Download
1 / 37
370 likes | 572 Views
بسم الله الرحمن الرحيم. بهداشت محيط مدارس. مجموعه اقداماتي است كه: باعث ميشود محيط آموزشگاه به گونه اي گردد كه اثـر نامطلوبي بر سلامت جسمي – رواني و اجـتـمـاعي دانـش آمـوزان بـــر جـاي نـگـذارد.
E N D
بهداشت محيط مدارس مجموعه اقداماتي است كه: باعث ميشود محيط آموزشگاه به گونه اي گردد كه اثـر نامطلوبي بر سلامت جسمي – رواني و اجـتـمـاعي دانـش آمـوزان بـــر جـاي نـگـذارد.
تعليم و تربيت در شرايط ايمن وبهداشتي و برخورداري از خدمات حمايتي يكي از حقوق مسلم فردي و اجتماعي كودكان است هدف كارشناسان بهداشت محيط نظارت عالي بر شرايط بهداشتي مدارس تحت پوشش است
اجراي بهداشت محيط در مدارس ضرورت دارد چرا كه: • كثرت و انبوهي جمعيت در بر گيرنده خدمـات كه حدود چنـد ميليون دانش آموز در حـال حاضر در در كشـور خود داريـم. • آسيـب پـذيري افـراد تحـت پوشـش برنـامه بالا اسـت. • بهداشت محيط مدرسه بر سلامت روان دانش آموزان تاثير گذار است.
يك نكته مهم: چنانچه در مدرسه آب سالــم و سرويسهاي بهداشتـي و فضـاي كافي و تجهيزات و وسايل مناسب و استاندارد و سيستم صحيح جمع آوري زباله و فاضـلاب وجـود نداشته باشـد و به طـور كلـي آسايش محيطي فراهم نشود به طور قطع تلاشهاي آموزشـي و پرورشـي معلمـان و مـربيـان بازدهي مطلوب نخواهد داشت.
تاثيرات محيط نا مناسب مدارس بر دانش آموزان • انتقـال عوامل بيماريزاي زنده چـون:ويروسـها وباكتريـهاو قارچــهاو انگلهاو ريكتزياها. • اثـر نا مطلـوب عوامـل بيماريـزاي فيزيـكي مـانند:تغييـرات شديـد عوامــل فيزيــكي محيـط مثـل بالا يا پاييـن آمـدن شـديد درجــه حـرارت و ضـربه ها و بـريـدگيهـا و غيره. • اثر عوامل بيماريزاي شيميايي مانند:وارد شدن گازها و بخارات سـمي به بدن دانش آموزان در اثر نزديكي مدرسه به كارخانه ها. • تاثير غير مستقيم عوامل محيطي خارجي مانند فضا و بهسازي و رنگ و ... كلاسها در سلامت رواني و جسماني و اجتماعي دانش آموزان
وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي معاونت سلامت مركز سلامت محيط و كار وزارت آموزش و پرورش معاونت تربيت بدني و تندرستي دفتر سلامت و تندرستي آيين نامه بهداشت محيط مدارس
(آيين نامه بهداشت محيط مدارس) • اين آيين نامه در 33 ماده و 25 تبـصره در تاريـخ 16/1/84 به تاييـد وزراي آمـوزش و پرورش و بهداشت درمان و آموزش پزشكـي رسيده است. • اجراي آيين نامه توسط واحد هاي ذيربط آموزش و پرورش و نظارت بر حسن اجـراي آن بر عهـده واحد هاي بهداشتـي آمـوزش و پرورش و وزارت بـهـداشت درمـان و آموزش پزشكـي است. كليه مراكز آموزشي اعم از پيش دبستان دبستان مدرسه راهنمايي دبيرستان مراكز پيش دانشگاهي و مدارس فني و حرفه اي و كار و دانش مرتبط با آموزش و پرورش و امثال آن مشمول اين آيين نامه ميباشند.
