بسم الله الرحمن الرحیم

1. بسم الله الرحمن الرحیم

3. چگونگی اقدام پژوهی چطور ، چگونه ، به چه صورت ؟

4. تحقيق چيست؟ • تحقیق به معنی جستجوی حقیقت است. • واژه تحقيق : زبان فرانسه Recherch • زبان انگليسي Reserch • به مجموعه كوششهاي نظامدار كه براي حل يك مساله بكار مي رود. • به عبارت ديگر پيداكردن جواب مسائل ومشكلات با استفاده از روش علمي را تحقيق گويند.

5. ضرورت انجام پژوهش در آموزش وپرورش : • 1-چون يافته ها ونتايج پژوهش را خود معلم بكار مي برد. • 2-معلم بيش از ديگران در معرض پرسش قرار دارد. • 3-پژوهش رنگ وبوي محلي به خود مي گيرد. • 4-نتايج حاصل از پژوهشهاي معلمان كاملا جنبه كاربردي پيدا مي كند. • 5-كارائي تحقيق خيلي زود توسط معلم معلوم مي گرددواصلاح كاستي ها نيز توسط خود معلم وسريع تر انجام مي گيرد. • 6-معلم ضمن پژوهش رشد كرده وبالنده مي گردد.

6. 7-معلم خود اگر پژوهنده نباشد ممكن است نسبت به نتايج تحقيقات ديگران واكنش نشان ندهد. • 8-اگر معلم دست به كار تحقيق بزند نسبت به يافته هاي تحقيق تعلق خاطر دارد. • 9-در مقايسه با هزينه هاي خرج شده پژوهش هاي معلم پژوهنده بسيار منطقي ومناسب تر است. • 10-با در گير شدن معلم در عمل پژوهش موضوع جدائي ميان نظريه وعمل ازميان مي رود. • 11-مشاركت دادن معلمان در پژوهش موجب تقويت انگيزه آنان شده واعتمتد به نفس وخود باوري را تقويت مي كند.

7. 12-معلمان مناسب ترين افراد در تشخيص مسائل ونيازهاي دانش اموزان وآموزش وپرورش هستند پس چه بهتر كه اين مسائل به دست خود آنان حل گردد. • 13-دانش اموزان زماني مي توانند به انديشه علمي مجهز گردند كه معلمان ومديران آنها چنين قدرت وتوانائي داشته باشند.

8. تعریف اقدام پژوهی: نوعی از مطالعه و بررسی است جهت تغییر از وضعیت نامطلوب، به سمت وضعیت نسبتا مطلوب، جهت بهسازی امور،در حوزه شغلی.

9. آنچه که در اقدام پژوهی به ترتیب باید رعایت شود • 1- صفحه عنوان • 2- نمون برگ ها • 3- بسم ا... ، تقدیر ، تشکر و تقدیم • 4- فهرست مطالب • 5- چکیده • 6- مقدمه • 7- توصیف و تشخیص مساله (نحوه مساله یابی، ارایه شواهد، گستردگی مشکل، دلایل احتمالی بروز مشکل، روش های احتمالی حل مشکل، اهمیت و ضرورت و پیامدهای حل مشکل، اهداف)

10. 8- تعریف واژه ها و اصطلاحات • 9- پیشینه پژوهش • 10- روش های گردآوری اطلاعات • 11- روش های تجزیه و تحلیل اطلاعات (برای عوامل موثر) • 12- راه حل های پیشنهادی • 13- اقدامات • 14- ارزیابی نتایج و نتیجه گیری کلی

11. 15- محدودیت ها • 16- پیشنهادات مبتنی بر یافته ها و تجربیات • 17- فهرست منابع • 18- ضمایم و پیوست ها

12. عناوین اصلی در گزارش اقدام پژوهی

13. ويژگيهاي عنوان تحقيق : • 1 – مورد علاقه پژوهشگر باشد . • 2 – جزئي و محدود باشد ( زماني و مكاني ). • 3 – داراي اهميت باشد ( فايده و سودمندي ) . • 4 – به صرفه باشد. • 5 – عملي باشد ( قابليت اجرا داشته و پژوهش پذير باشد ). • 6 – در توان محقق باشد ( علمي و امكانات و نتايج اجرايي و مادي ). • 7 – در حيطه وظايف محقق باشد. • 8 – نشانگر تغيير باشد . • 9 –صرفاٌ به بررسي روابط متغير ها نپردازد.

