بسم الله الرّحمن الرّحیم

1. بسم الله الرّحمن الرّحیم

2. موضوع تحقیق : پول و بانکداری استاد : جناب آقای دکتر افقه درس : اقتصاد ایران پدیدآورندگان : عبدالرضا ارسطو مصطفی مؤذن سعید عبداللهی پوریا احمدی

3. جدول شماره 1 نرخ تورم پیش از انقلاب منبع : سایت بانک مرکزی- سایت سری های زمانی اقتصادی

4. جدول شماره 2نرخ تورم بعد از انقلاب منبع : سایت بانک مرکزی- سایت سری های زمانی اقتصادی

5. جدول شماره 3 شاخص کل بهای کالا ها و خدمات مصرفی در مناطق شهری ایران (100=1390)

6. جدول شماره 4-حجم پایه پولی و نقدینگی طی سال های 1390- 1352

7. نمودار شماره 1روند رشد پایه پولی (1390- 1357) (ارقام به میلیارد ریال)

8. نمودار شماره 2روند رشد نقدینگی (1390- 1357) (ارقام به میلیارد ریال)

9. نتیجه گیری و پیشنهادهای سیاستی فصل تورم : • از عوامل مؤثر بر تورم در ایران می توان رشد بالای حجم نقدینگی، تورم وارداتی، رشد نرخ ارز، تورم انتظاری، شکاف تولید (فشار تقاضا) و . . . را نام برد.

10. تأثیر افزایش حجم پول و نقدینگی بر تورم • در زمینه ی رابطه بین رابطه ی رشد حجم پول و نقدینگی با تورم مطالعات بسیار زیادی صورت گرفته است. • یافته های علمی و تجربی نشان که یک رابطه ی علیت یک طرفه بین حجم پول و تورم وجود دارد. در واقع حجم پول علت تورم است نه معلول آن (دکتر علی طیب نیا). • تقریبا بین تمامی اقتصاددانان درباره تاثیر مسلط پول بر تورم، توافق کلی وجود دارد. • طبق پژوهش های انجام شده در کوتاه مدت و بلند مدت مهم ترین عامل تورم در ایران رشد بالای نقدینگی بوده است ولی در بلند مدت این رابطه متناسب نیست یعنی فرض طرفداران نظریه پولی تورم رد می شود. یعنی مثلا افزایش 10% درصدی حجم پول منجر به افزایش 10% سطح قیمت ها نمی شود (دکتر علی طیب نیا). • رشد 10% درصدی حجم نقدینگی موجب افزایش 3.5% نرخ تورم می شود (دکتر علی طیب نیا). • هر هزار میلیارد تومان افزایش در پایه پولی، نرخ تورم را یک درصد افزایش می دهد. • نظریه انتظارات عقلایی کلاسیک های جدید مبنی بر خنثی بودن سیاست های پولی بر متغیرهای حقیقی اقتصاد مانند تولید و اشتغال در ایران طی سال های 1382- 1345 مورد قبول نیست. یعنی سیاست های پولی پیش بینی شده بر تولید و اشتغال تأثیر دارد (دکتر ابراهیم حیدری).

11. رابطه ی نرخ رشد و تورم • طی پژوهش های انجام شده برای یک دوره ی 46 ساله از سال های 83-1338 در ایران مشخص شد که رابطه ی رشد و تورم خطی نیست. یعنی در نرخ های پایین تورم، رابطه ی مثبتی بین تورم و رشد برقرار است. (نرخ های تورم زیر 10%) و در نرخ های میانی تورم رابطه خاصی مشاهده نشده است ولی در نرخ های تورم بالا رابطه ی منفی بین تورم و رشد اقتصادی برقرار است. (نرخ های تورم بالای 16%) و در نرخ های بالای 26% این رابطه بسیار منفی می شود و به مانع بزرگی برای رشد اقتصادی و تولید تبدیل می شود (دکتر یدالله دادگر-دکتر غلامرضا کشاورز). • ضمنا رابطه ی رشد و تورم دو طرفه نیست بلکه از سمت تورم به رشد است (دکتر یدالله دادگر- دکتر غلامرضا کشاورز). • هر 10% افزایش در نرخ رشد اقتصادی، نرخ تورم را به میزان 7/2% کاهش می دهد (دکتر علی طیب نیا).

12. اثر تورم کالاهای وارداتی • بعد از رشد نقدینگی در تبیین تورم موجود در ایران، مهمترین متغیر تأثیر گذار بر تورم داخلی شاخص قیمت کالاهای وارداتی است. در کوتاه مدت واردات کالا سبب تخفیف تورم داخلی می شود ولی بعد از مدتی این اثر روندی معکوس طی می کند. افزایش قیمت های نسبی کالاهای وارداتی مانند شوک عرضه عمل می کند و تورم را افزایش می دهد (دکتر علی طیب نیا). • رونق و رکود شرکای تجاری ایران، از طریق تجارت به ایران منتقل می شود و تورم داخلی را متاثر می کند. • ضمنا ارزش گذاری بیش از حد پول ملی سبب کاهش نرخ تورم در کوتاه مدت می شود (دکتر علی طیب نیا).

