Hypertoon

1. Hypertoon Isotoon Hypotoon Vacuole Ingedikt Evenwicht Opgezwollen

2. introductie Werkboek en foto’s Met dit pictogram maak je eenfoto van de pagina. Door het pictogram aanteklikkenkomt de foto in je verslagtestaan. De foto-knopwordtgebruiktom het scherm vast teleggen. Met de werkboek-knopwordenfoto’s en tekstvastgelegd in het werkboek van de Spark. De keuze-knopwordtgebruiktom je verslagteexporteren of aftedrukken. Opmerking: je kaneenfotomaken van de eerstepagina van je werkboek en ditdanalsvoorblad van je verslaggebruiken.

3. Vraagstelling Welkefactoren beїnvloeden de osmosesnelheid? Hypertonisch Isotonisch Hypotonisch

4. Achtergrond • Allelevendecellenhebbeneencelmembraandatalsdoelheeftdat, wat in de cel is, gescheidentehouden van waterbuiten is. • Het celmembraanhoudtbelangrijkeonderdelen van de celzoalsribosomen, DNA en enzymenveiligbinnen. • Het celmembraanlaatwelenergiebronnen, zoalsvoedsel, de cel in, maarlaatzeernietmeeruit.

5. Achtergrond • Eencelkan water en anderestoffenerin en eruitlaten. Kleinemoleculenzoals water en H⁺ ionenkunnenvrij door het membraanheen en weer. Grote moleculenkunnenditniet, daaromheet het membraanhalfdoorlatend of semi-permeabel. • Eencelbestaatvoornamelijkuit water, maarbevatookeiwitten, suikers, kernzuren en sporenelementen. Het milieu in de cel is verschillend van het milieu erbuiten. Zokan de cel in zoet- of in zeewaterzitten, daarom zit ervaakaan de enekant van het membraanmeer water en minder opgelostestoffen. Een liter water bevatmeerwatermoleculendaneen liter zeewater want zeewaterheeftveelmeeropgelostzouten en er is dan minder ruimtevoor de watermoleculen.

6. Toets • Omdat het celmembraan de enestofwel en de anderenietdoorlaatheet het ____________. • wispelturig • doorlatend • ondoorlatend • isolerend • halfdoorlatend Dit pictogram herinnert je eraanom met diteenfototemakennadat je jeantwoordhebtingevuld.

7. Achtergrond • De verplaatsing van water door eenhalfdoorlatendmembraan van eengebied met eenhogeconcentratienaareenlagereconcentratieheetosmose. Osmose is het procesdatcellengebruikenom de waterconcentratiebinnen en buiten de cel met elkaar in evenwichttebrengen. Het heeftgeen extra energienodig. • Wanneercellen in oplossingwordengebrachtnoemt men die oplossinghypertonisch, isotonischof hypotonisch ten opzichte van de cel. De oplossingbepaalt in welkerichting het water het membraanzalpasseren. Hypertonisch: meeropgelostestof/minder waterdan in de cel Hypotonisch: minder opgelostestof/meerwaterdan in de cel Isotonisch: evenveelopgelostestof/water als in de cel

8. Toets • Bijosmosebeweegt________ van een______ concentratienaareenlageconcentratie. • eiwit : oplosmiddelen • suiker : gemiddelde • water : hoge • water : lagere

9. Veiligheid • Gebruikalleveiligheidsmaatregelen die in het lokaalgelden. • Eet, drink en proefniets in het lokaal, het zouvervuild of besmetkunnenzijn.

10. Materialen en benodigdheden Verzamel al dezematerialenvoor je met het experiment begint. • barometersensor • sensor verlengkabel • bekerglas 400ml • 2 bekerglazen 100ml • maatcilinder 10ml • maatcilinder 50ml • trechter • statief met klem • snelkoppeling • 2 stukjesdialyseslang van 15cm • touwtjeom de dialyseslangdichtteknopen • plastic slang 5 cm • suikersiroop10 ml • Gedestilleerd - of demiwater • Keukenpapier • (elektronische)weegschaalvoorklassikaalgebruik

11. Zet in de juistevolgorde De stappen links makendeeluit van dit practicum. Zestaanechterniet in de juistevolgorde. Zetallestappen in de juistevolorde en maakerdaneenfoto van. A.Giet 10ml suikersiroop in de dialyseslang; knoop het bovenuiteinde met touwdicht. B.Neemeenstukdialyseslang en knoop het bovenuiteindedicht. C.Spoel de dialyseslang van buitengoedaf, dep hem droog, weeg hem en steek hem in een met water gevuldbekerglas. D.Haal de dialyseslanguit het bekerglas, dep hem droog en weeg de slang. E.Bepaal de drukgedurende 15 minuten.