14. چگونگي تدوين عنوان تحقيق : • 1 – بهتر است جمله پرسشي باشد و در صورتي كه جمله پرسشي نباشد بايد كلي تر از يك پرسش بوده و بايد به پرسشهاي بيشتري ختم شود و به صورت عنوان تحقيق كلاسيك و آكادميك نباشد . • 2 – كوتاه و رسا باشد . • 3 – بهتر است از فعل جمع استفاده شود . • 4 – نشانگر تغيير باشد . • 5 – با هدفهاي معلم پژوهنده همخواني داشته باشد و در حيطه وظايف محقق با توجه به پست سازماني محقق باشد.

15. مسائل و مشكلات در نظام تعليم و تربيت كه مي توانند به عنوان زمينه هاي اقدام پژوهي مد نظر قرار گيرند عبارتند از : • 1 – چگونكي تدريس يك مطلب درسي يا موضوع علمي • 2 – كيفيت توليد و نحوه استفاده و بكار گيري وسايل كمك آموزشي • 3 – نحوه اداره كلاس و سازماندهي • 4 – شيوه اداره كلاس • 5 – ناهنجاريهاي رفتاري • 6 – شيوه ارزشيابي و امتحانات • 7 – بهبود شرايط اداري • 8 – ساير مسائل مربوط به حوزه تعليم و تربيت

16. چکیده • 1- عنوان • 2- یک پاراگراف بیان مساله • 3- اهداف • 4- روش های گردآوری اطلاعات • 5- اهم دلایل بروز مشکل • 6- اهم اقدامات • 7- نتایج

17. مقدمه • 1- بیوگرافی • 2- توضیحاتی پیرامون موضوع

18. مقدمه تحقيق • 1 - از وضعيتي كه مساله در آن به وجود آمده تصوير روشن و گويا ارائه دهد . از جمله مكان و زمان و هدف انجام تحقيق و همچنين بيان گردد كه آزمودنيها چه كساني بودند . • 2– هدف اصلي از بيان مقدمه آشنا كردن خواننده از وضعيت موجود كه نا مطلوب است مد نظر است اگر محققي اشاره به نظريه ها و تئوريها داشته باشد بهتر است .

19. توضیح و تشخیص مساله اقدام پژوهی • 1- نحوه مساله یابی (چگونگی مواجهه با مشکل) • 2- ارایه شواهد کافی دال بر وجود مساله (شواهد یک) (آزمون، چک لیست، مقیاس درجه بندی رفتار، نظرات همکاران، نتایج گذشته و اسناد) • 3- گستردگی مشکل • 4- دلایل احتمالی بروز مشکل • 5- روش های احتمالی حل مشکل • 6- اهمیت و ضرورت حل مشکل (پیامدهای آنی و آتی) • 7- اهداف اقدام پژوهی (کوتاه و رسا)

20. بیان مساله: • 1-تعریف مساله • 2-بیان وضعیت موجود و گستردگی مساله • 3-تاریخچه مساله(مشکل) • 4-دلایل ایجاد مساله • 5-اهمیت و ضرورت مساله • 6-روشهای احتمالی حل مساله • 7- سوال اصلی تحقیق

21. الف : منابع مساله در اقدام پژوهي كدامند ؟ • 1 – اسناد و مدارك آموزشي كه برخي از مصداقهاي آن عبارتند از : ( نمرات يك درس كه توسط يك دانش آموز و يا كل دانش آموزان كسب مي گردد و يا نمرات يك مبحث درسي كه پايين تراز نمرات ديگر مشاهده شده است وغيره) • 2 – واكنشها و اظهارات خانواده ( موارد آموزشي و رفتاري مانند كم كاري در منزل و اختلاف با فرزندان ديگر و … ) • 3 – واكنشهاي شاگردان يا يك شاگرد خاص چه بصورت كلامي و چه به صورت رفتاري مانند : ( غيبت تكراري يك دانش آموز يا بي توجهي به درس و يا درگير شدن با دانش آموزان بطور متوالي و انجام فعاليتهاي متفاوت با آنچه معلم تدريس مي كند و … )

