1 / 35

SANDIGAN NG LAHI … IKARANGAL NATIN

SANDIGAN NG LAHI … IKARANGAL NATIN. Maria Consuelo C. Jamera Secondary School Teacher III. Aralin 2.1. ANG PANITIKAN SA PANAHON NG AMERIKANO.

poppy
Download Presentation

SANDIGAN NG LAHI … IKARANGAL NATIN

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. SANDIGAN NG LAHI … IKARANGAL NATIN Maria Consuelo C. Jamera Secondary School Teacher III

  2. Aralin 2.1 ANG PANITIKAN SA PANAHON NG AMERIKANO

  3. Binabatikitasapagkatnatapos mo naangiyonggawainsakatataposnaaralin. Ngayon ay handa ka ngtuklasin at palawakinangiyongkaalamansaaralinnatungkolsaakdangpampanitikannaSarsuwelananamayaninoongPanahonngAmerikano. Sa aralingito ay matutunghayannatinangsarsuwelang “WalangSugat” naisinulatniSeverino Reyes. Ito ay isang melodrama o komedyangbinubuongtatlongyugto at tungkolsadamdaminngtaotuladngpag-ibig, galit, paghihiganti, kalupitan, paghihimagsik o kaya’ymgasuliraningpanlipunan at pampolitikanoongPanahonngEspañol . Angkathangpantanghalangito ay naiibasamgadramangnapapanood mo sakasalukuyandahil may mgabahagi o diyalogonginaawitdito. Noon, isangmabisangkasangkapansapagpapahayagngisipin at damdamingmakabayanangsarsuwela.Isinisigawnitoangpagmamahalsabayan at paghihimagsiklabansamgamananakopnadayuhan, tuladngakdangbabasahin mo napinamagatang “WalangSugat” niSeverino Reyes. Sa bahagingito, tatalakayinnatinangtungkolsasarsuwela. Bukoddito, pag-aaralannatinangkaantasanng pang-uriupangmasagot mo kung masasalaminbasasarsuwelaangkalagayangpanlipunansapanahonngAmerikano? Naritoangmgagabaynatanongnaiyongsasagutin. MgaGabaynaTanong 1. Anoangsarsuwela? 2. Bakititokinagiliwanngmga Pilipino noongPanahonngAmerikano? 3. May sarsuwela pa basakasalukuyan? Patunayan. 4. Bakitdapatpahalagahan at palaganapinangsarsuwela? 5. MasasalaminbasaSarsuwelaangkulturang Pilipino? Ipaliwanag. Simulannatinangpag-aaralngSarsuwelasapamamagitanngpagpilisasumusunodnamgapangalannanakilalabilangmanunulat at angkanilangmgaakdangnaisulat. Pagkakaiba

  4. GAWAIN : 2.1.1 f: AkdaKo, Tukuyin Mo Nasalarawanangmgataong may kinalamansakasaysayanngpanitikansaPilipinasnanamayanihanggangsakasalukuyan. Hanapin mo sakabilanghanay, Hanay B, angakdangisinulatngmgamanunulatsaHanay A. Isulatsasagutangpapelangsagot. Hanay A Hanay B • A. WalangSugat • B. DalagangBukid • C. Kahapon, Ngayon at Bukas • D. AkoAngDaigdig • E. Sa AkingMgaKababata • F. IsangPunongkahoy Pagkakaiba

  5. Inaasahankongnasagot mo nangwastoangtanong. Kung hindinaman ay huwagkangmag-alalasapagkatlayuninngaralingitonasasarilingsikap at tiyaga ay mahanap mo angtamangkasagutan. Anghulingbahagi ay saiyonakabatay. Subukin mo ang dating kaalamansapaksangtatalakayin. Alam mo ba … Si Severino Reyes, maskilalabilangLola Basyang ay itinuturingnaAmangSarsuwela. Isa siyangmahusaynadirektor at manunulatngdula. Nang itinatagangLiwaywaynoong 1923, si Reyes angnagingunangpatnugotnito. Siyarin ay nagsilbingpangulongAklatangBayan at ginawangkasapingIlaw at Panitik, kapwamgasamahanngmgamanunulat. Kinalaunan, si Reyes ay nagingkilalasamgakuwentongisinulatniyatungkolkay Lola Basyang. Nagsimulaang Lola Basyangnoongsiya ay nagingpunong-patnugotsaLiwayway. Nang sinabihansiyangkaniyangmgapatnugotnawalangnatitirangmateryalesupangpunuinangisangmaliitnaespasyosaisangpahinangmagasin, kinailanganniyangmagsulatngisangkuwentoupangumabotsatakdangoras. Mataposnamaisulatangkuwento, nag-isipsiyangibangpangalannamaaaringilagaybilang may-akdakuwentongito. NaalalaniyaangmatandangbabaenakapitbahayngkaniyangkaibigansaQuiapo, Maynila. Angpangalanngbabae ay Gervacia Guzman de Zamora o maskilalasaTandangBasyang. Tuwing alas-4 nghapon, magsasama-samaangmgakabataansakanilanglugar at makikinigsamgakuwentoniTandangBasyang. Kayanaman, mataposnito, angmgakuwentonanaisulatni Reyes ay may pirmanaLola Basyang. Unangnailathalaangkuwentoni Lola BasyangsaLiwaywaynoong 1925. Siya ay nakasulatng 26 naSarsuwela. Pagkakaiba

  6. MataposmongmabasaangtungkolkaySeverino Reyes, ngayonnaman ay atingalaminangtungkolsakasaysayanngSarsuwela. AngSarsuwela ay isanganyongdulangmusikalnaunangumunladsaEspañanoong ika-17 siglo. Binubuoitongmgapagsasalaysaynasinamahanngmgasayaw at tugtugin at may paksangmitolohikal at kabayanihan. HinangoangtaguringSarsuwelasamaharlikangpalasyo ng La Zarzuela namalapitsa Madrid, España. Sa Pilipinas, dinalaitoni Alejandro Cuberonoong 1880 kasamaniEliseaRaguer. ItinatagnilaangTeatro Fernandez, angunanggrupongmgaPilipinongSarsuwelistasaPilipinas. AngsarsuwelabagamatipinakilalanoongpanahonngEspañol ay namulaklaknoongPanahonngHimagsikan at ngAmerikanosapamamayaninina: Severino Reyes nakilalasataguring Lola Basyangsakaniyang “WalangSugat”, HermogenesIlagan “Dalagang –Bukid”, Juan K. Abad “TanikalangGinto”, Juan Crisostomo Sotto “AnakngKatupunan”, at Aurelio Tolentino “Kahapon, Ngayon, at Bukas.” AngSarsuwela o dula ay isanguringpanitikannaangpinakalayunin ay itanghalsatanghalan. Mauunawaan at matutuhanngisangmanunuringpanitikanangtungkolsaisangdulasapamamagitanngpanonood. Nahahatiitosailangyugtonamaramingtagpo. Pinakalayuninnitongitanghalangmgatagposaisangtanghalan o entablado. Angtagposadula ay angpaglabas-masoksatanghalanngmgatauhan. Gaya ngibangpanitikan, angkaramihansamgadulangitinatanghal ay hangosatotoongbuhaymalibannalamangsaiilangdulanglikhangmalikhain at malayangkaisipan.Lahatngitinatanghalnadula ay naaayonsaisangnakasulatnadulanatinatawagnaiskrip. Angiskripngisangdula ay iskriplamang at hindidula, sapagkatangtunaynadula ay yaongpinanonoodnasaisangtanghalannapinaghahandaan at bataysaisangiskrip. Pagkakaiba

