تحقیقات متعدد دیگری، نشان داد با به کارگیری روشهایی از جمله رژیم بارگیری چربی یا تهی سازی گلیکوژن عضله جهت تسهیل در مصرف اسیدهای چرب به عنوان منبع انرژی هیچ تاثیری از ال-کارنتین بر روی نسبت تبادل تنفسی گزارش نشد.

43. کارنتین (ال – کارنتین) Carnitine (L-Carnitine) تاثیرات • تاثیر مکمل ال-کارنتین برVO2max نیز مبهم است. دو تحقیق دیگر، پیشرفت هایی را به میزان 6 درصد در VO2maxپس از مصرف روزانه ی 4 گرم به مدت 2 هفته نشان دادند. سه تحقیق دیگر، تغییر و تاثیر محسوسی را مبنی بر مصرف روزانه 2 تا 3 گرم به مدت 1 تا 4 هفته گزارش نکردند. • مکمل ال-کارنتین بر فعالیتهای ورزشی استقامتی هوازی تداومی هیچ تاثیری را مبنی بر اینکه برای ذخیره گلیکوژن عضله مفید باشد، ندارد. ذخیره ی گلیکوژن عضله یکی از نظریه های بنیادی مکمل ال-کارنتین است و به این جهت اثبات اعتبارش به تحقیق نیاز دارد. • هنگامی که از ال-کارنتین استفاده می شود، عملکرد جسمانی بهبود می یابد. اما دلیل مستدلی وجود ندارد که مصرف مکمل ال-کارنتین توان جسمانی را در فرد سالم در مورد هر یک از دستگاههای انرژی اسیدلاکتیک یا اکسیژن افزایش می دهد.

44. کارنتین (ال – کارنتین) Carnitine (L-Carnitine) ایمنی • به نظر می رسد مکمل ال-کارنتین از نظر دارویی، بی خطر باشد. مقادیر روزانه 2 تا 6 گرم به مدت یک ماه، هیچ گونه تاثیر جانبی را نشان نداده است. مصرف مقادیر بیشتر موجب اسهال می شود. • مصرف دی ال-کارنتین1 ممکن است از عملکردهای ال-کارنتین طبیعی بدن جلوگیری کند، بنابراین مصرف آن توصیه نمی گردد. جنبه های قانونی و اخلاقی مصرف مکمل کارنتین قانونی و اخلاقی است. توصیه ها • مکمل کارنتین به عنوان روشی جهت بهبود عملکرد ورزشی توصیه نمی شود. • اطلاعات علمی کمی درباره کارایی واقعی و تاثیر نیروزایی آن وجود دارد. برخی از اطلاعات نشان می دهند که مصرف مکمل ال-کارنتین اکسیداسیون اسیدچرب را افزایش می دهد و این امر در فعالیتهای ورزشی استقامت هوازی و تداومی برای بهبود عملکرد مفید است. ورزشکار استقامتی و گیاه خوارانی که هیچ گونه فرآورده حیوانی مصرف نمی کنند می توانند جهت افزایش سطح پایین ال-کارنتین عضله از مکمل ال-کارنتین استفاده کنند.

45. کوانیزم Q10 (کو Q10 ، یوبیکینون) طبقه بندی و کاربرد کوانیزم Q10 معروف CoQ10 یوبیکینون مکمل غذایی است که در گروه نیروزاهای غذایی قرار دارد. مکمل کوانیزم Q10 به شکل قرص، کپسول و عصاره یا در ترکیبی با سایر نیروزاهای غذایی مانند اینوزین و ویتامین E وجود دارد. محققان، میزان مصرفی آن را از 100 تا 150 میلی گرم در روز و به مدت چندین ماه پیشنهاد کرده اند. فاکتور عملکرد ورزشی • توان جسمانی: مکمل کوانیزم Q10 جهت افزایش توان استقامت هوازی در رقابتهای ورزشی بررسی شده است که اساسا انرژی آن از دستگاه اکسیژن ناشی می شود.

46. کوانیزم Q10 (کو Q10 ، یوبیکینون) نظریه • کوانیزم Q10 در فرآیندهای متابولیکی فعالیت دارد که برای عملکرد بهینه دستگاه انرژی اکسیژن مهم است. کوانیزم Q10 در میتوکندری همه ی بافتها یافت می شود و جزء مهمی از دستگاه انتقال الکترون است که ATP را از طریق فرآیندهای اکسیداتیو تولید می کند. • کوانیزم Q10 یک آنتی اکسیدانت است و از آسیب سلولی در نتیجه ی تولید رادیکالهای آزاد اکسیژن در هنگام ورزش هوازی شدید جلوگیری می نماید. • براساس تحقیقات مشخص شده است مصرف مکمل کوانیزم Q10 عملکرد قلبی، VO2max و عملکرد ورزشی را در بیماران قلبی بهبود می بخشد. • طرفداران کوانیزم Q10 معتقدند که کوانیزم Q10 نیروزای ورزشی موثری برای سلامتی ورزشکاران استقامتی می باشد.

