1 / 125

TENZIDI

TENZIDI. POVRŠINSKI AKTIVNE TVARI ILI TENZIDI Omogućuju promjene površinskih svojstava tekućina u kojima se otapaju Termodinamička relacija između površinske koncentracije i promjene napetosti površine u zavisnosti od koncentracije otopljene tvari: J. W. Gibbs. Gibbsova jednadžba adsorpcije.

owen
Download Presentation

TENZIDI

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. TENZIDI

  2. POVRŠINSKI AKTIVNE TVARI ILI TENZIDI Omogućuju promjene površinskih svojstava tekućina u kojima se otapaju Termodinamička relacija između površinske koncentracije i promjene napetosti površine u zavisnosti od koncentracije otopljene tvari: J. W. Gibbs

  3. Gibbsova jednadžba adsorpcije  = površinska koncentracija otopljene tvari, mol/m2 c = koncentracija otopljene tvari, mol/m3 R = plinska konstanta, 8,314 J/K mol T= temperatura, K  = napetost površine, N/m površinska aktivnost, Nm2/mol

  4. - napetost površine je logaritamska funkcija koncentracije otopine • otopljena tvar smanjuje napetost površine ako je: • 0 • dγ/dc<0

  5. Na površini se skupljaju samo one tvari koje povećanjem koncentracije smanjuju napetost površine • NAPETOST POVRŠINE • sila koja se suprotstavlja povećanju površine tekućine • mjeri se radom koji treba izvršiti da se površina tekućine poveća za 1 cm2 • jedinica za napetost površine po SI je N/m • H2O (20C) = 0,0728 N/m

  6. Objašnjenje ovih i sl. pojava je fenomen površinske napetosti

  7. Termodinamički, sustav ima najmanju potencijalnu energiju ako ima najmanju površinu Kugla ima najmanji omjer površine i volumena (kapljice , mjehurići) Težnja za smanjenjem površine; stabilnost

  8. METODE ODREĐIVANJA POVRŠINSKE NAPETOSTI • Mjerenje stalagmometrom • Metoda otkidanja prstena po Du Nouyu; torziona vaga • Mjerenje pomoću kapilarne elevacije • Metoda koja se zasniva na kapilarnom pritisku

  9. POVRŠINSKA AKTIVNOST TENZIDA površinski aktivne tvari Ili tenzidi Tvari koje imaju svojstvo snižavanja površinske napetosti lat. tendo, tendere=napinjati engl. tension=napetost Efekt = površinska aktivnost

  10. Pojave na površinama i u graničnim slojevima su od su od tehnološkog značaja za primjenu površinski aktivnih tvari ili tenzida Tekuće (T), čvrsto (Č), plinovito (P) T/T -stabilizatori emulzija Č/T -sredstva za pranje i močenje P/T -sredstva za pjenjenje, stabilizatori pjene P/Č Č/P -aerosoli T/P

  11. PJENE-disperzni sustavi tipa P/T ili P/Č EMULZIJE-disperzni sustavi tipa T/T AEROSOLI-disperzni sustavi tipa Č/P ili T/P

  12. OBILJEŽJA STRUKTURE MOLEKULA TENZIDA Kemijska struktura Svojstva TENZID→spoj čija se molekula sastoji od hidrofobnog i hidrofilnog dijela HIDROFOBNOST-netopljivost i nemješljivost s vodom HIDROFILNOST-topljivost u vodi; hidrofilne grupe

  13. HIDROFILNE GRUPE

  14. U tenzidu je važan odnos hidrofilnog i hidrofobnog dijela, zbog primjenskih svojstava tenzida u sredstvima za močenje i pranje u vodi HIDROFILNI DIO HIDROFOBNI DIO prevladava Tenzid previše topiv u vodi, a slabije u uljnim nečistočama Tenzid je slabo topiv u vodi Smanjena sposobnost močenja i pranja

  15. Zaključak: • Odnos hidrofilnog i hidrofobnog dijela u molekuli tenzida određuje njegovu topljivost u vodi • Odnos hidrofilnog i hidrofobnog dijela mora biti takav da tenzid nije niti jako niti slabo topiv u vodi

  16. MOLEKULE TENZIDA U VODI Usmjerenost molekula tenzida na granici faza voda/zrak Shematski prikaz molekule tenzida

  17. Shematski prikaz molekule tenzida REP Nepolarni dio molekule Hidrofobni dio Ugljikovodični lanac C12 – C16 GLAVA Polarni dio molekule Hidrofilni dio Hidrofilne grupe Duljina lanca C<6 slaba površinska aktivnost C>16 slaba topljivost u vodi

  18. SPECIFIČNA STRUKTURA MOLEKULA TENZIDA - DIFILNOST Nagomilavanje na graničnim površinama Tendencija ka udruživanju molekula (miceli) i druge pojave važne za primjenu tenzida u industriji, medicini, farmaciji, kozmetici itd.