  7. MgaElementongSarsuwela • 1. Iskrip o nakasulatnadula – Ito angpinakakaluluwangisangdula; lahatngbagaynaisinasaalang-alangsadula ay naaayonsaisangiskrip; walangdulakapagwalangiskrip. • 2. Gumaganap o aktor – Angmgaaktor o gumaganapangmagbibigay-buhaysaiskrip. Silaangbumibigkasngdiyalogo, at nagpapakitangiba’tibangdamdamin. • Tanghalan – Anumangpooknapinagpasyahangpantanghalanngisangdula ay tinatawagnatanghalan. Maaaringhindilamangentabladoangtanghalanangdaan, saloobngsiid-aralan, at iba pa ay nagigingtanghalan din. • Tagadirehe o Direktor – Angdirektorangnagpapakahulugansaisangiskrip; siyaangnagpapasyasaitsurangtagpuan, ngdamitngmgatauhanhanggangsaparaanngpagganap at pagbigkasngmgatauhan ay dumidependesainterpretasyonngdirektorsaiskrip. • Manonood – Angnagpapahalagasadula. Silaangpumapalakpaksagaling at husayngnagtatanghal. Pinanonoodnilanang may pagpapahalagaangbawattagpo , yugto at bahagingdula. • Eksena at tagpo-   Angeksena ay angpaglabas-masoksatanghalanngmgatauhansamantalangangtagponama’yangpagpapalitngtagpuan. Pagkakaiba Ngayonay dumakonatayosaSarsuwelangisinulatniSeverino Reyes na “WalangSugat”. Ituloy mo lamangangpagbabasa at gagabayankitasatulongngnakawiwilingmgagawainupanglalo mo pang maunawaanangaralingito. Halikasimulan mo na.

  8. Julia: Panyo’tdito ka sadibdib, Sabihinsaakingibig Na ako’ynagpapahatid Isangmatunognahalik. Koro : Angkarayom kung iduro Angdaliri’ynatitibo. Hoy tingnanninyosi Julia Patipanyo’ysinisinta, Kapagpanyongibig Tinataposngpilit Nang huwag daw mapulaan Ng binatangpagbibigyan: Angpanyopa’ysasamahan Ng mainamnapagmamahal. At angmagandangpag-ibig Kapagnamugadsadibdib Nalilimutanangsakit Tuwaanggumigiit. Mgairognatinnaman Sila’ypawangpaghandugan Mgapanyongmainam Iburdaangkanilangpangalan. Basahin at Unawain. WalangSugat niSeverino Reyes UNANG BAHAGI I Tagpo: (Tanggapanngbahayni Julia. Si Julia at angmgabordador. Musika) Koro : Angkarayom kung iduro Angdaliri’ynatitibo, Kapagnamalingduro Burdanama’ylumiliko Julia : Anongdikit, anonginam Ng panyongbinuburdahan, Tatlongletrang nag-agapay Na kayTenyongnapangalan. Koro : Angkarayom kung itirik tumutimohanggangdibdib. Julia : Piyestaniya’y kung sumipot Panyongito’yiaabot, Kalakipangpuso’tloob, Ng kaniyangtunaynalingkod. Si Tenyong ay mabibighani Sa dikitngpagkagawa Mgakulaynasutla, Asul, puti at pula. Pagkakaiba

  9. Julia : Huwag mo naakongtuyain, pangitngaangmgadaliriko. Tenyong: (Nagtatampo) Ay!… Julia : BakitTenyong, napagod ka ba? (Hindi sasagot). Masama ka palangmapagod. Tenyong: Masakitsaiyo! Julia : (Sarili) Nagalittuloy! Tenyong,Tenyong… (sarili) Nalulunodpalaitosaisangtabongtubig! Tenyong: Ay! Julia : (Sarili) Anonglalimngbuntunghininga! (Biglangihahagisni Julia angbastidor). (Sarili) Laloko pang pagagalitin. Tenyong: Pupulutinangbastidor at dala). Julia, Julia ko. (Luluhod) Patawarin mo ako; Hindi naakonagagalit… Julia : Masakitsaakingmagalit ka at hindi. Lakingbagay! Tenyong: Lumalaganapsadibdibkoangmasaganangtuwa, narito at nakikitakonaminarapatmongilimbagsapanyongitoangpangalanko. Julia : Hindi ah, nagkakamali ka, hindiukolsaiyoangpanyongiyan… Julia : Piyestaniya’y kung sumipot Panyongito’yiaabot Kalakipangpuso’tloob Ng kaniyangtunaynalingkod. Koro : Nang huwag daw mapulaan Ng binatangpagbibigyan Angpanyopa’ysasamahan Ng mainamnapagmamahal. Salitain Julia : Ligpitinnaninyoangmgabastidor at kayo’ymangagsayawna. (Papasokangmagkasintahan). (LalabassiTenyong). II TAGPO (Tenyong at Julia…) Tenyong: Julia, tingnankoangbinuburdahan mo… Julia : HuwagnaTenyong, huwag mo nangtingnan, masamaangpagkakayari, nakakahiya. Tenyong: Isangsiliplamang, hindikonahihipuin, ganoonlang?… ay… Julia : Sa ibangaraw, pagkataposna, oo, ipakikitakosaiyo. Tenyong: (Tangansi Julia sakamay) Angdaliri bang itonahubogkandila, naanaki’ynilaliknamaputinggaring, ay may yayariinkayanghindimainam? Halana, tingnankolamang. Pagkakaiba

  10. Julia : Hindi maghahandogsalahini Satan, angpanyongiyan ay talagangiyo, sampungnagburdangsiJulianginiirog mo. Tenyong: Salamat, salamat, Juliangpoonko. Julia : Oh, Tenyongngpuso, Oh, Tenyongngbuhayko. Tenyong:Pag-iibiganta’ykahimanawarilumawignatunay at dimapawipaglingap mo sa akin kusangmamalagihuwagmalimutansa tuwi- tuwi… Tenyong: Julia ko’ytuparinadhikainnatin. Julia : Tayo’ydumulogsapaang altar. Tenyong: Asahan mo. Sabay: ‘Di mumuntingtuwadito’ydumadalaw, anopa’twari ‘dinamamamataysa piling mo oh! (Tenyong) niyaringbuhay (Julia) maalaalang may kabilangbuhay… (Lalabassi Juana). III TAGPO (Tenyong, Julia, at Juana mamaya’y Lukas ) Salitain Juana : Julia, Julia, saan mo inilagayangbarokongmakato? (Nagulatsi Julia at siTenyong.) (Lalabassi Lukas.) Tenyong: Sinungaling! At kaninongpangalanito? A. Antonio; N. Narciso, at E. ay Flores. Julia : Namamali ka, hindi mo pangalaniyan. Tenyong: Hindi pala akin at kaninonga? Julia : Sa among! Iya’yiaalaykosakanyangayongkaarawanngpasko. Tenyong: Kung sa among man o sademonyo, bakitangletra’y A, N, at F? Julia : Oongasapagkatang A, ay Among, ang N, Natin at ang F ay Frayle. Julia : Nakagantinaako! (DudukutinniTenyongsakanyangbulsaangposporo at magkikiskisngmaramingbutil at nag-aalabnamagsasalita). Tenyong: Julia, magsabi ka ngkatotohanan, parasakurangaba? Kapaghindikosinilaban, ay … sinungalingako… mangusap ka. Susulsulankona? (Anyonangsisilaban) Musika No. 2 Julia : Huwagmongsilabanangtunaymongpangalan. Tenyong: Sa pagkakasabimongsakurangsukabannagisinganggalit at ‘dimapigilan. Pagkakaiba

