“Байгаль орчин ба т îãòâîðòîé ¿éëäâýðëýë , хэрэглээний ¿çýë áàðèìòëàë ”

1. “Байгаль орчин ба тîãòâîðòîé ¿éëäâýðëýë, хэрэглээний ¿çýë áàðèìòëàë” Ã.Ò¿ìýíæàðãàë, ̯ÕÀ¯Ò-ûí Öýâýð õºãæèë, öýâýð ¿éëäâýðëýëèéã äýìæèõ ãàçðûí äàðãà

2. Õ¿í òºðºëõòíèé òóëãàìäñàí àñóóäëóóä Äýëõèéí äóëààðàë (öºëæèëò, áàéãàëü îð÷íû äîðîéòîë, ñ¿éðýë, õ¿ëýìæèéí õèéí ÿëãàðàë, îçîíû öîîðõîé): • Ñ¿¿ëèéí 20 æèë • Ýíý áîë äºíãºæ ýõëýë, õýäýí àðàâ-õýäýí çóóí æèë ¿ðãýëæèëíý, • õ¿í òºðºëõòíèé õºãæèë óäààøèð÷, àìüäðàëûí ÷àíàð ìóóäàæ áàéíà. • Øàëòãààí: Õ¿íèé ¿éë àæèëëàãàà- ¿éëäâýðæèëò, (ãàçàð òàðèàëàí, ìàë àæ àõóé?) • Ðåî Äå Æàíåéðî(1992) Èîõàííåñáóðã(1994), Êèîòî(1997), Áàëè(2007), Ïîçíàíü(2008), Ñåóë(2008) Äàâîñ(2009), Копенгаген (2009) Äýëõèéí ñàíõ¿¿, ýäèéí çàñãèéí õÿìðàë: 2008 îíîîñ ýõýëñýí, 1-2 æèëä äàâàí òóóëíà Çàìáàðààã¿é çýýë, õýò èõ õýðýãëýý

3. Áèçíåñòÿìàðõàìààðàëòàéâý:Äýëõèéäàÿàð “Òîãòâîðòîéõýðýãëýýáà ¿éëäâýðëýë”-èéãõºãæ¿¿ëýõ ¿çýëáàðèìòëàë UNIDO: Green Industry UNEP: Green Economy UNIDO/ UNEP: Joint Programme on Resource Efficient and Cleaner Production (RECP) in Developing and Transition Countries, 22 January 2009 • ÇÃ-ûí “¯éëäâýðæèëò” õºòºëáºð: 30 òýðáóì, “¯éëäâýðæèëòèéí ãàçðûí çóðàã”,

4. “Öýâýð...цэвэр...цэвэр” • Цэвэр үйлдвэрлэл-Cleaner production/Pollution prevention • Цэвэр/ногоон бүтээгдэхүүн-Clean/Green product • Цэвэр хөгжлийн механизм-Clean Development mechanism

5. Үйлдвэрлэл Бохир ус Хорт хий, утаа Технологи Бүтээгдэхүүн Материал Эрчим хүч Ус Дайвар бүтээгдэхүүн Алдагдал, гологдол Эрчим хүчний алдагдал Аюултай, хортой хог хаягдал Хатуу хог хаягдал Бохир ус 5

6. Байгаль орчны хандлага: бодлого Идэвхигүй/passive • Õîã õàÿãäëûã óñàíä уусгах, хаях, áóëàõ, øàòààõ, Хариу үйлдэл/цэвэрлэх/ reactive, end of pipe - Бохир усыг цэвэрлэх, - Яндангийн утааг шүүх, • Õîã õàÿãäëûã äàõèí áîëîâñðóóëàõ, • Õîã õàÿãäëûã ýðã¿¿ëýí àøèãëàõ. Цэвэр/тогтвортой үйлдвэрлэл/preventive - Õîã õàÿãäàë ãàðàõààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ: • Õîã õàÿãäëûã ýõ ¿¿ñâýð äýýð íü áàãàñãàõ, • Áàéãàëèéí íººö ашиглалтын үр ашгийг дээшлүүлэх.