  19. DIFILNOST JEDAN DIO MOLEKULE TENZIDA UVIJEK IMA AFINITET PREMA DANOM OTAPALU u VODI u ULJU Liofilni dio=nepolaran Liofobni dio=polaran Hidrofilni dio=polaran Hidrofobni dio=nepolaran

  20. MICELI – udružene molekule tenzida različitog oblika - nakupine ili aglomerati tenzida u vodenim otopinama Npr. U procesu pranja pojedinačne molekule su aktivnije od “tromih” micela Miceli imaju i pozitivno djelovanje u procesu pranja , opkoljuju nečistoće koje su pojedinačne molekule otrgnule od podloge i spriječavaju njeno ponovno taloženje na podlogu (redepoziciju) Kuglasti oblik micela

  21. Oblici micela u vodenim otopinama: • Kuglaste micele • Cilindrične micele • Cilindrični heksagonalno pakovane cilindrične micele • Laminarne micele

  22. JAKO RAZRIJEĐENE OTOPINE TENZIDA -pojedinačne molekule tenzida KRITIČNA MICELARNA KONCENTRACIJA (KMC) -koncentracija tenzida kod koje dolazi do stvaranja micela KONCENTRIRANIJE OTOPINE TENZIDA -udružene molekule tenzida ili micele

  23. Tenzidi stvaraju koloidne otopine U pogodnom otapalu spontano stvaraju koloidnu otopinu, ali nastale koloidne čestice nisu ni pojedinačne molekule, ni sitni kristalići, već agregati malih molekula specifične strukture . TENZIDI ili POVRŠINSKI AKTIVNE TVARI (PAT) Ili MICELARNI ili agregacioni KOLOIDI

  24. Koloidne sustave mogu tvoriti slijedeće grupe tvari: • Disperzoidi • Makromolekule • Micelarni koloidi(ili površinski aktivne tvari ili tenzidi) Ne postoj jedinstvena definicija koloidne kemije; jedna od: “Koloidna kemija je fizikalna kemija makromolekula, površinski aktivnih tvari, disperznih i drugih sustava koji sadrže elemente čija je bar jedna dimenzija u području 1-100 nm.”

  25. KLASIFIKACIJA TENZIDA Prema upotrebi Prema ionskom naboju • Sredstva za pranje (detergenti) • Sredstva za močenje • Sredstva za emulgiranje • Sredstva za dispergiranje • Sredstva za pjenjenje • Anionski • Kationski • Neionski • Amfolitski

  26. ANIONSKI TENZIDI Otapanjem disociraju Anion je površinski aktivan KATIONSKI TENZIDI Otapanjem disociraju Kation je površinski aktivan NEIONSKI TENZIDI Otapanjem ne disociraju Njihova topljivost uvjetovana je prisutnošću kisikovih mostova i hidroksilnih grupa AMFOLITSKI TENZIDI Disocijacijom daju površinski aktivni dio molekule koji ima pozitivni i negativni naboj

  27. TENZIDI IMAJU VAŽNU ULOGU U MNOGIM PRAKTIČNIM PRIMJENAMA I U SASTAVU SU MNOGIH PROIZVODA Za pranje i čišćenje u kućanstvu i industriji (detergenti) U tekstilnoj industriji (omekšivači tkanina; močila) U prehrambenoj industriji U naftnoj industriji U proizvodnji premaznih sredstava U industriji agrokemikalija (proizvodnja herbicida, pesticida, insekticida) U industriji papira Kao aditivi za cement Kod fluidizacije ugljena i flotacije ruda Kod površinske obrade metala U emulzijskoj polimerizaciji U farmaceutskoj i kozmetičkoj industriji

  28. Kod inhibicije korozije U obradi otpadnih voda .... i druge primjene DETERGENTI OMEKŠIVAČI EMULGATORI PJENILA AEROSOLI ADHEZIVI MOČILA

  29. ANIONSKI TENZIDI (sapuni) Alkilaril sulfonati Sulfati masnih alkohola Olefin sulfati i sulfonati Sulfatirani monogliceridi Sulfatirani eteri Sulfo (fosilne) smole Alkan sulfonati Fosfatni esteri Alkilizotionati Saharozni esteri Fluor tenzidi