12. Opstelling: algemeen • Verbind de barometer sensor door middel van het verlengsnoeraan de Spark SLS. • Klem de sensor voorzichtig vast aan het statief. • Doe ongeveer 300ml water op kamertemperatuur in het grotebekerglas. • Neem 15cm dialyseslang en knoop met touweenuiteindedicht. • Maak het andereuiteinde van de slang open door hem tussen je vingersterollen.

13. Opstelling:100% suikersiroop • Gebruikeentrechterom de dialyseslangtevullen met 10ml suikersiroop. • Spoel de buitenkant van de slang af met gedestilleerd water. Depdroog met keukenpapier. Zorgervoordatgeen water in de slang komt en morsniets.

14. Opstelling:100% siroop 3. Bepaal de massa van de slang met siroop en vul de massa in op de tabel links.* *Gegevensinvoeren: • Druk op om het paletteopenen. • Druk op selecteervervolgenseencel in de lijst. Dezezalgeeloplichten. • Druk opom het toetsenbordschermteopenen.

15. Opstelling: 100% suikersiroop • Steek het slanggedeelte van de snelkoppeling in de slang. • Steek het slangetje in de dialyseslang en bind het geheelstevigdicht met touw. • Blaaswatlucht door de slang om de dialyse slang wat op teblazen. • Verbind de dialyseslang nu snel met de sensor. • Let op:Als de lucht in de slang wegloopt , vul hem danwatbij!

16. Voorspelling: 100% suikersiroop Vr.1:Als de dialyseslang met siroop in het bekerglas met gedestilleerd water wordtondergedompeldzalzijnmassadan toe- of afnemen?

17. Voorspelling: 100% suikersiroop Vr.2: Wanneerde dialyseslang met suikersiroop in het bekerglas met gedestilleerd water wordtondergedompeldzal de druk in de slang dantoenemen, afnemen of hetzelfdeblijven?

18. Meten • Dompel de slang met suikerstroop in het bekerglas met gedestilleerd water. • Druk op om met metentebeginnen. • Drukna 15 minuten op om de meting testoppen. • Let op: de slang blijftmisschiendrijvenmaardatgeeftniet.

19. Meten • Bepaal de begin- en einddruk van de meetserie.* • Zet de begin- en de eindwaarde in de tabel op de volgendepagina. • X Y gegevens: • Druk op om het paletteopenen. • Druk op en druk op het tebepalen punt. • Druk op of om de nabijgelegenpuntenteselecteren.

20. Meten • Zet de begin- en de einddruk in de tabel links.* *Gegevensinvoeren: • Druk op om het paletteopenen. • Druk op selecteervervolgenseencel in de lijst. Dezezalgeeloplichten. • Druk op om het toetsenbordteopenen.

21. Meten • Neem de dialyseslanguit het bekerglas. • Verwijder het slangetje. • Droog de slang weeraf. • Bepaal de massa van de slang weer en noteer het in de tabel. • Doe de dialyseslangweg.

22. Opstelling: gedestilleerd water • Spoel het bekerglas en vul het met 300ml nieuwgedestilleerd water. • Neemeentweedestukdialyseslang van 15cm en bind het weeraaneenkantdicht met touw. • Maak het andereuiteinde van de slang open door het tussen je vingersterollen. • Gebruikeentrechterom de dialyseslangtevullen met 10ml gedestilleerd water. • Spoel de buitenkantaf met gedestilleerd water en depdroog met keukenpapier. Zorgervoordatgeen water in de slang komt en morsniet.

23. Opstelling • Bepaal de massa van de slang met gedestilleerd water en schrijf de massa in de tabel hiernaast.* *Gegevensinvoeren: • Druk op om het paletteopenen. • Druk op selecteereencel in de lijst. Dezezalgeeloplichten. • Druk op om het toetsenbordschermteopenen.

24. Opstelling : gedestilleerd water • Steek het slangetje in de dialyseslang en bind het geheelstevigdicht met touw. • Blaaswatlucht door de slang om de dialyse slang wat op teblazen. • Steek het slanggedeelte van de snelkoppeling in de slang. • Verbind de dialyseslang nu met de barometersensor.