7. Даян дэлхийн гэрээ: Бизнест баримтлах 10 зарчим • Хүний эрх • Зарчим 1. Бизнесèéí үйл ажиллагаанд хүний ýðõèéã õàìãààëàõ олон улсын òóíõàãëàëóóäûã õ¿íäýòãýõ, дэмжих • Зарчим 2. Áèçíåñèéí ¿éë àæèëëàãààã õүний эрхийн аливаа зөрчëèéí õàìòðàãч áîëãîõã¿é áàéõ. • Хөдөлмөр эрхлэлт • Зарчим 3. Ýвлэлдэн нэгдэх ýðõ ÷ºëºº, õàìòûí õýëýëöýýð áàéãóóëàõ ýðõèéã ¿ð àøèãòàéãààð õ¿ëýýí çºâøººðºõ • Зарчим 4. Хүчээр болон албадан хөдөлмөрë¿¿ëýõ аливаа хэлбэрийг арилгах • Зарчим 5. Хүүхдийн хөдөлмөрийг àðèëãàõ • Зарчим 6. Àæèë ýðõëýõ, àëáàí òóøààë õàøèõàä ÿëãàâàðëàí ãàäóóðõàõ байдлыг арилгах • Байгаль орчин • Зарчим 7. Бизнесийн үйл ажиллагаанд байгаль орчны аливаа өөрчлөлт доройтлоос урьдчилан сэргийлэх • Зарчим 8. Бизнесийн үйл ажиллагаанд байгаль орчны хариуцлагыг өндөржүүлэх • Зарчим 9. Байгаль орчинд ээлтэй технологийг õºãæ¿¿ëýõ, нэвтрүүлэх • Авилгал • Зарчим 10. Àвилгал, õýýë õàõóóëèéí á¿õ õýëáýðèéí эсрэг тууштай үйл ажиллагаа явуулах

8. Áèçíåñòÿìàðõàìààðàëòàéâý:Äýëõèéäàÿàð “Òîãòâîðòîéõýðýãëýýáà ¿éëäâýðëýë”-èéãõºãæ¿¿ëýõ ¿çýëáàðèìòëàë • Òîãòâîðòîé ¿éëäâýðëýë -Áàéãàëü îð÷íû õàðèóöëàãàòàé áèçíåñ -Íèéãìèéí õàðèóöëàãàòàé áèçíåñ ÐÐÐ (People, Planet, Profit): Õ¿í áà áàéãàëü îð÷èíä ýýëòýé ¿éëäâýðëýë ýðõëýõ ¿çýë áàðèìòëàë, àðãà÷ëàëûí öîãö • Òîãòâîðòîé õýðýãëýý Àìüäðàëûí ìºчëºãèéí òóðøèä áàéãàëü îðчèíä õàìãèéí íºëººë áàãàòàé á¿òýýãäý-õ¿¿íèéã äýìæèõ çàõ çýýëèéí ìåõàíèçìûã áèé áîëãîõ (Íîãîîí øîøãî)

9. Бүтээгдэхүүний амьдралын мөчлөг Түгээлт (Тээвэрлэлт) Худалдаа Үйлдвэрлэл Түүхий эд Хэрэглэх Эргүүлэн ашиглах Зайлуулалт хог хаягдал

10. Òîãòâîðòîé ¿éëäâýðëýë People: Êîìïàíèéí íèéãìèéí õàðèóöëàãà Чанарын удирдлага (ISO 9000), Байгаль орчны удирдлага (ISO 14000), Эрүүл мэнд, аюулгүй байдлын удирдлага (ISO 18000), OHSAS BS 18001(Occupational Health and Safety Management System), Нийгмийн хариуцлага (SA 8000), ISO 26000 , Даян дэлхийн гэрээний зарчмууд

