زیرساختهای تجارت الکترونیکی

1. زیرساختهای تجارت الکترونیکی آرش رادمند شرکت فناوری اطلاعات و ارتباطات پاسارگاد آریان (فناپ) بهمن ماه 1388

2. تجارت الکترونیکی تجارت الکترونیکی بطور ساده به هرگونه معامله‌ای گفته می‌شود که در آن خرید و فروش کالا و یا خدمات از طریق اینترنت صورت پذیرد.

3. تاریخچه تجارت الکترونیکی

4. ظهور پدیده فروش آنلاین • ایده انجام معامله از طریق اینترنت، اوّلین بار در سال 1979 توسط یک انگلیسی به نام «م. آلدریچ» مطرح شد. • نکته قابل توجه آنکه این تاریخ، 11 سال قبل از اختراع Web و مرورگرهای اینترنتی در سال 1990 بوده است.

5. ابزارهای تجارت الکترونیکی • در سال 1987شرکت SWREG برای اوّلین بار این امکان را فراهم کرد که برنامه نویسان بتوانند برنامه های خود را از طریق سیستم این شرکت به صورت Shareware و به کمک مکانیزمی تحت عنوان Merchant account عرضه نمایند. • SWREG یک شرکت Transaction processing است، که مکانیزم Merchant account آن بر پایه سیستمهای پرداخت مختلفی (همچون VISA، Mastercard، Eurocard، American Express، International Money Orders، Bankwires، Paypal و ...) عمل میکند.

6. تولّد وب جهانی • در سال 1990، «تیم برنرزلی» اوّلین مرورگر اینترنتی را اختراع نمود و در عمل پایه World Wide Web را گذاشت. • چهار سال بعد (1994) مرورگر اینترنتی Netscape اولین مرورگر اینترنتی با رابط کاربری گرافیکی عرضه شد، و رستورانهای زنجیره ای Pizza Hut سیستم سفارش گیری آنلاین خود را بر روی صفحات وب آن معرفی کرد. • در همین سال (1994) اوّلین بانک آنلاین افتتاح شد.

7. رشد برق آسا • 1995: افتتاح سایت فروش کتاب (Amazon) • 1995: استفاده گسترده از تراکنشهای اینرنتی در مبادلات شرکتهای Dell و Cisco • 1998: آغاز استفاده از تمبرهای پستی الکترونیکی • 1999: راه اندازی سایت Napster برای دانلود موسیقی

8. بحران دات کام • 2000: بحران دات کام در بازار سرمایه آمریکادر سالهای پیش از 2000، با ظهور پدیده اینترنت و زیرساختهای تجارت الکترونیکی، ایده های تجاری فراوانی در قالب سایتهای اینترنتی (.com) پای به عرصه گذاشتند. در این رهگذر بسیاری افراد بودند که یک شبه به ثروتهای میلیون دلاری رسیدند.هجوم ناگهانی شرکتهای Start-up و دات کام ها و سرعت رشد آنها در فاصله سالهای 95 تا 2000 و سقوط ناگهانی آنها در سال 2001، در اقتصاد آمریکا تحت عنوان پدیده بحران دات کام (Dot-com bubble) شناخته میشود.

9. بلوغ تجارت الکترونیکی • 2002: eBay سرویس پرداخت امن Paypal را به قیمت 1.5 میلیارد دلار خرید. • 2002: کمپانیهای خرده فروشی CSN Stores و NetShops با استراتژی فروش محصولات حوزه های مختلف در سایتهای مجزا، به جای یک پورتال واحد ایجاد شدند. • 2008: پیش بینی حجم فروش 204 میلیارد دلار در بازار خرده فروشی آنلاین و تجارت الکترونیکی آمریکا (17 درصد رشد نسبت به سال قبل)؛ منبع: Forrester Research Inc.

10. تجارت الکترونیکی در ایران

11. زیرساختهای تجارت الکترونیکی • برای اینکه امکان انجام فرآیندهای تجارت الکترونیکی در هر کشوری فراهم شود، لازم است زیرساختهای این فرآیندها فراهم شود. مهمترین بخشهای این زیرساختها عبارتند از: • زیرساختهای ارتباطی و حمل و نقل: شبکه های داده (مهمترین آنها اینترنت) باید در نقاط مختلف در دسترس باشد. ضمن آنکه شرکتهای حمل کالا، مسیرهای ارتباطی زمینی و هوایی و دریایی باید به نحو مناسبی فراهم باشد. • قوانین و مقررات: وضع قوانین و مقررات لازم برای اینکه معاملاتی که از طریق اینترنت انجام میشود به لحاظ حقوقی رسمیت داشته باشد. • زیرساختهای پرداخت الکترونیکی: بانکها باید این امکان را فراهم نمایند که پرداخت و دریافت پول از طریق اینترنت ممکن باشد.