22. نكاتي كه در بيان مساله بايد مورد عنايت قرار گيرد: • 1 – در اقدام پژوهي مسائل بايد مستند باشد . حتي مي توان در طرح مساله به عنوان مثال از نمودار نمرات دانش آموزان براي تبيين مساله استفاده نمود . • 2 – در بيان مساله تحقيق دقت گردد كه طرح هاي اقدام پژوهي به مورد كمتر گرايش داشته باشد . • 3 – زمينه و مسائل آموزش و پرورش متعددند نه تنها فقط مسائل تربيتي . پس بين مسائل علوم تربيتي روشهاي تدريس و مسائل مختلف علوم ارتباط برقرار گردد تا گرايش معلمان به انجام تحقيقات در رشته هاي مختلف زيادتر گردد . • 4 – در تعيين بيان مساله تحقيق از پايگاههاي اطلاعاتي مختلف استفاده به عمل آيد .

23. تعریف واژه ها و اصطلاحات • 1- تعریف نظری با استفاده از منابع علمی جدید و معتبر • 2- تعریف عملیاتی • در سرتاسراقدام پژوهی هر واِژه علمی ٰٰباید تعریف شود.

24. پیشینه پژوهش • 1- محقق و سال اجراء • 2- عنوان • 3- روش های گرداوری اطلاعات • 4- دلایل بروز • 5- اقدامات • 6- نتایج

25. جمع اوری (گرد اوری) داده ها و اطلاعات: • الف)روش های گردآوری اطلاعات • ب)داده های بدست آمده • ج)آنالیز داده ها • د)ارائه راه حل های متعدد

26. 10- روش های گردآوری اطلاعات • 1- مشاهده(استفاده از چک لیست، مقیاس درجه بندی رفتار، واقعه نویسی)-مشاهده با استفاده از شیوه آماری - مشاهده نمودار عمل متقابل  - مشاهده و تحلیل طرز کار یا عمل  - مشاهده و تحلیل کنش و واکنش افراد • 2- مصاحبه: - کاملاُ ساختار یافته،منظم،هدایت شده - باز(آزاد) • 3- پرسش نامه (بسته پاسخ، باز پاسخ، تلفیقی) -عادی(بسته) با گزینه های مختلف -باز (تشریحی) -تلفیقی(باز+بسته- پرسشنامه راهنمای مصاحبه (جهت داشتن مصاحبه های هماهنگ) • 4- آزمون(انواع امتحانات) - اسناد و مدارک (فیش برداری -اسنادمکتوب (گزارش همایش ها،صورتجلسات کتب،مجلات وروزنامه ها،گزارش های پژوهشی و پرونده ها ) -اسناد تصویری(نقاشیها،فیلمها،نقشه ها،نمودارها،چارتها،عکسها و سی دی ها) - اسناد شفاهی ماجراها،خاطرها،وقایع،عقاید،باورها،سخنان،و گفته های افراد و گروه ها) • 5- مصاحبه تلفنی

27. مشاهده • مهمترین ، طبیعی ترین ، پرکاربردترین شیوه و ابزار تحقیق • جنبه مثبت مشاهده به طور مستقیم پدیده را بررسی می کند. هرفردی فکر می کند که مشاهده اش خوب است .مشاهده در اغاز بسیارساده ست ، اما باید دوره تخصص آن را بگذراند ومطالعه داشته باشد. • عوامل موثر در مشاهده : • 1- تمایلات شخصی ( بعضی از افراد رو بیشترباهاشون در تماسم، راحتتر میبینمش ، تحت تاثیر عواطف احساسی قرار میگیرد) • 2- زیرکی وباهوشی: محقق باهوشتر وزیرکتر موفق تر

28. 3-عوامل محیطی مانند عوامل فرهنگی ، خانوادگی ، اجتماعی : درچه محیطی • به دنیا امده ، تربیتش به چه صورت ؟ از چه عوامل فرهنگی با دیگران تفاوت پیدا می کند . • مثال: شما برید توی یه فرهنگ بومی دیگری تحقیق کنید با زمان کم. • 4-حدود اطلاعات و زمینه قبلی محقق : هر چه اطلاعات بیشتر ----------------------موفق تر 5-هدف تحقیق در مشاهده : هدف مشخص --------------------محقق موفق تر ، فقط روی هدف خاص خود دقت می نماید.