11. Òîãòâîðòîé ¿éëäâýðëýë Planet: Êîìïàíèéí áàéãàëü îð÷íû õàðèóöëàãà Äàÿí äýëõèéí ãýðýýíèé áàéãàëü îð÷íû 3 çàð÷èì: Зарчим 7. Бизнесийн үйл ажиллагаанд байгаль орчны аливаа өөрчлөлт доройтлоос урьдчилан сэргийлэх Зарчим 8. Бизнесийн үйл ажиллагаанд байгаль орчны хариуцлагыг өндөржүүлэх Зарчим 9. Байгаль орчинд ээлтэй технологийг õºãæ¿¿ëýõ, нэвтрүүлэх • Ìîíãîëûí 42 êîìïàíè Äàÿí äýëõèéí ãýðýýíä íýãäñýí

12. Òîãòâîðòîé ¿éëäâýðëýë Planet: Êîìïàíèéí áàéãàëü îð÷íû õàðèóöëàãà -Үйлдвэрлэлийн тогтвортой нөөц баялгийн менежмент (Sustainable Industrial Resource management), - Цэвэр үйлдвэрлэл(íººöèéí çîõèñòîé õýðýãëýý, áîõèðäëîîñ ñýðãèéëýõ), - Ýко дизайн, - Хог хаягдлын менежмент, - Химийн бодисын менежмент - Ýðчèì õ¿чíèé ìåíåæìåíò - Áàéãàëü îðчíû óäèðäëàãûí ìåíåæìåíò- ISO14000, - Ýêîëîãèéí çóðàãëàë, ïàñïîðò

13. Öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí ¿çýë áàðèìòëàë • Áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ óëàìæëàëò õàíäëàãà: “Áîõèðäëûã õÿíàõ”(òºð çàñãèéí îðîëöîî èõ, àëáàäëàãûí øèíæòýé) • Öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí çàð÷èì: “Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ”(¿éëäâýðèéí óäèðäëàãà, õàìò îëíû ñàíàà÷ëàãà, èäýâõè ç¿òãýëýýð)

14. Öýâýð ¿éëäâýðëýë ãýæ þó âýÖýâýð ¿éëäâýðëýë- Áàéãàëèéí íººö áàÿëãèéã õàìãèéí çîõèñòîé, ¿ð àøèãòàéãààð àøèãëàõ, àëäàãäëûã áàãàñãàõ, áàéãàëü îð÷íû áîõèðäëоос сэргийлэх, бохирдлыг á¿òýýãäýõ¿¿íèé àìüäðàëûí ìº÷ëºãèéí õ¿ðýýíä ýõ ¿¿ñâýð äýýð íü áàãàñãàõ çàìààð ¿éëäâýðëýëèéí ýäèéí çàñàã, áàéãàëü îð÷íû ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ ìåíåæìåíòèéí àðãà õýðýãñýë Бүтээгдэхүүн Áàéãà-ëèéí íººö áàÿëàã, ò¿¿õèéýä, ýð÷èì õ¿÷ Үйлдвэрлэл: òåõíèê, òåõíîëîã Àгаарûí áîõèðäîë Гаралт ийм байж болохгүй Бохир ус,õàòóó õîã õàÿãäàë Àëäàãäàë: ãîëîãäîë, ¿ð àøèãã¿é çàðöóóëàëò ýð÷èì õ¿÷íèé àëäàãäàë

15. Цэвэр ¿йлдвэрлэлийн òóõàé îéëãîëò ¯éëäâýðëýë/¿éë÷èëãýý ýðõëýõ øèíý àðãà áàðèë/менежмент, Áàéãàëü îð÷íû ¿ð àøèã + ¿éëäâýðëýëèéí ¿ð àøèã (waste & waste), Öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí ¿íýëãýý- áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ íºëººëëèéí ¿íýëãýý áèø, Á¿òýýãäýõ¿¿íèé àìüäðàëûí ìº÷ëºãèéã õàìààðíà. Цэвэр үйлдвэрлэл зөвхөн байгаль орчны хууль тогтоомж, стандарт, нормыг биелүүлэх зорилтоор хязгаарлагдахгүй, үр ашгийг байнга дээшлүүлэх механизм болно. 15

