Lok máraveldis

1. Lok máraveldis

2. Upplausn í upphafi 11. aldar • Abd al-Rahman III og 3 í kjölfarið voru öflugir og héldu uppi miðstýrðu ríki • Abd al-Rahman og sonur hans Hakem II • Al-Manzur og sonur hans Abd al-Malik sem ríktu í nafni Hisham II sem var aðeins leppur • Enginn nógu öflugur eftir Abd al-Malik sem ríkti til 1009 • Óróleiki frá 1009-1031 – margir kalífar komu og fóru – sumir entust aðeins í rúman mánuð á valdastóli og þeir síðustu voru valdalausir

3. Endalok kalífaveldisins • Kalífaveldið í Cordoba féll 1031 • Síðustu kalífarnir voru valdalusir • Berbaherir réðu í raun – fóru um með ránum og gripdeildum • Madinat al-Zahra jöfnuð við jörðu – bleikur og blár marmari einkenndi höllina • Bókasafn kalífans eyðilagt og borgarar í Cordoba drepnir ásamt menntamönnum • Tveir kepptust um kalífatitil – afkomendur Abd al-Rahman III – fengu stuðning frá sitthvorum aðilanum – Kastilíu og Katalóníu • Kristnu ríkin farin að vera atkvæðameiri

4. Taífa smáríkin • Mistýrt kalífaveldi mára var úr sögunni • Nú tók við tímabil smáríkjanna – taífa ríkin – einn höfðingi í hverju ríki • Þau stóru tóku yfir hin smærri smá saman • Um 30 í upphafi en fækkaði í um 6 á árunum 1030-1040 • Sevilla (sem hafði tekið yfir Cordoba) • Zaragoza • Granada (það ríki átti eftir að lifa lengst og var síðata vígi máranna á Spáni. Sigrað 1492) • Toledo (kristna ríkið Kastilía sigraði Toledo 1085) • Badajoz • Denia

6. Sami tími – einfaldara kort

7. Taífa smáríkin • Emírar smáríkjanna kepptu sín á milli- ekki aðeins í hernaði heldur einnig í listum og glæsileik • Útskurðarskóli í Cuenca, ljóðagerð blómstraði og guðfræði • Voru ekki nógu öflug til að standa í hárinu á kristnu ríkjunum sem nú færðust í aukana • Áður höfðu kristnu ríkin greitt kalífanum fyrir frið en nú var því öfugt farið – smáríki máranna greiddu oft kristnu ríkjunum fyrir frið • Taífakonungarnir kölluðu því tvisvar á aðstoð frá berbum í N-Afríku til að verjast kristnu ríkjunum

8. Almoravídar • Almoravídar koma til hjálpar eftir að márar misstu Toledo 1085 • Almohadar koma til hjálpar eftir fall Lissabon 1174 • Þessir berbaveldi frá N-Afríku gerðu meira en að aðstoða taífakonungana – þeir innlimuðu ríki þeirra í veldi sitt í N-Afríku fyrst Almoravídar og því næst Almohadar • Taífa konungarnir fengu oft kristna málaliða til að berjast með sér við kristnu ríkin • El Cid – frægastur þessara málaliða – hetja kristinna og myndir verið gerðar um hann • Hann barðist þó bæði með kristnum við mára og með márum við kristna

9. Almoravídar • Taka völdin 1085 og ríkja til 1174 – miðstöð í Sevilla • Andinn milli múslima og kristinna breyttist á þessum tíma • Umburðarlyndi hafti ríkt milli þjóðarbrota • Nú breyttist andinn og varð árásargjarnari • Almoravídar öfgafullir bókstafstrúarmenn • Vildu fylgja sharia lögum og ofbauð íburður márakonunga – kirkja í Granada brennd

10. Almoravidar • Kristnir harðari gagnvart múslimum • Cluny klausturreglan í S-Frakklandi - stofnuð um 910 orðin öflug og efnuð • Konungar kristnu ríkjanna sem höfðu efnast mjög af skattpeningi frá Taífa konungum dældu fjármagni í Cluny-hreyfinguna – öðluðust kannski vísari vist í himnaríki fyrir vikið • Almoravídar greiddu engan skatt – fjárhagslegt tjón kristnu ríkjanna, sem kom í veg fyrir stuðning þeirra við Cluny regluna • Mikill áhugi franskra aðalsmanna á að berjast við mára í Andalúsíu. Voru aldir upp í goðsögum um baráttu Karlamagnúsar við þá á 8. öld • Konungar kristnu ríkjanna voru duglegir að biðla til þessara aðalsmanna um hernaðaraðstoð • Pílagrímsferðir til Santiago de Compostela höfðu aukist mikið – þurfti að verja kristnu pílagrímana

11. Santiago de Compostela • Borgin sem byggðist kringum bein Jakobs Postula sem fundust þar á 9. öld. Pílagrímsferðir þangað hafa verið vinsælar allar götur síðan.

