Сапонозиди

1. Сапонозиди Saponozidite(saponinite) se heterozidi, derivatinasterolite i triterpenite

2. Сапонозиди • Го namaluvaatpovr{inskiotnaponnavodata i natojna~inovozmo`uvaatpenewekako i emulgirawenamaslotovovoda • Пока`uvaatgolemasposobnostnaadsorbcijakako i svojstvo da jazgolematpropustlivostanakleto~nitemembrani.

3. Структура • aglikon {to se narekuvasapogenin(sapogenol) i glikon, {e}eren del, kojmo`e da bidemonosaharidilislo`enastrukturaodpove}e {e}eriilioduronskikiselini.

4. Својства • Svojstva: Saponozidite se rastvaraatvovoda, davaj}i koloidnirastvori. • Dobro se rastvaraatvo etanol i metanol naobi~na temperatura no u{te podobronapovisoka temperatura. • Kogavakviotrastvor }e se izladi, so talo`ewe, se izoliraat ~istisaponozidi. • Dokolkusaponozidite se varatvorazbla`enakiselinadoa|a do hidroliza t.e.molekulatanasaponozidot se raspa|anaednailipove}e molekulina: {e}eren i ne{e}eren del. • Sapogenolitemo`at da se izdvojatkakokristalnisupstancii. • Tiezarazlikaodsaponozidite se rastvaraavopove}e organskirastvoruva~i.

5. Hemiskagradba: • Sporedstrukturatasaponozidite se delatna: • Saponozidi so steroidnisapogenini(imaat Ph neutralnareakcija) • Saponozidi so triterpenskisapogenini(imaat Ph kiselareakcija)

6. Употреба и несакани ефекти • ekspektoransi, diuretici, antisepticiikakovazoprotektori • so drugilekovitiingredienti, poraditoa {tosaponoziditejazgolemuvaatresorpcijatanalekovite.Seupotrebuvaat i voindustrijatakakosredstvozapenewe i emulgirawe, sredstvozagasewenapo`ar, {amponi, detergenti i dr. • Ako se davatvopogolemidozi, vodigestivniottraktpredizvikuvaatpovra}awe, gadeweiproliv. • Drogite se upotrebuvaatvo vid nadekoktvokoncentracijavo 1-2%

7. Mehanizamnaekspektoransnotodejstvo: • Nasluzoko`atana `eludnikotdeluvaatiritativno (nadraznuva~ki), a refleksnojastimuliraatsekrecijatavosite `lezdiosobenojastimulirabronhijalnatasekrecija. • Naovojna~insaponoziditedeluvaaatekspektoransno.

8. Steroidnisaponini • Steroidnitesapogeninispagaatvogrupatana C27soedinenija. • Vonivnatastrukturaima {estprsteniozna~eni so A, B, C, D, E i F, kade {toprstenot E efuranski, a prstenot F e piranski. • Vorastenijatapiranskiotprsten e otvoren (poraditoa {toaglikonot e svrzanzaglikonot), a pentacikli~natastruktura {toegzistirasamovo forma naheterozidi se narekuvafurostan. • So hidroliza nafurostani, spontanonastanuvaciklizacija i nivnopreo|awevospirostani .

9. Steroidnisaponini

10. Поделба • Сteroidniteaglikoni se podelenivodvegrupi: • derivatinafurostanol i • derivatinaspirostanol

11. Dejstvo i upotreba • Steroidnitesaponiniimaatbogatfarmakolo{kiefekt i toadeluvaat: • antibakterisko • antivirusno, glavnonavirusitenagripot i naherpesot • fingicidno • hipoholesteremi~no, gonormaliziraatnivotonaholesterolvokrvta • antiinflamatorno, privospalenijanavenskitekrvnisadovi • citostati~no, goodlo`uvaatrazvojotnatumorskitekletki (efektot se zgolemuva so zgolemuvawetonabrojotna {e}erniteostatocivoglikonskiot del, a • se smetadekaposeduvaat i afrodizija~kodejstvo

12. Furostanolnite saponina nereagiraat so holesterolot, nemaatantibakteriskaaktivnostzarazlikaodspirostanolnitesaponini. • Steroidnitesaponinivleguvaatvosostavnapreparatizaprofilaksa i lekuvawenaarterioskleroza, impotencija, se davaatkakokortikosteroidi, kontraceptivi i dr. • Steroidnite (spirostanolski) saponini se toksi~niako se vnesatdirektnovokrvta. • Osven {topredizvikuvaathemoliza, deluvaattoksi~novrz CNS, predizvikuvaj}i paraliza, sin`uvawenatelesnata temperatura i drugipromeni.

