เครื่องมือที่ใช้ในการประเมินคัดกรองภาวะสุขภาพจิตในผู้ประสบภาวะวิกฤต/ภัยพิบัติ

1. เครื่องมือที่ใช้ในการประเมินคัดกรองภาวะสุขภาพจิตในผู้ประสบภาวะวิกฤต/ภัยพิบัติเครื่องมือที่ใช้ในการประเมินคัดกรองภาวะสุขภาพจิตในผู้ประสบภาวะวิกฤต/ภัยพิบัติ

2. การเปลี่ยนแปลงในคู่มือฉบับปรับปรุง • มีการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญหลายจุด โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้เกิดความครอบคลุมผู้ได้รับผลกระทบกลุ่มเสียงให้มากที่สุด และใช้งานง่ายขึ้น ดังนี้ • รวมเวชระเบียนผู้ได้รับผลกระทบจากภัยธรรมชาติและน้ำมือมนุษย์เป็นฉบับเดียวกัน • แยกเวชระเบียนเด็กกับผู้ใหญ่ออกจากกัน • มีข้อมูลค้นหากลุ่มเสี่ยงของทั้งเด็กและผู้ใหญ่ • ปรับเปลี่ยนเครื่องมือคัดกรองให้ครอบคลุมโรคที่สำคัญและใช้งานง่ายขึ้น

3. เวชระเบียนสำหรับผู้ประสบภาวะวิกฤต/ภัยพิบัติ อายุ 18 ปีขึ้นไป

4. การใช้เครื่องมือในคู่มือเดิม เปรียบเทียบกับ ฉบับปรับปรุง

5. BS4 vs BS8

6. ST-5 vs. แบบวัดระดับความเครียด (visual analogue scale) • ถาม 5 คำถาม เปรียบเทียบกับถาม 1 คำถาม • มีกระบวนการวิจัยในการทดสอบประสิทธิภาพระหว่าง ST-5 กับ VAS พบว่ามีประสิทธิภาพใกล้เคียงกัน

7. DS8

9. DS8 ข้อ 1-6 vs. 2Q9Q • 2Q9Q มีความจำเพาะในการคัดกรองโรคซึมเศร้ามากกว่า • มีคำถามคัดกรองก่อน 2 ข้อ ทำให้ประหยัดเวลาในการถาม กรณีที่ผู้ได้รับผลกระทบไม่มีภาวะซึมเศร้า • มีการใช้งานที่แพร่หลายในพื้นที่ ผู้ปฏิบัติงานมีความคุ้นเคยมากกว่า

10. DS8 ข้อ 7-8 vs. 9Q ข้อ 9 • สามารถใช้คำถาม 9Q ข้อ 9 เป็นตัวแทนในการประเมินความคิดฆ่าตัวตายเบื้องต้น

11. PTSD • ในคู่มือเดิม จะคัดกรองโรค PTSD ในกรณีที่ประสบภัยพิบัติจากน้ำมือมนุษย์เท่านั้น อย่างไรก็ตาม ภัยพิบัติจากธรรมชาติก็มีโอกาสเกิด PTSD ได้เช่นกัน • ใช้เครื่องมือ 2P ในการคัดกรองความเสี่ยงต่อการเกิดโรค PTSD เบื้องต้น หากพบว่ามีความเสี่ยงจึงทำ PISCES-10 ต่อ (หลักการเดียวกับเครื่องมือ 2Q9Q)

12. เครื่องมือคัดกรอง 2P Company Logo

13. 2P ตอบใช่ทั้งสองข้อ = มีความเสี่ยง Company Logo

15. ภาวะติดสุรายาเสพติด • ในคู่มือเดิม จะคัดกรองด้วยเครื่องมือ AUDIT และ ASSIST • ตามทฤษฎี สองภาวะนี้มักเป็นผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการใช้สารเพื่อเยียวยาตัวเอง ดังนี้หากสามารถประเมินผลกระทบทางจิตใจได้ก่อนและให้การดูแลที่เหมาะสม ก็จะไม่เกิดภาวะนี้ ในฉบับปรุงปรุงจึงไม่ได้ทำการประเมิน เพื่อลดภาระของผู้ปฏิบัติงาน

