MEMELİLER

1. MEMELİLER • Sıcakkanlı hayvanlardır. Vücut sıcaklığı sabit ve çevre koşullarına bağlı olarak değişiklik göstermez. Vücut sıcaklığı metabolizma sonucunda sağlanır. • Vücut üzerinde bir kıl örtüsünün deri altında vücudu saran bir yağ tabakasının bulunması ve kirli kan ile temiz kan dolaşımının birbirinden tümüyle ayrılmış olması vücut sıcaklığını sabit tutmaya yarar. • Yavrularını sütle beslerler. Memelilerin derisi bezce zengindir. Süt bezleri, yağ ve ter bezlerinin değişmiş şeklidir. Yağ ve ter bezleri korunmaya veya eşeysel iletişimi sağlamaya yöneliktir. • Memeli hayvanlarda iskeletin büyük bir kısmı kemikleşmiştir.

2. Beyinlerinin gelişmiş olması sebebiyle baş kısımları oransal olarak diğer hayvanlara göre büyüktür. Ayrıca beyin çok değişik yaşam koşullarına uyum sağlamıştır. Kemirici, toynaklı ve bitkisel beslenenlerin gözleri yandadır. Uzaklığı net göremezler. Yarasa ve primatlarda ise göz öndedir. Uzaklığı çok net görürler. Kulak kepçesi birçoğun-da hareketli, toprak altında yaşayanlarda küçük, sucul olanlarda körelmiş. Boyun bitkisel beslenenlerde uzun, toprak altında yaşayanlarda küçük, sucul olanlarda belirsizdir.

3. Kuyruk işlevine göre; püsküllü, kalın ve küt, mala şeklinde, yassı yüzgeç gibi yada sarılıcı bir öge olabilir. a) Püsküllü kuyruk: Sinek ve böcek gibi canlıları uzaklaştırır. (inek, at, bizon, eşek) b) Kalın küt kuyruk: Dengeyi sağlar. (kanguru) c) Mala kuyruk: Çamur sıva-mayı sağlar (kunduz). d) Yassı yüzgeç kuyruk: Sucul olanların hareketini sağlar. e) Sarılıcı kuyruk: ağaç dallarına tırmanmayı sağlar. (maymun)

4. Deri; üstderi ve alt deriden oluşur. Derinin koruyuculuğunu üst deri ve onun ürettiği pul, tüy, kıl gibi kısımlar görür. Alt deri üst derinin beslenmesini sağlar. 3 çeşit boynuz vardır. Sığır boynuzları, kıl boynuzları, antilop boynuzları (Geyik ve zürafalardaki gerçek boynuz değildir). Üst deri kıllarla kaplıdır. Bu kıllar vücut sıcaklığını korurken, memelinin sadece çevre sıcaklığına bağlı kalmadan yaşam alanını genişletmesini sağlar. Soğukta yaşayanların kılları sık ve uzun, sıcakta yaşa-yanların seyrek ve kısadır.

5. Uçlarında tırnak bulunan yada pençeye dönüşen el ve ayak parmakları vardır. • Dişlerinin sayısı ve şekli farklı besinlere özelleşme olduğu için beslenme türüne göre değişir. • Memelilerin en hareketli ve en gelişmiş şeklini almış organı da dildir. Çiğneme işlevi ilk kez memelilerde görülen bir özelliktir. • Memelilerin sidik keseleri vardır ve boşaltım maddesi sıvıdır. • Memelilerde solunum yolu geniz-yutakta kesişir. • Solunum yalnız akciğerle olur. Kalp ve akciğerlerin yer aldığı göğüs boşluğunu karın boşluğundan ayıran diyafram vardır. • Memelilerin çıkardığı sesler karşı eşeyle anlaşmak, korkutmak, tehlikeyi haber vermek içindir. Ses telleri larinxte bulunur.

7. Memelilerde böbrekler sadece protein metabolizması sonucunda oluşan azotlu artık maddeleri üre şeklinde dışarı atmasında değil aynı zamanda su dengesinin korunmasında da görev yapar. • Memelilerin hemen hepsinde farklı kan grupları vardır. Kalp iki kulakçık ve iki karıncıktan oluşur. • Merkezi sinir sistemleri beyin ve omurilikten oluşur.Gelişmiş memelilerde beyin yarım küreleri gittikçe artan kıvrımlar yaparak diğer beyin kısımlarını örtecek şekilde önden geriye doğru genişlemiştir. • Duyu organları son derece gelişmiştir. Tek tek incelendiğinde duyusal performansta farklılıklar görülür. • Gözleri renk ayırt etme ve uzağı görme bakımından gelişmiştir. • İşitme yeteneği de çok gelişmiştir.

8. En farklı ve karmaşık davranış şekilleri toplu ve sosyal yaşayan memelilerde görülür.Tamamen bireysel yaşayan türler (Hampsterler, keseli memeliler, oklu kirpiler...) hariç memelilerin çoğu sürü halinde yaşarlar. Bazı memeliler kış uykusuna, bazıları yaz uykusuna, bazıları da hem yaz hem kış uykusuna yatar.

9. Memelilerde yumurtaları ve spermleri oluşturan ve ikinci eşeysel özelliklerin ortaya çıkmasını sağlayan bezler eşeysel bezlerdir. Daima iç döllenme görülür. Memeliler omnivor, herbivor, carnivor olarak beslenirler. Omnivor: Hem hayvansal, hem bitkisel beslenenler. (İnsan ve bazı maymunlar) Herbivor:Bitkisel beslenenler. (koyun, at) Carnivor: Hayvansal beslenenler. (kaplan,aslan)

10. MEMELİ TÜRLERİN SİSTEMATİĞİ • GAGALI MEMELİLER(PROTOTHERİA) • Tekdelikliler veya yumurtlayan memeliler olarak tanı-nan grup ornitorenk ve ekidnelerden oluşur. • Tombul, kuvvetli, kısa bacaklı ve kısa kuyrukludurlar. • Yavruları yumurtadan çıkar. Erken evrede yumurtadan çıkan yavru anne karnının üstünde bir kese içinde vü-cudu dikenli yapılarla kaplanana kadar gelişir. • Gençlik döneminde dişleri, ergin döneminde kreatin yapıda gagaları vardır. • Ses telleri oluşmamıştır. • Mideleri bezsiz olup ürogenital sistem doğrudan kloaka açılır.

11. KESELİ MEMELİLER(METATHERİA) Vücutları sık kıllı parmak uçlarında tırnakları olan yağ ve ter bezleri çok iyi gelişmiş canlılardır. Ayak parmaklarının birincisi tırnak-sızdır. Yavruları çok az gelişmiş olarak doğar. Yeni doğanların uzunluğu 6 cm’yi aşmaz. Genç keselilerin boğazları balinalarda olduğu gibi ağız boşluğunun arkasındadır. Bu nedenle sindirim ve solunum tüpleri tamamen ayrılmıştır. Örnek: opossum, tazmanya şeytanı, kuskus, kanguru

12. PLASENTALI MEMELİLER (EUTHERİA) En önemli özelliği yavruyu meydana getirecek embriyo ile annenin dokusu arasında yakın ilişkiyi sağlayan plasentanın bulunmasıdır. Plasenta embriyonun beslenmesini ve oksijen gereksinimini annenin kanından sağlarken, atık maddelerin ve karbondioksitin de anneye aktarılmasını sağlar. Bu canlıların sindirim artıkları ve ürogenital ürünleri aynı ka-nallarla dışarıya atılır. Plasentalı memeliler dünya-nın her yerine dağılmıştır. 17 takımı ve 11 kadar fosil takımı vardır.

13. Insectivora (böcekçiller): Kalın bir kürk, uzun bir burun bölgesi ve sivri, keskin dişleri vardır. Geceleri aktiftirler Köstebek,kirpi... Dermoptera (abalı memeliler,uçan lemurlar): Uçan memeliler dahildir.Kuyruk ve üyeleri arasında zar var-dır ki onların uçmasını sağlar. 3) Chiroptera (yarasalar,gecekuşları): Aktif uçma özellikleri vardır. Yavruları uçuncaya kadar annelerinin abdomen bölgesine yapışır ve onlarla beraber gezerler. 4) Pholidota (pullu hayvanlar): üzerin-deki büyük kreatin pullar nedeniyle vücutları pul pul olmuş ağaç kabuğu görünümündedir.

14. 5) Edentata(dişsizler): yavaş hareket etmeleri, dişlerinin olmaması, göğüs, bel omurlarına ilave eklem çıkıntılar ile donatılmış olması belli başlı özellikleridir. Armadillo,tatu... 6) Lagomorpha(tavşanlar): Gözleri ve kulakları büyüktür. 7) Rodentia(kemiriciler): Dişlerinin yapısı çok önemlidir. Her çene yarısında taş kalemi şeklinde bir tek köksüz kesici diş vardır. Bu diş sürekli büyür. Fare, sincap... 8) Tubulidentata(boru dişliler): Azı dişlerin her biri dentinden yapılmış boru taşır. Dillerini solucanımsı bir şekilde dışarıya uzatırlar. Dilin üzeri yapışkan bir sıvıyla örtülü-dür.

15. 9) Cetacea(balina,yunus): Denizde yaşarlar. Ön üyeleri yüzmeyi sağlayacak değişikliğe uğramıştır. Kuyruk yüzgeç halini almıştır. Arka üyeleri belirsizleşmiştir. Yunus, musur... 10)Carnivora(yırtıcılar): Et yiyen memelilerdir. Köpek dişleri kuvvetli ve keskindir. Aslan,kaplan,ayı... 11)Pinnipedia(yüzgeç ayaklılar): El ve ayak parmakları arasına yüzme derisi gerilerek üyeler bir kürek şekline dönüşmüştür. Fok,ayı balığı... 12)Hyrocoidae: Eskiden kemiricilerde incelenirlerdi. Sincap ve tavşanlara benzerler.

17. 13)Proboscidea (hortumlular): En büyük karasal hayvanlardır. Burun ve üst dudaktan meydana gelmiş, kuvvetli kaslarla donatılmış hortum koku almada, cisimlerin tutulmasında ve silah görevi yapar. Filler. 14)Sirenia (deniz inekleri): sucul yaşama uyum sağlamışlardır. Deniz kıyısında yada bitki bakımında zengin olan nehirlerde yaşarlar. Karada da yaşarlar. 15)Perissodoctyla (bir toynaklılar): Bu hayvanların orta parmakları çok gelişmiştir. At, eşek,zebra... 16)Artiodoctyla (çift toynaklılar): her ayakta iki parmak vardır. Deve, geyik,zürafa,antilop...

18. 17) Primates(primatlar,bey hayvanlar): Bu ordo yeni ve eski dünya maymunları, insan benzeri maymunlar ve insanı ihtiva eder. Zeka yönünden memelilerin en kompleks bir grubunu teşkil eder. • Genel olarak ağaçlarda yaşarlar. Sosyal organizas-yonları vardır. • Çoğalmaları döllenmeden belirli bir süre sonra yavru meydana getirmek suretiyle olur. • Yavrular kendi kendilerini kontrol edebilecek duruma gelinceye kadar ebeveyn bakar. • Düşmanlarını kolayca hissederler. Duyu organları çok gelişmiştir. • İki alt takımı vardır. A-Lemuroidea: Lemur veya yarı maymunlar da denir. Sincap gibi küçük hayvanlardır.

19. B-Anthropoidea: Yüksek organizasyonludurlar. 1. Platyrrhina: Yeni dünya maymunlarını içerir. 2. Catarhina: 3 aile ile temsil edilir. Bunlar: a) Cercopithecidae: Kuyruklu,başları köpek başını andıran çok renkli hayvanlardır. b) Simiidae: İnsana çok yakın olduğuna inanılan formdur. Orangutan,şempanze,goril... c) Hominidae: Homosa-piens (modern insan) içerir. Bu ailede çeşitli ırklar vardır. İnsan diğer pirimatlardan çok farklı karakterlerle ayrılmıştır.