16. Öýâýð үéëäâýðëýëèéí ¿çýë áàðèìòëàë • ò¿¿õèé ýä, ýð÷èì õ¿÷íèé/байгалийн нөөцийнхэрэглээний үр ашгийг дээшлүүлэх • Õîðòîé, аюултай áîäèñ àøèãëàõààñ çàéëñõèéõ • õèé, øèíãýí, õàòóó õàÿãäëûí õýìæýý, õîðò áîäèñûí агууламжийг áóóðóóëàõ, урьдчилан сэргийлэх

17. Цэвэр ¿йлдвэрлэлийã íýâòð¿¿ëýõ àðãà çàìóóä

18. Àæ àõóé÷ áàéäлыг сайжруулах Óñ ãîîæèëò, óóð àëäàãäàë çýðãèéã àðèëãàõ, òîíîã òºõººðºìæèéí ¿éë÷èëãýýíèé õóâààðü õèéõ, áàéíãûíõÿíàëò òàâèõ, àæèë÷èä àæëûí áàéðíû çààâðûã õýðõýí áèåë¿¿ëæ áàéãààã õÿíàõ. Îðîëòûã ººð÷ëºõ Èë¿¿ õÿìä, èë¿¿ àþóëã¿é, ýñâýë èë¿¿ ¿ð àøèãòàéìàòåðèàë õýðýãëýõ. Õÿíàëòûã ñàéæðóóëàõ ¯ð àøèã, ÷àíàðûã íýìýãä¿¿ëýõ, õîã õàÿãäëûã áàãàñãàõ çîðèëãîîð òåõíîëîãèéí áîëîí òîíîã òºõººðºìæèéí çààâàð, õÿíàëòûí ä¿ðýì æóðìû㺺ð÷ëºõ. CP

19. Òîíîã òºõººðºìæèéã øèíý÷ëýõ ¯ð àøèã, ÷àíàðûã íýìýãä¿¿ëýõ, õîã õàÿãäëûã áàãàñãàõ çîðèëãîîð òîíîã òºõººðºìæèéã øèíý÷ëýõ. Òåõíîëîãèéã ººð÷ëºõ ¯ð àøèã, ÷àíàðûã íýìýãä¿¿ëýõ, õîã õàÿãäëûã áàãàñãàõ çîðèëãîîð òåõíîëîãèéã/òåõíîëîãèéí ¿éë àæèëëàãààíû äàðààëëûã ººð÷ëºõ. Á¿òýýãäýõ¿¿íèéã øèíý÷ëýõ ¯ð àøèã, ÷àíàðûã íýìýãä¿¿ëýõ, õîã õàÿãäëûã áàãàñãàõ çîðèëãîîð á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã/øèíæ ÷àíàðûã ººð÷ëºõ. CP

20. Ýð÷èì õ¿чíèé ¿ð àøèã Ýðчèì õ¿чíèé õýðýãëýý, ò¿¿íèé çàðäëûã áóóðóóëàõçîðèëãîîð ¿éëäâýðëýëèéí àëü íýã ¿åøàòàíä ººðчëºëò/øèíýчëýë хийх. Ãàçàð äýýð íü ýðã¿¿ëýí àøèãëàõ Õàÿãäлыг äàõèí àøèãëàõ. Õàÿãäëûã á¿òýýãäýõ¿¿í áîëãîõ Õàÿãäàë ìàòåðèàëä çàõ çýýë îëîõ. Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýëèéí ÿâöàä ººðчëºëò õèéõ, ýñâýë øèíý äàìæëàãà áèé áîëãîõ çýðýã áàéæ áîëíî. CP

