CYKLE KONIUNKTURALNE W USA - obserwacja gospodarki

1. CYKLE KONIUNKTURALNE W USA - obserwacja gospodarki

2. PKB realny USA (w mld $, w cenach z 1958 r.), l.1919-2000 1,600 1,400 1,200 1,000 800 600 400 200 0 PotencjalnyPKB Bieżący PKB Druga wojnaświatowa 1918 1928 1938 1948 1958 1968 1978 1988 1998 2000

3. Wzrost realnego PKB w USA, w mld $ (z 1999 r.)GDP 1920-1940

4. 1. WIELKI KRYZYS 1929-1933 Realny świat 1933 r. nie potwierdza optymistycznej predykcji modelu klasycznego LAS AD1(I1= 33 mld $92r.) AD0(I0 = 200 mld $92r.) Poziom cen SAS A P0 ● B • P1 -∆I = 167 mld $1992 → -∆PKB = 303 mld $92 Y1 Y0 Y* Wysokie bezrobocie Realny PKB 716 mld $92 1019 mld $1992

5. Program walki z Wielkim Kryzysem prez. Herberta Clarka Hoovera, 1929-1933 Zwolennik aktywnej polityki gospodarczej • Program robót publicznych: • zapora wodna, rz. Kolorado; • VI.1930 r. – plan antykryzysowy 915 mln $ (12 mld $ 2008) • Administracja Robót Publicznych; • Fed obniża stopy proc. z 4,5 do 2 %; • Fed nie potrafi nakłonić BK by zaczęły pożyczać; • Naciski na przemysłowców by nie obniżali W; • Podwyżki podatków (!); • Kontrola eksploatacji surowców przez pryw. s-ki; • Wysokie cła; • Ograniczono imigrację; Herbert Clark Hoover (1874-1964) Prez. USA 1929-1933

6. „New Deal” - program rządowych reform gospodarczych i społecznych dla zwalczenia skutków Wielkiego Kryzysu - prez. F.D. Roosevelt, 1933-1939 • G. Tugwell, A.A. Berle jr., G.C. Means; • Odejście od zasad liberalizmu gospodarczego; • Szeroka interwencja państwa → ożywienie gospodarcze; • Ustawa o poprawie koniunktury krajowej; • Negocjacje z poszczególnymi gałęziami przemysłu; • Rząd ustalał kodeksy - przedsiębiorcy godzili się na ingerencję w zbiorowe umowy o pracę; • Instytucje rządowe: • Public Work Administration - roboty publiczne, • National Recovery Administration – program społeczny • Agricultural Adjustment Administration - pomoc farmerom. Franklin Delano Roosevelt (1882-1945) Prez. USA 1933-1945

7. Skutki New Dealu • Ożywienie gospodarcze (z przejściową recesją 1937–1938) • Od 1939 produkcja wojenna likwiduje bezrobocie • Nie powróciła stopa wzrostu sprzed kryzysu; • Wzrost długu publicznego; • Wzrost kosztów prowadzenia przedsiębiorstw; • Ograniczenie swobody działania przedsiębiorstw prywatnych; • Pierwszy kompleksowy program interwencyjny realizowany w rozwiniętym kraju kapitalistycznym; • D. Roosevelt - rządzi cztery kadencje (w 1932, 1936, 1940 i 1944).

9. Zatrudnienie w przemyśle w USA 1920 - 1940

10. Dynamika PKB USA 1930-2010

11. 2. II wojna światowa i lata powojenne •  podaży pieniądza •  wydatki na sprzęt i personel wojskowy •  realnego PKB o 75 % (1939-1945) • ↓ bezrobocie • presja inflacyjna kontrola cen Szybki wzrost PKB + inflacja 1939 -1945

12. PRZESUNIĘCIE KRZYWEJ ADPODCZAS II WOJNY ŚWIATOWEJ Rosnące wydatki wojenne AD0 AD1 AD2 SAS P P3 P2 P1 Y0 Y1 Y2 Y Produkcja wzrosła i zwiększyła się presja inflacyjna

13. Lata powojenne • Usunięcie kontroli cen1945-1948 - WCK  o ok. 34 %. • 1945-1946 - recesja • 1947-1948 - ożywienie, 1948 - szczyt • 1949 - recesja bezrobocie( U) = 6%, • 1950-1953 - ożywienie, • 1953-1954 - łagodna recesja, dno w 1954, • 1954-1957 - ożywienie, • 1957-1958 – recesja L. 50. powolny wzrost PKB + rosnące bezrobocie 1 cykl II kw.1950 r. – IV kw.1958 r.→ 9 lat

14. 3. Dobrobyt lat 60. 1960-1969 - ożywienie • Ożywienie -II kw.1959 – I kw.1961; 1960-1961 – załamanie • Ożywienie – 1962-1966; boom – 1965-1966; • Łagodne załamanie – 1967; szczyt - 1968 • obniżka podatków (1964 r.), • zwiększenie podaży pieniądza,   bezrobocie, inflacja, •  wydatki na wojnę wietnamską (28.VII.1965 - eskalacja wojny), •  płace nominalne,  koszty. 2 cykl:II kw. 1959 r. - I kw.1968 r. → 9 lat Inflacja głównym problemem

15. 4. Burzliwe lata 70. 1971 r. • kontrola cen • kontrola płac • kontrola czynszów dzierżawnych. • wycofane - w 1973 i 1974 r. kryzys - 1974 r. – 1975 r. •  cen ropy naftowej +  cen produktów rolnych inflacja: WCK  o 12 pkt. % w 1974 r. 3 cykl: I kw.1968 r. – IV kw.1975 r.→ 8 lat

16. NEGATYWNE SZOKI PODAŻOWE, LATA 1973-1975, 1978-1980 • 1973-1975 • 1973 r. - embargo na ropę naftową, 4-krotna podwyżka cen ropy naftowej (11,58 $/bar); • nieurodzaj zbóż na świecie i wzrost cen żywności; • przerwanie w 1973 i 1974 r. kontroli cen i płac  podwyżki płac. → SAS w lewo → wzrost cen i bezrobocia (stagflacja).

17. 4. Burzliwe lata 70. • 1978-1980 (wojna iracko-irańska) • Iran przerywa eksport ropy, spadają dostawy z Iraku; • Ceny ropy rosną o 200%. (30 $/bar.) • 1979 – drugi szok naftowy • 1975-1980 - stagflacja (U + )  SAS w lewo  spadek produkcji globalnej i wzrost poziomu cen Stagflacja głównym problemem Fed → antyinflacyjna polityka pieniężna

18. Przyczyny stagflacji 1973-1975 • Polityka naftowa OPEC, • Polityka gospodarcza USA: • R. Nixon uwalnia kurs dolara, uniezależnia go od złota → spadek notowania $, • 15.08.1971 r. – zawiesza wymienialność $, • 1971 r. - dewaluacja $ o 8 % w stosunku do ceny złota, • 1973 r. – dewaluacja $ → spadek zaufania.

19. Przesunięcie krótkookresowej krzywej zagregowanej podaży SAS w l.70. i na pocz. 80. Wzrost cen ropy naftowej, żywności podnoszą SAS P AD SAS1 SAS0 P1 ● P0 ● Y1 Y0 PKB

20. 4. Lata 70. i pocz. lat 80. Koniec 1981 -1982 r. - recesja. U = 9 % w 1982 r. Dno 1982 r. Bezrobocie głównym problemem 4 cykl: I kw.1976 r. – II kw.1983 r.→ 7 i pół roku

21. 5. Lata 80. • 1983 -1990 - długie ożywienie. 1990 r. - szczyt. • 1983 r. - PKB wzrasta o 3,4 %, • spada inflacja, CPI = 3,2% w 1983 r. • 1984 r. - PKB = 6,4 %, inflacja = 4,3 %. • 1990-1991 - recesja. 1991 r. - dno. Wojna w Zatoce. 5 cykl – III kw. 1983 r.– II kw. 1992 r. → 8 lat

22. Reaganomika: odwrót od polityki keynesowskiej interwencji państwa i programów socjalnych, podażowe cięcia podatkowe, deregulacja.

23. 6. Lata 90. – ekspansja • 1991- 2000 - najdłuższa ekspansja • Początek 2001 r. - XI 2001 r. – recesja • Od XII 2001 r. … - symptomy ożywienia • Od I kw. 2003 r. – ożywienie → ekspansja 6 cykl: II kw. 1992 r. – I kw. 2003 r. → 11 lat 7 cykl: I kw. 2003 r. – ………….

24. Dlaczego amerykańska ekspansja tak długo trwa (III.1991 – XII.2000) ? • W l. 90. - rewolucja technologiczna: • w elektronice • w biotechnologii • w telekomunikacji. • Sektor „nowej gospodarki” (new economy) znacznie powiększył swój udział w tworzeniu PKB. • Wydajność pracy - zwiększa się w l. 1995-1999 średnio rocznie o 2,9%. • Polityka monetarna - zasada działania z wyprzedzeniem.

25. Zmiany PKB brutto USA w l.1990-2003w porównaniu z poprzednim rokiem, w % 4,4 4,3 4,1 4,0 3,8 3,3 3,6 3,0 2,7 2,7 2,4 1,8 -0,5 (1,2*) -0,6 1990 '91 '92 '93 '94 '95 '96 '97 '98 '99 ‘00 ‘01 ‘02 '03

26. 2001 r. – na całym świecie rozwój gospodarczy został zahamowany Wzrost gospodarczy w USA, UE i Polsce Dane za 2001 r. w %

27. Tempo wzrostu realnego PKB USA w l. 2001-2005 10 8 6 4 2 0 -2 Procentowa zmiana w stosunku do poprzedniego kwartału 7,2 ↑C← ↑S, ↑I,↑G na obronność o 45,9 % Stagflacja? 2001 2002 2003 2004

29. USA UE-27 Spadkowy trend w USA widoczny jest już od 2004 roku.

30. Dynamika PKB USA 2008-2010 Źródło: Bureau of EconomicAnalysis, 2011

31. Dynamika realnego PKB kw/kw, w ujęciu rocznym,% 1,6% Tempo wzrostu PKB w całym roku: 2009 -2,6% 2010 2,9 % 2012 1,3%* * - prognoza TheEconomist, Jan. 2012 Źródło: Bureau of EconomicAnalysis, 30.08.2010

33. Bezrobocie w USA • W XI.2008 r. bezrobocie wzrosło do najwyższego poziomu od 1994 roku – 6,7%; III.2009 r. - 8,1% • Liczba pobierających zasiłek bezrobotnych Amerykanów jest w IV kw. 2008 r. najwyższa od 16 lat; • w 2009 r. - 9,6 proc., 2010 r. -10,3 proc. ludzi w wieku produkcyjnym; • W 2011 r. -14 mln bezrobotnych, 9,3 mln osób zmuszonych zadowolić się pracą w niepełnym wymiarze i ludzi bez pracy, Departament Pracy Stanów Zjednoczonych.

34. Gospodarka USA spowolniła w 2007-2008 Prez. G. Bush programem ulg podatkowych próbuje oddalić widmo recesji • Radykalne ulgi podatkowe dla podatników: • Dla podatników indywidualnych – ulga 800 $ rocznie, • Dla rodzin – 1 800 $. • Rabaty fiskalne dla małego biznesu, Fiskalny program walki z recesją Busha w 2008 r. 145 mld $

35. Plan ratowania gospodarki z 5.01.2009 r. i Senacki plan ratowania gospodarki USA i branży IT, 10.02.2009 838 mld $ • cięcia podatkowe • podniesienia podatków zarabiającym ponad 250 tys. $ rocznie,(ok. 5 proc. społeczeństwa) . PIT ↑z 33 i 35 proc. do odpowiednio 36 i 39,6 proc. • wielkie projekty infrastrukturalne (budowa mostów, dróg), • program "Buy American" ("Kupuj amerykańskie"), • dofinansowanie amerykańskiej infrastruktury teleinformatycznej-15 mld $, • projekty IT (poprawa bezpieczeństwa informatycznego USA)- 100 mld $, • projekty związane z informatyzacją służby zdrowia – 23 mld $, • bud. energooszczędnej, zinformatyzowanej sieci energet. – 4,5 mld $, • badania (biomedycyna) – 17,8 mld $.

36. Stagflacja ↑ cen ropy, zboża Ben Bernanke: „Na razie ważniejsze jest jednak stymulowanie wzrostu niż inflacja”

37. W 2008 - gwałtowny spadek aktywności biznesowej, prawie do poziomów z początku 2002 r., gdy świat stanął w obliczu międzynarodowego terroryzmu.

38. Amerykańskie cykle koniunkturalne w l. 1929-2010 Źródło:NBER