. اخذ صلاحيـت بهداشتــي جهت احداث و تاسيس مدرسه طبق قانـون ماده13 مواد خوردني آشاميدني و آرايشـي و بهداشتي از سوي مركز سلامت محيـط و كــار وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكـي لازم الا جرا است. ماده 33 آيين نامه بهداشت محيط مدارس
شرايط بهداشتي محيط مدرسه... گنجايش كـلاس نـور تهويــه دمـــا سـر و صـدا امكانات ايمنـي وسايل پيشگيري و مقابله با حـوادث و رخـدادهـاي احتمالي. نظافـت و پاكيـزگي آموزشـگاه. سيستم جمع آوري و دفع بهداشتي زباله و فاضلاب تجهيزات استاندارد و ...
. محل احداث مدرسه نبايستي در مسير و مجاورت عوامل آلودگي زاباشد . كارخانجات صنعتي. شيميايي. محل دفن زباله و فاضلاب شهري دامداري مرغداري دباغ خانه. كشتارگاه. كوره آجر پزي و محل انباشت كود نبايستي در جوار: بيمارستان. تيمارستان . گورستان. زندان .خطوط راه آهن. بزرگراهها. حريم كابلهاي فشار قوي. خطوط گاز رساني. پمپ بنزين. پست زميني فشار قوي و محل عرضه انبارهاي مواد محترقه و منفجره و تركيبات شيميايي باشد.
حداقل فاصله تا مكانهاي نامناسب بامدرسه در صـورت اجتنـاب ناپـذيـري سـاخـت مدرسـه در نـزديك محيط هاي نامناسـب بايد حد اقل 500 متر با مراكز ذكر شده فاصـله داشتـه باشد.
متناسب باتعداد دانش آموزان متناسب بادوره: ابتدايي راهنمايي متوسطه متناسب بانظرات: معاونت تربيت بدني و تندرستي ظوابط سازمان نوسازي توسعه و تجهيز مدارس استاندارد ملي 2086 موسسه استاندارد وتحقيقات صنعتي ايران تعداد طبقات: ابتدايي و راهنمايي حتي الامكان دو طبقه دبيرستان و هنرستان حداكثر چهار طبقه معيارمساحت مناسب جهت احداث مدرسه
محوطه مدرسه • پيش بيني حـداقلنيم مترفضاي سبـز به ازاي هر دانـش آموز. • محوطه مدرسه بايدباآسفالت يا بتـونمفروش گردد.
فضاي كلاس • حداقل 1.25متر مربع سطح براي هر دانـش آموز • حداقل ارتفاع سقـف 3متر • حداكثر ابعـاد قابـل قبـول كلاس 8 متر طول و7 متر عـرض
فضاي اتاق در مدارس شبانه روزي • در مدارس شبانه روزي مساحت اتاق خواب بايد مطابق استانداردهاي طراحي فضاي سازمان نوسازي توسعه و تجهيز مدارس و مركز سلامت محيط و كار براي هر اتاق خواب حدود 40 متر مربع با 4 تخت دو طبقه به ظرفيت 8 نفر باشد. • حداكثر تعداد افراد در هر اتاق عمومي نبايستي بيش از 8 نفر باشد .
