بسم ا لله الرحمن الرحيم

1. بسم ا لله الرحمن الرحيم سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور دفتر بهبود مديريت و ارزيابي عملكرد

2. پيشگيري از فساد و ارتقاء سلامت نظام اداري

3. نگاهي اجمالي به تعاريف فساد و تعريف گزيده مفاهيم اساسي در مبارزه با فساد اداري تفاوتتخلفات اداري و فساد اداري مصاديق حقوقي فساد انواع فساد

4. كانونها و عوامل فساد اداري پيامدهاي فساد اداري رابطه عوامل مؤثر بر فساد تجارب جهاني در خصوصپيشگيري و مبارزهبا فساد اداري وضعيت راهبردي نظام ادارياز نظر فساد عوامل ايجاد كننده فساد اداري و برخي راهكارهاي آن

5. مطالعات و اقدامات صورت گرفته براي تدوينلايحه پيشگيري از فساد و ارتقاي سلامت نظام اداري

6. تعاريف فساد(Corruption) فساد از كلمه لاتين (RUMPERE) مي‌آيد كه به معناي شكستن است. بنابراين در فساد (‌چيزي مي‌شكند) يا (‌نقض مي‌شود) . اين چيز ممكن است : ( يك شيوه رفتار اخلاقي) يا( يك قانون ) يا ( مقررات اداري) باشد.

7. افلاطون : در انجام وظيفه، نه براي اعمال خوب و نه براي اعمال بد، نه براي انجام كاري و نه براي خودداري از انجام امري نبايد تحفه گرفت. هركس براي انجام وظيفه تحفه بگيرد بايدمحكوم به اعدام شود

8. منتسكيو:در حكومت مشروطه شرافت به قدري مؤثر است كه از هر پيشكشي بهتر است اما در حكومت استبدادي كه نه شرافت هست و نه تقوي،‌نمي‌توان به انجام كاري تصميم گرفت مگر به اميد منفعت.

9. بانك جهاني و سازمان شفافيت بين‌الملل: • Transparency International • organization (TI) • فساد اداري عبارتست از استفاده از قدرت عمومي براي كسب منافع خصوصي

10. مفهوم كلي فساد در نظام اداريتعريفگزيده

11. اقدامات مأموران دولتي كه با هدف انتفاع و بهره‌برداري براي خود و يا اشخاص ديگر و يا در قبال دريافت مال براي خود و يا اشخاصديگر صورت مي‌گيرد از طريق- نقض ،‌تغيير و تفسير قوانين، مقررات، ضوابط اداري-خودداري ،‌كند كاري و يا كوتاهي در انجام وظايف قانوني در قبال ارباب رجوع-تسهيل و يا تسريع غيرعادي در انجام كار براي اشخاص معين درمقايسه با ديگران-دادن اطلاعات و ارايه اسناد طبقه‌بندي شده به اشخاص حقيقي يا حقوقي كه قانوناً حق دريافت آنها را ندارند.

12. مفاهيم اساسي در مبارزه با فساد اداري

13. پاسخگويي( Accountability) • مراد ازپاسخگويي مسئوليت‌پذيري و گزارش‌دهي‌دستگاه‌ها پيرامون عملكرد و وظايفي كه مورد غفلت واقع شده مي باشد. • پاسخگويي در برگيرنده گزارش‌دهي عملكرد است. • پاسخگويي يعني شهروند مداري

14. شفافيت (Transparency) منظور از شفافيت، افزايش آگاهي مردم از تصميمات و ساز و كارهاي داخلي دولت است. بدين معني كه افراد از سياست‌ها واقدامات دولت آگاهي و در هنگام بروز مشكلات يا داشتن شكايات از اينكه به كجا مراجعه كنند اطلاع كافي داشته باشند. براي ايجاد رابطه مطلوب بين دولت و مردم و تحقق هدف فوق رعايت اصول (حق آگاه شدن ) و ( آزادي اطلاعات) ضروري است.

15. سلامت و يكپارچگي(Integrity) عبارتست ازاستفاده از قدرت عمومي براي منفعت عمومي. اين عنصر، محور برجسته مبارزه با فساد است. مفهوم سلامت، پيشنهاد كننده شيوه‌هاي مثبت و فعال است و بر مبناي آن در واقع قبل از اينكه به دنبال طرح‌هايي براي مبارزه با فساد باشيم، بهتر است در مسير سلامت نظام اداري جامعه حركت كنيم و گروه‌ها و بخش‌هاي مختلف براي پيش‌گيري و مبارزه با شكل‌گيري فساد را گرد آوريم.