13. Triterpenskisaponini • TriterpenskitesaponiniimaatC30jaglevodorodenskelet. • Se podelenivodvegrupivozavisnostodstrukturata: • tetracikli~nisaponini-voovaa grupa spagaatsaponinitena `en-{enot {to se narekuvaatginsenozidi • pentacikli~nisaponini

14. Dejstvo i upotreba • ekspektoransnotodejstvo

15. Механизам на делување • mehanizmotnadejstvoto se dol`inadrazbatavrz `elude~natasluznicakojaporefleksenpatginadraznuvabronhijalnite `lezdi, ovozmo`uvaj}i odvojuvawenasluztaodbronhijalnataligavica. • Ovojefekt e povrzan so dozata {to se vnesuva, {totreba da bideprisposobena da ovozmo`ipogolemoosluznuvawe i razvodnuvawenabronhijalniotsekret i negovopolesnoisfrlawe (iska{luvawe).

16. Pogolemidozideluvaatemeti~no. • Nekoidrogideluvaatdiureti~no, nekoiantiinflamatorno, spermicidno (vovidnakontraceptivnipeni), citostati~no, a nekoideluvaatiritativnovrz `elude~no-crevnatasluznicai go zgolemuvaatla~ewetonasokovite, a so toajapodobruvaatresorpcijatanahranlivitematerii. • Eksperimentalno e utvrdenodekapodobruvaatiresorpcijananekoilekovivonekoislu~aii do 50 pati).

17. Drogi {to sodr`atsteroidnisaponiniDioscorea spp.Dioscoreaerhizoma-rizomoddioskoreaFam. Dioscoreaceae

18. mnogugodi{ni, trevestirastenija Polzavki, Rizomot e silnorazgranet, temnokafeav, so naborivo forma nagrutki, a odnegopocelatadol`inaizleguvaattenkikoren~iwa.

19. diosgeninotkoj so kiselahidroliza se razlo`uvanasapogenin-diosgeniniglikonski del, sostavenodednaglikozaidvemolekulinaramnoza • spazmoliti~noiantiinflamatorno. • suviekstraktikoi se koristatkakohipoholesteremi~nisredstvapriarteroskleroza

20. RuscusaculeatusRusci aculeate rhizoma et radix-rizomikorenod {im{irikaFam. Liliaceae

21. zimzeleno, otporno, bodlikavorastenie • granki se naspramni, cvrsti, `ilavi , zavr{uvaat so bockaiimaatizglednalistovi, dolgi do 2sm i {iroki do 2sm (filokladii). • Vistinskilistovirastatvopazuvitenaoviepseudolistovii se vo forma nalu{pi

22. Zreliteplodovi se sjajnicrvenibobinki {to imaatpo tri `oltisemki. • Rizomot e prstenestonabranpodelenna ~len~iwa.

23. Хемиски состав и Употреба • Aglikoni-ruskogeninineoruskogenin. • Najzna~ajni se ruskozidot(furostanolska forma) iruscinot (spirostanolska forma). • antiinflamatorno, a dejstvoto se dol`inaruskogeninot(opu{teniveniihemoroidi). • Deluvadiureti~no, a zaefektot se odgovornikaliumnitratotisaponinite(гихт,песок и камен во бубрезите)

24. Drogi so ekspektorantnodejstvo (drogikoisodr`attriterpenskisaponini)Primulae radix-korenodjaglikaPrimulaveris; PrimulaelatiorF. Primulaceae

25. Drogi so ekspektorantnodejstvo (drogikoisodr`attriterpenskisaponini)Primulae radix-korenodjaglikaPrimulaveris; PrimulaelatiorF. Primulaceae Izgled:Jaglikata e mnogugodi{no rastenie, so golo, bezlistno, cvetonosnosteblo, {to zavr{uva so yvon~esti, `olticvetovi. Imaprizemnarozetaodizdol`enilistovi. Podzemniteorgani se sostojatodhorizontalnopostaven mal rizom {to e obrasnat so tenkikoren~iwa.

28. Hemiskisostav • triterpenskisapononiniodkoi e najzna~aenprimulinskatakiselina A. • So hidrolizaoviesaponini se razlo`uvaatnasapogeninProtoprimulagenin A iglikonski del koj se sostoiodglikoza, galaktoza, ramnozaigalakturonskakiselina. • Drogatasodr`iifenolniglikozidiprimverozidiprimulaverozid ~ii aglikoni go davaatprijatniotmirisnadrogata

29. Dejstvoiupotreba • ekspektorantnodejstvo (vovidnadekokt, infuz, ekstraktilitinktura). • Eden odpozna~ajnitepreparati e SirupusPrimulaecompositum,slo`ensirupzaiska{luvawe, vo ~ijsostavvleguvaatPrimulaeextractumfluidumiT-raThymi. • Primulaeflos, cvetodjaglika, sodr`isaponiniideluvablagoekspektorantno. • Se koristikakosostojkanaraznikombinirani ~aevizaiska{luvawe.