13. ارتباط کسری بودجه دولت و تورم • * نتایج پژوهش های تجربی نشان می دهد که ارتباط بین کسری بودجه دولت و تورم به طور کلی در کشورها یکسان نیست. طی بررسی های صورت گرفته در اقتصاد ایران طی سال های 84-1354 ارتباط معنی داری بین کسری بودجه با تورم وجود ندارد بلکه نحوه تامین مالی کسری بودجه دولت مهم است (دکتر فیروزه عزیزی). نتایج یک پژوهش جامع در رابطه با عوامل پولی و غیر پولی موثر بر تورم در ایران • طبق پژوهش های میدانی انجام شده عوامل زیادی بر نرخ تورم در ایران تاثیر دارد و لزوما یک دیدگاه خاص توانایی تحلیل تورم در ایران را ندارد. لکن رشد بالای حجم نقدینگی سهم بسزایی در شکل گیری و افزایش نرخ تورم دارد. به صورتی که سهم شش عامل بسیار مهم در شکل گیری و افزایش نرخ تورم به صورت زیر است : • سهم 58.3 % رشد نقدینگی، سهم 22.6% تورم وارداتی، سهم 7.3 % تورم انتظاری، سهم 6.2 % رشد نرخ ارز و سهم 5.6 % شکاف تولید یا فشار تقاضا (دکتر مصطفی عماد زاده، دکترسعید صمدی).

14. مقایسه نرخ تورم و نرخ اسمی سود سپرده ها منبع : روزنامه ی دنیای اقتصاد

15. جدول شماره 5- مقایسه ارزش دلاری کل صادرات و واردات

17. نمودار شماره 3 مقایسه ارزش صادرات و واردات کالاها و خدمات(ارقام به میلیون دلار)

18. جدول شماره 6 مقایسه ارزش دلاری صادرات نفتی و غیر نفتی منبع : گمرک جمهوری اسلامی ایران و وزارت نفت

19. نمودار شماره 4 مقایسه ارزش دلاری صادرات نفتی و غیر نفتی (1391- 1357) ( ارقام به میلیون دلار)

20. جدول 7 سهم صادرات نفتی و غیر نفتی از کل صادرات

21. جدول 8 مقایسه صادرات غیرنفتی و واردات( ارقام به میلیون دلار) منبع : سایت بانک مرکزی- سری های زمانی اقتصاد

22. نمودار شماره 5مقایسه تراز تجاری بدون احتساب صادرات نفتی ( ارقام به میلیون دلار)

23. جدول 9 - رشد صادرات غیر نقتی

24. دارایی ها و بدهی های نظام بانکی (مانده در پایان سال)(ارقام به هزار میلیارد ریال)

26. نکات مربوط با بخش موازنه ارزی و اعتبارات بانکی • تراز تجاری کشور بدون احتساب صادرات نفت در تمام سال های مورد بررسی رقمی به شدت منفی می باشد. • در دوره های افزایش درآمدهای نفتی با یک وقفه کوتاه واردات به شدت افزایش می یابد و سهم واردات کالاهای مصرفی بیشتر افزایش می یابد. • در دوره های کاهش درآمدهای نفتی و به تبع آن کاهش درآمدهای ارزی چون دولت و مردم نمی توانند واردات خود را به سرعت کاهش دهند، در تراز پرداخت های کشور و تورم داخلی تاثیرات منفی بوجود می آید. • درآمدهای نفتی و واردات زیاد کالاهای مصرفی و قابل ساخت در داخل از یک طرف و در کنار آن تقویت بیش از حد پول ملی به سبب دلارهای نفتی، موجب تضعیف تولید ملی و غیر قابل رقابتی شدن تولیدات داخل و بروز بیماری هلندی شده است.

27. به دلیل واردات زیاد و وابسته شدن صادرات و تولیدات داخل به واردات، با کاهش واردات رشد اقتصادی نیز کاهش می یابد. • به دلیل سود بالای دلالی و بازرگانی و سیاست های اقتصادی دولت های ادوار مختلف ایران، بخش زیادی از منابع بانکی تخصیص داده شده به بخش کشاورزی و صنعت به بخش بازرگانی منحرف می شود. • اعتبارات تخصیص داده شده به بخش کشاورزی و صنعت به طور کلی در حال افزایش بوده است ولی جوابگوی نیازهای این بخش ها نبوده است. • به دلیل عدم اخذ مالیات متناسب با سود در بخش های مسکن و بازرگانی بسیاری از منابع بانکی به این بخش ها منحرف می شود و فضای تولید کماکان با کمبود نقدینگی مواجه است.

28. منابع و مأخذ: 1) سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران – سری های زمانی اقتصاد 2) سایت مرکز آمار ایران 3) مقاله پول و تورم در ایران نویسنده : دکتر علی طیب نیا و سعید تقی مولایی 4) مقاله تبیین پولی تورم ؛ تجربه ایران نویسنده دکتر علی طیب نیا 5) تبیین رابطه تورم و رشد اقتصادی در ایران نویسندگان : دکتر یدالله دادگر و دکتر غلامرضا کشاورز 6) بررسی عوامل پولی و غیر پولی مؤثر بر تورم در ایران نویسندگان : مصطفی عماد زاده و سعید صمدی 7) رشد حجم پول و تأثیر آن بر رشد تولید و اشتغال در ایران نویسنده : دکتر ابراهیم حیدری 8) کسری بودجه و تورم در ایران 1354-1384 نویسنده : دکتر فیروزه عزیزی