17. การจัดกลุ่มเสี่ยงในระยะวิกฤตและฉุกเฉินการจัดกลุ่มเสี่ยงในระยะวิกฤตและฉุกเฉิน • กลุ่มเสี่ยงสูง (แดง) ได้แก่ 1) ผู้บาดเจ็บ 2) ญาติผู้เสียชีวิต 8) ผู้ที่มีความคิดฆ่าตัวตาย ในช่วง 2 สัปดาห์ที่ผ่านมา หรืออยู่ในกลุ่มเสี่ยงอื่นๆ (ข้อ 3-7) อย่างน้อย 2 กลุ่ม • กลุ่มเสี่ยงปานกลาง (เหลือง) ได้แก่ ผู้ที่อยู่ในกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งเพียงกลุ่มเดียวของ 3) ผู้พิการ หรือ 4) ผู้สูงอายุติดบ้านหรือติดเตียง หรือ 5) ผู้มีประวัติใช้สารเสพติดในช่วง 2 สัปดาห์ที่ผ่านมา หรือ 6) ผู้มีประวัติการรักษาทางจิตเวช หรือ 7) ผู้มีความเครียด กังวล ท้อแท้ สิ้นหวัง จนรบกวนการดำเนินชีวิต ในช่วง 2 สัปดาห์ • กลุ่มเสี่ยงต่ำ/ไม่เสี่ยง (เขียว) ได้แก่ ผู้ที่ไม่อยู่ในกลุ่มเสี่ยงทั้ง 8 กลุ่ม

18. ขั้นตอนการใช้เครื่องมือคัดกรองปัญหาสุขภาพจิต : ระยะหลังได้รับผลกระทบและระยะฟื้นฟู (กรณีผู้ใหญ่)

19. การแบ่งระดับความเสี่ยงตามเครื่องมือคัดกรองการแบ่งระดับความเสี่ยงตามเครื่องมือคัดกรอง • ระดับเสี่ยงสูง (แดง) ได้แก่ ผู้ที่มีคะแนน 9Q ≥ 19 คะแนน หรือคะแนน 9Q ข้อ 9 ≥ 1 คะแนน หรือคะแนน PISCES-10 ≥19 คะแนน • ระดับเสี่ยงปานกลาง (เหลือง) ได้แก่ ผู้ที่มีระดับความเครียด ≥ 4 คะแนน หรือ ผู้ที่มีคะแนน 9Q อยู่ระหว่าง 7-18 คะแนน หรือ หรือผู้ที่มีคะแนน PISCES-10 อยู่ระหว่าง 9-18 คะแนน • ระดับเสี่ยงต่ำ/ไม่เสี่ยง (เขียว) ได้แก่ ผู้ที่ไม่มีอาการตามแบบประเมินอยู่ในระดับเสี่ยง • ระยะหลังได้รับผลกระทบ – ระดับเสี่ยงสูงควรส่งพบแพทย์/ระดับเสี่ยงต่ำไม่ต้องติดตามต่อ • ระยะฟื้นฟู - ระดับเสี่ยงปานกลางขึ้นไปส่งพบแพทย์ทุกราย

20. สรุปเครื่องมือที่ใช้ในการประเมินคัดกรองภาวะสุขภาพจิตในผู้ประสบภาวะวิกฤต/ภัยพิบัติ ที่มีอายุ 18 ปีขึ้นไป

25. เวชระเบียนสำหรับเด็กที่ประสบภาวะวิกฤต/ภัยพิบัติ อายุต่ำกว่า 18 ปี

26. การใช้เครื่องมือในคู่มือเดิม เปรียบเทียบกับ ฉบับปรับปรุง

27. เด็กกลุ่มเสี่ยง 6กลุ่ม • ผู้บาดเจ็บ • ญาติผู้เสียชีวิต • ผู้พิการ/เด็กพิเศษ • ผู้มีประวัติใช้สารเสพติดในช่วง 2 สัปดาห์ที่ผ่านมา • ผู้มีประวัติการรักษาทางจิตเวช • ผลการประเมินใน Symptoms checklist พบความเสี่ยง

28. การประเมินอาการสำหรับเด็กตามกลุ่มอายุ (Symptoms checklist) • ใช้ประเมินอาการที่เริ่มผิดไปจากปกติหลังประสบเหตุการณ์รุนแรง • แบ่งเป็น 3 กลุ่มอายุ ได้แก่ • เด็กอายุแรกเกิด – 5 ปี • เด็กอายุ 6 – 12 ปี • เด็กอายุ 13 – 17 ปี • ถ้าพบอาการตั้งแต่ 1 ข้อขึ้นไป ถือว่ามีความเสี่ยง

29. เด็กอายุแรกเกิด – 5 ปี • มีท่าทีหวาดกลัว/วิตกกังวล/หลีกเลี่ยงที่เกิดเหตุ • ร้องไห้โยเยง่าย • ไม่ยอมนอน • พฤติกรรมเด็กกว่าวัย เช่น กลับไปดูดนิ้ว ปัสสาวะรดที่นอน • ก้าวร้าวกว่าปกติ • ติดแม่หรือผู้ดูแลหรือครูมากกว่าปกติ

