YALNIZLIK

1. YALNIZLIK Hazırlayan: Melek Kavcar

2. İÇERİK PLANI 1. Yalnızlığın Tanımı 2. Yalnızlığın Sınıflandırılması 3. Yalnızlığın Boyutları 4. Yalnızlıkla İlgili Kuramsal Yaklaşımlar 5.Yalnızlığın Oluşumunu Etkileyen Faktörler

3. 6. Yalnızlık ve Birey 7. Yalnızlığın Ölçülmesi 8. Yalnızlık ve Psikopatolojiler 9. Yalnızlığı Azaltmada Kullanılan Temel Yaklaşımlar 10. Yalnızlık Yaşayan Bireyin Bakımında Hemşirenin Rolü

4. YALNIZLIĞIN TANIMI Tanımların bazılarında yalnızlık nesnel koşulları olan bir durum, bazılarında tamamen öznel bir durum, bazılarında ise varoluşsal bir durum olarak ifade edilmektedir.

5. Yalnızlık, bireyin yabancı hissettiği, yanlış anlaşıldığını hissettiği ya da sosyal bütünleşme ve duygusal yakınlık için gerek duyulan sosyal partnerlerin olmadığı durumlarda ortaya çıkan kalıcı duygusal bir rahatsızlık durumudur.

6. YALNIZLIĞIN SINIFLANDIRILMASI

7. Weiss’e Göre: Weiss, yalnızlığı sosyal ilişkiler içerisinde ele almış ve iki gruba ayırmıştır. Duygusal yalnızlık Sosyal yalnızlık

8. Peplau’ya Göre: Yalnızlıktan Doğan İç Sıkıntı (Lonesomeness) Başkalarıyla birlikte olmaya rağmen bireyin kendini onlardan uzak hissetmesini ifade eder.

9. Yalnızlık, Tek Başınalık (Aloneness) Hayatı etkileyen belirli kararları verirken, yalnız olmak ya da birlikteliğin olmamasını anlatır. Tek başınalık tercih edilen bir durumdur ve yapayalnız kalmadan tek başına olmak mümkündür.

10. Yalnızlık (Loneliness) Bireyin neden yalnız olduğunun farkında olmadığı durumdur. Birey bu durumu “Yalnızken yapılacak bir şey bulamama” seklinde ifade eder.

11. Young’a Göre: Young, zaman ve durum değerlendirmesini göz önüne alarak bir sınıflandırma yapmıştır. Durumsal (geçiş dönemi) yalnızlık Geçici yalnızlık Kronik yalnızlık

12. Özodaşık’a Göre: Özodaşık yalnızlığı beş farklı şekilde ele almıştır: Fiziksel yalnızlık (tek başına oluş) Yabancılaşma (toplumu dışlayanlar) Kınama (toplum tarafından dışlananlar) Kendi tercihi ile gerçekleşen yalnızlık Gerçek yalnızlık

13. YALNIZLIĞIN BOYUTLARI

14. Mc Whirter’a Göre: Kişilerarası boyutu Bireyin kendisini başkalarından uzak olarak algılamasıdır.

15. Risk faktörleri: • Kronik bir hastalık • Fiziksel hareket yetersizlikleri ve kayıplar • Konuşma ve işitme engeli

16. Psikolojik boyutu Benliğin farklı bölümlerinin birbiri ile ilişki kurmaması sonucu ortaya çıkan bir yalnızlık durumudur.

17. Sosyal boyutu Gruptan ya da toplumdan uzaklaşma durumudur. Risk faktörleri: Özgüven yetersizliği Düşük benlik saygısı

18. Kültürel boyutu Ciddi kültürel değişimler nedeniyle başkalarından uzaklaşma duygusudur.

19. Kozmik boyutu Dinsel bağın yok olması nedeniyle yabancılaşma ya da Tanrı’dan uzaklaşma duygusudur. Güçlü bir dini inanç kozmik yalnızlığı önleyebilir.

20. De Jong Gierveld’a Göre: Yoksunluk boyutu Zaman boyutu Duygusal boyutunu

21. YALNIZLIKLA İLGİLİ KURAMSAL YAKLAŞIMLAR

22. Psikodinamik Yaklaşım Freud çocukların iki temel korkusundan birisinin yalnızlık olduğunu ve bu korkunun annenin yokluğu durumunda yaşandığını belirtmektedir.

23. Yaklaşıma göre yalnızlığın temelini yaşamının ilk yıllarında alan bir çocuk, ilerleyen yaşlarda da diğer bireylerlerle iletişim kurmada zorluk çekmekte ve ergenlik başta olmak üzere kendini her dönemde yalnız hissetmektedir.

24. Varoluşçu Yaklaşım Varoluşçu yaklaşıma göre kişi zaten yalnızdır. Herkes varoluşuna yalnız bir şekilde başlar ve varoluşunu yalnız tamamlamak zorundadır.

25. Bu yaklaşıma göre yalnızlık, kişinin kendine ilişkin derin bir farkındalık kazanmasına olanak veren normal ve sağlıklı bir yaşantıdır. Önemli olan kişinin “yalnızlıkla nasıl yaşadığı”dır.

26. Bilişsel Yaklaşım Bilişsel yaklaşım bilişsel süreçlere odaklanır ve yalnızlığın bireyin sosyal ilişkilerindeki algıladığı doyumsuzluktan kaynaklandığı ifade eder.

