การถ่ายโอนโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพระดับตำบล สู่ท้องถิ่น (อปท.)

1. การถ่ายโอนโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพระดับตำบล สู่ท้องถิ่น (อปท.) นายแพทย์วิชัย ชัยจิตวณิชกุล ผู้อำนวยการโรงพยาบาลเพ็ญ

2. ความเป็นมา เริ่มแรก ได้กำหนดพระราชบัญญัติ การกระจายอำนาจให้แก่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น พ.ศ. 2542 และการกระจายอำนาจด้านสุขภาพ แผนปฏิบัติการฯ พ.ศ. 2545 โดย ได้กำหนดรายละเอียดที่สำคัญไว้ 2 กลุ่ม คือ 1. แต่งตั้งคณะกรรมการสุขภาพระดับพื้นที่ (กสพ.) ขึ้นมารองรับการถ่ายโอนสถานบริการสุขภาพ 2. การถ่ายโอนภารกิจด้านสาธารณสุขให้แก่องค์กรปกครอง ส่วนท้องถิ่น (อปท.) รวม 34 ภารกิจ จาก 7 กรม

3. ความเป็นมา (ต่อ) จนถึงกุมภาพันธ์ 2548 ได้มีการถ่ายโอนภารกิจบางส่วน ได้ดำเนินงานจำนวน 7 ภารกิจโดย ภารกิจที่ 1 สำนักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข ถ่ายโอนภารกิจจำนวน 1 ภารกิจ คือ สนับสนุนเงินอุดหนุนเพื่อการพัฒนาพฤติกรรมสุขภาพตัดโอนไปตั้งที่กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น ภารกิจที่ 2 -7 กรมอนามัย ถ่ายโอนภารกิจ 6 ภารกิจ คือ 1.) การแก้ไขปัญหาเด็กน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์ 2.) การจัดหาและพัฒนาน้ำสะอาด (สนับสนุนวัสดุ) งบ-ประมาณตัดโอนไป อปท. และภารกิจอยู่ที่กระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

4. ความเป็นมา (ต่อ) 3.) การส่งเสริมสุขภาพกลุ่มแม่และเด็ก 4.) การส่งเสริมสุขภาพเด็กกลุ่มวัยเรียนและเยาวชน 5.) การส่งเสริมสุขภาพกลุ่มวัยทำงาน 6.) การส่งเสริมสุขภาพเด็กและกลุ่มวัยผู้สูงอายุ เมื่อรัฐบาลภายใต้การนำของ พล.อ. สุรยุทธ์ จุลานนท์ เป็นนายกรัฐมนตรี ได้มอบหมายให้ นพ.มงคล ณ สงขลา ดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขในขณะนั้น ได้กำหนดทิศทางการกระจายอำนาจของกระทรวงสาธารณสุขชัดเจนขึ้น

5. หลักในการกระจายอำนาจ 1. มุ่งประโยชน์สูงสุดต่อประชาชน โดยมุ่งให้ อปท. มีศักยภาพระยะยาวในการตัดสินใจ และดำเนินการแก้ปัญหาสุขภาพให้เกิดผลดียิ่งขึ้นกว่าก่อนการกระจายอำนาจ และเพื่อให้เกิดระบบบริการสุขภาพที่เสมอภาค มีประสิทธิภาพ และคุณภาพดี 2. มุ่งระบบที่ยืดหยุ่นมีพลวัต โดยให้มีความยืดหยุ่นตามศักยภาพ ความเป็นไปได้ตามสถานการณ์ที่เปลี่ยนไป และการเรียนรู้จากประสบการณ์ที่เพิ่มขึ้น เพื่อนำไปสู่กระบวนการกระจายอำนาจอย่างต่อเนื่อง และเกิดความยั่งยืนในการพัฒนาสุขภาพ

6. 3. มุ่งระบบที่มีส่วนร่วม โดยการสร้างกลไกและกระบวนการที่มีส่วนร่วมอย่างเข้มแข็ง ทั้งจากส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค ส่วนท้องถิ่น และภาคประชาชนในท้องถิ่น โดยตัดสินใจร่วมกันด้วยกระบวนการปรึกษาหารือ บนพื้นฐานของความปรารถนาดี ความรัก ความเมตตา และขันติ หลีกเลี่ยงอัตตา