30. เด็กอายุ 6 – 12 ปี • มีท่าทีหวาดกลัว/วิตกกังวล/หลีกเลี่ยงที่เกิดเหตุ • เศร้า/ชอบอยู่คนเดียว/ไม่ร่าเริง 󠄀 • ฝันร้าย/กรีดร้อง/ผวาตื่น/นอนละเมอกลางคืน • ก้าวร้าว/อาละวาด • พฤติกรรมเด็กกว่าวัย เช่น กลับไปดูดนิ้ว ปัสสาวะรดที่นอน/ติดผู้ใหญ่ • การเรียนแย่ลง

31. เด็กอายุ 13 – 17 ปี • วิตกกังวล/หวาดกลัว/หลีกเลี่ยงที่เกิดเหตุ • หงุดหงิด/ฉุนเฉียวง่าย/ก้าวร้าว/ทะเลาะกับผู้อื่นบ่อย • กินไม่ได้/นอนไม่หลับ/ฝันร้าย • เงียบ/ไม่พูดผิดจากปกติ • สัมพันธภาพที่ไม่ดีกับคนในครอบครัวหรือเพื่อน • การเรียนแย่ลง

32. แบบประเมินภาวะซึมเศร้าในวัยรุ่น

33. แบบประเมินภาวะซึมเศร้าในวัยรุ่น

34. Children’s Revised Impact of Event Scale (CRIES-8)

36. การจัดกลุ่มเสี่ยงในระยะวิกฤตและฉุกเฉินการจัดกลุ่มเสี่ยงในระยะวิกฤตและฉุกเฉิน • กลุ่มเสี่ยงสูง (แดง) ได้แก่ ผู้ที่เป็น 1) ผู้บาดเจ็บ หรือ 2) เป็นญาติผู้เสียชีวิต หรืออยู่ในกลุ่มเสี่ยงอื่นๆ (ข้อ 3-6) อย่างน้อย 2 กลุ่ม • กลุ่มเสี่ยงปานกลาง (เหลือง) ได้แก่ เด็กที่อยู่ในกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งเพียงกลุ่มเดียวของ 3) ผู้พิการ/เด็กพิเศษ หรือ 4) ผู้มีประวัติใช้สารเสพติดในช่วง 2 สัปดาห์ที่ผ่านมา หรือ 5) ผู้มีประวัติการรักษาทางจิตเวช หรือ 6) ผู้ที่มีอาการอย่างใดอย่างหนึ่งตาม symptoms checklist • กลุ่มเสี่ยงต่ำ/ไม่เสี่ยง (เขียว) ได้แก่ เด็กที่ไม่อยู่ในกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งในกลุ่มเสี่ยง 6 กลุ่ม

37. ขั้นตอนการใช้เครื่องมือคัดกรองปัญหาสุขภาพจิต : ระยะหลังได้รับผลกระทบและระยะฟื้นฟู (กรณีเด็ก)

38. การแบ่งระดับความเสี่ยงตามเครื่องมือคัดกรองการแบ่งระดับความเสี่ยงตามเครื่องมือคัดกรอง • ระดับเสี่ยงสูง (แดง) ได้แก่ เด็กที่มีคะแนน CRIES-8 ≥ 17 คะแนน หรือคะแนน PHQ-A ≥ 15 คะแนน หรือคะแนน PHQ-A ข้อ 9 ≥ 1 คะแนน • ระดับเสี่ยงปานกลาง (เหลือง) ได้แก่ เด็กที่มีอาการจาก Symptoms Checklist พบอย่างน้อย 1 อาการ หรือเด็กที่มีคะแนน PHQ-A อยู่ระหว่าง 5 - 14 คะแนน • ระดับเสี่ยงต่ำ/ไม่เสี่ยง (เขียว) ได้แก่ ผู้ที่ไม่มีอาการตามแบบประเมินอยู่ในระดับเสี่ยง • ระยะหลังได้รับผลกระทบ – ระดับเสี่ยงสูงควรส่งพบแพทย์/ระดับเสี่ยงต่ำไม่ต้องติดตามต่อ • ระยะฟื้นฟู - ระดับเสี่ยงปานกลางขึ้นไปส่งพบแพทย์ทุกราย

39. เครื่องมือที่ใช้ในการประเมินคัดกรองภาวะสุขภาพจิตในเด็กที่ประสบภาวะวิกฤต/ภัยพิบัติ อายุต่ำกว่า 18 ปี