310 likes | 524 Views
J D. Greene MS. Gazzaniga, The Cognitive Neurosciences, 4. Basım, 6 8 , S 987 -9 99. Ahlaki Muhakeme ve Bilişsel Sinirbilim. Ahlaki Muhakeme. Piaget Piaget, J. (1932). The Moral Judgment of the Child. London: Kegan Paul, Trench, Trubner and Co Kohlberg
E N D
J D. Greene MS. Gazzaniga, The Cognitive Neurosciences, 4. Basım, 68, S 987-999 Ahlaki Muhakeme ve Bilişsel Sinirbilim
Ahlaki Muhakeme • Piaget • Piaget, J. (1932). The Moral Judgment of the Child. London: Kegan Paul, Trench, Trubner and Co • Kohlberg • Kohlberg, Lawrence; T. Lickona, ed. (1976). "Moral stages and moralization: The cognitive-developmental approach". Moral Development and Behavior: Theory, Research and Social Issues. Holt, NY: Rinehart and Winston.
Ahlak; -Bilişsel bir yeti -Bilinçli ve sarih -Çeşitlilik, farklılık?
Evrimsel Psikoloji ve Duygular.. • Evrimsel psikoloji... • Ahlaki muhakemede sezginin rolü ile ilgili çalışmalar • ‘sıcak’ ve ‘soğuk’ sistemler nasıl etkileşim halindeler?
1990’lar • İkili sistem teorileri • Biliş • Duygular AHLAK
Ahlaki muhakemeye ilişkin felsefi modeller Hauser M D Soc Cogn Affect Neurosci 2006;1:214-220 © The Author (2006). Published by Oxford University Press. For Permissions, please email: journals.permissions@oxfordjournals.org
Greene; • İkili sistem teorisi ‘utilitarian’ ve ‘deontological’ yargılar Toplumcu-faydaci bireyci kontrollü-bilişsel sezgisel-duygusal Nörogörüntüleme çalışmaları: zihinsel duruma atıf Nöroekonomi çalışmaları: dayanışma, güven ve adalet
Ahlak ile ilgili bir network: • Lezyon Çalışmaları • Fonksiyonel ve yapısal nörogörüntüleme çalışmaları • Hastalıklar (PD/APD)
Nörobilim Çalışmaları: • VMPFC : sosyal olayları, ahlaki ve duygusal değerlerle ilişkilendirir, sonuçları değerlendirir; ToM faaliyetleri, empati, niyetlere ilişkin yargılamalar • OFC/VL : sosyal açıdan caydırıcı tepkileri, sonuca göre tepkiyi düzenler, otomatik tepkileri inhibe eder. • Amygdala: tehdide verilen yanıtı düzenler, caydırıcı sosyal öğrenmede rol alır. • DLPFC : muhakeme edilmiş analizleri uygular ve daha öncekileri baskılayabilir. • anterior insula+posterior superior temporal sulcus (pSTS)+ anterior cingulate gyrus+ the inferior parietal lobules + temporoparietal junctions+ ventral striatum and mesolimbik ödül sistemi+ precuneus +posterior cingulate. • subcortical limbic + anterior temporal lob hasarları da ahlaki davranışta bozulmalara yol açabilir.