25. Voorspelling: gedestilleerd water Vr.3:Als de dialyseslang met gedestilleerd water in het bekerglas met gedestilleerd water wordtgedompeldzal de massadan toe- of afnemen?

26. Voorspelling: gedestilleerd water Vr.4:Als de dialyseslang met gedestilleerd water in het bekerglas met gedestilleerd water wordtgedompeldzal de drukdan toe of afnemen?

27. Meten • Dompel de slang met gedestilleerd water in het bekerglas met gedestilleerd water. • Druk op om met de meting tebeginnen. • Drukna 15 minuten op om de meting testoppen. • Let op: de slang blijftmisschiendrijvenmaardatgeeftniet.

28. Meten • Bepaal de begin- en de einddruk van de meetserie.* • Zet de begin- en de eindwaarde in de tabel op de volgendepagina. • X y waarden: • Druk op om het paletteopenen. • Druk op en druk op het tebepalen punt. • Druk op of om de nabijgelegenpuntenteselecteren.

29. Meten • Zet de begin- en de einddruk in de tabel links. * *gegevensinvoeren: • Druk op om het paletteopenen. • Druk op selecteereenceluit de lijst. Dezezalgeeloplichten. • Druk op om het toetsenbordschermteopenen.

30. Meten • Neem de dialyseslanguit het bekerglas. • Neem het slangetjeeruit. • Droog de slang weeraf. • Bepaal de massa van de slang en noteer het weer in de tabel. • Ruimalles op.

31. Gegevensverwerking • Bereken het verschil in begin- en eindmassa van de suikersiroop en van het gedestilleerd water. Noteer de waardenhieronder.

32. Gegevensverwerking • Bereken het verschil in begin- en einddruk van de suikersiroop en van het gedestilleerd water. Noteer de waardenhieronder.

33. Analyseren • In welkedialyseslangnam de druk het meeste toe, in welke de massa? Wat kun je aan de hand hiervanzeggen over de richtingwaarin het water ging?

34. Analyseren • Watgebeurdeer met de druk en de massa van de dialyseslang met gedestilleerd water? Leg datuit.

35. Analyseren • Watzouergebeuren met de massa van beideslangenals we zeallebei in eenoplossing van 50% suikerstroop in 50% water hingen ?

36. Samenvatting • Gedraagteendialyseslangzich net zoalseenechtcelmembraan? Waarin zit het verschil?

37. Samenvatting • Wanneeriemand in het ziekenhuiseeninfuuskrijgt, is de vloeistofgewoonlijkisotonisch met het bloed. Waaromzoudatzijn?

38. Samenvatting • Alseenpatiёnt een infuus met gedestilleerd water zou krijgen in plaats van een met een isotonische zoutoplossing wat zou er dan met zijn rode bloed lichaampjes gebeuren en waarom?

39. Samenvatting • In de winter wordtzout op de wegengestrooidomgladheidtebestrijden, maarzoutdoodtookveelplantenlangs de kanten van de weg. Hoe komtdat??

40. Meerkeuzevraag • Stukjesgeschildeappelworden in gedestilleerd water en in heel zout water gelegd. De cellen van de stukjesappelzullen: • In beideoplossingen water verliezen. • In beidegevallen water opnemen. • In gedestilleerd water: water verliezen en in zout water, water opnemen. • In gedestilleerd water: water opnemen en in zout water, water verliezen.

41. Meerkeuzevraag • Wanneerereenlagereconcentratie water buiten de plant is danbinnenzal de plant: • in de richting van de zongaangroeien. • water verliezen en verleppen. • water opnemen en stevigerworden. • meeraanfotosynthesegaandoen.

42. Meerkeuzevraag • Het transport van water door eenmembraanwordt……………..genoemd: • endocytose • diffusie • osmose • exocytose

43. Gefeliciteerd! Je hebt je onderzoekklaar. • Volg de instructies van de docent omalles op teruimen en de resultaten van het onderzoek door tegeven.

44. Naslag • Alleillustratieszijnafkomstiguit PASCO documentatie, clip art uit het publiekedomein, of Wikimedia. . http://en.wikipedia.org/wiki/Image:Turgor_pressure_on_plant_cells_diagram.svg http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Redbloodcells.jpg http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Osmotic_pressure_on_blood_cells_diagram.svg http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:D-P019_Essen_und_Trinken_verboten_ty.svg http://commons.wikimedia.org/wiki/Image:Apples.jpg http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Carrot.jpg