  11. (TelongMaikli) Kalye IV TAGPO (Musika) Koro at Lukas Lukas : Tayona’tatingdalawinmgatagaritosaatin. Koro : Dalhansilangmakakain at bihisan ay gayundin. IsangBabae: Naubosnaanglalaki. LahatngBabae: Lahatna’yhinuhulimgababaekami. Lukas : Marami pang lalaki. LahatngLalaki: Huwagmalumbay…kamingnasasabahay at nakahandangtunay, laansalahatngbagay… LahatngBabae: (Sasalitain) Mgalalakingwalangdamdam, kamingmgababae’ypabayaan, dinamin kayo kailangan. IsangLalaki:MakikitakosiTatang. IsangLalaki: Kaka ko’ygayundinnaman. IsangBabae: Asawa’yparoroonan. IsangBabae: Anakko’ynangmatingnan. Lahat: Tayona’tsumakaysatrenbumili pa ngbibilhin at sakanila’ydalhinmasarapnapagkain. MgaBabae: Tayona, tayona. Lukas : MamangTenyong, MamangTenyong…! Tenyong: Napaano ka, Lukas? Lukas : DinakippoangTatang mo ngBoluntaryong Santa Maria. Tenyong: DiyatadinakipsiTatang? Lukas : Opo. Tenyong: Saankayadinala? Lukas : Sa Bulakan daw podadalhin. Tenyong: Tiya, akopopaparoonmuna’tsusundansiTatang. Juana : Hintay ka sandali at kami’ysasama. Julia, magtapis ka… (Magsisipasoksina Juana, Julia, at Lukas). Tenyong: Oh, mundongsinungaling! Sa bawatsandalingligayangtinatamongdibdib, ay tinutuntungankapagdakangmatinding dusa! Magdaraya ka! Angtuwangidinudulot mo saamin ay maitutuladsabangongbulaklak, at sasandalingoras ay kusanglumilipas. Pagkakaiba

  12. Lahat: Sumakaynasatren. MgaLalaki: Doon saestasyon. Lahat: Atinghihintuin. (Papasoklahat) (Itataasangtelongmaikli) V TAGPO (BilangguansaBulakan, patyongGobyerno, maramingmgabilanggongnakatalisamgarehas). Salitain Relihiyoso 1.0: Ah, siKapitan Luis! Ito tagaroonsaamin; maramingtaoito… Marcelo: Mason poyata, among? Relihiyoso 1.0: Kung hindi man mason, marahilfilibustero, sapagka’t kung siya’ysumulatmaraming K, cabayo K. Marcelo: Hindi poakokabayo, among! Relihiyoso 1.0: Hindi kosinasabingkabayoikaw, kundi, kung isulatniyaangkabayo may K, nalahatng C pinapalitanng K. Masamangtaoiyan, mabutimamataysiya. Relihiyoso 2.0: Marcelo, siKapitan Piton, siKapitan Miguel, at angJuez de Paz, ay daragdaganngrasyon. Marcelo: Hindi silamakakain eh! Relihiyoso 1.0: Hindi man angrasyonangsinasabikosaiyonadagdagan, Ay angpagkain, hindi, anosa akin kundisilakumain?Mabutingangmamataysilanglahat. Angrasyonnasinasabikosaiyo ay angpalo, maramingpaloangkailangan. Marcelo:Opo, among, hirapnapoangmgakatawannila at nakaaawaponamangmagsidaing; isanglinggona pong paluanito, at isanglinggoponamangwalangtulogsila! Relihiyoso 2.0:Lokoito! Anongawa-awa? Nayonwalaawa-awa, duroqueduro-awa-awa? Ilangkaban an rasyon? Angrasyonnanpalo, ha! Marcelo: Datipo’ytatlongkaban at maikatlosaisangarawnatinutuluyan,ngayonpo’y lima ngkaban, at makalimapoisangaraw. Relihiyoso 2.0:Samakatuwid ay limangbese 25, at makalimang 125, ay Huston 526 (binibilangsadaliri). Kakaunti pa! (Bibigyansi Marcelo ngkuwalta at tabako). Marcelo: Salamatpo, among! Relihiyoso 1.0: Kahaponilanangnamatay? Marcelo: Walaposana, datapwa’tnangmag-uumagapo ay pitolamang. Relihiyoso1.0: Bakitganoon? (gulat) Pagkakaiba

  13. Marcelo: Dahilpo, ay siKapitanInggo ay pingsaulannghininga. Relihiyoso 1.O: Si KapitanInggopinagsaulannghininga! NaritosiKapitana Putin, at ibig daw makitasiKapitanInggonaasawaniya. Kung ganoon ay hindimamamataysiKapitanInggo. Marcelo:Mamamatay pong walangpagsala: walana pong lamanangdalawangpigisakapapalo, at angdalawangbrasopo’ylitawnaangmgabuto, nagigitsapagkakagapos. Relihiyoso 1.0: May buhay-pusasiKapitanInggo! Saannaroroonngayon? Marcelo: Nariyanposakabilangsilid, at tinutuluyanulinglimangkaban. Relihiyoso 1.0: Mabuti, mabuti, Marcelo huwagmongkalilimutan, nasiKapitanInggo ay araw-arawpapaluin at ibibilad atbuhusanngtubigangilong, at huwagbibigyanngmabutingtulugan, ha? Marcelo: Opo, among (Sa mgakasamaniya) Companeros, habeistraido el dineropara el Gobernador? Relihiyoso 2,3,4: Si, si, hemostraido. Relihiyoso 1.0: Marcelo, dalhinditosiKapitanInggo. Marcelo: Hindi pomakalakad, eh! Relihiyoso 1.0:Dalhinditopatiangpapag. Relihiyoso 2.0: Tonto. Tadeo : Bakit ka mumurahin? Juana :Kumustaponaman kayo, among? P. Teban:Masama, Juana, talagayatangitongpagkabuhaynamin ay laginalamangsahirap, noongarawkami ay walang inaasahankundikauntingsweldodahilsakami’yalipinngmgaprayle; ngayonnga, kung sabagay ay kaminaangnamamahala, walanamankamingkinikita; walanangpamisa, mgapatay at hindinadinadapit; ngayonnapagliripnaangmgakabanalangginawangmgataonoongaraw ay pawing pakunwari at pakitang-taolamangalinsunodsamalakingtakotsamgaprayle. Juana : Totoopobaangsabi mo. P.Teban: Kaya, Juana, di-malayongkamingmgalklerigo ay mauwisapagsasaka, tantuinniyongkamingmgapari ay hindimabubuhaysapanaynahangin. Juana : Bakitdami mo pong mgapinakaingmgapamangkingdalaga? Pagkakaiba