ديوارهاي كلاس • كـامـلا خشـك • بــدون درز • صـــــاف • حداقل تا ارتفاع پنجره هـا مفـروش از سنگ مناســب • رنگ آميزي شده مطـابق با جدول رنگ آميزي فضاهاي آموزشي. • تمهيدات لازم جهـت عـدم انتقال صوت به كلاس مجاور
شرايط كف كلاسهاو راهروها و پله ها مــقــاوم مســطــح قابـل شستشو غيـر لغـزنده
شرايط سقف كلاسها بايستي :صـــــاف بدون درزو شكاف و به رنـگ روشـن
تابلوكلاس • داراي نــور كافـي • در معرض ديـد كامل دانـش آمـوزان • با رنگ سبـز غير براق • فاصله از اولين رديف دانش آموزان حد اقل 2.2متر
سيستم گرمايـشي كلاسهاو ايـمني • درجه حرارت مناسب بين 18-21 درجـه سانتـي گراداست. • رطوبت 50-60 درصد • وسايل گرمايشي: بخـاريـهاي گازي استـانـدارد باشندوگازهاي توليدي به خـارج از كلاس هدايت شوند و فضـاي كلاس را يكنواخت گـرم نمايد و خطـر آتش سوزي وجود نداشته باشـد. • وسايـل اعلام و اطـفائ حريـق موجود باشد. • مدرسه بـايستي داراي راهـهاي ورودي و خـروجي اضـطراري مشخص شده با رنگ سبـز باشد و حداقل دو راه فرار براي مواقـع اضطراري پيش بيني شود.
شرايط ايمني محيطي • حداكثر ارتفاع پله 18 سانتي متر و حداقـل عرض پله 30 سانتـي متـروحداقـل طول پله 1.3متر • تجهيز درب و پنجره هاي مشـرف به فضـاي خارج به تور سيـمي. • تجهيز پنجره هاي طبقات فوقاني به نرده مناسـب يا كتيبـه. • انـتقـال كلاس دانش آمـوزان خردسـال به طبـقات پاييـن تـر • ايـجاد بالكن و تـراس مرتـبط با كلاس ممنــوع است.
بوفه مدارس مقدمه باتوجه به اينکه دانش آموزان درسنين مدرسه علاوه بر سه وعده غذايي اصلي به ميان وعده نيز نياز دارند ودربيشتر مواقع اين نيازرا از طريق موادغذايي موجود درتعاوني يا بوفه مدرسه تامين مي کنند،ازاين رو ضرورت دارد علاوه بر ارائه آموزشهاي بهداشتي و تغذيه اي ، توجه ويژه اي به مواد غذايي عرضه شده نحوه تهيه وتوزيع ،مکان عرضه وفروشنده معطوف گردد. واين امر زماني امکان پذير مي باشد که والدين ، کارکنان مدرسه ودانش آموزان فعالانه مشارکت داشته باشند ومسئوليت نظارت بر روند کمي وکيفي تغذیه درمدارس را بپذيرند چنانچه اين امر صورت پذيرد قطعا در حفظ سلامت دانش آموزان موثر خواهد بود.
ويژگيهاي يک بوفه بهداشتي در مدرسه 1- درمکاني واقع شده باشد که دانش آموزان به راحتي به آن دسترسي داشته باشند. 2- درمعرض ديد وکنترل مسئولان واحدآموزشي باشد 3- از محل جمع آوري زباله و سرويس هاي بهداشتي فاصله داشته باشد. 4- درو پنجره سالم داشته باشد. 5- کف وديوارهاي آن قابل شستشو و بدون درز و شکاف باشد. 6- درو پنجره آن به توري مجهز باشد. 7- سطل زباله قابل شستشو و مجهز به کيسه زباله داشته باشد. 8-به پيشخوان وميزکار سالم باروکش قابل شستشو مجهز باشد. 9- قفسه بندي جهت چيدن مواد غذايي وکمد براي قراردادن ساير وسايل داشته باشند 10- درحد امکان يخچال داشته باشد. 11- آب سالم و بهداشتي داشته باشد. 12- کارکنان بوفه بايد کارت بهداشتي داشته باشند و گواهينامه بهداشت عمومي را از آموزشگاههــــاي بهداشت اصناف دريافت كنندو نکات بهداشت فردي را رعايت کنند .
