200 likes | 338 Views
Áhrif svifryks á heilsufar og dánartíðni. Sigurður Þór Sigurðarson 24. apríl, 2006. Loftmengun og heilsa. Skaðsemi loftmengunar þekkt frá öndverðri 20 öld Belgía 1930 Philadelphia 1948 London 1952 Innlagnir á spítala jukust um 50% Vegna öndnunarfæravandamála um 160% 4000 dauðsföll .
E N D
Áhrif svifryks á heilsufar og dánartíðni Sigurður Þór Sigurðarson 24. apríl, 2006
Loftmengun og heilsa • Skaðsemi loftmengunar þekkt frá öndverðri 20 öld • Belgía 1930 • Philadelphia 1948 • London 1952 • Innlagnir á spítala jukust um 50% • Vegna öndnunarfæravandamála um 160% • 4000 dauðsföll
Loftmengun og heilsa • Áhrif mengunar á heilsufar augljós • Lýðheilsulöggjöf sett til mótvægis • Aðaláhersla á að draga úr mengun vegna þungaiðnaðar og brennslu á lífræne eldsneyti • Afleiðing mikil minnkun á mengun • a.m.k. til að byrja með • Vandamálið leyst?
Hvað er svifryk? • Sambland rykagna og lofttegunda • Myndast f.o.f. frá bílaumferð • Bruni á eldsneyti • Vegryk • Rykagnir • Kolefni • Járnsambönd • Koparsambönd • Köfnunarefnisoxíð NO2 • Brennisteinsoxíð SO2 • Ósón
Hvað er svifryk? • Hluti af svifrykinu er mjög smágerður • PM 10 • PM 2,5 • Smýgur niður í allra smæstu loftvegi
Hvers vegna er svifryk skaðlegt? • Svifryk inniheldur óæskileg efnasambönd sem hafa skaðleg áhrif á líkamann. • NO2 • SO2 • Ósón • Rykagnirnar sjálfar virðast hafa óæskileg áhrif í smæstu loftvegum
Áhrif rykmengunar á heilsu • Langvinn lungnateppa • Rykmengun í umhverfi hefur veruleg áhrif • Asthma • Loftmengun getur valdið versnun á asthma • Lungnakrabbamein • Mögulega geta verið tengsl milli svifryksmengunar og lungnakrabba • Hjarta- og æðasjúkdómar • Ósón tengist hjartasjúkdómum
Langvinn lungnateppa • Algengi þessa sjúkdóms fer sívaxandi • Aðalástæðan er reykingar • Svifryksmengun getur bæði valdið versnun á LLT og hefur líklega áhrif á framgang sjúkdómsins • Langvarandi dvöl í menguðu umhverfi hefur neikvæð áhrif á virkni lungna Souza et al. Chest. 1998. 113:1312
Asthma • Mjög umdeilt hvort svifryksmengun hafi áhrif á myndun asthma • Asthma er þó sífellt algengara meðal barna í stórborgum • Aukin tíðni meðal barna á menguðum svæðum • Ekki umdeilt að svifryksmengun veldur asthmasjúklingum miklum óþægindum og getur valdið versnun á sjúkdómnum • Aukin svifryksmengun veldur aukningu innlagna vegna asthma Trasande et al. JACI. 2005. 115(4):689 Timonen et al. AJRCCM. 1997. 156:546
Lungnaþroski í börnum • Börn eru viðkvæm fyrir mengun í umhverfi • Að mörgu leyti óljóst hvaða áhrif svifryksmengun getur haft á börn • Þó vísbendingar um: • Seinkaðan lungnaþroska • Aukna tíðni á asthma Kim, J. Pediatrics. 2004. 114(6):1699
Dauðsföll vegna mengunar • Nokkrar rannsóknir hafa sýnt aukinn fjölda dauðsfalla í tengslum við svifryksmengun • “Six City Study” í Bandaríkjum NA • 25% meiri líkur á dauða • Dauðsföll vegna • Langvinnrar lungnateppu • Lungnakrabbameins • Asthma • Hjartasjúkdóma Dockery et al. NEJM. 1993. 329:1753
Dockery, D. W. et al. N Engl J Med 1993;329:1753-1759 Estimated Adjusted Mortality-Rate Ratios and Pollution Levels in the Six Cities Dockery, D. W. et al. N Engl J Med 1993;329:1753-1759
Samantekt • Svifryk inniheldur fjölda af skaðlegum efnum • Rykið sjálft er skaðlegt vegna smæðar og ertandi eiginleika • Aukin svifryksmengun veldur: • Versnun á langvinnum lungnasjúkdómum • Auknum innlögnum á sjúkrahús • Auknum fjölda dauðsfalla • Óæskileg áhrif á lungnaþroska barna og getur stuðlað að myndun asthma