  14. Relihiyoso 1.0: (Sa mgakasama) Despues de ver el Gobernador.. a Manila, cogemeros el tren la Estacion de Guiguinto, esnecesariodeciral General queempieceya a fusilar a los ricos e ilustrados de la provincia, porqueestova mal. Relihiyoso 2.0: Ya lo creoqueva mal. Los 3 : Si, si a fusilar, a fusilar. (Papasokangmgapari). VII TAGPO (Silarin, walanalamangangmgarelihiyoso) Salitain  Putin : Tenyong, kaysamamongbata, bakit ka hindihumalikngkamaysa among? Tenyong: Inang, angmgakamay pong… namamatayngkapwa ay hindidapathagkan, huwag pong maniniwalangsasabihinniyasaGobernadornasiTatang ay pawalan, bagkus pa ngang ipagbibilingpatayinnangangtuluyan. (Sarili) Kung nababatidlamangngmgaitoangpinag- usapanngapatnalilo! Nakalulunosangkamngmangan! (IpapasoksiKapitanInggonanakadapasaisangpapagnamakitid). Putin : Inggoko! Tenyong: Tatang! Julia : Kaawa-awanaman! Tenyong: MahabagingLangit! Musika Tenyong:Angdalawangbraso’ygitgitnaanglaman, naglabasangmgabutosamgatinalian, liposnaangsugatangbuongkatawan, nakahahambal! Ay! AnganyoniAmang! Anglahatngito’ygawangparinasaPilipinassiyangnaghaharilalangni Lucifer sa demonyonglahikay Satang malupitnakikiugali… Ah, kapag kanamatay oh, amakongibig, asahan mo po at igagantingpilit kahitnaanoangakingmasapit, saulongprayleisasakikitil. Salitain Tenyong: Tatang, ikawpo’yititihayakonanghindimangalay… Inggo : Huwagna … anakko… hindinamaaari… luray-luraynaangkatawan…Tayo’ymaghihiwalaynawalangpagsala! Bunsoko, huwagmongpababayaanangInang mo! Putin, ay Putin … JuanaJulia.. kayo nalamanganginaasahankongkakalingasakanila…Angkaluluwako’yinihainkonakayBathala. Tenyong: Diyosna may kapangyarihan! Ano’tinyongipinagkaloobangganitonghirap? (Ditolamangangpasokngkantang “Ang dalawangbraso’y…) Pagkakaiba

  15. Relihiyoso 1.0: (Sa mgakasama) Despues de ver el Gobernador.. a Manila, cogemeros el tren la Estacion de Guiguinto, esnecesariodeciral General queempieceya a fusilar a los ricos e ilustrados de la provincia, porqueestova mal. Relihiyoso 2.0: Ya lo creoqueva mal. Los 3 : Si, si a fusilar, a fusilar. (Papasokangmgapari). VII TAGPO (Silarin, walanalamangangmgarelihiyoso) Salitain  Putin : Tenyong, kaysamamongbata, bakit ka hindihumalikngkamaysa among? Tenyong: Inang, angmgakamay pong… namamatayngkapwa ay hindidapathagkan, huwag pong maniniwalangsasabihinniyasaGobernadornasiTatang ay pawalan, bagkus pa ngang ipagbibilingpatayinnangangtuluyan. (Sarili) Kung nababatidlamangngmgaitoangpinag- usapanngapatnalilo! Nakalulunosangkamngmangan! (IpapasoksiKapitanInggonanakadapasaisangpapagnamakitid). Putin : Inggoko! Tenyong: Tatang! Julia : Kaawa-awanaman! Tenyong: MahabagingLangit! Musika Tenyong:Angdalawangbraso’ygitgitnaanglaman, naglabasangmgabutosamgatinalian, liposnaangsugatangbuongkatawan, nakahahambal! Ay! AnganyoniAmang! Anglahatngito’ygawangparinasaPilipinassiyangnaghaharilalangni Lucifer sa demonyonglahikay Satang malupitnakikiugali… Ah, kapag kanamatay oh, amakongibig, asahan mo po at igagantingpilit kahitnaanoangakingmasapit, saulongprayleisasakikitil. Salitain Tenyong: Tatang, ikawpo’yititihayakonanghindimangalay… Inggo : Huwagna … anakko… hindinamaaari… luray-luraynaangkatawan…Tayo’ymaghihiwalaynawalangpagsala! Bunsoko, huwagmongpababayaanangInang mo! Putin, ay Putin … JuanaJulia.. kayo nalamanganginaasahankongkakalingasakanila…Angkaluluwako’yinihainkonakayBathala. Tenyong: Diyosna may kapangyarihan! Ano’tinyongipinagkaloobangganitonghirap? (Ditolamangangpasokngkantang “Ang dalawangbraso’y…) Pagkakaiba

  16. Musika No.2 Tenyong:Angdalawangbraso’ygitgitnaanglaman, naglabasangbutosamgatinalian, liposnangsugatangbuongkatawan, nakahahambal, ay! AnganyoniAmang! Anglahatngito’ygawa ngparinasaPilipinassiyangnaghahari, lalangni Lucifer sademonyonglahikay satang malupitnakikiugali. Ah! Kapagnamatay ka, oh, amakongibig, asahan mo po’tigagantingpilit kahitnaanoangakingmasapitsaulongprayle, isasakikitil. Julia : Tayangloobko at binabanta-bantamgataongiya’ytadtarin man yatalahatniyanglaman, butosampungtaba, dimakababayadsautangngmadla. MgaBabae at Lalaki: Di nakinahabagankahitkaunti man, pariseos ay daigsamagpahirap. Tenyong: Oo’tdimatingnanpusoko’ysinusubhansaginawakayAmangngmgataonghunghan… angawa’ynilimotsakalupitan… Lalaki’tBabae: Warimukhanangbangkay… Tenyong:Inang, masdan mo po… at masamaanglagayniTatang, Inang, tingnanmo’tnaghihingalo… Tatang, Tatang… Putin : Inggoko… Inggo… Tenyong: Patayna! (Mangagsisihagulgolngiyak) TelongMaikli VIII TAGPO (Sila ring lahat, walalamangsiKapitangInggo, angAlkalde, at mgabilanggongnangakagapos). Salitain Putin : Tenyong, hindiyataakomakasasapitsaatin! Julia, nangangatalangbuongkatawanko! Nagsisikipangakingdibdib! Angsakit ay taoshangganglikod! Ay, Tenyong, hindi akomakahinga! Angpusoko’yparangpinipitpitsapalihangbakal! (Si Putin ay mapapahandusay). Tenyong: Langitnamataas! (Papasoklahat) IX TAGPO (Tenyong at mgakasamanglalaki, mamaya’ysi Julia). Salitain Tenyong: Mgakasama, magsikuhanggulok, at ang may rebolber ay dalhin. Isa : Ako’ymayroonginiingatan. Isa pa : Akoma’ymayroon din. Tenyong: TayonasaestasyonngGuiguinto. Isa : Nalalaman mo bang sila’ymangasisilulan? Tenyong: Oo, walangpagsala, narinigkoangsalitaannila, at nabatidkotuloynasasabihin daw nilasaHeneralnatayo’ypagbabarilinna. Pagkakaiba