آيا الزامي در بودن بوفه هاي مدارس هست؟ وجود بوفه نه تنها لازم بلكه ضروري است و در تمام مدارس دنيا اين مكان وجود دارد. ضرورت آن بيشتر در مدارس ابتدايي و راهنمايي به چشم مي خورد چون اكثر كودكان با صبحانه ناكافي راهي كلاس هاي درس مي شوند، بنابراين ذخاير قندي شان كاهش مي يابد و مغز كارآيي خود را از دست مي دهد و در يادگيري مفاهيم درسي، به خصـــوص دروسي مثل رياضي دچار اشكال مي شوند. اين موضوع يعني خوردن صبحانه بسيار حايز اهميت است و بايد در خانواده ها نهادينه شودچون كودكان ساعات مهم و اوليه روز را در مدرسه مي گذرانند، تعذيه در اين ساعت ها هم بايد مورد توجه ويژه قرار گيرد.
بسياري از خوراكي ها مثل چيپس و پفك كاملاً غير مغذي و حتي مضر هستند نمك يك ماده معدني با نام سديم كلرايـد است. اين بخش سديــم نمك است كه از اهميت برخوردار است. بدن براي فعاليت مناسب بــه مقادير مشخصي نمك نياز دارد.سديم به ثابت نگه داشتن غلظت مايعات بدن در سطح مناسب كمك مي كند. سديم همچنين نقش حياتي در انتقال پالس هاي الكتريك به اعصاب را برعهده دارد و در جذب مواد غذايي به سلو ل ها كمك مي كند.در بزرگسالان هنگامي كه مقادير سديم بسيار بالاســت بدن آب زيادي را نگاه مي دارد و حجم مايعات بدن افزايش مي يابــد. بسياري از دانشمندان معتقدنــد اين فرآيند با فشار خـون بالا مرتبط است كه به نوبه خود با خطــــر بيشتـــــر بيماري عروق كرونري قلب و سكته مرتبط است. با مقادير زياد مايع كه در مغز جريان مي يابد خطر بيشتر ضعف در عروق خوني مغز، احتمال پارگي و بروز سكته وجود دارد. به هميـن دليـل است كه در همه جا خوردن پفــك توســط كودكان كه در سن رشد قرار دارند توصيــه نمي شود .
اقلام غذايي قابل عرضه در بوفه مدارس انواع موادغذايي که دربوفه عرضه مي شود، نقش بسيارمهمي درحفظ سلامت دانش آموزان دارد. مسئولان مدارس و اولياي آنهادرزمينه عرضه موادغذايي دربوفه مدرسه بايد مشارکت فعال داشته باشند واز عرضه اقلامي که ارزش غذايي کم دارند مثل : انواع پفکها ،چیپس، يخمک ، نوشابه ، آدامس ، شکلات ، و... همچنين محصولات غذايي بدون بسته بندي ويا محصولاتي که فاقد پروانه ساخت وکدبهداشتي وتاريخ مصرف مي باشند جلوگيري کنند. وضمن آموزش به مسئولان بوفه آنان را به عرضه موادي مانند ساندويچ نان وپنير ، شيرپاستوريزه ويا استريليزه وفرآورده هاي آن مانند (دوغ ، پنير ) و بيسکويت ، کلوچه وکيک هايي که کد بهداشتي وپروانه ساخت دارند وبه طريقه بهداشتي تهيه وبسته بندي شده اند ، انواع تنقلات سنتي مثل نخودچي وکشمش - خرما -انواع خشکبار- انواع ميوه ها مثل : سيب گلابي -نارنگي -پرتقال و...وسبزيجاتي مانند هويج که کاملا شسته وبسته بندی شده است تشويق نمايند .