30. Drogi {to se koristatzaindustriskaekstrakcijanasaponiniSaponariaofficinalisS.RadixFam:Caryophillaceae/korenodsapun~e/

31. ИЗГЛЕД • mnogugodi{no zeljesto • Listovite se sprotipolo`ni, jajcesto-lancentni, goli, temnozeleni • malkuzaostreni • naiviciteramni • Cvetovite • imaatrozovo-belailibelaboja so prijatenmiris • Site delovinarastenijetokoge }e se `aburkaatvovoda , davaatpena. • Sapun~etokajnas e dostarasprostraneto.

32. МИКСОСКОПИЈА • Sostav:Drogatasodr`i 5-10% saporubinot • ~ijaglikon e gipsogenin. • Skrob ne sodr`i. • Upotreba : Drogatavomalidozi se koristizaprigotvuvawedekokt, koj se davakakoekspektorans( zaiska{luvawe). • Vo golemikoncentraciideluvatoksi~no, zatoapriizrabotuvawenadekokt, • trebada se vodismetkazakoncentracijata.

35. Drogikoi se kopristatkakoantiinflamatornisredstva Glycyrrhizaglabra Glycyrrhiza radix Fam:Leguminosae

38. -mnogugodi{no zeljesto -Listovite se neparnoperjesti, narabotceli so mala lisnadr{ka ilibeznea, naopa~inataimaatleplivi `lezdi. -Cvetovitese bledo-violetoviili `olti sobranivogrozdestisocvetija. Plodot e mala me{unka so crveno-kafeavaboja, ko`esta, so debelirabovi, so nekolkusemkigola(kajvar. glabra) ilivlaknestaiprepokriena so `lezdi (kajvar. Hirsutaodnosnovar. Glandulifera).

39. Sostav : Drogatasodr`itriterpenskisaponozidnare~englicirizin(glicirizinskakiselina) Glicirizinott.eglicirizinskatakiselinavodrogata se nao|akakokalciumovailikaliumova sol. So kiselahidroliza, glicirizinot se razlaganaaglikongliciretinskakiselina (nemasladokvkus) inadvemolekuliglikuronskakiselina. Glicirizinot e kristalnasupstanca, ne rastvorlivavoladnavoda, rastvorlivavotoplavoda, a poladewetodavapivtiestamasa/gel/. Glicirizinotrastvorenvoamonija~enrastvor, koge se koncentriradava kristalnamasa so kafeno-crvenabojaimnogusladokvkus, nare~englicin. Drogatasodr`iiflavonskiheterozidi/likviritozidiizolikvoritozid/

40. Upotreba: Se upotrebuvakakoekspektorans, spazmolitikiantiinflamatornosredstvo. Isto taka se upotrebuvaikakosredstvoprotiv ~irna `eludnikotidvanaestopali~notocrevo, a ova svojstoi se prepi{uvanaflavonoidite

41. Vo pogolemikoli~ini, sve`iotkoren se korstizaproizvodstvona t. n. crn {e}er (sucusglycyrrhizaecrudus).Ovoj {e}erimapolucvrstamasa, temno-kafeavabojaisladokvkus. Se dobivaodvodenekstraktodglycyrrhizaeradix, so vparuvawevo vacuum do dobivawenagusta, crnamasa. Ovaamasa se zagrevai se me{a so skrob, a potoa se masevoodredenioblici.

42. Nesakanidejstva: Zaradidiureti~notodejstvodoaga do gubewenakaliumot koj se nadoknaduva so ishranabogata so zelen~uk.

43. Arthritis Asthma Bronchitis Cancer Conjunctivitis Candida Constipation Cough Depression Detoxifies Endometriosis

44. Immune System Irritability Irritable Bowel Syndrome Laryngitisneumonia Poriasis Syphilis Senility Stress Sore Throat Tonic Toothache Tubercolosis Ulcers

45. Diuretik Herniariaeherba Herniaria glabra Herniaria hirsuta Fam: Caryophyllaceae /trevaodkilavica, pripatnica,sitnica/

47. Cvetovite se sitni, zeleno-`olti i izbivaatodpazuvitenalistovite. razgraneto, `ilavo, zeljestorastenie, so grankiskoropolegnati i kru`nopostaveni. Sostav:Sodr`itriterpenskisaponozidiihidroksiimetoksikumarini. Upotreba: Drogata se upotrebuvakakodiuretik i se davavodiureti~ni ~aevi( Speciesdiuretcae). ^esto se kombinira so listovitename~kinotogrozje, kakouroantiseptik. Imablagospazmoliti~nodejstvo.

48. Drogi {to se koristatvotretmanotnabolestinako`a Hedera helix Hederae folium-list odbr{len Fam: Araliaceae

50. Hemiskisostav: Drogatasodr`itriterpenskisaponini, flavonoidi (rutin), kumarini (skopolin), hlorogenskakiselina, tanini, poliacetileni, malokoli~estvoetrnomaslo id r. Upotreba: Ekstraktoddrogata se koristizapeoizvodstvonakozmeti~kipreparatizaneganako`aizaotstranuvawecelulit. Kajpreosetliviindividiumo`na e pojavananesakaniefekti, kako {to e kontakten dermatitis.