21. Цэвэр ¿йлдвэрлэлийн ¿íýëãýý Õààíà? ßàãààä? ßàæ? • Õîã õàÿãäàë, àëäàãäëóóä õààíà áèé áîëæ áàéíà âý? / ýõ ¿¿ñâýð / • Òýäãýýð íü ÿàãààä áèé áîëæ áàéíà âý ? / øàëòãààí / • Òýäãýýðèéã ÿàæ àðèëãàõ âý? /àðãà çàì/

22. Гол асуудал- үр ашгийã òîäîðõîéëîõ Байгаль орчин, хэрэглээний үр ашгийн индикаторуудыг тогтоох Олон Улсын Стандартын байгууллагаас жишиг үзүүлэлтүүд тогтоох ерөнхий аргачлалыг шинээр гаргасан. (ISO 14031) Үйл ажиллагааны ¿ð àøãèéí ò¿âøèíãèéí индикатор үзүүлэлтүүд - ¿йлдвэрийн газруудад хэрэглэх Менежментийн ¿ð àøãèéí түвшингийн индикатор үзүүлэлтүүд-¿éëäâýðèéí газруудад хэрэглэх Байгаль îрчны төлөв байдлын индикатор үзүүлэлтүүд- Áайгаль орчны үр ашгийн төлөв байдалд хяналт тавихад ашиглана

23. Байгаль орчны индикатор үзүүлэлтүүд 23 Хог хаягдлаас сэргийлэх үүднээс авч үзвэл дараах индикатор үзүүлэлтүүд хамгийн тохиромжтой: Эрчим хүч Түүхий эд материал Ус Хог хаягдал (аюултай ба аюулгүй) Хийн ялгарал

24. Гол асуудал- үр ашгийã òîäîðõîéëîõ 24 Бенчмарк Бенчмарк нь дотоод эко-индикатор үзүүлэлтүүдийг гадны стандарттай харьцуулах юм. Бенчмарк нь төлөв байдлыг харьцуулан тодорхойлох хэмжлийн арга хэрэгсэлбөгөөд жишиг (хамгийн сайн) индикатор үзүүлэлтүүдтэй харьцуулах замаар хог хаягдал, алдагдлыг бууруулах боломжуудыг илрүүлдэг.

25. Áåí÷ìàðêОёмол сүлжмэл бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл 25

26. Äîòîîäûí íýãæ á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýëèéí ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý(êã æèøìýë ò¿ëø/àì.äîëëàð, 2003 îí)

27. ÖÝÂÝÐ ¯ÉËÄÂÝÐËÝËÈÉà ÒÎÃÒÂÎÐÆÓÓËÀÕ • Ö¯-èéí çîõèîí áàéãóóëàëòûí á¿òöèéã áèé áîëãîæ, Ö¯-èéí çîõèöóóëàã÷èéã òîìèëîõ, • Ö¯-èéí óðò õóãàöààíû ñòðàòåã, áîäëîãûã òîìü¸îëîõ, • Äàðààãèéí ¿íýëãýýíèé ÷èãëýë, õóãàöààã òîâëîõ

28. Òîãòâîðòîé ¿éëäâýðëýë ÌÓ-ûí ÇÃ-ûí 2002 îíû 146-ð òîãòîîë: “×àíàðûí áîëîí áàéãàëü îð÷íû óäèðäëàãà (ìåíåæìåíò)-ûã äýìæèõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð” 2002-2016, Ö¯-èéí õºãæëèéã äýìæèõ àñóóäàë îðñîí, ÑÕ¯Ò, ÁÎß, ¯Õß 1998 îíä Ñåóë õîòíîî áîëñîí UNEP-èéí äýýä õýìæýýíèé óóëçàëòààð áàòàëñàí öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí îëîí óëñûí “Òóíõàãëàë”-ä íýãäñýíýýð Ìîíãîë óëñûí Çàñãèéí ãàçàð óëñûí õýìæýýíä öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí çàð÷ìûã íýâòð¿¿ëýõ ¿¿ðýã õ¿ëýýñýí. Ìîíãîë óëñûí çàñãèéí ãàçðûí 1998 îíû 95 äóãààð òîãòîîëîîð áàòëàãäñàí “Áàéãàëü îð÷èíä õàëã¿é äýâøèëòýò, òåõíèê òåõíîëîãè íýâòð¿¿ëñýí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûã óðàìøóóëàõ” æóðàì, 28