27. Yaklaşıma göre; yaşanan yalnızlığın düzeyi bireyin belirlediği ölçütlere göre ortaya çıkmaktadır.

28. Sosyo-kültürel Yaklaşım Yaklaşıma göre yalnızlığın nedeni birey değil, toplumdur. Toplum normlarına uygun davranma kişilerde kaygıya neden olmakta ve birey topluma uymadığı için kendini yalnız hissetmektedir.

29. Birbirini Etkileyen Yaklaşım Bu yaklaşım kişilerin birbirleri ile etkileşimini merkeze alır ve yalnızlığı kişisel ve durumsal faktörlerin kombinasyonundan kaynaklanan bir durum olarak değerlendirir.

30. Yaklaşıma göre kişinin sosyal ilişkiler bağlamında karşılaşılan 6 içsel ihtiyacın yeterince karşılanamaması durumunda yalnızlık ortaya çıkmaktadır.

31. Bu ihtiyaçlar; • Bağlanma • Sosyal entegrasyon • Yetiştirilme • Değer verilme • Güven duyulma, güvenilir dayanışma • Rehberlik

32. YALNIZLIĞIN OLUŞUMUNU ETKİLEYEN FAKTÖRLER

33. Yalnızlığa hazırlayıcı etmenler Kişisel özellikler Sosyal ilişkiler Maddi durum Kültürel özellikler

34. Kişilik özellikleri: • Yetersiz sosyal beceriler • Duygusal uyarılma • Çatışma • Zayıf benlik algısı • Negativistik tutumlar

35. Yalnızlığı ortaya çıkarıcı etmenler • Boşanma • Ayrılık • Kayıp • Yeni bir iş • Farklı bir şehre taşınma • Herhangi bir hastalığa yakalanma • Engellilik durumları

36. Bilişsel etmenler • Yaşam biçimi • Sosyal ilişkiler • İlişkilerden beklentiler

37. YALNIZLIK VE BİREY

38. Yalnızlığın Özellikleri • Duygulanım özellikleri: Boşluk hissi içinde olma, terkedilmiş hissi,ümitsizlik. • Bilişsel Özellikler: Kendini suçlama, yanlış yorumlar yapma. • Davranışsal Özellikler: Kendini “yalnız insan” olarak kabul etme, sosyal içe kapanık davranış gösterme.

39. Yalnızlığın Belirtileri Yeme alışkanlığında değişim Uyku değişimleri Önemsizlik duygusu Somatik ağrılar Tek başına yapılan faaliyetlerde artma

40. Alkol ve ilaç kullanma İntihar girişimleri Düşük omuzlar, aşağı kıvrılmış dudak çizgileri, yavaş ve acı çeker gibi yürüyüş Umutsuzluk İlgisiz ve amaçsız olmak

41. Yalnızlığın Birey Üzerindeki Etkileri Yalnızlık birey tarafından inkar edildiğinde, bastırıldığında ya da görmezden gelindiğinde yalnızlık bireyde duygusal, davranışsal ve sosyal bütünlüğe yönelik tehdit oluşturur.

42. Diğer insanlardan uzaklaşarak, yakın ilişki kurmakta güçlük çekerler. Diğer insanlarla iyi ilişkiler kuramaz ve kurdukları ilişkileri de aynı seviyede tutamazlar.

43. Dikkatleri başka yöne dağıldığı için enerji ve yaratıcılıklarını olumlu yönde kullanamazlar. Yalnızlıkları yaşamlarının belirleyicisi ve kuralı haline dönüşebilir.

44. Yaşamları ile ilgili erken ve yanlış kararlar verebilirler. Yalnızlıkla etkili bir şekilde başa çıkılmadıkları takdirde katılaşırlar. Yalnızlık geride duygusal izler bırakır.

45. YALNIZLIĞIN ÖLÇÜLMESİ Russel, Peplau ve Ferguson (1978) “UCLA yalnızlık ölçeğini” geliştirmişlerdir. Türk toplumu için geçerlilik ve güvenirliği Demir (1989) tarafından yapılmıştır.

46. YALNIZLIK VE PSİKOPATOLOJİLER Yalnızlık, her yaştan insanın hissedebileceği, tanımlanması zor, insanı baskı altına alan, kişinin tüm hayatını etkileyebilen bir duygudur ve literatür tarandığında görülmüştür ki psikopatolojiler ile bağlantılıdır.

47. Ruh sağlığı ile yalnızlık arasındaki ilişkiyi araştıran araştırmaların çoğu intihar, bağımlılık ve depresyonu içermektedir.

48. Lunsky (2004), ruh sağlılığı merkezlerinden yardım alan 98 yetişkinle intihar konusunda bir çalışma yapmış;intihar düşünceleri olan bireylerin daha yalnız, daha stresli, daha anksiyöz, depresif ve daha az sosyal desteğe sahip olduklarını belirtmiştir.

49. Ceyhan ve Ceyhan (2011) üniversite psikolojik danışma merkezine başvuran 550 öğrenci ile bir çalışma yapmışlar, öğrencilerin yalnızlık ve depresyon düzeylerini incelemişlerdir. Öğrencilerin yalnızlık ve depresyon düzeyleri arasında orta düzeyde önemli bir ilişki saptanmıştır.

50. Page ve Cole (1991), ergenlerde yalnızlık ve alkolizm ilişkisini incelemek amacıyla bir araştırma yapmışlardır. Gençliğin sonlarında yalnızlık ve alkolizm riskini, genç ve yetişkin grubu kıyaslayarak incelemişlerdir.