12. Hverjir voru Almoravídar • Sanhaja fólkið frá svæði sem í dag tilheyrir Mauretaniu • Predikarinn Ibn Yasin kemur um 1040 vill bæta trúariðkun þeirra • Er rekinn burt – flýr norðar í landið með nokkrum áhangendum • Stofnar ribat, þ.e. trúarsamfélag eða einskonar klaustur • Þaðan er nafnið Almoravid komið – fólkið frá Ribatinu • Safnar fleiri áhangendum - eru jafnframt hermenn • Sameinar marga ættbálka berba á svæðinu – trúin er æðri ættbálkaerjum, afbrýðisemi og deilum milli manna • Nýr siður breiðist hratt út um Magreb • Fóru aftur til Sanhaja fólksins sem núna lét undan • Marrakesh var miðstöð Almoravída – heyrðu undir kalífadæmið í Bagdad

13. Siðfágaðri yfirstétt araba á Spáni fannst Almoravídarnir miklir villimenn og þursar • Þóttu skorta alla siðmennt s.s. Bókmenningu og skilning á listum og fögru lífi • Klæddust í skinn og voru illa lyktandi og töluðu litla arabísku • Atriði sem Almoravídar gagnrýndu • Márar á Spáni höfðu sagt sig úr Kalífadæminu í Bagdad • Greiddu kristnu ríkjunum skatt til að halda friðinn • Lögðu álagningarskatta á borgara • Múslimar voru stundum undir stjórn t.d. Gyðinga • Stjörnuspádómar notaðir eins og við notum efnahagsspár í dag • Drukku vín • Oft voru það gyðingar sem voru stjörnuspekingar og sérlegir ráðgjafar taífa konunganna. Í Hadith er stjörnuspeki bönnuð. Hadith eru hefðirnar sem eru í öðru sæti hvað varðar mikilvægi í Islam, næst á eftir Kóraninum.

15. Almohadar taka við • Um 1170 fellur veldi Almoravída • Óvinsælir - uppreisnir gegn þeim • Kristnir nýttu sér tækifærið og færðu sig sunnar • Almohadar taka nú við stjórn á Spáni • Berbaveldi frá N-Afríku – enn öfgafyllri en Almoravídar – komu frá S-Marokko

16. Almohadar • upphafsmaður var Ibn Tumart sem dó 1130 – mikill öfgamaður • Hrinti systur amírs Almoravídanna af baki því hún var blæjulaus • Braut vínkeröld og hljóðfæri • Fór og stofnaði ribat í suður Marokkó • Áhangendum fjölgaði ört

17. Heimspeki og bókmenntir í tíð Almohada • Blómleg bókaútgáfa • Heimspekileg skáldsaga Ibn Tufayl um miðja 12. öld “The Living, son of the Awake” • Maður á eyðieyju – gazella nærir hann – smíðar heimspeki og trúarbragðakerfi fyrir sig – fær þá gest sem er islamstrúar svipuð trú almohada – komast að því að kerfin þeirra eru eins – fara í trúboð saman... • Mjög vinsæl í hinum islamska heimi en einnig í hinum kristna • Þýdd af arabísku á ensku 1709 – áhrif á höfund Róbinson Crusoe sem gefur út sína bók 1719 • Heimspekingurinn og náttúrufræðingurinn Averroes • Samtímamaður Ibn Tufayl – var frá Cordoba –virtri ætt • Starfaði sem trúarlegur dómari í Sevilla og Cordoba

18. 12. Aldar heimspekingurinn Averroes Kristin túlkun á Averroes frá 13. öld

19. Orustan við Las Navas de Tolosa • 1212 tapa Almohadar fyrir konungi Kastilíu • Las Navas de Tolosa markar upphaf endalokanna

20. Orustan við Las Navas de Tolosa

21. Eftir ósigurinn við Las Navas de Tolosa • Kristnu ríkin í bandalag, León, Navarra, Castilía og Aragon • Almohadar reknir frá Spáni til Afríku • Á næstu 40 árum tapa márar nær öllum skaganum • 1250 konungdæmið Portúgal - sjáfstæði • Um miðja 13. öld er mest allt svæði mára tapað nema Granada í suðri • Cordoba féll í hendur kristinna 1236 • Valencia 1238 • Sevilla 1248 • Granada fellur 1492

22. 13. - 15. öld - Nasarídar • Eftir stóð svæði sunnarlega: • Amírdæmið Granada - þar réðu Nasarídar í um 250 ár • Lítið og varnarlaust • fjárhagslega ósjálfstætt • márum ýtt austar og sunnar - ekki jafn frjór jarðvegur til ræktunar • var í raun bandalag nokkurra ætta - nokkrir ættarhöfðingjar • amírinn var milligöngumaður og yfirmaður - sáttasemjari og málamiðlari - stöðugt álag að viðhalda frið milli hinna.

23. Alhambrahöllin

24. Alhambrahöllin

27. 13. - 15. öld - Nasarídar • Hví stóð amírdæmið Granada svo lengi? • Vel varið milli fjallanna - Sierra Nevada • Á norður og vesturmörkum var fjöldi kastala til varnar • Varðturnar um allt svæðið (mögulega um 14000) • Góður her Nasarída - riddaralið • Merenidar sem ríktu í Magreb voru bakhjarl • Loks sameinuðust óvinaríki kristinna gegn þeim • Ferdinand frá Aragón og Isabella frá Kastilíu - giftust 1469 • Endurheimta Spán - útbreiða kristindóminn - verjast islam • Stríð hófst 1482 • Boabdil sonur amírsins sveik föður sinn – gekk í lið með kristnu konungunum

28. Granada fellur • Fernando og Isabella taka við borgarlyklum af Boabdil íklædd márafatnaði (!) • Til vitnis um það var Kristófer nokkur Kólumbus sem þarna var staddur þeirra erinda að sækja um styrk til siglinga • Gyðingar reknir sama ár úr landi • Márar reknir síðar úr landi eða í upphafi 17. aldar • börn þeirra aðskilin frá foreldrum sínum ef þau voru yngri en 6 ára. Þá voru þau enn ómenguð af islam. Komið fyrir hjá kristnum fjölskyldum. • 300.000 márar fluttir í skipum yfir til Afríku, nokkrir til Frakklands. • Stórt skarð höggið í sum samfélög s.s. Valencia • Rannsóknarrétturinn - márar brenndir fram á 18. öld