  17. Isa : Mgatampalasan. Isa pa : Walangpatawad! (Nang mangagsiayon, siTenyong ay nakahulisapaglakad, salalabassi Julia). Julia : Tenyong, Tenyong! Tenyong: Julia! Julia : Diyata’tmatitiis, naIna’ylisanin mo sakahapis-hapisnaanyo? Di banalalamanmongsakaniya’ywalangibangmakaaaliwkundiikaw, at sa may damdamniyangpuso, ay walanglunaskundiikawnabugtongnaanak? Bakit mo siyapapanawan? Tenyong: Julia, tunayangsinabi mo; datapwa’tsasarilimongloob, dibasiInang ay kakalingainmongparangtunaynaina; alang-alang Sa paglingap mo sa akin? Sa bagay, naito, anoangipag- aalaalako? Julia : Oonga, Tenyong, ngunithindikailasaiyonaangmaililingapngisanglalakingkamukha mo ay dimaititinginngisangbabainggayako. Tenyong, huwagkangumalis! Tenyong: Julia, hindimaaariangako ay dipasa-parang; ako ay hinihintayngmgakapatid, Julia, tumutugtognaangorasngpananawaganngnaaaping Ina, sa pinto ngnagpaubayanganak; ang Ina natin aynangangailanganngtunaynatingpagdamay; ditosadibdibko’ytumitimoangnakalulunosniyanghimutok, angnakapanlulumoniyangdaing: “May anakako,”anya, “ngayo’ykapanahunangako’yibangonnaninyosapagkalugami. Orasna, Julia ko, ngpaglagotngmatibaynatanikalangmahigpitsatatlongdaangtaongsinasangayad; hindidapattulutang… mgaiaanaknatin ay magising pa sakalagim-lagimnakaalipin. Julia : Walaakongmaitututol, tanggapinnalamanganghulingtagubilin! (Huhubarinanggarantilyang may medalyita; tangnan at isusuokayTenyonganggarantilya.) Anglarawangito’yakingisasabitsatapatngpuso’yhuwagiwawaglit at samgadigma, kung siya’ymasambitipagtanggol ka samga panganib. Kung saka-sakalingirogko’ymasaktan, pahatidkangagadsaakingkandungan. Angmgasugatmo’yakinghuhugasanngmasaganangluhangsamata’ynunukal. Tenyong: Sa Diyosnananalig.  Julia : Pusoko’ydinadalawngmalakinghapis. Tenyong: Huwagmamanglaw. Huwagipagdusaangakingpagpanaw. Julia : Mangungulimlimnaangsamatangilaw. Tenyong: Angulap Julia ko’ydimananatili. Daratingnaibig, angpagluluwalhati. Julia : Tenyongnapoonko’ykahimanawari. Magliwaywayuli’tdilim ay mapawi. Tenyong: Huwagnangmatakot, huwagnangmangamba. Ako’ttutupadlangngakingpanatasapakikianibsamgakasama. Aming tutubusin, naaliping Ina. Ikawirogko’yakingitatagosaloobngdibdib, satabingpuso. Nang hindimalubosangpagkasiphayosamgasakuna, ikaw’ykalaguyo. (Titigil) Yayaonaako! Pagkakaiba

  18. Julia : Ako’ylilisanin? Balotyaringpusongmatindinglumbay, bumalik ka agadnangdiikamatay. Tenyong: Juliangakingsinta! Julia : Oh, Tenyongngbuhay! Tenyong: (Anyongaalis) (Sarili) Kaawa-awa! (Tuluyangaalis). Julia : (Biglanglilingon) Te…! Yumaona! (papasok) X TAGPO (Tugtugingnagpapakilalangdamdamin. Pagdatingngbahagingmasaya ay maririnigangsigawansaloob. Mgaprayle at mgakasamaniTenyong at siTenyong.) Sa loob. Mgalahini Lucifer! Magsisinakayo’torasnaninyo! Ikawangpumataysaamako – Perdon! Walangutang-na-dipinagbabayaran! (Hagara at mapapatayangmgaprayle, isaangmabibitinnasasamasatren). Telon WakasngUnangBahagi IkalawangBahagi I TAGPO (Bahayni Julia) Julia at Juana Salitain Juana : Julia, igayakangloob mo; ngayon ay paparitosi Miguel at angkanyangama, sila’ypagpapakitaannangmainam. Julia : Kung pumaritoposila, ay dikausapin mo po! Juana : Bakitbaganyanangsagot mo? Julia : Walapo! Juana : Hindi namanpangit, lipingmabubutingtao, bugtongnaanak at nakaririwasa, ano pa anghangarin mo? Julia : Akopo, Inangko, ay hindinaghahangadngmgakabutihangtinuran mo, anghinahangadkopo ay… Juana : Ay ano? Duluhan mo, sabihin mo at nangmatalastasko. Julia : Angtanggapin pong mahinusayngpusoko. Juana : (Natatawa) Julia, ako’ynatatawalamangsaiyo, ikaw ay bata pa nga- Anongpusu-pusoangsinasabi mo? Totoonga’tnoongunangdako, kapag may lalakingmangingibig ay tinatanggapngmgamata at itinutuloysapuso, at kung anoangkaniyangtibok ay siyangsinusunoddatapwa’tgayo’yibana, nagbagonanglahatanglakadngpanahon, ngayo’y kung may lalakingnangingibig ay tinatanggapngmgamata at itinutuloydito. Julia : (hihipuinangnoo) ditosaisip at dinasapuso; at kung anoangpasyangisip ay siyangpaiiralin: angpusosapanahongito ay hindinagumaganapngmagandaniyang k atungkulan, siya’ynagpapahingalayna… Julia : Nakasisindak, Inangko, angmgapangungusap mo! Pagkakaiba

  19. Juana : Siyangtunay! Julia : Akopo’ymakasunodsamasamangkalakaranngpanahon, ditopoakomakatatakwilsatapatnaudyokngakingpuso. Juana : Julia, tilawari… may kinalulugdan ka nangiba. Julia : Walapo! Juana : Kung wala ay bakit ka sumusuwaysaakinginiaalok? Nalamanmo na, angkagalinganmongsariliangakingninananais. Angwikakobaga, ay bukas- makalawa’ymag-aasawa ka rin lamang… ay kung mapasa-moro, ay mapasa- Kristiyanona! Julia : Sarili) Moro yatasiTenyong! II TAGPO (Julia at Monica) Salitain Julia : Monicaaaaaaaaaa, Monicaaaaaaaaaa!. Monica : (Sa loob) Pooo! Julia : Halika (Lalabassi Monica) Pumaroon ka kay Lukas, sabihinmonghinihintaykosiya; madali ka… Monica:Opo (Papasok). III TAGPO (Julia, mamaya’y Miguel, Tadeo, PariTeban, at Juana) Musika Dalitni Julia Oh, Tenyongniyaringdibdib, Diyata’ ako’ynatiis Na hindi mo nasinilip Sa ganitongpagkahapis. Ay! Magdumalika’tdaluhan, Tubusinsakapanganiban, Huwag mo akongbayaang Mapasaibangkandungan. Halika, tenyong, halika, At bakadinaabutin Si Julia’yhumihinga pa… Papanaw, walangpagsala! At kung pataynaabutin Itongiyongnalimutan Angbangkay ay dalhinnalamang Sa malapitnalibingan. Hulingsamo, oh Tenyong, Kung iyonangmaibaon Sa malungkotnapantiyon, Dalawainminsan man isangtaon. Pagkakaiba