16. تفاوت تخلفات اداري و فساد اداري تخلفات اداري عبارتست از: اين كه كاركنان يك سازمان در رده‌هاي مختلف شغلي و مسئوليتي ، قوانين و مقررات، آيين‌نامه‌ها ، گردش كارها، هنجارها و قواعدكاري را به صورت كلي يا جزيي، عمدي يا غيرعمدي مراعات ننمايند،‌به طوري كه بر اثر آن، فرايند توليد كالاها و يا ارايه خدمات سازمان و نيز اعتبار و حيثيت اجتماعي آن خدشه‌دار شود.

17. تعريف فساد اداري فساد اداري حالتي در نظام اداري است كه در اثر تخلفات مكرر ومستمر كاركنان و نهادينه شدن تخلف به وجود مي‌آيد و آن را از كارايي مطلوب و اثربخشي مورد انتظار باز مي‌دارد. در واقع تخلفات اداري با تكرار،‌استمرار و نهادينه شدن، و تأثيرات قابل توجه در نظام اداري به فساد اداري منجر مي‌شود.

18. مصاديق حقوقي فساد

19. - ارتشاء- اختلاس- تباني در انجام معاملات - اخذ پورسانت و هدايا- پرداخت و دريافت ناموجه در داوري و مشاوره- اعطاي تسهيلات افزون بر ضوابط و مقررات- اعطاي امتيازات و امكانات برخلاف عرف و ضوابط

20. قدرت وجايگاه اداري اعمال نفوذ نخبگان اداري ثروت نامشروع معامله روابط با مديران ارشد خستگي و سردرگمي ساختار اداري حاكميت رابطه بي عدالتي عدم شايستگي نظام اداري فساد قوانين زياد قوانين فراراز قانون تناقض در قوانين ابهام در قوانين كارمندان رشوه نياز اقتصادي بي كفايتي حرفه اي رشوه ارباب رجوع ارتباط با كارمندان آشنايي با مديران عوامل و كانون‌هاي فساد اداري پيچيدگي هاي زياد

21. انواع فساد اداري هيدن هيمر: - فساد اداري سياه(مذموم( - فساد اداري خاكستري)رايج( -فساد اداري سفيد)منسوخ(

22. پيامدهاي فساد اداري الف) پيامدهاي فردي فساد اداري -خدشه‌دار شدن امنيت شغلي، اعتبار و حيثيت فرد و انگيزه‌كاري در كاركنان - تقدم يافتن منافع فردي بر منافع سازماني و عدم هدايت مناسب استعدادهاي فردي - بروز اختلافات خانوادگي و ناهنجاري‌هاي روحي و رواني و ايجادجو بي اعتمادي در مردم و افزايش هزينه زندگي

23. ب) پيامدهاي سازماني فساد اداري 1- رشد انحصار گرايي دولتي، هدر رفتن سرمايه‌گذاري انجام شده روي منابع انساني و آسيب‌رساني به فرايند توسعه منابع انساني 2- افزايش فرصتهاي ارتكاب فساد، پايدار سازي گسترش فساد از راه مقررات دست و پاگير. 3- تضعيف نظام ارزيابي، عدم رعايت شايسته‌سالاري و قانونمند نبودن استخدامها در محيط‌هاي دولتي و اثرگذاري بر كارايي سازمانها و بخش خصوصي

24. ج) پيامدهاي اقتصادي – اجتماعي فساد اداري • 1- از بين رفتن شرايط رقابتي در اقتصاد • 2- افت كيفيت خدمات عمومي و زيربناها • 3- ممانعت از توسعه اقتصادي و اجتماعي • 4-افزايش هزينه‌ها و درآمدهاي نامشروع كاركنان و شهروندان

25. رابطه عوامل مؤثر در فساد مزاياي ناشي از ارتكاب فساد با فرمول زير قابل محاسبه است a= b- c-p(s+qf)-v كه در آن: (b)ارزش نقدي مورد انتظار (‌C)هزينه مستقيمپرداختي بابتفساد (p) احتمال كشف (S) هزينه اجتماعي كشف (از دست دادن اعتبار اجتماعي) (q) احتمال كشف كه منجر به اقدامات كيفري مي شود. (f) هزينه مجازات(بيكاري يا جريمه يا حبس احتمالي) (V) ارزش نسبت داده شده به سلامت يا وجدان يا شرافت فردي (‌ارزشفرد يا قيمت فرد) در فرمول فوق، اگر (a) مثبت باشد فرد مرتكب فساد خواهد شد. اين امربيشتر از همه عوامل به مقدار متصور براي (v) وابسته است كه به وضعيت اخلاق مربوط مي‌شود.