12. زیرساختهای ارتباطی و حمل و نقل • شبکه های داده: • مطابق آخرین آمار رسمی، تعداد کاربران اینترنت در کشور بالغ بر 24 میلیون نفر است. این بدان معنی است که با همه کاستی ها، حداقلی از زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در کشور موجود است. • حمل و نقل: • وجود انواع سرویسهای پرداخت پستی (COD) و استفاده نسبتاً فراگیر آنها از شبکه پست نشان دهنده این واقعیت است که زیرساختهای اولیه حمل و نقل و ارسال کالا در کشور وجود دارد. • انواع شرکت های پیک کالا و خدمات در شهرهای بزرگ

13. قوانین و مقررات • قانون تجارت الکترونیکی کشور در دی ماه 1382 به تصویب مجلس شورای اسلامی و تأیید شورای نگهبان رسیده است. • طرح ها، قوانین و زیرساختهای لازم برای به کارگیری و استفاده فراگیر از امضاهای دیجیتال در مرکز توسعه تجارت الکترونیک وزارت بازرگانی تدوین گردیده و درحال تکمیل است.

14. اهمیت پرداخت الکترونیکی • بدون وجود زیرساختهای پرداخت الکترونیکی در عمل، بازار به سمت تولید مکانیزمهای جایگزین حرکت کرده است: • انواع کارتهای اینترنت • انواع کارتهای تلفن اینترنتی • انواع کارتهای شارژ سرویسهای مختلف • انواع روشهای پرداخت پستی (COD) • ...

15. تجارت الکترونیکی در ایران • هرگاه زیرساختهای ارتباطی، و امکان انجام عملیات بانکی آنلاین فراهم و فراگیر شده است، زمان رشد انفجاری فرآیندهای تجارت الکترونیکی در آن نقطه فرا رسیده است. • رشد نسبتاً مناسب ضریب نفوذ اینترنت در ایران در سالهای اخیر و همچنین فراهم شدن امکان پرداخت های اینترنتی موجب رونق بازارهای اینترنتی و راه اندازی فروشگاههای متعدد اینترنتی شده است. • ارائه خدمات و فروش کالاها از طریق اینترنت امروزه در سطح کشور فراگیر شده است، و به نظر میرسد هم اکنون در سالهای ابتدایی رشد انفجاری IT و تجارت الکترونیکی در اقتصاد ایران هستیم.

16. آغاز دوران تجارت الکترونیکی • نمونه هایی از سیستمهای پرداخت اینترنتی در سایتهای ایرانی: • پرداخت اینترنتی قبوض و عوارض شهرداری • شارژ تلفن همراه • خرید بلیط قطار و هواپیما • رزرو هتل • کمک به مؤسسات خیریه • فروش آنلاین بیمه نامه • فروش اینترنتی خودرو • خرید و فروش آنلاین سهام • و ... و انواع فروشگاههای اینترنتی متنوع

17. برنامه های گروه مالی پاسارگاد برای تقویت زیرساختهای بانکی

18. نرم افزار • امکان ارائه حداکثر انعطاف و سرعت عمل در تعریف و تولید خدمات جدید مبتنی بر زیرساختهای نرم افزاری، با تولید نرم افزارهای بومی: • سامانه متمرکز بانکی (Core banking)اختصاصی پاسارگاد • سوئیچ پرداخت (Payment Switch) • سامانه مدیریت کارت (Card Management System) • سامانه پرداخت الکترونیک (ePayment) • سامانه پرداخت موبایل (mPayment) • سامانه بانکداری نوین (Modern Banking) • سامانه امتیاز دهی مشتریان (Credit Rating) • سامانه مدیریت ارتباط با مشتری (CRM)

19. سرمایه های انسانی • بانک پاسارگاد تلاش نموده تا با جذب و سازماندهی نیروهای متخصص در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و آموزش آنها در حوزه خدمات مالی و اعتباری در قالب یک شرکت تخصصی ICT در این بخش نیز توانایی های خود را تقویت نماید.