29. انواع مشاهده • 1- مشاهده ساده وکنترل نشده یا آزاد: --------------مشاهده گر بیشتر برای کسب • اطلاعات مقدماتی وروزمره اقدام میکند. • 2- مشاهده کنترل شده ، منظم و سیستماتیک: ----------------هم مشاهده کننده و هم مشاهده شونده تحت کنترل قرار می گیرند و از وسایل دقیق علمی استفاده میشود..............مانند ضبط

30. معایب روش مشاهده : • 1- مزاحمت وجود مشاهده گر -----------------باعث میشود که مشاهده شوندگان رفتارعادی نداشته واذیت شوند. • 2-محدودیت دامنه مشاهده : --------------همیشه چند مشاهده کننده نتیجه بهتر از یک نفر میگیرند. • 3- محدودیت کاربرد مشاهده: باید مشاهده گر همه جا باشد اما بعضی وقتها؟ • 4-پیش داوری مشاهده گر • 5- تفاوتهای فرهنگی بین مشاهده گر ومشاهده شونده • 6- عدم توانایی مشاهده گر در گزارش نویسی • 7-هزینه زیاد

31. محاسن روش مشاهده: • 1- کثرت اطلاعات در زمان کوتاه • 2- بالابودن اعتبار اطلاعات -------------- به دلیل حضور عینی مشاهده گر در موقعیت . • 3-سادگی نظارت و بررسی صحت و سقم اطلاعات. • 4-در بعضی مواقع فقط دیدن کافیست -------------------کودکان یا بیماران روانی • 5-بعضی افراد حاضر به همکاری نیستند-----------دیدن کافیست. • 6- امکان توجه به تفاوتهای فردی.

32. مصاحبه • گفتگوی حضوری ------هدف تحقیق را طراحی --------هدفمند-------- که مصاحبه گر به منظور کسب اطلاعات موردنیاز تحقیق با مصاحبه شونده به عمل می آورد. • 1- پرسش های مصاحبه از قبل طراحی ودر ارتباط با هدف • 2- سوالات طوری طراحی شود که ارتباط بین مصاحبه کننده و مصاحبه شونده را افزایش دهد. • 3-فقط مصاحبه شونده میپرسد • محاسن روش مصاحبه • 1- امکان دسترسی به منابع دست اول • 2-توجه به تفاوتهای فردی • 3-امکان کاربرد آن در مورد کسانی که قادر به خواندن و نوشتن نیستند.

33. معایب روش مصاحبه • 1- اثر مصاحبه گر :مصاحبه شونده تحت تاثیر نظرات مصاحبه گر قرار میگیرد • 2- وقت گیر وپرهزینه • 3-نیاز به افراد متخصص • 4- ضعف در قدرت تعمیم اطلاعات حاصله بدلیل کمی مصاحبه شوندگان • 5- یک مصاحبه گر خوب : در کم کردن کیفیات و روحیات شخصی که امکان دارد برجریان مصاحبه اثر بگذارد ، تلاش کند. • باید پرس وجو کند ولی خود بی طرف باشد. • سوالات مصاحبه را خوب درک کند. • برای اینکه مصاحبه را به راحتی با ارامش وبااطمینان انجام دهد باید به اندازه کافی تمرین نماید.

34. پرسشنامه • رایج ترین ابزار تحقیق و روشی مستقیم برای کسب داده های تحقیق است. • عبارت از سوالاتی که محقق --------با توجه به نیازهای اطلاعاتی خود --------------- آن را طراحی --------------------جهت گردآوری آن را دراختیار منابع قرار می دهد و پاسخ هایی که به سوالات پرسشنامه اطلاعات مورد نیاز محقق را برای تجربه و تحلیل آماده می کند. • جمله بندی : پرسشنامه ها و مصاحبه ها اغلب در نحوه بیان تفاوتهایی دارند. مصاحبه ها بهتر است با بیانی نرم و انعطاف پذیر بیان شوند. • مثل ---------------خواهش می کنم به من بگویید که .....

35. اصول کلی در تهیه وتدوین سوالها • 1- باید با موضوع تحقیق ارتباط داشته باشد. • 2- روشن و دقیق و بدون ابهام باشند. • 3-درهر سوال فقط یک مورد پرسیده شود. • 4-از کاربرد سوالهای هدایت کننده پرهیزکند. • 5-راجع به اطلاعات شخصی وحساس نباشد • 6- کوتاه باشد • 7- حتی الامکان سوالات منفی نباشد.