29. Òîãòâîðòîé ¿éëäâýðëýë Үндэсний стандартууд • Арьс ширэн бүтээгдэхүүн 128 • Модон бүтээгдэхүүн 103 • Ноос, ноолууран бүтээгдэхүүн 112 • Хүнсний бүтээгдэхүүн 603 Бохирдлын стандартууд • MNS 4585-2007Агаарын чанар • MNS 4586-1998 Усны чанар. Ерөнхий шаардлага • MNS 4943-2000. Усны чанар. Бохир ус. • MNS 5582-2006. Арьс шир боловсруулах үйлдвэрийн бохир ус.

30. Òîãòâîðòîé ¿éëäâýðëýë Ìîíãîëä öýâýð ¿éëäâýðëýë íýâòð¿¿ëýõ ñàíàà÷ëàãà ãàðãàæ, 2000-2006 îíä Òóóë -21 òºñëèéí õ¿ðýýíä äàðààõ ¿éëäâýð¿¿äýä Ö¯-èéí ÷àäàâõèéã áèé áîëãîâ. ¯¿íä: Äàðõàí íýõèé ÕÊ, Áèîêîìáèíàò ÕÊ, Ýìèéí ¿éëäâýð ÕÊ, ÀÏÓ ÕÊ, Ýýðìýë ÕÊ, Ìîíãîëøåâðî ÕÊ, ÌËÒÆ ÕÕÊ, Áåëîí ÕÕÊ Ö¯-èéí ¿íäýñíèé ñåìèíàð çîõèîí áàéãóóëàâ, 2 ¿éëäâýðò $20000 õºðºí㺠îðóóëàëò õèéâ. Ìîíãîëûí àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðò ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ çàìààð ò¿ëøíèé õýðýãëýý, àãààðûí áîõèðäëûã áàãàñãàõ çîðèëãî á¿õèé New-21 òºñëèéã àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëæ ÝÑÊÎ áèçíåñèéí õóóëü ýðõç¿é, ñàíõ¿¿, àðãàç¿éí ¿íäñèéã òàâèâ. Äýýðõ òºñë¿¿äèéí ¿ð ä¿íä Íîãîîí çýýëèéí áàòàëãààíû ñàí áîëîí ̯ÕÀ¯Ò-ûí á¿ðýëäýõ¿¿íä Öýâýð ¿éëäâýðëýë, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí òºâèéã áàéãóóëàâ Ýäèéí çàñãèéí ¿ð àøèã- 1 òýðáóì ãàðóé òºãðºãò õ¿ðñýí. 30

31. Òîãòâîðòîé ¿éëäâýðëýë 2004 îíä ÁÎß, Íýýëòòýé íèéãýì õ¿ðýýëýíãèéí ñàíõ¿¿æèëòýýð “Öýâýð ¿éëäâýðëýëèéí ¿çýë áàðèìòëàëûã îðîí íóòãèéí ò¿âøèíä õºãæ¿¿ëýõ” òºñºë õýðýãæ¿¿ëæ 8 àéìãèéí 110 ãàðóé ¿éëäâýð àæ àõóéí óäèðëàãûã Ö¯-èéí ñóðãàëòàä õàìðóóëàâ. 2006- 2008 îíä Åâðîïûí õîëáîîíû Asia Invest òºñëèéí õ¿ðýýíä Õàòàí ñ¿éõ ÕÕÊ, Ãîâü ÕÊ, АПУ ХК, Сүү ХК, Монтулга ХХК êîìïàíèóäàä Ö¯/áàéãàëü îð÷íû óäèðäëàãûí ÷àäàâõèéã áèé áîëãîж олон улсын “The Green International Certificate” олгов Áàéãàëü îð÷íû ¿ð àøèã- Óñíû õýðýãëýý 20%, Ýð÷èì õ¿÷íèé õýðýãëýý 25%, Õîã õàÿãäàë 30% áóóðñàí ̯ÕÀ¯Ò-ûí äýðãýä Ö¯, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí ìýäýýëëèéí áààç, ýð÷èì õ¿÷íèé ¿ð àøãèéí õîëáîãäîëòîé esco.mn âåá áàéãóóëàâ, 31