26. جمع‌بندي تجارب جهاني در خصوص مبارزه با فساد 1- ايجاد قابليت دسترسي آزادانه به اطلاعات و اطلاع‌رساني مناسب در زمينه نحوه ارايه خدمات دولتي 2- ايجاد سازمانهاي قوي با اختيارات مناسب براي مبارزه با فساد 3- تعيين مجازات مناسب براي انواع فساد 4- تنظيم و تدوين قوانين لازم پيرامون مبارزه با فساد 5- انجام اصلاحات لازم در نظامهاي اداري و مديريتي و روشها و رويه‌هاي انجام كار

27. 6- بهره‌گيري از همكاري سازمانهاي بين‌المللي در امر مبارزه با فساد 7- توانمند سازي جامعه مدني براي نظارت عمومي بر نهاد قدرت 8- تقويت و توانمندسازي نهادهاي نظارتي براي اعمال نظارتهاي قانوني 10-استقرار نظام ارزيابي عملكرد در دستگاههاي اجرايي 11-بررسي‌هاي ادواري پيرامون يكپارچگي و سلامت در نظام اداري و تجديدنظر در برنامه‌هاي مبارزه با فساد

28. وضعيت راهبردي نظام اداري كشور در خصوص فساد نقاط قوت 1-اراده و عزم جدي مسئولان عالي نظامبرايمبارزه و پيشگيري از فساد در نظام اداري 2-وجودباورهاي ديني واعتقادي نسبتاً‌ قوي در نيروي انساني براي خودداري از ارتكاب فساد 3-برنامه‌ريزي براي تحول نظام اداري و شروع انجام اصلاحات در نظام اداري و مديريتيكشور

29. وضعيت راهبردي نظام اداري كشور در خصوص فساد نقاط ضعف 1-شفافنبودن اهداف و وظايف سازمانهاي اداري 2- گستردگيوپراكندگي واحدهاينظارتيازبعدساختارو عدم سياستگزاريواحد در امرنظارت 3- تمركز‌ اداري و گستردگي حيطه تصدي دولت 4- عدم تأمين مناسب مالي و معيشتي كاركنان دولت 5- نارسايي قوانين موجود در زمينه پيشگيري و برخورد با فساد

30. 6-نارساييهاي اداري از جمله ضعف نظام جذب و استخدام، عدم وجود نظامارزيابي عملكرد 7- فقدان نظامهاي مناسب تشويق و تنبيه كاركنان در نظام اداري و بي‌انگيزه بودن آنها 8- تأثيرپذيري نهادهاي نظارتي و قضايي كشور از جريانات سياسي در برخورد با تخلفات

31. وضعيت راهبردي نظام اداري كشور از نظر فساد فرصتها: 1-تأكيدات مقام معظم رهبريورياستمحترم جمهوري براي مبارزهبا فساد 2- خواست عمومي براي مبارزه با جنبه‌هاي گوناگون فساد در كليه سطوح جامعه 3-توسعهنظارت عموميمردم و نهادهاي مدنيبرنهاد قدرت و فعاليتهاي دستگاههاي اجرايي 4-رشد كمي و كيفي مطبوعات و افزايش گفتمان بين دولت و مردم

32. 5- اقدامات وحمايتهاي جهاني و سازمان شفافيت بين‌الملل براي مبارزه با فساد در كشورها 6- روند مثبت رشد روحيه قانون‌گرايي در جامعه درسالهاي اخير

33. وضعيت راهبردي نظام اداري كشور از نظر فساد تهديدها: 1-گستردگي و فراگيري پديده‌ خويشاوند‌گرايي به عنوان بارزترين الگوي فرهنگي در ايران كه يكي از عوامل مهم فساد در نظام اداري و تضييع حقوق عامه مردم به نفع خواص است. 2- نهادينه نشدن فعاليت‌ نهادهاي مدني و شفافيت در اطلاع‌رساني 3- تأثير وضعيت نامناسب اقتصادي در اخلاق جامعه كه به بي‌بند و باري و گسترش انواع فساد در ادارات دامن مي‌زند..