7. จุดมุ่งหมายการกระจายอำนาจด้านสุขภาพ สู่ อบท. ความปรารถนาดี ความรัก ความเมตตา และขันติ หลีกเลี่ยงอัตตา

8. ขั้นตอนในการโอนย้าย คณะกรรมการรับรองการถ่ายโอน รพ.สต(คำสั่งกระทรวงสาธารณสุข ที่ 715/2549) คณะอนุกรรมการเสนอ นายกรัฐมนตรี คณะกรรมการการกระจายอำนาจฯ พิจารณาให้ความเห็นชอบและประกาศ อบต. ส่งใบสมัครยื่นความประสงค์ขอรับการประเมินความ พร้อมตามแบบฟอร์ม กระทรวงสาธารณสุข แจ้งผลการพิจารณาและมอบอำนาจให้ส่วนภูมิภาค ดำเนินการถ่ายโอนและรับโอนตามหลักเกณฑ์

9. รูปแบบการถ่ายโอนภารกิจสู่ อปท. แบ่งได้ 2 แบบ

10. ในปัจจุบันการถ่ายโอนภารกิจดังกล่าวส่วนใหญ่จะอยู่ รูปแบบที่ 1 เช่นเดียวกับ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพระดับตำบลนาพู่ อำเภอเพ็ญ จังหวัดอุดรธานี ซึ่งได้ถ่ายโอนสู่ท้องถิ่นเมื่อวันที่ 30 พฤศจิกายน 2550 ได้รับงบประมาณ สนับสนุนจากทางองค์การบริหารส่วนตำบลนาพู่ เป็นหลัก อีกทั้งได้รับความร่วมมือแบบภาคีเครือข่ายจากประชาชนในพื้นที่ ซึ่งเป็นหัวใจหลักในการถ่ายโอนภารกิจที่สำคัญสู่ อปท. ยังมีเจ้าหน้าที่ ที่พร้อมจะปฏิบัติงานในหน่วยบริการ เป็นผู้มีความชำนาญด้านการรักษาพยาบาล การสร้างเสริมสุขภาพ การป้องกันโรค และการฟื้นฟูสภาพ

11. แต่ในการปฏิบัติงานบางครั้ง ยังมีความจำเป็นต้องมีโรงพยาบาลแม่ค่ายที่ต้องสนับสนุนบางส่วน เช่น ทางด้านบุคลากรที่มีความเชี่ยวชาญ เฉพาะด้าน การฟื้นฟูอบรมให้ความรู้ อุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ต้องใช้เฉพาะกลุ่มสาขาวิชาชีพ ต่างๆ

12. และการออกให้บริการบางสาขาวิชาชีพ เช่น งานทันตกรรม งานกายภาพบำบัด จะให้บริการประชาชนในพื้นที่ และฝึกฝนด้านวิชาชีพงานแพทย์แผนไทย

13. การออกเยี่ยมบ้านโดยทีมสหวิชาชีพ จะเยี่ยมในกลุ่มป่วยโรคเรื้อรัง ผู้พิการ กลุ่มผู้ป่วยนอนติดเตียง ไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้

14. และด้านทรัพยากรและงบประมาณ ซึ่งงบประมาณส่วนหนึ่งยังคงได้รับการจัดสรรจากกระทรวงสาธารณสุข เช่น การจัดสรรเงินค่ายา เงินเหมาจ่ายรายหัว (UC) และเงิน On top

15. “ ทั้งนี้ การทำงานด้านสุขภาพ จะสำเร็จไม่ได้ถ้าไม่ได้รับความร่วมมือจากสนับสนุนจากหน่วยงาน ทั้งภาครัฐและเอกชน ผู้นำชุมชนในพื้นที่ และประชาชน ถ้าทุกฝ่ายให้ความสำคัญ ปัญหาสุขภาพในชุมชนก็จะหมด ถ้าทุกฝ่ายร่วมกันแก้ไข ปัญหาโรคภัยก็จะไม่มี”