  30. KATIONSKI TENZIDI Amino spojevi kvarterne amonijeve soli kvarterne soli piridinske osnove

  31. NEIONSKI TENZIDI • 1) Derivati etilen oksida (EO) • Dobivaju se reakcijama kondenzacije EO sa: • masnim alkoholima, • masnim kiselinama • masnimaminima • masnimamidima • propilen oksidom • Alkiloamidi • 3) Masni amin oksidi

  32. AMFOLITSKI TENZIDI Dobivaju se reakcijama masnih kiselina i aminoetiletanol amina

  33. PRIMJENA TENZIDA ANIONSKI TENZIDI Sredstva za pranje, močenje i emulgiranje KATIONSKI TENZIDI Emulgatori u kozmetici i dezinficijensi NEIONSKI TENZIDI Sredstva za pranje, emulgatori, primjena u farmaceutskoj industriji AMFOLITSKI TENZIDI Za kozmetičke preparate

  34. Pojave na graničnim površinama Č/T • Od međudjelovanja molekula na graničnim površinama Č/T ovise pojave koje su od velikog praktičnog značenja: • MOČENJE • STVARANJE FILMOVA • ADSORPCIJA raznih tvari iz otopine • ADSORPCIJA IONA i IZMJENA IONA

  35. MOČENJE = pojava koja se odnosi na međudjelovanje molekula u graničnom sloju Č/T Na graničnoj površini Č/T djeluju tri karaktristične sile koje određuju ponašanje kapi tekućine na čvrstoj površini: γč/p =površinska napetost na graničnoj površini Č/P γč/t =površinska napetost na graničnoj površini Č/T γt/p =površinska napetost na graničnoj površini T/P

  36. U stanju ravnoteže vrijedi: Young-ova jednadžba • = kut močenja ili kontaktni kut • = mjerilo intenziteta močenja čvrste površine tekućinom; određuje se različitim metodama Mjerenje kontaktnih kuteva nalazi široku primjenu između ostalog (ulja za podmazivanje, adheziva i sl.) i kod ispitivanja primjene tenzida kao močila

  37. Sredstva za močenje Primjenjuju se u tekstilnoj industriji Pri primjeni tenzida kao sredstava za močenje važna je granična površinska napetost tekstil/voda TEKSTIL / VODA

  38. Sredstva za emulgiranje ; emulgatori Zbog primjene tenzida kao emulgatora važna je površinska napetost na granici faza T/T Međufazna površinska napetost ULJE / VODA Usmjerenost molekula tenzida na granici faza ulje/voda

  39. EMULZIJE = disperzni sustavi tipa T/T kod kojih je jedna tekućina dispergirana u drugoj u vidu finih kapljica =sastoje se od najmanje dvije faze koje se međusobno ne miješaju =sastoji se od dvije tekuće faze , najčešće vode i ulja DISPERZNA FAZA (interna faza ili diskontinuirana) koja je raspodijeljena u vidu finih kapljica u disperznom sredstvu 2 faze DISPERZNO SREDSTVO (eksterna faza ili kontinuirana) u kojoj su raspodjeljene kapljice disperzne faze

  40. -disperzna faza i disperzno sredstvo su obavezne komponente svake emulzije, no emulzije koje se sastoje iz ove dvije komponente nisu stabilni sustavi i prisutne faze se relativno lako razdvajaju -da bi dobili stabilnu emulziju nužno je uvesti i treću komponentu koja nije posebna faza , a čija je uloga stabilizacija emulzije -stabilizatori emulzija tj. sredstva koja pomažu dispergiranju jedne tekućine u drugoj nazivaju se EMULGATORI. -STABILNE EMULZIJE= dvo ili višefazni disperzni sustavi tipa T/T, koji se sastoje iz najmanje tri komponente od kojih je jedna disperzna faza, druga disperzno sredstvo, a treća emulgator.

  41. DISPERZNA FAZA DISPERZNO SREDSTVO EMULGATOR STABILNA EMULZIJA

  42. Najčešće stabilne tehničke emulzije su polidisperzni sustavi čije čestice imaju promjer u intervalu 0,5 – 10 m i koje obično sadrže 1-3 % emulgatora Mikroemulzije= promjeri kapljica od 20 – 80 nm Prema koncentraciji disperzne faze (vol. udio disperzne f.) emulzije su: 1)razrijeđene ili nisko koncentrirane (< 0,3) 2)srednjih koncentracija (0,3 – 0,65) 3)visoko koncentrirane (> o,65) Od volumnog udjela disperzne faze jako ovisi VISKOZITET emulzija, veličina i raspodjela veličina kapljica, te druge fizikalne osobine (optička i električka svojstva)

More Related