34. عوامل ايجاد كننده فساد اداري فساد اداري عوامل اقتصادي عوامل سياسي عوامل فرهنگي عوامل اداري و مديريتي

35. راهكارهاي مبارزه با فساد • عوامل اداري و مديريتي • عوامل فرهنگي واجتماعي • عوامل اقتصادي • عوامل سياسي • راهكارهاي اداري و مديريتي • راهكارهاي فرهنگي واجتماعي • راهكارهاي اقتصادي • راهكارهاي سياسي فساد اداري

36. عوامل ايجاد كننده فساد اداري و راهكارهاي آن عوامل اداري و مديريتي بروز فساد: -پيچيدگي و ناكارآمدي ساختار قوانين و مقررات و نظام بوروكراسي -ناكارآمدي نظام نظارت و بازرسي -ناكارآمدي نظام پرداخت و ساير نظامهاي مديريت منابع انساني -ناكارآمدي نظام انتخاب و انتصاب مديران - فقدان نظامهاي مناسب اطلاع‌رساني خدمات و اقدامات بخش عمومي

37. برخي راهكارهاي اداري و مديريتي ارتقاي سلامت نظام اداري 1- استقرار نظام انتخاب و انتصاب مديران براساس شايستگي 2- تمركززدايي و حركت به سمت توزيع منطقي اختيارات 3- ارتقاي پاسخگويي و شفافيت درنظام اداري 4- انجام اصلاحات در ساختار قوانين و مقررات با هدف تحقق يكپارچگي دراين ساختارها 5- بهبود وضعيت معيشتي كاركنان و مديران 6- اصلاح روشها، رويه‌ها و فرايندهاي انجام كار و ساده‌سازي آنها( مقررات زدايي)

38. عوامل اقتصادي بروز فساد اداري 1- ميزان بالاي مداخله دولت در ارايه خدمات و كالاها 2- وجود انحصارات دولتي و غيردولتي ( امكان استفاده از رانت انحصار) 3-مشكلات اقتصادي كاركنان و كارگزاران حكومت 4- ميزان رقابتي بودن فعاليتهاي اقتصادي 5-ناكارآمدي مقررات مالي و عدم رعايت تشريفات قانوني درمعاملات دولتي

39. برخي راهكارهاي اقتصادي ارتقاي سلامت در نظام اداري 1- رسيدگي به وضعيت معيشتي كارگزاران دولتي 2- رقابتي نمودن فعاليت‌هاي اقتصادي 3- فراهم نمودن امكان دسترسي عموم مردم و نهادهاي مدني به جزئيات معاملات و قراردادهاي دستگاه‌هاي اجرايي 4-اصلاح و رعايت تشريفات قانوني در انجام معاملات دولتي 5- اصلاح قوانين و مقررات ايجاد كننده انحصار و حذف رانت‌هاي اقتصادي

40. عوامل سياسي بروز فساد اداري: 1- ساختار قدرت در كشور و چگونگي توزيع قدرت سياسي 2- وضعيت فعاليت احزاب و گروه‌هاي سياسي و ميزان توسعه يافتگي آنها 3- چگونگي نظارت و اختيارات نظارتي نهادهاي مدني بر نهادهاي قدرت و مديريتهاي اجرايي

41. برخي راهكارهاي سياسي ارتقاي سلامت نظام اداري: 1- تقويت نقش و جايگاه نهادهاي مدني در نظارت بر نهادهاي قدرت و مديريتهاي اجرايي 2-غيرسياسي شدن انتخاب و انتصاب مديريتهاي اجرايي و اقتصادي و تثبيت مديريت‌هاي اجرايي 3- ارتقاي پاسخگويي نظام اداري 4- توسعه موزون و منطقي سياسي ( جامعه،‌احزاب و گروه‌هاي سياسي) 5- اصلاح ساختار نظارتي كشور

42. عوامل فرهنگي و اجتماعي بروز فساد: 1- سطح اخلاق عمومي و ميزان پايبندي به مباني ارزشي 2- شدت تعهدات و علايق قومي،‌خانوادگي و خويشاوندي 3- شدت تعهدات و علايق سازماني 4- سطح وجدان كاري و انضباط اجتماعي 5- ميزان حساسيت عمومي (‌جامعه) در زمينه تخلفات و فساد كارگزاران