  20. Salitain P. Teban: (Pumalakpak)MabutiangdalitmoJulia… datapwa’tnapakalumbaylamang… Julia : (gulat) Patawarinponinyo at hindikonalalamangkayo’ynangagsirating…Kahiya-hiyapo. P. Teban: Hindi. hindikahiya-hiya, mainamangdalit mo. AngInang mo? Julia : Nariyanposalabas: tatawaginkopo. (Papasok). P. Teban: Magandangbatasi Julia, at mukhanglalabasnamabutingasawa..Marunongkangpumili, Miguel. Tadeo: Ako, among, angmabutingmamili, si Miguel po’yhindimaalammakiusap. (Lalabassi Juana). Juana : Aba, naritopalaang among! Manopo, among! P. Teban: Ah, Juana, anoangbuhay-buhay? Juana : Mabutipo, among. Tadeo : (Kay Miguel) Lapitan mo. Miguel : Bakapoakomurahin ah! 17 May manliligawsi Julia naMiguel angpangalan. Mayamanat bugtongnaanakngunitdungo. PayoniAling Juana: ”Angpag-ibig ay tinatanggapngmata at itinutuloysaisip at disapuso” TutolsiJulia kay Miguel. Ngunitipinagkayarisiyanginasaamani Miguel. Hindi alamni Juana angukolsaanakat pamangkingsiTenyong. Nagpadalanglihamsi Julia kayTenyongsatulongni Lukas. Si Tenyongay kapitanngmganaghihimagsik. Walangtakotsalabanan. Natagpuanni Lukas angkutaninaTenyong. Ibinigayangsulatngdalaga. IsinasaadsasulatangpagkamataynginangsiKapitana Putin at angarawngkasalniyakay Miguel. SasagutinnasananiTenyongangsulatngunitnagkaroonnglabanan. IkatlongBahagi Sinabini Lukas kay Julia angdahilannangdipagtugonniTenyongsaliham. Nagbilinlamangitonauuwisaarawngkasal. Minsanhabangnanliligawsi Miguel kay Julia ay siTenyongnamanangnasaisipngdalagangayawmakipag-usapsamanliligawkahitkagalitanngina. Si Tadeonaamani Miguel ay nanliligawnamankay Juana, nainani Julia. Kinabukasa’yikakasalnasi Julia kay Miguel. Nagpapatulongsi Julia kay Lukas natumakasupangpumuntakayTenyong. Ngunitdialamni Lukas kung nasaannasinaTenyongkayawalangnalalabikay Julia kungdiangmagpakasal o magpatiwakal. Pinayuhanni Lukas si Julia nakapagitatanongnangpari kung iniibignitosi Miguel ay buonglakasnitongisigawang “Hindi po!”. Ngunittumutolangdalagadahilmamamataynamansasamangloobangkanyangina. Sa simbahan, ikakasalnasi Julia kay Miguel nangdumatingsiTenyongnasugatan. IpinatawagngHeneralngmgaKatipuneroangpariparamakapangumpisalsiTenyong. KinumpisalngkurasiTenyong. Ipinahayagngkuraanghulinghilingngbinata – nasilaniJulia ay makasal. Galit man si Juana ay pumayagito. MagingsiTadeo ay pumayagnarinsahulingkahilinganngmamamatay. Gayundinsi Miguel. Mataposangkasal, bumangonsiTenyong. Napasigawsi Miguel ng “WalangSugat”. Gayundinangisinigawnglahat. Gawa-gawalamangngHeneral at niTenyonganglahat. Wakas (Magsasaraangtelon) Pagkakaiba

  21. GAWAIN 2.1.1 h: Hanap - Salita Ibigayanghinihingingsumusunodnamgasalitangnasakahon. Pagkatapos, gamitin mo itosapangungusap. Hanay A Hanay B _____ 1. pagkasiphayo a. sinisinta _____ 2. sumisimsim b. kalungkutan _____ 3. kaparangan c. apihin _____ 4. malumbay d. awit- panalangin _____ 5. dalit e. magtaksil _____ 6. maglilo f. malungkot _____ 7. magahis g. mamatay_____ 8. makitil h. mapahamak _____ 9. aglahiini. mapulaan ____ 10. pagbabata j. kabukiran k. pagtitiis Pagkakaiba

  22. GAWAIN 2.1.1.i:Storyboard Pagkataposmongsagutanangpagsasanaysatalasalitaan ay dumakonatayosakasunodnaGawain.Ibuod mo angSarsuwelasatulongngsumusunodna story board. Piliin mo sakasunodnamgapangyayari. Isulatangtamangletrasaloobngkahonayonsapagkakasunod- sunod. Gawinsapapel. Gayahinangpormat. a. SugatangdumatingsiTenyongsakasal. b. Naisipanni Julia natumakas at pumuntasakinaroroonanniTenyong. c. Binuburdahanni Julia angpanyongibibigaykayTenyong. d. Ipinagkasundoni Juana si Julia kay Miguel. e. NamataysiKapitanInggodahilsasobrangpalonadinanas. f. Sinulatanni Julia siTenyong at ibinalitaangpagkamatayniKapitana Putin at pagpapakasalniyakay Miguel. g. Mataposangkasal ay bumangonsiTenyong at anglahat ay napasigaw ng “WalangSugat”. h. IbinilinniTenyongnadaratingsiyasaarawngkasalni Julia. i. Hinulingmgaboluntaryong Sta. Maria siKapitanInggo. j. Si Tenyong at angmgakalalakihan ay humandangmakipaglabanupangmapalayaangInang-bayan. Pagkakaiba Walang Sugat

  23. JULIA TENYONG LUKAS JUANA ____________________________________________________ ____________________________________________________ ____________________________________________________ ____________________________________________________ GAWAIN 2.1.1.j: Sa AntasngIyongPag-unawa Sagutinangmgatanongnamaykaugnayansabinasangakdaupangmasukatnatin kung naunawaan mo angnilalamannito. • Bakithindiagadinaminni Julia nakayTenyongangpanyongkaniyangbinurdahan? • AnoangnangyarisatatayniTenyongnasiKapitanInggo? Ano-anongpagpapahirapangnaranasanniyasakamayngmgaprayle? 3. Isulatangmgakatangianngmgatauhansaakda. Gayahinangpormatsasagutangpapel. WALANG SUGAT Pagkakaiba

  24. 4.Gamit angVenn Diagram, ipakitaangpagkakatulad at pagkakibani Julia sakababaihansakasalukuyan. Isulatsapapelangsagot. Gayahinangpormat. Pagkakatulad JULIA Pagkakaiba 5. Tama baangginawanginani Julia naipagkasundonitoanganaksaisanglalakingmayaman ? Kung ikawangnasasitwasyonni Julia, papayag ka basapasiyangiyongina? Bakit?. 6. IIarawanangnamayaningdamdaminsaTagpo II. 7. AngkopbaangpamagatnaWalangSugatsaakda? Bakit? 8. Tama banamagtanimnggalitsiTenyongsamgapari? Ipaliwanag. KABABAIHAN SA KASALUKUYAN Pagkakaiba Pagkakaiba Mahusayangiyongginawa. Madalimongnaunawaanangsimulangbahagingaralin. Alamin mo namanangkaligirangpangkasaysayanngSarsuwelananamayanisaPanahonngAmerikano. Gagabayan ka saiyongpag-aaralngsumusunodnagabaynamgatanong. MgaGabaynaTanong 1. AnoangSarsuwela? • 2. Bakititokinagiliwanmga Pilipino noongPanahonngAmerikano? • 3. May Sarsuwela pa basakasalukuyan? Paanoitonaiibasaibangakdangpampanitikan? • 4.Bakit dapatpahalagahan at palaganapinangSarsuwelabilangbahagingpanitikang Pilipino? • 5. Suriinangkultura o kalagayangpanlipunangmasasalaminsaakdangWalangSugat. • 6. Kung ikaw ay kabataannanabuhaysaPanahonngAmerikano, paano mo maipakikitaangpagmamahalsabayan?