36. انواع پرسشنامه • 1- پرسشنامه منظم یا بسته • 2- پرسشنامه آزاد یا باز • مزایا و معایب سوالات باز وبسته • -آزادی برای پاسخگویی وجود دارد - ثبات پاسخها در میان پاسخ دهندگان بالا می رود - • ساختن آن راحت تر است -جدول بندی کردن آن راحتتر و سریعتر • -هم سوالها وهم پاسخها در معرض تفسیر اشتباهند. -برای ساختن زمان بیشتری نیازاست. -جدول بندی و نتیجه گیری مشکل است. -برای پوشش دادن به موضوع تحقیق نیاز به سوالات بیشتری هست. مزایا معایب

37. مصاحبه یا تماس تلفنی • از طریق تلفن انجام میشود.برای انتخاب نمونه • 1-از طریق دفترچه تلفن • 2-شماره گیری با استفاده از ارقام تصادفی • 3-انتخاب پاسخ دهندگان از میان افراد خانواده • 4- استفاده از کامپیوتر : ابتدا لیستی ارائه می دهد و یکی را به طور تصادفی انتخاب و مصاحبه گر با اوتلفنی صحبت میکند. ((CATI اجراراحت است. سوگیری وجود ندارد. مقدار زیادی از داده ها در زمان کوتاه گردآوری میشوند کم هزینه صرفه جویی در وقت

38. منابع گرد آوری اطلاعات • عمده ترين منابع گردآوري اطلاعات در اقدام پژوهي ( معلم پژوهنده ) به شرح ذيل معرفي مي گردند كه به فراخور شرايط از آنها استفاده مي گردد : • 1 – معلمان مرتبط با موضوع ( معلمان سال قبل و حال ) • 2 – والدين و دوستان و بستگان • 3 – مدير و معاونان و مشاوران و مربيان مدرسه • 4 – پرونده هاي اداري ، تحصيلي و تربيتي • 5 – خود آزمودني ( دانش آموز و گروه و كلاس و … ) • 6 – آثار آزمودني ( خط ‌، نقاشي ، دفتر ، كيف و كتاب و … )

39. نكات مهم و قابل توجه درروش گردآوري اطلاعات : روشهاي كتابخانه اي و عكس و فيلم و پرونده تحصيلي و يادداشت روزانه و شرح حال نويسي است . مناسبترين روش كدام است - با توجه به كيفي نگري در اقدام پژوهي با استفاده از روشهاي كيفي همچون مشاهده ، مصاحبه و اسناد اولويت دارد . روش اخذ اطلاعات از مراجع تخصصي مثل مشاور و پزشك شرايطي چون دوره تحصيلي ، جنسيت و امكانات موجود توجه نمود متداول ترين روش گرد آوري اطلاعات در اقدام پژوهي روش تركيبي

40. انالیز داده ها ))11- تجزیه و تحلیل اطلاعات 1- اهداف آنالیز داده ها • 1- اهداف آنالیز داده ها 2-روش های تجزیه و تحلیل داده ها • 1-1- شناخت بهتر مسأله و کسب آگاهی از ابعاد مختلف آن • 1-2- کوچک سازی داده ها و یا طبقه بندی آن •  1-3 -شناسایی بهتر و بیشتر راه حلهای موقت • 41- -نمایش داده ها در یک نگاه • 1-5 -دستیابی به بهترین روش تجزیه و تحلیل داده ها • با استفاده از نمودارها • 1- نمودار هیستوگرام • 2- نمودار میله ای • 3- نمودار دایره ای • 4- نمودار ترسیم مفاهیم • 5- نمودار چرا چرا • 6- نمودار استخوان ماهی شش چرا (شش چه= چرا، چه کسی، چگونه، چه زمانی و ...) 2 2- روش های تجزیه و تحلیل داده ها:

41. 12- راه حل های پیشنهادی • 1- فهرست کردن پیشنهادات • 2- دسته بندی پیشنهادات • 3- طبقه بندی پیشنهادات (اهم و مهم کردن پیشنهادات) • 4- انتخاب راه حل های مهم تر جهت اجرا با ذکر دلایل پیشنهادات مبتنی بر تجربه محقق پیشنهادت مبتنی بر نتایج تحقیق