43. برخي راهكارهاي فرهنگي و اجتماعي ارتقاي سلامت نظام اداري - ترغيب و آگاهي مردم در زمينه مبارزه با فساد و ايحاد عزم عمومي در اين زمينه - تقويت فضاي فرهنگي- اجتماعي در خصوص عدم تحمل فساد - اصلاح در رفتار و اخلاقيات كارگزاران حكومت -تقويت امكان نظارت عمومي( مردم، نهادهاي مدني و مطبوعات) بر فعاليت دستگاههاي اجرايي و مديران دولتي - افزايش سطح اطلاع‌رساني و پاسخگويي به مردم و ارتقاء

44. مطالعات و اقدامات صورت گرفته براي تدوين لايحه 1-انجام مطالعه طرح جامعي با عنوان « طرح مبارزه با فساد و ارتقاي سلامت نظام اداري» درسه پروژه: - پروژه اول: تبيين ادبيات موضوعي فساد - پروژه دوم: بررسي وضع موجود فساد درنظام اداري - پروژه سوم: ارايه راهكارهاي مبارزه با فساد

45. 2-انجام مطالعه جامعي با عنوان « سير تطور قوانين و مقررات مرتبط با فساد در ايران» 3-مطالعه طرح جامعي با عنوان « طراحي و تدوين نظام پاسخگويي دولت در مقابل شهروندان و احقاق حقوق ارباب رجوع» )در 6 جلد( -ترجمه «گزارش جامع جهاني فساد 2001، سازمان شفافيت بين‌الملل» (TI)

46. «انجام مطالعات تطبيقي تحت عناوين» 1-برنامه مبارزه با فساد 2- قانون مبارزه با فساد وارتشاء در مالزي- هنگ كنگ- ژاپن - كره جنوبي- تايلند - سنگاپور 3- مبارزه با فساد در اتحاديه اروپا 4-همكاري‌هاي بين‌المللي مبارزه با فساد 5- كنترل فساد در كشور اكوادور 6- كمك‌هاي آمريكا براي مبارزه با فساد

47. لايحه « پيشگيري و مبارزه با فساد اداري» «پيش نويس»

48. هدف • ارتقاء سلامت نظام اداري از طريق افزايش شفافيت و پاسخگويي • افزايش رضايتمندي خدمت گيرندگان و احقاق حقوق ارباب رجوع • بهبود فرهنگ سازماني و تقويت ارزش‌هاي ديني و اخلاقي در رفتار سازماني و شغلي كاركنان • تدوين نظام حقوقي موثر براي پيشگيري و مبارزه با فساد و افزايش سلامت در اتخاذ تصميم‌ها ، اقدامات و فعاليت‌هاي سازمان‌هاي دولتي و عمومي

49. اين لايحه شامل 9 ماده است: • اهداف • مفهوم كلي فساد • تكاليف دستگاه‌ها در امر پيشگيري از بروز فساد • تكاليف و مسئوليت‌هاي دستگاه‌هاي اجرايي براي تحقق اهداف مربوط به مبارزه با فساد • تكاليف و اقدامات قوه قضاييه • سازمان كار (تشكيلات،‌وظايف و اختيارات ) • ترتيب رسيدگي به جرايم • ترتيب اعمال مجازات‌ها • آيين‌نامه‌ اجرايي

50. نقض، تغيير و تفسير قوانين و مقررات و ضوابط اداري. تسهيل و تسريع خودداري و يا كوتاهي غير عادي در انجام كار براي اشخاص معين در مقايسه با ديگران. دادن اطلاعات و ارايه اسناد طبقه بندي شده و محرمانه به اشخاص حقيقي و حقوقي كه مطابق قانون حق دريافت آنها را ندارند. اقدامات مأموران دولتي به هر صورت كه با هدف انتفاع و بهره ‌برداري براي خود و يا اشخاص حقيقي و حقوقي ديگر مفهوم كلي فساد در نظام اداري اقدامات اشخاص حقيقي و حقوقي كه در قبال پرداخت مال به مأموران دولت به منظور انتفاع و بهره‌برداري براي خود و يا اشخاص ديگر و يا برخورداري از مزايا و امتيازات از راههاي غير صحيح انجام مي‌پذيرد