آب آشاميدني • مطابق با استاندارد ملي 1053 و 1011 موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي ايران • در روستاهاي داراي شبكه لوله كشي ميبايست مدرسه به شبكه آب متصل باشد. • در مدارس فاقد آب لوله كشي يا مواجه بامشكل قطع آب شبكه لازم است با استفاده از منبع آب بهداشتي ذخيره آب مورد نياز شرب و ساير مصارف بهداشتي با رعايت ضوابط و براي هر دانش آموز حداقل 15 ليتر در روز تامين گردد • درمدارس شبانه روزي براي هرنفر حداقل يكصد ليترآب مصرفي در نظر گرفته شود
شرايط آبخوري كف آبخوري بايستـي قابل شستـشو و داراي شيـب منـاسـب و كافـي به طرف مجراي فاضلاب باشـد. ديوار لبه و اطراف آبخوري از جنس قابـل شستشوباشد. داراي شير مناسـب يا آب سـرد كن باشد. ارتفاع آبخوري متنـاسـب با سـن دانـش آموزان بيـن 75تا 100 سانتي متر باشد. براي هر 45نفر حد اقل يك شير آبخوري بايستي پيش بيني شود.
آبخوري بايـــد خارج از سرويـس هاي بهداشتـي و بـا حداقل 15 متر فاصله احداث گردد.
شرايط بهداشتي توالتها • به ازاي هر 40 نفر حد اقل يك چشمه توالت بايستي در نظر گرفته شود. • چاه فاظلاب يا مخزن داشته باشد و يا به شبكه جمع آوري عمومي فاظلاب متصل باشد. • داراي ديوارو سقف و درب باشد. • اتاقك مستراح داراي نور و جريان هوا جهت تهويه باشد. • سره سالم بدون شكستگي و قابل شستشو داشته باشد. • كف توالت به سمت سره داراي شيب و قابل شستشو باشد. • ديوارها تا ارتفاع 150 سانتي متر قابل شستشو باشد. • براي شستشو به آب و و سيله مورد نياز دسترسي داشته قباشد .
شرايط بهداشتي دستشوييها • به ازاي هـر60 نفر يك شيـر دستشـويي لـازم اسـت. • ارتفاع دستشوييها متناسب با سـن دانـش آمـوزان در دوره هـاي مختلف تحصيـلي بايستـي بيـن65الي 70سانتي متر از سطح زمين باشد.
صابون مايع استفاده ازصابون مايع در دستشوييها ضــروري بـوده كه بـهتـر است توسـط مـخزن ثابـت صــابـون مايـع و لـولـه كشـي روي دستشوييها انجام شود.
نحوه دفع فاضلاب مدرسه • بر اساس استانـدارد هـاي موجود طراحي و اجرا شود • در مناطـق فاقـد سيستـم فاضلاب از چاه جاذب و يـا سپتيك تانك استفاده شـود. • حجم سپتيك تانـك يا چـاه جاذب بايستي بـا توجـه به ظرفيت مدرسه محـاسبـه و تعيـيـن گردد.
نور كلاسها • حتي الامكان در كـلاسـها از نـور طبيـــعي استـفـاده شـود وپنجره ها سمت چـپ كلاس و حدودا يـك پنجـم سطـح كـلاس قرار گيـرد. • نـور مصنوعـي بايـد داراي حد اقـل شـدت روشنايـي برابر300الـي 500 لوكـس باشد و خيـرگي ايجادنكند • ميزان نور راهروها بايستي برابر 100-150 لوكس و براي رختكن توالت ها و دستشويي ها حداقل 50-100 لوكس در نظر گرفته شود
سایر فعالیتها ماه مبارک رمضان:برگزاری جلسات در خصوص مشکلات مساجد با معتمدین-نظارت بیشتر بر عرضه مواد غذایی بخصوص زولبیا وبامیه- ظروف یکبار مصرف:استفاده از ظروف یکبار مصرف معمولی جهت غذا ومایعات سرداشکالی نداردولی جهت غذاهای گرم بایستی از ظروف یکبار مصرف گیاهی استفاده کرد زولبیا وبامیه به رنگ روشن سالمتر از زولبیا تیره وبرشته است.جعبه های شیرینی بایستی دارای کدومجوز بهداشتی باشند. باید مواظب بود خرماترش نباشدوفاقدلارو حشرات باشد. کلرسنجی:
