ÜNİTE -1

ÜNİTE -1 SONGÜR YAYINCILIK 

GENEL AMAÇ Sağlık mesleğinin günümüze kadar geçirdiği aşmaları bilmek. Mesleğin toplumdaki rolünü kültürel, fonksiyonel işbirliği ilişkileri içerisinde inceleyebilmek. Uygulamadaki aksaklıkları İnceleyip gerekli düzeltmeleri yapabilecek beceriyi kazanmak. SONGÜR YAYINCILIK 

AMAÇLAR İlkel devirlerde milattan önce tıp ve hasta bakımını gelişmesini bilmek. Hipokrat’ın tıptaki yerini bilmek,önemini kavramak. Dinlerin hasta bakımı üzerindeki etkilerini bilmek. Tıp alanındaki ünlü Türk hekimlerini tanımak, hizmetleri hakkında bilgi sahibi olmak. Ortaçağ ve sonrası meslekteki gelişmeleri bilmek. Türkiye’de mesleğin başlangıç ve gelişme aşamaları hakkında genel bilgiye sahip olmak. SONGÜR YAYINCILIK 

AMAÇLAR Mesleğin özelliklerini, temel ilkelerini bilmek ve bu doğrultuda davranış geliştirmek. Meslekte deontolojinin önemini bilmek, çalışma ortamında uygulama alışkanlığı kazanmak. Sağlık hizmetlerinde ekip çalışmasının yeri ve önemini kavramak,ekip içinde kendisine düşen sorumlulukları yerine getirmek. Hizmet içi eğitimlerin gerekliliğini kavrayıp çağın şartlarına uyabilmek ve gelişmelerden yararlanmak. SONGÜR YAYINCILIK 

AMAÇLAR Mesleğin özelliklerini, temel ilkelerini bilmek ve bu doğrultuda davranış geliştirmek. Meslekte deontolojinin önemini bilmek, çalışma ortamında uygulama alışkanlığı kazanmak. Sağlık hizmetlerinde ekip çalışmasının yeri ve önemini kavramak,ekip içinde kendisine düşen sorumlulukları yerine getirmek. Hizmet içi eğitimlerin gerekliliğini kavrayıp çağın şartlarına uyabilmek ve gelişmelerden yararlanmak. SONGÜR YAYINCILIK 

AÇIKLAMALAR Bu ders diğer ilgili derslerle bağlantı kurularak işlenmelidir. Her dersin başında “dersin amaçları” açıklanmalıdır. Ders işlenirken “katılımcı eğitim yöntemleri” uygulanarak öğrencilerin katılımları sağlanmalıdır. Ders işlenirken konunun özelliğine göre seçilen eğitim araç ve gereçlerinin kullanılmasına önem verilmelidir. Meslek deontolojisi prensipleri içerisinde canlı modelle çalışmaya önem verilmelidir. SONGÜR YAYINCILIK 

AÇIKLAMALAR Konular işlenirken imkanlar ölçüsünde somut örneklerden faydalanılmalıdır. Ders işlenirken teorik bilgilerle uygulamalı eğitim arasında bağlantı kurulmalıdır. Her dersin sonunda derste edinilen bilgi ve becerilerin pratikte (mezuniyet sonrası) kullanılabilirliği ile bağlantı kurulmalıdır. SONGÜR YAYINCILIK 

AÇIKLAMALAR Her dersin sonunda konunun değerlendirilmesi yapılarakeski bilgileri pekiştirici açıklamalar yapılmalıdır. Aynı dersi okutan öğretmenlerle işbirliği yapılmalıdır. Günün şartlarına göre ders ile ilgili yenilikler takip edilerek öğrencilere aktarılmalıdır. SONGÜR YAYINCILIK 

UNİTE I. DEONTOLOJİ ve TIP TARİHİ DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKEL DEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Bir İçgüdü Olarak Sağlık Sağlık Hizmetlerinde Mistik Anlayış Sağlık Hizmetlerinde Ampirik Anlayış Sağlık Hizmetlerinde Bilimsel Anlayış Etiyolojik Tedavi Dönemi Çağdaş Dönem SONGÜR YAYINCILIK 

UNİTE I. DEONTOLOJİ ve TIP TARİHİ MILATTAN ÖNCE TIBBIN GELIŞIMI Hititlerde / Eti Türklerinde Tıp. Mezopotomya’da Tıp Eski Mısır’da Tıp Eski Çinlilerde Tıp Eski Hint Hekimliği Roma Ve Bizans İmparatorluğu Döneminde Tıp SONGÜR YAYINCILIK 

UNİTE I. DEONTOLOJİ ve TIP TARİHİ DİNLERİN TIBBA ETKİSİ Museviliğin Tıbba Etkileri Hıristiyanlığın Tıbba Etkileri Dakonesler Ve Dakonların Tıbba Etkileri Manastırlarda Tıp Hizmetleri Müslümanlığın tıp Hizmetlerine Etkileri Eski Türklerde Hekimlik Ve Hasta Bakımı Türk-İslam Medeniyetlerinin Tıbba Etkileri SONGÜR YAYINCILIK 

UNİTE I. DEONTOLOJİ ve TIP TARİHİ ORTAÇAĞ VE SONRASI TIP Ortaçağda Batıda Tıp Ortaçağda Müslümanlarda Tıp Rönesans’ın Tıbba Etkileri Yeniçağ Ve Sonrasında Tıpta Gelişmeler SONGÜR YAYINCILIK 

DEONTOLOJİ ve TIP TARİHİ Ünitenin Özel Amaçları İlkel devirden günümüze hasta bakım anlayışındak igelişmeleri bilmek Türklerde ve türkiye’de hemşireliğin gelişimini bilmek Florance Nightingale’in yaşam öyküsü ve hemşireliğe etkisini bilmek Ulusal ve uluslararası hemşirelik ve sağlık kuruluşlarını bilmek Hipokrat ve diğer ünlü hekimler ve tıptaki yerini bilmek SONGÜR YAYINCILIK 