  25. 7. Sa pagwawakasnggawain mo sabahagingito, maibibigay mo naangiyongdamdaminsadulangpantanghalangbinasa mo. Gawinitosadyornal. Gayahinangpormatsasagutangpapel. PAGSULAT Ituloy mo ang pahayag… Habang binabasa ko ang Sarsuwela ako’y , dahil ako’y . kaya nais kong maging ________________________________________________________________________________________________________________________________________ Pagkakaiba Mahusay! Ngayon ay unti-untimongnauunawaanangdaloysaatingaralin. Nakatulongbaangmgasalitangnaglalarawannaginamitng may-akdasabinasangSarsuwela? Marahil ay napansin mo naiba-ibaangantasng pang-urinaginamitng may-akdaupanghigitniyangmaikintalsaisipanngmambabasaangimahenanaisniyangiwanansaisipan . Suriinnatinangilansamgaito.

  26. Ugnay-Wika Kaantasanng Pang-uri Pang-uri - Isangmahalagangbahagingpanalitaang pang-uri. Ang pang-uri ay bahagingpanalitananaglalarawanngpangngalan o ngpanghalip. Kaantasanng Pang-uri • 1. Lantay–Naglalarawansaisa o isangpangkatngtao, bagay, o pangyayari. Halimbawa: • a. Nabighaniakosakagandahannglugarnaito. • b. Masaganaanganingpalaysataongito. • 2. Pahambing -Nagtutuladngdalawangtao, bagay, o pangyayari. • a. Pahambingnamagkatulad – nagtataglayngpagkakatuladnakatangian. Ginagamitanitongmgapanandangsing, kasing, at magsing, magkasin Halimbawa: .Magsing-talinosina Felix Irving at Andrela. . Sintandangaking ate anggurokosamusika. b. Pahambingnadi- magkatulad (pasahol)-Kung hindimagkapantayangkatangianngisangbagaynaitinutuladsaiba. Ginagamitanitongmgapanandatuladngsalitangdi-gaano, di- gasino, higit, o lalobagoang pang-uri at sinusundanitongtulad, gaya o kaysa. Halimbawa • Di- gaanongmagkapaladnagingkaranasanni Alvin saibangkabataan . • Di-gasinongmatamisangmanggaritonagayasaGuimaras. • 3. Pasukdol– ay ginagamit kung ipinapakitaangkahigitanngisangbagay , tao o pangyayarisakaramihan. Gumagamititongmgapananda o pariralang • kayganda-ganda, ubodng, haring at mgakataga/salitangnapaka, pinaka, totoong, talagang, sadyang,ubod, hari, sukdulanng, sobra, tunay, labis. Pagkakaiba

  27. Paghusayin mo pa angiyongkaalamansawika. MagsanayTayo. Pagkataposmongmalamanangmgaimpormasyonsakaantasanng pang-uri, ngayon ay susubukinnatinangiyongkaalaman. Isulatsasagutangpapelangkaantasanng pang-urinasinalungguhitansabawatpangungusap. (lantay, pahambing o pasukdol). ______________ 1. TunaynabayaningmakabagongsiglosiKesz. ______________ 2. Si Kesz ay sikatnasikatnakabataangsimbolongpag-asa. ______________ 3. Kami ay ubodsayasatagumpaynakaniyangnatamo. ______________ 4. Siyaangpinakabatangboluntaryongtumutulongsa Dynamic Teen Company  niPeñaflorida. ______________ 5. Di- gaanongmagkapaladangnagingkaranasanniKesz saibangkabataanngayon. ______________ 6. TunaynahuwaranangkabataangtuladniKesz Valdez. ______________7. MagkasinggandanghangarinsiEfren at siKeszsakanilanggawain. ______________ 8. Buhay man niya ay salatsakarangyaan at dunongngunithindiniyaipinagkaitanglakasniyaupangmatulunganangmgakabataannanaliligawnglandas. ______________9. Sa gulangnatatlo, namalimossiKeszgayangibangmgabatanglansangan at nagkalkalngmabahongbasuraparamakahanapnganumangbagayna may halaganamaaaringibentaupangsuportahanangkaniyangpamilya. _____________ 10. Si Kesz ay may mabutingkaloobangayangkaniyangguronasiEfrenPeñaflorida. Nasagutan mo lahatangiyonggawainsapagsasanaynaito. Kung hindinaman ay okey lang. Gagabayan ka ngaralingitosapaglinang pa ngiyongkaalaman. Magkaroon ka namanngpaglalagom kung anoangiyongnaunawaansapinag-aralansaaralingito. Pagkakaiba

  28. Mahalagangpag-aralanangmgabahagingpanalitananagbibigay-turingsapangngalan o panghalip at angpagbibigayngpaghahambing o pagtutuladnitobataysakaantasanng pang-urisapagkatnagigingmabisaangpagsasalaysay at paglalarawansamgatauhangkaraniwangginagamitsaisangsarsuwela. Ngayon ay maaari mo nggawinanggawaingakinginihanda. Pagkakaiba Bakit mahalagang gamitin ang kaantasan sa paglalarawan?

  29. Upangmalamannatin kung lubos mo nangnaunawaanangatingpinag-aralangakda, balikannatinangmahalagangtanongnasumasalaminbasasarsuwelaangkulturang Pilipino gamitangpinasidhinganyong pang-uri? Patunayan. Isulatsasalamin (mirror graphic organizer) angiyongsagot. Pagkakaiba SARSUWELA SALAMIN NG KULTURANG PILIPINO Napatunayan mo naangsarsuwela ay larawanngkulturang Pilipino, bukodditoisa pa samgatulongupanghigitnamasalaminangkalagayangpanlipunan. Nakatulongbaangmgakaantasanng pang-uriupangmapalabasangkulturang Pilipino upangmakapaglarawanngmabisa? Binabati kita at ilang hakbang na lamang ay tapos na ang iyong paglalakbay. Upang matiyak natin na naunawaan mo ang aralin, nais kong magsaliksik ka ng isang dula na naglalarawan ng kalagayang panlipunan, kaugalian at paniniwala ng pamilyang Pilipino. Suriin mo ito. Ibuod at ipaliwanag kung paano inilarawan dito ang mga nabanggit sa itaas.