20. فرهنگ سازی و آموزش • برگزاری كلاس‌های رایگان آموزش بانكداری الكترونيك در محل شعب بانک پاسارگاد برای مشتریان. • مشتریان بانک با شرکت در این دوره ها به هزینه بانک ، طریقه بهره مندی از انواع خدمات بانکداری الکترونیک ارایه شده در بانک پاسارگاد مانند اینترنت بانک، ای میل بانک، اس ام اس بانک، تلفنبانک، موبایل بانک، پرداخت قبوض و خدمات کارت های الکترونیکی را آموزش میبینند.

21. زیرساختهای سخت افزاری و مخابراتی • در عین حال، بانک پاسارگاد به عنوان یک نهاد مالی و اعتباری، همواره نیم نگاهی نیز به تقویت زیر ساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور دارد، و تلاش مینماید تا با شناسایی نیازهای کشور در بخش زیرساختهای سخت افزاری و مخابراتی نسبت به سرمایه گذاری در این بخش ها نیز اقدام نماید.

22. نقش ابزارها در تجارت الکترونیکی • رشد تجارت الکترونیکی در دنیا، علاوه بر نیاز به زیرساختهای مناسب، نیازمند تولید و توزیع ابزارهای مناسب نیز هست. • انواع نرم افزارها و سخت افزارهای متنوعی که به مناسبتهای مختلف در فرآیندهای تجارت الکترونیکی به کار گرفته میشوند، نمونه هایی از این ابزارها هستند.

23. شبکه تجارت الکترونیکی تچرا • پرهیز از وارد شدن مستقیم به حوزه ابزارسازی و در عوض ایجاد زمینه های ترویج زیرساختهای بانکی در یک پروسه مدیریت تجاری، با نگاهی مدرن و با شبکه سازی.

24. چالش ها

25. چالش ها • درنظر داشتن تفاوت ماهوی بین تجارت الکترونیکی و بانکداری الکترونیک: • بانکداری الکترونیکی، یعنی انجام عملیات بانکی (مشاهده صورتحسابهای بانکی، انتقال پول بین حسابهای بانکی و ...) از طریق اینترنت. • تجارت الکترونیکی به هرگونه معامله‌ای گفته می‌شود که در آن خرید و فروش کالا و یا خدمات از طریق اینترنت صورت پذیرد. • باید توجه داشت که ارائه خدمات بانکداری الکترونیکی به هیچ وجه به معنای حضور در بازار تجارت الکترونیک نیست.

26. چالش ها • بانک نباید خود را در جایگاه قوه قضائیه بنشاند: • باید توجه داشت که بانک به عنوان فراهم کننده زیرساختهای پرداخت بانکی، مسئولیت کیفیت خدمات و کالاهای مبادله شده از این طریق را به عهده نخواهد داشت. • در صورتی که یک فروشگاه اینترنتی با استفاده از زیرساختهای بانکی اقدام به فروش کالایی کند، که در ادامه آن کالا را با کیفیت مورد نظر به مشتری ارائه ندهد، بانک مسئولیتی نخواهد داشت، و قوّه قضاییه باید در این مورد تصمیم گیری نماید.

27. چالش ها • لزوم سرعت عمل و انعطاف در تصمیم سازیها و اجرا: • به کارگیری فناوریهای جدید در کسب و کار، نیازمند نگاه کارشناسانه و شناخت دقیق از سیر تحول این فناوریها میباشد. • سرعت تغییر و تحول در حوزه های مرتبط با فناوری اطلاعات بر کسی پوشیده نیست. حضور موفق در بازارهای مبتنی بر فناوریهای جدید (از جمله تجارت الکترونیک) نیازمند اعتماد به توان کارشناسی و دادن اختیارات لازم برای انجام امور در این حوزه به آنهاست. • عدم وجود سرعت عمل و انعطاف لازم در تصمیم گیریها و به کارگیری فناوریهای جدید در حوزه تجارت الکترونیک پاشنه آشیل ضربه پذیر این حوزه است.

28. چالش ها • نگاه جدّی به بازارهای خرد، و خرده فروشی ها: • لزوم ارائه امکانات به هر دو طیف مشتریان حقیقی و حقوقی. • باید توجه داشت که بخش بزرگی از تراکنش های مالی قابل انجام در حوزه تجارت الکترونیکی در حوزه بازارهای خرد است. تجربه نشان داده است که مشتریان خریدهای خرد و روزمره خود را خیلی راحت تر از طریق اینترنت انجام میدهند، تا خرید املاک و خودرو و ...

29. پایان شرکت فناوری اطلاعات و ارتباطات پاسارگاد آریان (فناپ)