DEONTOLOJİ ve TIP TARİHİ 1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ 1.1 İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI İnsanlık ile birlikte var olan, sağlık hizmetleri; gerek bilim ve teknolojik düzey gerekse hizmet sunma biçim ve anlayışı yönünden sürekli bir değişim ve gelişim içinde olmuştur. Bu değişim ve gelişim- de; içgüdüler, mistisizm, deneycilik(ampirizm) ve bilim başlıca rol oynayan etkenlerdir. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Zamanın ilerlemesine koşut olarak, bu etkenlerin varlığı ve uygulamalardaki ağırlıkları değişmiştir. Böylece, sağlık hizmetleri sistemi, egemen olan uygulamalar ya da belirleyici olan anlayış açısından, tarihteki sırasıyla; iç- güdü, mistik, polifarmasi, etiyolojik tedavi ve çağdaş dönemler olarak adlandırılabilen beş ayrı dönem- den geçmiştir. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Bu dönemler, birbiri ile kesin sınırlarla ayrılmış zaman dilimleri olarak algılanma-malıdır. Çünkü her anlayış, kendinden önceki anlayış ve uygulamaları da içinde barındırmıştır. Ancak; zaman akışının belli dönemlerinde, bu anlayışlardan birisi diğerlerine üstün olmuş ve sağlık sistemindeki uygulamalara egemen olan temel anlayış haline gelmiştir. Burada, dönemle anlatılmak istenen de budur. Günümüzde bu anlayışların tümüne ilişkin uygulamalar ve davranışlar varlığını sürdürmektedir. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Aynı şekilde, bu dönemler, kronolojik zaman dilimlerine göre de birbirinden kesin sınırlarla ayrı- lamaz. Çünkü bu anlayış ve uygulamalar, kronolojik zaman dilimlerinin ötesinde ve tüm kronolojik zaman dilimlerine yayılmış bir şekilde yaşanmıştır. Ayrıca, belli bir zaman diliminde, bir toplumda başka bir sağlık anlayışı dönemi yaşanırken, diğer bir toplumda daha başka bir sağlık anlayışı ve uygulamala- rı dönemi yaşana-bilmiştir. Buna karşılık, sağlık hizmetlerindeki genel gelişim, zamanın ilerlemesine ko- şut olarak, belli bir sıra da izlemiştir. Yani, hiçbir zaman sıra bozulmadığı ve atlanmadığı gibi, geriye dö- nüşte olmamıştır. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Tarihte görülen, sağlık hizmeti sunma biçim ve anlayışı, adları yukarıda verilen, beş ayrı dönem ile ifade edilmekle birlikte, olaya daha genel bir yaklaşım ve kavrayış açısından bakıldığında, bunlar aslın- da üç temel kümede toplanabilir. Bunlardan birisi, insana ve doğaya dolayısı ile de sağlık ve sağlık hiz- metine mistik (metafizik) olarak yaklaşan anlayış ve kavrayış, diğeri deneysel (ampirik), üçüncüsü ise bilimsel anlayış ve kavrayıştır. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Zamanın ilerlemesine koşut olarak, mistik anlayışın egemen olduğu insan ve toplum sayısı sürekli azalırken, bilimsel anlayış ve kavrayışın egemen olduğu kişi ve toplumların sayısı da sürekli artmıştır. Bu gelişim ve değişimde, bilimdeki gelişim ve birikimle birlikte (bilimsel dinamik), toplumların içinde bulunduğu üretim ilişkileri ve düzeyi (toplumsal dinamik) belirleyici bir rol oynamıştır. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Bir İçgüdü Olarak Sağlık Canlıların temel içgüdüsü sağlığını koruma ve soyunu sürdürme içgüdüsüdür. Beslenme, çiftleşme, tehlikeden kaçınma, acı dindirme gibi içgüdü olarak tanımlanan diğer birçok güdü ve davranışların da asıl kaynağı bu temel içgüdüdür. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Sağlığı koruma ve soyunu sürdürme içgüdüsünün davranışlara yansımasının, bitkilerde birçok örneği vardır. Bazı bitkiler, kendisine bir şey dokunduğunda; yani kendisi için bir tehlike algıladığında, yapraklarını ve dallarını toparlayıp, kapanarak, geri çekilmekte ve savunmaya geçmektedir. Bazı bitki türleri, benzer hareketlerle, böcek avlayarak beslenmektedir. Bitkilerin birçoğu, güneş ışınlarından daha iyi yararlanmak için, güneşe doğru yön değiştirir, birçoğu da gündüz yapraklarını açar ve gece kapatır. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Bu içgüdü hayvanlarda daha da gelişmiş olup, doğrudan sağlığı korumaya yönelik davranışlara neden olur. Birçok hayvan, yaralandığı zaman, yalayarak yarasını temizler ve kanını durdurur. Hatta bu konuda, birbirlerine yardım ederler. Özellikle anneler, yavrularının yaralarını yalayarak bir tür pansuman yapar. Aynı şekilde, birçok hayvan, yavrusunu yalayarak onu temizler ve bakımını yapar. Hayvanlar arasında, sağlığı korumaya yönelik daha ileri davranışların örnekleri de vardır. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Örneğin; yaşlanan ve gözünde katarakt gelişen keçi, gözünü çalılara sürterek, gözündeki merceği çıkarmakta; yani bir tür katarakt ameliyatı yapmaktadır. Bir tür leylek, fazla yiyerek rahatsızlandığında, gagasıyla, kendi kendine lavman yapar. Kabızlık çeken köpekler, et obur olmasına karşın, otların arasından ayrık otunu bulup yiyerek onun müshil (ishal yapıcı) etkisinden yararlanmaktadır. Su aygırları, bedenlerinde baskı duyduklarında, herhangi bir yerlerini kanatarak kan basıncını azaltmaktadır. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Benzeri içgüdüsel davranışlar insanlarda da görülmektedir. Örneğin; bazı ilkel topluluklarda, kabızlık sıkıntısı olan çocuklara, anne veya baba tarafından ağza alınan su çocuğun anüsünden verilmek suretiyle bir tür lavman yapılmaktadır. Hayvan ve insanlarda görülen bu tür içgüdüsel davranışların örnekleri daha da çoğaltılabilir. Bu gözlem ve örneklerden hareketle, sağlığı koruma, hastalığa çare arama ve ağrıları dindirmeye yönelik davranışların, canlıların küremizde varoluşundan günümüze dek süregeldiğini söylemek yanlış olmaz. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Diğer canlılarda, milyonlarca yıl boyunca, hep aynı ve bir içgüdü düzeyinde kalan bu davranışlar, insanlarda, zamana ve bilimsel gelişmeye koşut olarak, gelişmiş istemli ve bilinçli davranışlara dönüşerek, giderekten toplumsal bir davranış niteliği de kazanmıştır. Bu gelişimin doğurduğu uzmanlık sağlık mesleklerini, sektör ise sağlık hizmetleri sektörünü oluşturmuştur. Yine bu bilgilerden hareketle, günümüzdeki anlamda olmasa bile, sağlık hizmetlerinin insanlıkla birlikte var olageldiği, sağlık hizmetleri tarihinin insanlık tarihi ile yaşıt olduğu ve ilk insanın ilk eczacı ve doktor olduğu söylenebilir. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Sağlık Hizmetlerinde Mistik Anlayış Pozitif bilimlerin varlığının bile söz konusu olmadığı, insanlık tarihinin ilk yıllarında yaşayan ilkel insanlar, çevrelerinde olup biten her türlü olgu ve olayları (yağmur, sel, kıtlık vb) bir takım doğaüstü güçlerle (metafizik) açıklamıştır. Bunların çarelerini de yine bu güçlerden beklemişler ve bu güçlerin kızgınlıklarını gidermeye ya da yardımlarını almaya yönelik davranışlarda aramışlardır. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Aynı şekilde, insanların her türlü iyilik, kötülük ya da sağlık ve hastalık hali de birtakım doğaüstü güç ve olaylara dayandırılmıştır. Hastalıkların, cin, şeytan, kötü ruh, gibi, zaten kötü olan, birtakım güçlerin insanlara olan etkilerinden ya da tapılan güçlerin hoşnutsuzluğu nedeniyle (günah işleme, görevlerini yapmama vb nedenlerle) insanları cezalandırmasından ileri geldiğine inanılmıştır. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Bu nedenle de,bu anlayışın egemen olduğu dönem ya da toplumlarda, birtakım içgüdüsel davranışlar dışında, her türlü sağlık davranış ve işlemlerinin esasını, mistik eylemler ve davranışlar oluşturmuştur. Tanrı, kötü ruh, şeytan ve cin olarak adlandırdıkları, doğaüstü güçlere tapınarak, ayin yaparak veya adak vererek dertlerine çare aramışlardır. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Bu anlayışın bir sonucu olarak, bu dönemde yaşayan toplumlarda, insanlara sağlık yardımında bulunan ya da günümüzdeki deyişi ile sağlık hizmeti sunan kişiler; büyücü, sihirbaz ve din adamları gibi insanlar olmuştur. Bunlar, yerine göre, kötü ruhları insanlardan uzak tutmak için, bazı maddelerin ya da muskaların bedende taşınmasını veya evlerde bulundurulmasını önerirler, kötü ruhu kaçırmak, hastanın vücudundan çıkarmak için törenler ve ayinler düzenlerler veya kötü ruhun özeneceği beğeneceği başka vücutlar sunarlardı. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Aynı şekilde, tapınılan güçlere hoş görünmek ya da hastanın günahlarını affettirmek için, çeşitli, hediyeler sunulması işlemlerini yönetirlerdi (adak ve kurban uygulamalarının kökünün buradan geldiği sanılmaktadır). Benzer şekilde, hastaya çok acı ya da iğrendirici şeyler yedirerek, cinlerin, kötü ruhların oradan uzaklaşmasını sağlanmaya çalışırlardı(4). Tanı yöntemleri olarak, gaipten haber alma, kemik atma ve transa girme gibi yöntemler kullanırlardı. Orta Asya’da bu tür kişilere şaman ya da kam adı verilirdi ve Şamanlık çoğunlukla babadan oğula geçerdi. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Mistik anlayışın egemen olduğu dönem ve toplumlarda, sağlık hizmeti sunanlar, yalnızca ayin yapmak ve dua etmekle yetinmezler, bunun yanında, yerine göre, hastaya, bugünkü anlamda olmasa bile, ilaçlar verirler ve hatta ameliyatlar yaparlardı. Ancak, bu eylemlerin hepsinin amacı; kötü ruhları kovmaktı. Örneğin; hastaya acı, iğrendirici, kötü kokan ve adeta yanında durulması bile zor olan birtakım şeyleri ilaç olarak vererek, böylece bundan kaçmak isteyen, kötü ruhun hastayı terk etmesini sağlamaya çalışırlardı. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Arkeolojik bulgular, M.Ö. 2000’e kadar giden yıllarında bile insanların kafatasında delik açma ameliyatının (trepanasyon ameliyatı) yapıldığını göstermiştir. Ancak, bu ameliyat hastanın kafasına giren, ve onda şiddetli baş ağrısı ya da epilepsi gibi sorunlara neden olan kötü ruh ya da cinlerin dışarı çıkması amacıyla yapılmaktaydı. Aynı şekilde, tarihin çok eski zamanlarından beri, hastalara hacamat yapılmaktadır. Bu hacamatların amacı da, hastada bulunan, kötü ruhları çıkarmaktır. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Resim 1: Trepanasyon Ameliyatı SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Mistik dönemde, özellikle Mısır ve yöresinde, ruhun ölmezliğine ve yeniden başka bir bedende dünyaya döneceğine de inanılırdı(reenkarnasyon). Mezarlara kişisel eşyaların konması, cesetlerin mumyalanması hep bu inanca bağlı uygulamalardır. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Mistik sağlık ve sağlık hizmeti anlayışı, günümüzde de kişiler ya da toplumlar düzeyinde varlığını sürdürmektedir. Örneğin; Amerika’da yaşayan bazı kabilelerde hastalığa hayvan ruhu, hayalet ve sihirbaz gibi doğaüstü güçlerin neden olduğuna inanılır. Tedavi için sihirbaz çağrılır. Sihirbazla beraber hastanın yatağının etrafında dört gün dört gece süren bir dini tören yapılır. Ayrıca, kutsal olduğu addedilen, birtakım maddelerle hastaya dokunulur. Bu arada, sihirbaz hastaya günahlarını itiraf ettirmeye çalışır. Sonunda sihirbaz hastaya hastalığını ve çaresini söyler. Çare olarak ise, daha çok sihirli bir muska veya çeşitli bitkisel ilaçlar verme ya da bazı yasaklar koymakla yetinilir. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Bu anlayış ve uygulamaların kalıntı ve mirasları, Anadolu’da da varlığını sürdürmek-tedir. Nazara karşı mavi boncuk takılması, doğum sonrası al basmasından (enfeksiyondan) korunmak için loğusalara kırmızı elbise giydirilmesi, hastalara muska yazılması, medyumlardan şifa beklenmesi, büyü yapılması ve benzeri uygulamalar, söz konusu dönemin kalıntılarının örnekleridir. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Sağlık Hizmetlerinde Deneysel Anlayış Ampirizm kabaca deneme-yanılma yolu ile bilgiye ulaşma ya da gözlem ve denemeden hareketle, gerçekleme yapmadan, genelleme yapmak demektir. Bu yöntem, bilim çağından önce bilgiye ulaşmanın temel yolu olarak kullanılmıştır. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Mistik uygulamalar sürüp giderken, günlük yaşamdaki rastlantılar sonucunda, bazı bitkilerin, gıdaların ve maddelerin birtakım sıkıntılara iyi geldiği gözlenmiştir. Bu gözlemler, zamanla, uygulama ve denemelerle zenginleştirilmiş, böylece acı ve sıkıntıların bazı maddelerle giderilmesi veya hafifletilmesi uygulamalarına geçilmiştir. Ünlü hekim Hipokrat, tapınakların bahçesinde yetiştirilen ya da kırlardan toplanan bitkilerden yapılan ilaçların kullanılmasını pekiştirdi ve böylece polifarmasi dönemine geçiş hızlandı. Hipokrat’tan sonra gelen Galenos bu uygulamaları daha da geliştirerek bugünkü anlamda olmasa da hasta tedavisinde ilacı ön plana çıkardı. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Bu gelişmelerden sonra, birçok hastalıkta, bugünkü anlamda olmasa bile, ilaç diyebileceğimiz çeşitli maddeler kullanılmaya başlanmıştır. Ancak, bu uygulamada, madde ve hastalık ayırımı söz konusu olmamıştır. Yani, aynı hastalıkta çok çeşitli maddenin veya aynı maddenin değişik hastalıklarda kullanılması söz konusudur. Polifarmasi diye adlandırılan, bu uygulamanın uzantıları günümüzde de varlığını sürdürmektedir. Halk arasında, aynı bitki ve maddenin, çok farklı nedenli, birçok hastalıkta denenmesi veya bazı hekimlerin, hastalara, çok çeşitli yapı ve işlevdeki ilaçlardan oluşan karma reçeteler düzenlemeleri, polifarmasi döneminin günümüze kalan örnekleridir. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Sağlık Hizmetlerinde Bilimsel Anlayış Bilim sözcüğü bilmek kelimesinden türetilmiştir. Kısaca, bilimsel yöntemle üretilen, düzenli ve birbiri ile tutarlı bilgiler kümesi olarak tanımlanabilir. Bilimsel yöntem ise; gözlem, denence(hipotez), geliştirme gerçekleme ve genelleme olarak adlandırılan dört aşamalı bir süreçtir. Bilimsel anlayış; kısaca, bilime dayanan, kendisine bilimi ve bilimsel yöntemleri rehber edinmiş anlayış olarak tanımlanabilir. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Özellikle 18. Yüzyıldan sonra, bilimde büyük gelişmeler kaydedilmiş ve yaşamın tüm alanlarına bilimsel anlayış egemen olmaya başlamıştır. Bu gelişme, biraz daha geç olmakla birlikte, sağlık alanı ve uygulamalarına da yansımış ve bir süreden sonra, 19. Yüzyılda sağlık hizmetlerinde de bilimsel anlayış egemen olmuştur. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Bilimsel anlayışın, sağlık bilimlerine de egemen olması, sağlık hizmetlerine büyük bir ivme kazandırmıştır. Böylece, gerek bilim ve teknoloji açısından ve gerekse sağlık hizmetlerinin sunumu açısından köklü değişimler yaşanmıştır. Bu anlayışın egemen olduğu dönem, sağlık hizmetlerinin yürütümü ve sunumu açısından ve kabaca, etiyolojik tedavi dönemi ve çağdaş dönem olarak adlandırılan iki ayrı dönemde incelenmektedir. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Etiyolojik Tedavi Dönemi İnsanlar arasında, akılcı, bilimsel görüşün yaygınlaşmaya başlaması ile tıp biliminde de önemli gelişmeler sağlanmıştır. Hipokrat, hastalıkların birbirinden farklı olduğunu açıkça söyleyen ilk hekim olmuştur. Sağlık bilimindeki bu gelişmeye koşut olarak, birçok hastalığın etkeni veya oluş mekanizması bulunmuş ve bilinir hale gelmiştir. Sonuçta, hastalıkların birbirinden ayrı olgular olduğu anlaşılmaya başlamıştır. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Böylece, sağlık hizmetleri ve hekimlik uygulamaları bilimsel temellere oturtularak, hastalık etkeni veya oluş mekanizmasına yönelik tedaviler geliştirilmiştir. Bulaşıcı hastalıkların etkenleri olan mikroorganizmaların ve bunlara karşı antibiyotiklerin bulunması, hormonal ve dejeneratif hastalıkların oluş mekanizması ve tedavilerinin bulunması bunlara örnektir. Bu gelişmenin sonunda, her hastalık için ayrı,etkene ve oluş mekanizmasına yönelik tedavinin uygulandığı dönem başlamıştır. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Bu döneme kadar olan uygulamaların ortak özelliği, “hasta kişi yok hastalık var” anlayışının egemen olmasıdır. Yani, hastalanan kişinin ailesiyle, toplumla ve çevresiyle bütünleşmiş bir varlık olduğu kavranamamış, kişiye yalnızca bir hastalık tablosu gözüyle bakılmıştır. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Çağdaş Dönem Bilimdeki gelişme sonucunda, yalnızca hastalıkların etken ve oluş mekanizmalarının bulunması ile kalınmamış, hastalıkları hazırlayan tüm çevre (fizik, biyolojik, sosyal) etmenleri ve ilişkileri de bulunmuş ve gösterilmiştir. Çevredeki bazı olumsuzlukları gidererek, hastalıkların önlenebileceği ve hatta yeryüzünden silinebileceği anlaşılmıştır. Ayrıca, toplumun tümünü sağlıklı kılmak veya toplumun sağlık düzeyini yükseltmenin, tek tek hastaları tedavi etmekle olanaklı olmadığı anlaşılmış ve görülmüştür. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Çünkü etken kaynakları, hazırlayıcı etmenler ve bunların birbiri ile olan ilişkileri, çevrede var olduğu sürece, tedavi edildikten sonra, bu ortama tekrar gönderilen kişide, hastalık yinelemekte ve yeni hastaların ortaya çıkması devam etmektedir. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI Özetlenen bu gelişmeler sonucunda, koruyucu sağlık hizmetleri önem ve öncelik kazanmıştır. Böylece, sağlık hizmetlerinde, kişileri önce sağlam iken korumak, buna karşın hastalanır ise erken ve uygun tedavi vermek ve gereğinde de rehabilite etmek diye tanımlanabilecek çağdaş sağlık anlayışı dönemine geçilmiştir. Özetle, çağdaş dönem, tedavi ve koruyucu hizmetlerin bütünleştirildiği ve sağlık hizmetlerine bütüncül yaklaşımın egemen olduğu bir dönemdir. Bu dönemin başlıca özellik ve ilkeleri aşağıda sıralanmıştır. SONGÜR YAYINCILIK 

1. DÜNYADA HEMŞİRELİĞİN GELİŞİMİ İLKELDEVİRDEN GÜNÜMÜZE HASTA BAKIM ANLAYIŞI ÇAĞDAŞ SAĞLIK HİZMETİ ANLAYIŞININ İLKELERİ Kişinin yaşamı bir bütündür, sağlıklı ve hastalıklı dönemler diye birbirinden ayrılamaz. Kişinin hastalığı, sağlıklı dönem diye bilinen dönemdeki birikimlerin sonucudur, Kişi ve çevresi (fizik, biyolojik, sosyal) bir bütündür ve birbirinden soyutlana-maz. Kişinin sağlığı, çevrenin özellikle de sosyal çevrenin bir fonksiyonudur, SONGÜR YAYINCILIK 

ÜNİTE -1

ÜNİTE -1

Presentation Transcript