  30. Aralin 2.1 PAGNILAYAN AT UNAWAIN ANG PANITIKAN SA PANAHON NG AMERIKANO

  31. Anglayunin mo sabahagingito ay matayanatin kung tama angpagkaunawa mo samahahalagangkonseptonanakapoobsabuongaralin- AngPanitkansaPanahonngAmerikano.Muli, sagutin mo angmahahalagangtanongnaito. Inaasahankong kung may mali ka mangkonsepto, ay naitamananatinangmgaitosatulongngiba’tibanggawaingiyongpinagdaanan. • 1. Bakitumusbongangpanitikang Pilipino noongPanahonngAmerikano? • 2. Bakitmahalagangunawain/pag-aralanangmgaakdangpampanitikansapanahonngmgaAmerikano? 3. Tunay bang salaminngkulturaangmgaakdangpamapanitkan? Patunayan. Sagutin mo angmganabanggitnatanongsaparaangpatalata. Magingmatapat ka saiyongpagsagotdahilditokomalalaman kung dapatnatayongmagpatuloysasusunodnaaralin, o balikan pa angilanggawainupangsagayo’ymagkaroon ka ngmalalimnapag-unawasanilalamanngaralingito. Makatutulongsaiyo kung sasagutin mo pa ang Gawain saibaba/kabilangpahina. Anoangnatutuhan mo sakabuuanngaralingtinalakay? Isulatangsagotsaiyongdyornal. Pagkakaiba Sa arawnaitonaunawaankona ____________________________________________________________ Natatandaankonanatuwaakosana ____________________________________________________________ Ngayongarawnaito, maipagmamalakikongnatutuhankoang/ angmga ___________________________________________________________________________ Marahil ay mayroon ka nangsapatnapag-unawatungkolsabalagtasan at sarsuwela. Gayundin, natutuhan mo naangkahalagahanngmalikhain at mapanagutangpaggamitngwikasapamamagitanngpag-unawasapagkakaibangkatotohanan o opinyon at kaantasanng pang-uri. Natitiyakkonasatulongngmgagawainnanaisagawa mo ay higitnalumawak at lumalimangiyongpag-unawa. PaalalalamangnamulimongbalikanangKahonngHinuhasaunahangbahagingaralingito, at dugtungan mo naanghulingpahayagsalabasngkahonupangmatiyak mo kung nauunawaan mo talagaangaralingito. Maramingsalamat.

  32. Aralin 2.1 ILIPAT ANG PANITIKAN SA PANAHON NG AMERIKANO

  33. Sa mganatutuhanmongmgaaralingpampanitikan at pangwika ay natitiyakkongkayang-kayamongmaisagawaangInaasahangProdukto- angmakasulat ka ngiskrip at diyalogongisangdulanasumasalaminsapamilyang Pilipino. Bagoiyan, nakatitiyakakonamakatutulongsaiyoangkaragdagangkaalamannaitotungkolsaInaasahangProdukto – angpagsulatngiskrip at diyalogongisangdula. Atin pang ipagpatuloy at alaminnaman kung anoangiskrip at Diyalogo. Simulannanatin. AngIskrip at Diyalogo Sa isangpagtatanghal, walangkuwentoangmaisasadula kung walaangiskrip. Matatawaglamangnadulaangisangkatha kung ito’yitinatanghal, ngunitmaitatanghallamangito kung may iskripnamagsisilbinggabayngmgatauhanupangmagsadula. Taglayngiskripangmgadiyalogongmgaaktorsapagtatanghalngisangtagpo at magingngbuongdula. Tinatawagnaiskripangnakasulatnagabayngaktordirektor at iba pa nanagsasagawangdula. Angiskripangpinakakaluluwangisangdulangitatanghalsapagkatlahatngbagaynaisinasaalang-alangsadula ay nagmumularito. Sa iskripmatatagpuananggalawngmgaaktor, angmgatagpo, angmgaeksena. At gayundinangdiyalogongmgatauhan. Pagkakaiba Angdiyalogoangsinusundanngmgaaktor. Ito angnagbibigayngmgamensahesaisangdula. Diyalogoangtawagsaanumangusapansapagitanngdalawa at ilan pang mgatauhansaloobngisangdula. Sa pamamagitanngiskrip, mabibigyanngpagpapakahuluganngdirektor kung anongmagigingkabuuanngtagpuan, angmgadamitngtauhanhanggangsaparaan kung paanoisasaganap at ipahahayagngmgatauhanangkani-kanilangdiyalogo. Isa sabatayanupanggumandaangisangdulasaiskripgayundinanglawakngkaranasanngdirektorsaganitonglarangan. NaritoangparaanngpagsusulatngIskrip.

  34. Paraan ng Pagsusulat Ayon kay Sicat sa kanyang sanaysay na “Sa Pagsulat,” nagsisimula siya sa ideya. Mula sa ideya, aniya, itinatayo niya ang balangkas sa isip at pinaglalapat-lapat niya rito, sa pamamagitan ng mahiwagang kapangyarihan ng imahinasyon, ang samu’t saring impresyon, gunita, larawan, damdamin at pangyayari. Tila siya mangangaso, kung saan-saan siya nakararating. Narito ang mga paraan o teknik kung paano makasusulat ng iskrip • Dapat na marunong ang isang manunulat na tumimpla ng kanyang mga sinusulat. Nakabaling ito sa tono’t himig na hangad ipahiwatig sa katha. • Mgsimula sa pagsulat ng mga diyalogo. Kailangang masalang mabuti kung ano ang mga gagamiting salita sa diyalogo. • Piliin ng salita na gagamitin depende sa manonood o paksa. • Mahalaga na may nilalaman (content) ang isang kuwento. Ito ang mensahe ng kuwento, anyo (form) sapagkat mapapailalim sa anyo ang kasiningan ng pagsusulat. Dito pumapasok ang estilo. • Kailangan sa pagsulat ang disenyo, ang pagbalangakas, ang mga dibisyon (ang simula, sinulong, at wakas). Dapat rin na pag-aralan ang makatotohanan at epektibong banghay (plot), karakter (character), tagpuan (location), paningin (point of view), at iba pang sangkap sa pagkatha. Sa pagsulat ng iskrip nalrarapat na lakipan ito ng angkop na tunog sapagkat ang iyong gagawin akda ay pagbabatayan at pinakabuhay ng isang dula. Ngayongnalaman mo naangmgadapatisaalang-alangsapagsulatngiskripngdula. Nakatitiyakakonamagigingmatagumpayanginyonggagawingprodukto. Basahin at isagawaangsitwasyon.Gamitinggabayangsumusunodnapamantayansapagsasagawanito. Pagkakaiba Dahil sa lumalalang isyung panlipunan na may kinalaman sa estado ng ating pamayanan tungkol sa kultura, gawi, kaugalian ng pamilya, ang NCCA kasama ang Lokal na Pamahalaang Panturismo, DSWD ay maglulunsad ng isang patimpalak sa dulang pantanghalan na magtatampok sa mga pamilya na hanggang sa kasalukuyan ay makikita pa ang mga kultura, gawi sa makabagong panahon. Ang timpalak ay naglalayon na mahikayat ang bawat pamilya na magsilbing inspirasyon sa komunidad. Ikaw bilang pangulo ng Samahang Kabataan (SK) ang napiling mamahala ng inyong punong bayan sa patimpalak na ito. Upang mangalap ng mga pamilya na naangkop sa aganitong kategorya. Ang magwawaging lahok ay tatanggap ng salapi, tropeo at sertipiko at mailalathala sa lokal na pahayagan sa bayan. Inaasahan na ang dula ay dapat na makatotohanan, may angkop na kasuotan, naaangkop sa tema, may angkop na tunog, ilaw,at tagpuan, mahusay ang iskrip at sumasalamin sa kultura at paniniwala ng pamilyang Pilipino.

  35. RubriksaPagsulatngIskrip at Diyalogo Pagkakaiba Interpretasyon 21- 25 -Napakahusay 16- 20 -Mahusay 11-15 -KatamtamangHusay 6-10 -Hindi Mahusay 1-5 -Nangangailangan pa ngPagpapahusay Nakumpletomonaangaralingito. Bagokadumakosasusunodnaaralin, Bakithindi mo subukingitayaangiyongmganatutuhan? Maaarimongsagutanangpangwakasnapagsusulitupangmatiyaknatin kung sapatnaangiyongkahandaan. Simulan mona.

More Related