47. کوانیزم Q10 (کو Q10 ، یوبیکینون) تاثیرات • اگرچه برخی از مطالعات در مورد کاربردهای بالینی کوانیزم Q10 مؤید این امر است که کوانیزم Q10 نیروزایی موثر است، اما در این مطالعات یک یا چند مورد کاستی در روش شناسی پژوهش، مانند عدم وجود گروه کنترل و عدم دارونما وجود دارد که در مقالات و مجلات علمی، چاپ نشده است. • تحقیقات کنترل شده، تاثیر مکمل کوانیزم Q10 را به عنوان نیروزا تایید نمی کند که مصرف مکمل می تواند در فعالیتهای ورزشی بی هوازی به عملکرد آسیب برساند. ایمنی به نظر می رسد مصرف روزانه ی مکمل کوانیزم Q10 در مقادیر 100 تا 150 میلی گرم به مدت چند ماه بی خطر باشد. در بیشتر موارد که این مقدار از داروی تجویزی مصرف شد، هیچ تاثیر زیان بخشی ملاحظه نشد. جنبه های قانونی و اخلاقی مصرف مکمل کوانیزم Q10 در رقابتهای ورزشی، قانونی و اخلاقی است. توصیه ها بر اساس مدارک علمی موجود، مکمل کوانیزم Q10 نیروزای موثری نیست و مصرف آن توصیه نمی شود.

48. بور Boron طبقه بندی و کاربرد بور،ماده ی معدنی غیرضروری است که در گروه نیروزاهای غذایی قرار دارد. بور به طور طبیعی در بسییاری از غذاهای گیاهی، به ویژه خشکبار، آجیل، سس، سیب و آب انگور یافت می شود. هیچ گونه جیره غذایی پیشنهادی برای بور توصیه نشده است. به هر حال، به نظر می رسد بور نقش بسیار مهمی در متابولیسم انسان از جمله افزایش مواد معدنی استخوان ایفا می نماید. دانشمندان متعددی بیان می کنند بور ماده ی غذایی و بالینی مهمی است. مکملهای بور به طور تجاری به شکل قرص و برخی دیگر برای ورزشکاران به شکل مخلوطهای استروئیدی موجود هستند. میزان تجویز برای انسان، به طور میانگین 2.5 میلی گرم در روزو تقریبا به مدت 2 ماه می باشد. فاکتور عملکرد ورزشی مزیت مکانیکی و توان جسمانی: مکمل بور جهت کاهش چربی بدن، افزایش قدرت، توان و توده ی عضلانی یا داشتن اندامی زیباتر در ورزشهایی مانند پرورش اندام مورد بررسی قرار گرفته است.

49. بور Boron • نظریه • در تحقیقی که به منظور ارزیابی تاثیر مکمل بور بر مواد استخوان صورت گرفت، زنان پس از یائسگی برای مدت 4 ماه از مصرف بور محروم شدند و سپس مکمل بور را به مدت 48 روز مورد استفاده قرار دادند. یکی از تاثیرات مهم در این مطالعه، افزایش سطح سرم تستوسترون بعد از دوره ی مصرف بور بود. به زودی تبلیغات هدفمندی برای مکملهای بور جهت استفادهی ورزشکاران انجام گرفت و پیشنهاد شد که مکمل بور سطح سرم تستوسترون را در بدن افزایش داده و فعالیت آنابولیکی را با افزایش متعاقب در توده عضلانی و کاهش چربی خون تحریک می نماید. •  تاثیرات • مطالعات متعدد نشان داده است که مکمل بور سطح سرم تستوسترون را در زنان یا مردانی که رژیم غذایی ویژه ای مصرف می کنند، افزایش نمی دهد. به علاوه تحقیقات انجام شده روی ورزشکاران پرورش اندام هیچ تاثیر مهمی از مصرف مکمل بور را بر سطح سرم تستوسترون، توده ی بدنی بدون چربی، چربی بدن یا افزایش قدرت گزارش نکرد. در نتیجه به نظر می رسد که بور نیروزای موثری نباشد.

50. بور Boron • ایمنی اگرچه هیچ جیره غذایی توصیه شده ای برای بور موجود نیست، اما محققی پیشنهاد کرده است که همه ی ما در روز به مصرف حدود 1 میلی گرم بور نیاز داریم و مصرف 10 میلی گرم در روز بی خطر است. مصرف 50 میلی گرم یا بیشتر در روز سمی می باشد و موجب اختلال در اشتها و گوارش می شود. • جنبه های قانونی و اخلاقی مصرف مکملهای بور در مسابقات ورزشی قانونی و اخلاقی است. • توصیه ها بر اساس مدارک علمی موجود، مکمل بور نیروزای موثری نیست. بنابراین مصرف آن توصیه نمی شود.