Ìîíãîë îðíû ãàð äàëàâчòíû ýêîëîãè, õàìãààëàë

1. Ìîíãîë îðíû ãàð äàëàâчòíû ýêîëîãè, õàìãààëàë Í.Áàòñàéõàí, ÁÁÑ, ÌÓÈÑ Óëààíáààòàð, 2011.05.24 Гар далавчтаны акустик дуу чимээг судалгаанд ашиглах арга зүй, сургалт

2. Geographical location of Mongolia ●

3. アフロユーラシア乾燥地・半乾燥地文明地帯 < 50 mm/month Global Precipitation Climatology Project (GPCP) precipitation for year (Jan-Dec), in mm / month

4. Ìîíãîë îðíû ò¿ãýýìýë ýêîñèñòåìèéí õýâ øèíæ

5. Ýêî-á¿ñ íóòãèéí ýçëýõ õóâü õýìæýý

6. Ìîíãîëä òàðõñàí ãàð äàëàâчòíûã õàíãàëòòàé á¿ðòãýæ чàäñàí óó? • Áàííèêîâ (1954): 8 ç¿éë • Stubbe & Chotolchu (1968): 10 ç¿éë • Ñîêîëîâ & Îðëîâ (1980):12 ç¿éë • Äóëàìöýðýí íàð (1989): 12 ç¿éë • Ñàìúÿà íàð (1993): +1 Ç¿éë (Nyctalusnoctula)=13 ç¿éë • Dolch et al. (2007): 13 (+2 )= 15 ç¿éë • Øåôòåëü íàð (õýâë¿¿ëýýã¿é ìýäýý): 1 ç¿éë (Murinaleucogaster) • Dolch et al. (unpubl.): DNA – 15 ç¿éë (+2, N.noctula & M.leucogaster)=17 ç¿éë

7. ßàãààä ñ¿¿ëèéí ¿åä ç¿éëèéí îëîí ÿíç áàéäàë íýìýãäýýä áàéíà âý? • Õàâñàðãà áàéäëààð áèø, äàãíàñàí ýêñïåäèöè õèéõ áîëñîí (ìîíãîë-ãåðìàíû õàìòàðñàí ñóäàëãààã 2002, 2005, 2008) • ßëãààòàé îëîí ýêîñèñòåìèéã õàìðóóëàõ áîëñîí • Ñîíãîäîã àðãûã ñ¿¿ëèéí ¿åèéí ìîëåêóë áèîëîãèéí àðãàòàé õîñëóóëàí õèéñýí • Îëîí óëñûí õàìòàðñàí ñóäàëãààíû òºñë¿¿ä îëøèðñîí

8. Á¿ñ íóòãèéí õ¿ðýýíä îëîí ÿíç áàéäëûã õàíãàëòòàé á¿ðòãýñýí ¿¿? • Òîäîðõîé ãàçàð íóòàãò óäààí õóãàöààíû ìîíèòîðèíã îäîîãîîð õèéãýýã¿é òóë: • α- îëîí ÿíç áàéäàë òîäîðõîé áèø Õàðèí ÿëãààòàé ëàíäøàôòûí õ¿ðýýíä óóäàì ãàçðûã õàìðóóëñàí òóë: • β- îëîí ÿíç áàéäàë õàðüöàíãóé òîäîðõîé áîëæýý

9. Õýýðèéí ñóäàëãààíû ò¿ãýýìýë àðãûí ñóë òàë þó âý? • Íýã ãàçàðò óäààí õóãàöààíä ñóäàëãàà õèéõ áîëîìæ õîìñ, ÿâóóò ã¿éöýòãýäýã • ¯íäñýí öóãëóóëàõ, áàðèõ àðãà íü òîðîîð áàðèõ àðãà: • Òîðíû õýìæýý õÿçãààðëàãäìàë óчèð, ÿëãààòàé àíãóóчëàõ ñòðàòåãèòàé (ºíäºðò àíãóóчèëäàã, ãàçðààð àíãóóчèëäàã ãýõ ìýò) ç¿éë¿¿äèéã á¿ðýí áàðüæ á¿ðòãýõýä äóòàãäàëòàé • Оëîí ñóäëààчèéí îðîëöîî øààðäàíà

10. ßëãààòàé ýêîñèñòåìä òàðõàí îðøèõ ãàð äàëàâчòíû ç¿éëèéí äàâõàðäñàí òîî (Dolch et al., 2007; õýâë¿¿ëýýã¿é ìýäýý)

11. Ìîíãîë îðíû ãàð äàëàâчòíû ø¿òýí àìüäðàõ Òºâ Àçèéí õóóðàé, ãàíäóó îðчèí:

12. Õýýðèéí ýêîñèñòåìä áàéðøèõ ãîëûí øóãóé, áóëàã, õàéëààñò ñàéðûí àìüäðàõ îðчèí

13. Îéò õýýðèéí àìüäðàõ îðчèí

14. Õºâч òàéãûí àìüäðàõ îðчèí

15. Ìîíãîëûí ãàðäàëàâчòíû îëîí ÿíç áàéäàëä óчèðч áóé áýðõøýýë • Ãàçàð àøèãëàëòûí óëàìæëàëò õýâ ìàÿãèéí ººðчëºëò • Ýðäýñ áàÿëãèéí îëáîðëîëò • Àìüäðàõ îðчíû äîðîéòîë (õóäàã, õàøàà íóðààõ, áóóëãàõ, ãîëûí øóãóéã îãòëîõ) • Óóð àìüñãàëûí ººðчëºëò • Ìàëûí òîî òîëãîéí ºñºëò, áýëчýýðèéí òàëõèãäàë • Àéæ, çýâ¿¿öýí îëíîîð õîðîîõ, óòàõ ч

16. Òºâ Àçèéí öºë, ãîâèéí ýêîá¿ñò áèîëîãèéí îëîí ÿíç áàéäàëä óчèðч áóé áýðõøýýë

17. Áýëчýýðèéí òàëõèãäàë

18. Óóð àìüñãàëûí ººðчëºëò • 2004 îíû áàéäëààð, 1300 ãàðóé ãîë, íóóð, áóëàã øàíä øèðãýæýý (Óñíû ãàçðûí áóëàã, øàíäíû òîîëëîãûí òàéëàí, 2004)

19. Óëñûí òóñãàé õàìãààëàëòàé ãàçðûí ñ¿ëæýý áà õîâîð ç¿éë àìüòàí, óðãàìëûí áîëîìæèò àìüäðàõ îðчíû òàðõöûí äàâõöàë

20. Ìîíãîëä èëðýõ ýêîñèñòåìèéí õàìãààëëûí ºíººãèéí òºëºâ (Chimed-Ochir et al., 2010)

21. Ìîíãîë óëñûí íýãäýí îðñîí îëîí óëñûí êîíâåíöè, ãýðýý • Õîâîðäîæ áóé çýðëýã àìüòàí, óðãàìëûí ç¿éëèéã îëîí óëñûí õýìæýýíä õóäàëäààëàõ êîíâåíöè (CITES) • Äýëõèéí áàéãàëü õàìãààëàõ õîëáîî (IUCN) • Áèîëîãèéí îëîí ÿíç áàéäëûí êîíâåíöè (CBD) • Í¿¿äëýäýã ç¿éëèéã õàìãààëàõ êîíâåíöè (CMS) • Óñ íàìãàðõàã ãàçðûã õàìãààëàõ êîíâåíöè (Ramsar) • Øóâóóäàä чóõàë íóòàã (BirdLife International)

22. Çàäãàé ëàíäøàôò ø¿òýí àìüäàðäàã ãàð äàëàâчòíû îðîãíîõ íºõöëèéã òýòãýõ çàðèì áîëîìæèò àðãà çàì • Чóëóóí õîðîî • Áåòîí õàíà • Ìîäîí áàéãóóëàìæ • Õºãøèðч ¿õñýí õàéëààñ, çàã, òîîðîéã õàøàà, ò¿ëøèíä õýðýãëýõã¿é áàéõ • Áóëàã, øàíäíû ýõèéã õàìãààëàõ • Öàõèëãààí äàìæóóëàõ øîíä òóñãàé ¿¿ð õèéæ áýõëýõ

23. Ãàð äàëàâчòàí îðîãíîäîã чóëóóí õîðîî, õàøàà, áàéøèíò õóäàã

24. Ãàð äàëàâчòíû òºðìºë, èчýýëäýã ãàçðûã õàìãààëàõ àæëûí õ¿ðýýíä: • Îëíîîð Ẻãíºðч òºðäºã òºðìºë áàéðøèõ çàäãàé íóòãèéí ìàëòàé àéë, öýðãèéí àíãè, çàñòàâ, ñóì ñóóðèí ãàçðûí èðãýäýä óõóóëãà, ñóðòàëчèëãàà õèéõ, òàíèóëàõ • Óóë óóðõàéí ¿éë àæèëëàãàà õýðýãæ¿¿ëæ áóé òºñºë, àæ àõóéí áàéãóóëëàãûí õ¿ì¿¿ñò òàéëáàðëàõ òàíèóëàõ • Àãóé ñóäëààч õ¿ì¿¿ñòýé õàìòðàí àæèëëàõ, áººíººð ºâºëæäºã àãóéã èëð¿¿ëæ õàìãààëàëòàä àâàõ

25. Ìîíèòîðèíãèéí ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ • Òóñãàé õàìãààëàëòàé ãàçðûí ñ¿ëæýýã ò¿øèãëýí, ÿëãààòàé ýêîñèñòåìèéã òºëººëºë áîëãîí ñîíãîõ • Óóë óóðõàéí òîìîîõîí òºñºë, õºòºëáºðòýé õàìòðàí àæèëëàõ, ñ¿ëæýýã ºðãºòãºõ • Áàéãàëèéí ãîëîìòîò õàëäâàðò ºâчèí ñóäàëäàã ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãàòàé õàìòàðч àæèëëàõ, òàðõàëò, äýãäýëò , ¿õýë õîðîãäëûí ìýäýýíèé ñàí ¿íäýñëýõ

26. Àíõààðàí ñîíññîí òà á¿õýíä òàëàðõëàà!