32. Òîãòâîðòîé ¿éëäâýðëýë 2008 îíîîñ 3Ö áóþó “Öýâýð ¿éëäâýðëýë, Öýâýð áàéãàëü îðчèí, Öýâýð õ¿íñ” óðèàëãà äýâø¿¿ëæ, õîëáîãäîõ ¿éë àæèëëàãààã õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. ¯¿íä: 2008 îíîîñ Åâðîïûí õîëáîîíû Asia Invest õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä “Ìîíãîë áà ªâºð Ìîíãîëä ýðчèì õ¿чíèé ¿éëчèëãýýíèé êîìïàíèóäûí (ÝÑÊÎ) чàäàâõèéã äýýøë¿¿ëýõ” òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. ̯ÕÀ¯Ò-ûí äýðãýä Áèçíåñèéí òîãòâîðòîé õºãæëèéí, Êîìïàíèéí íèéãìèéí õàðèóöëàãûí, Àðüñ øèð ¿éëäâýðëýã÷äèéí òîãòâîðòîé õºãæëèéí, Áèî, Ýêî Á¿òýýãäýõ¿¿íèé Õºãæëèéí çýðýã 35 Ǻâëºë áàéãóóëàí àæèëëóóëæ ¯éëäâýðëýë ýðõëýãчäýä òóõàéí àñóóäëóóäààð ìýäýýëýë àâàõ, чàäàâõèéã õºãæ¿¿ëýõýä òóñàëæ áàéíà. Îðãàíèê Ìîíãîë õºòºëáºð 32

33. Òîãòâîðòîé ¿éëäâýðëýë Óëààíáààòàð õîò áîëîí îðîí íóòàãò ¿éëäâýðæ¿¿ëýëòèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäýñíèé чóóëãàí çîõèîí áàéãóóëæ, áèçíåñ ýðõëýãчäèéí ñàíàà áîäëûã òºðèéí áîäëîãîä òóñãóóëàõ àðãà õýìæýý àâàâ. “¯éëäâýðæèëòèéã äýìæèõ æèë-èéí õ¿ðýýíä ¿éëäâýðëýëèéã õºãæ¿¿ëýõ “Ãàçðûí çóðàã” áîëîâñðóóëàí Çàñãèéí ãàçàðòàé õàìòðàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. Ãåðìàíû ÕÀ¯Ò-äûí õîëáîîòîé îðîí íóòàãò ¿éëäâýðëýë õºãæ¿¿ëýõ õàìòûí àæèëëàãààíû òºñºë õýðýãæ¿¿ëæ íèéò 46 òºñºë õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. 2010 оныг МҮХАҮТ-аас “Ногоон эдийн засаг, ногоон бизнесийг дэмжих жил” болгон зарласан. 33

34. Õàðèëöàõ õàÿã: Г. Түмэнжаргал Ìîíãîëûí ¯íäýñíèé Õóäàëäàà Àæ ¯éëäâýðèéí Òàíõèì Цэвэр хөгжил, цэвэр үйлдвэрлэлийг дэмжих газар Óëààíáààòàð õîò, Õàí-Óóë ä¿¿ðýã, Ìàõàòìà Ãàíäèéí ãóäàìæ, Óòàñ: 314000, 99084480 Ôàêñ: 324620 Email : esco@mongolchamber.mn, gtumen@mobinet.mn www.mongolchamber.mn www.esco.mn