Nörobilim çalışmaları: • Beyin hasarlı hastalar: Damasio; Somatik İşaretleyici Hipotezi Yetişkin’de VMPFC hasarı Erken dönem VMPFC hasarı edinilmiş sosyopati ‘gelenek öncesi dönem’ sağ VMPFC hasarı empati X sosyal kuralların ihlali karşısında kayıtsızlık X affektif ToM X
PF Cx hasarında: • Duygusal içerikli resimlere verilen otonom yanıtlarda bozulma • Utanç, suçluluk, empati gibi duyguları hissetmeme
Nörobilim çalışmaları: • Sosyopati/ APD araçsal X reaktif agresyon • Prefrontal cx azalmış hacim (Raine,1994) • ‘ahlaki kurallar’ X ‘ konvansiyonel kurallar’ (Blair,1995) • Frontotemporal hiperaktivite (Raine et al.,1994) • Amigdala disfonksiyonu VLPFC ve OF/MLC gelişimi (Yang et al., 2006) • APD DLPFC anomalisi; PD X , empati? Radovan Karaciç
Nöral Devre: • Ahlakla ilişkili uyaran karşısında aktivasyon? (Moll et al., 2001; Moll et al., 2002a; Moll et al., 2002b) • Duygusal işlemleme + ToM • Default network (-/ amigdala ) • Self-referential processing • Episodic memory • Prospection • Mind-wandering Olayların şimdi ve buradanın dışında zihinsel temsiller halinde değerlendirilmesi
Kişisel ve kişisel olmayan ikilemlerMFG & PCG & STS / DLPFC & PL
Greene et al., 2001, 2004 • Kişisel ikilemler duygu mPFC, PCC, amigdala • Kişisel olmayan ikilemler çalışma belleği, bilişsel kontrol DLPFC
Ahlaki ikilemde çatışmanın zorluk derecesi (Koenings et al. 2007) -RT - Çatışmadan sorumlu bölgede aktivasyon (ACC) -zorluk arttıkça DLPFCx aktivasyonu -FTD – köprü ikilemi -bilişsel yük, RT -sezgiciler,akılcılar -çalışma belleği kapasitesi -uykusuzluk
a- kişisel default networkb- kişisel olmayanc- çatışmanın yüksek olduğu ikilemlerd- toplumcu/faydaci kararlara yönelince
İkili sistem teorisini destekleyen çalışmalar • Greene, J.D., Lowenberg, K., Nystrom, L.E., Darley, J.M., and Cohen, J.D. (2009c) Duty vs. the greater good: dissociable neural bases of deontological and utilitarian moral judgment in the context of keeping and breaking promises Zararın sosyal bağlamı, fiziksel değil • Greene, J.D., Lowenberg, K., Nystrom, L.E., and Cohen, J.D. (2009b) Neural dissociation between affective and cognitive moral disapproval DLPFC • Greene, J.D., Nystrom, L.E., Engell, A.D., Darley, J.M., Cohen, J.D. (2004) The neural bases of cognitive conflict and control in moral judgment. Neuron, Vol. 44, 389-400. BA46, BA10 • Glenn, A.L., Raine, A., Schug, R.A. (2009). The neural correlates of moral decision-making in psychopathy. Molecular Psychiatry, 14, 5–6 Amigdala aktivitesi / psikopati / kişisel ikilemler deontolojik yanit-emosyon ilişkisi
Berthoz et al. (2006) Amigdala PCC ACC DLPFC TPC Young et al., 2007 niyetXsonuç ACC ve DLPFC ToM
ToM • Young & Saxe (2008) mPFC failin inancının değerliği TPJ ve Precuneus entegrasyonu • Young & Saxe (2008) TMS sağ TMJ çocuksu
Prisoner’s dilemma Dayanışma / ödül (nucleus accumbens, caudat çekirdeği, VMPFC, OFC, rostral ACC) Ultimatum game Adaletsiz teklif/ insula aktivasyonu/ otonom yanıt İnsula aktivasyonu insan>bilgisayar Nöroekonomi
Nöroekonomi Diğerlerinin ahlaki konumunu değerlendirirken; - Adil oyuncuya bakarken: insula,amigdala - Adil oyunucunun acısını izlerken: Frontoinsular cx ve ACC Güven / Saygınlık caudate nuc.
Aksi yönde bulgular; • Damasio A. R. (1994). Descartes' error: Emotion, reason and the human brain, NY: Grosset/Putnam • De Waal F. (1997). Bonobo: The Forgotten Ape.Berkeley: University of California Press. • Bargh, J.A., & Chartrand, T. L. (1999). The unbearable automaticity of being. American Psychologist, 54, 462-479. • Nisbett, Richard, & Wilson, Timothy. (1977). Telling more than we can know: Verbal reports on mental processes. Psychological Review, 84
Sosyal Sezgisel Model • Sosyal Sezgisel Model Ahlaki Temeller Teorisi (Moral Foundations Theory) • ‘doğuştan sahip olduğumuz psikolojik mekanizmalar’ • Bunların kültürel öğrenme ile farklılaşması • - Zarar Verme/İhtimam Gösterme (harm/care) • - Adalet/ Karşılıklılık (fairness/reciprocity) • - İçgrup/ Sadakat (in-group/loyalty) • - Otorite/ Saygı (authority/respect) • - Saflık/ Kutsallık (purity/sanctity)