42. 13- اقدامات • 1- تشرح کامل هر اقدام (استفاده از عکس ها و ارایه توضیحات کامل برای هر اقدام به نحوی که دیگران بتوانند آن را درک کنند و استفاده کنند.) • 2- مشخص کردن فرایند تغییر برای هر اقدام • 3- استفاده از نظرات همکاران منتقد و تاییدات

43. نكات مورد توجه در اجراي اقدامات و راه حلها • 1 – روشهاي پيشنهادي ابتدا پيشنهاد و آنگاه به صورت تك تك اجرا مي گردد . و در صورت اجرا نتايج هر يك نيز بهتر است جداگانه بيان گردد . • 2 –نظارت حين اجرا و پس از اجرا ، نكته قابل توجه مي باشد . • 3 – در اقدام پژوهي اقدامات بر اساس تعقل انجام مي گيرد و بر عكس كوشش و خطا مي باشد .

44. 14- ارزیابی نتایج و نتیجه گیری کلی • 1- وضع موجود (شواهد یک که در بیان مساله ارایه شده است) را با وضع مطلوب (که پس از اقدامات به دست آمده است) هم مقایسه کند. • استفاده از (آزمون، چک لیست، مقیاس درجه بندی رفتار، نظرات همکاران، نتایج گذشته و اسناد و ...) • 2- نتیجه گیری کلی

45. ارزيابي نتايج : • ارزيابي از تاثير اقدام جديد و تعيين اعتبار آن • 1 – وضعيت جديد را توصيف مي كنيم . ( وضعيت پس از اقدام ) • 2 – شما كه ادعا مي كنيد كه مشكلي را حل كرده ايد يا كاهش داده ايد چه شواهدي در دست داريد كه نشان دهد كه وضعيت نامطلوب به حالت مطلوب برگشت . • 3 – پاسخ به اينكه چگونه مي توانم نشان دهم كه واقعاُ تغيير مطلوبي روي داده است . • پيشرفت يا تغيير در چه زمينه هايي بوده است . ( ذكر شواهد ) • نظر همكاران در باره تغيير حاصله چيست ؟ ( ذكر شواهد ) • چه شواهدي در دست داريد كه نشان دهد طرح شما داراي ارزش علمي بوده است .

46. براي پاسخ به سوالات فوق به منابع ذيل نياز داريم: • 1 - دادن پرسشنامه به والدين و معلمان ديگر و … • 2 – تشكيل جلسه مشترك با همكاران ديگر و جويا شدن نظرات آنان نسبت به تغيير حاصله . • 3 – جويا شدن از نظر ارزيابها نسبت به تغييرات حاصله. • 4 – ويژگيهاي نوآورانه طرح شما چه بود با شواهد توضيح دهد .

47. با عنايت به اينکه اهداف اقدام پژوهي بررسي وضعيت موجود بمنظور تغيير و ايجاد وضعيت نسبتا مطلوب می باشد. • هدف از ارزيابي و بررسي نتايج : بررسي ميزان موفقيت راه حل پيشنهادي در عمل است . • چنانچه نتيجه مورد نظر حاصل شد و تغيير مورد نظر ايجاد گردید تحقيق خاتمه يافته تلقي مي شود . • بعد از اين نياز به گزارش نويسي به منظور اطلاع رساني از نتايج تحقيقات مي باشد .

48. 15- محدودیت ها • بیان محدودیت ها که محقق در حین اجرای اقدام پژوهی با آن ها مواجه بوده است. • محدودیت های در اختیار محقق: • محدودیت های خارج از اختیار محقق: 1-هوش 2-وضعیت اقتصادی و اجتماعی خانواده 1- انتخاب روش تدریس 2-تعداد آزمونها

49. 16- پیشنهادات • 1- پیشنهادت مبتنی بر یافته ها • 2- پیشنهادات مبتنی بر تجربیات محقق • 3- پیشنهادات به سایر اقدام پژوهان

50. 17- فهرست منابع • 1- استفاده از روش APA جهت رفرنس دهی (هم در متن و هم در فهرست منابع) • 2- چینش به ترتیب حروف الفبا وبر اساس نام فامیل • 3- جدید بودن و معتبر بودن منابع با توجه به موضوع • 4- تعداد منابع مورد استفاده اعم از داخلی و خارجی