Workshop 12 oktober 2011 Theo Bosma, Jasper Lemmens

1. Workshop 12 oktober 2011 Theo Bosma, Jasper Lemmens

2. Agenda workshop

3. Nationaal Actieplan Zonnestroom Grid parity en salderen in Nederland Theo Bosma, KEMA Nederland B.V. Theo.Bosma@kema.com

4. De groei van zon PV Jaarlijkse groei : 30 - 45% Leercurve : 20% Geschatte PV fabrieksproductie capaciteit (2012) : 49 GW / jaar Continuering van kostenreductie wereldwijd LCOE aanpak in plaats van ROI “Grid parity” en “fuel parity” berekeningen per land Particuliere markt & grootverbruikers markt

5. Van terugverdientijd naar kWh-prijs

6. Prijsontwikkeling Euro/kWh Nederland (1997 – 2011) 6

7. Feed in Tarief Duitsland (2004-2012) 7

8. Feed in Tarief Duitsland - investeren 8

9. Salderen in Nederland is vergelijkbaar met een variabel Feed in Tarief (FIT) 9

10. Vergelijking Nederland – Duitsland (2006) 10

11. Vergelijking Nederland – Duitsland (2012) 11

12. Nationaal Actieplan Zonnestroom USP Marketing onderzoek (Stadsblad Utrecht woensdag 28 september) 6 op de 10 huiseigenaren wil zonne-energie Financiën geeft doorslag bij beslissing 40% verwacht stijging van elektriciteitsprijs 39% vindt de aanschafprijs nog te hoog 36% noemt de terugverdientijd nog te lang Analyse geeft aan dat financiën geen principiële bottleneck meer is Vraag is: hoe gaan we de bestaande en of gepercipieerde barrières aanpakken om het potentieel aan Zon PV aan te boren.

13. www.kema.com Aanloop tot Nationaal Actieplan Zonnestroom

14. De roadmap naar Actieplan

15. Deelnemers

17. Waarom een actieplan? Bundelen van marktpartijen en activiteiten Eén boodschap vanuit de markt: PV is mogelijk zonder subsidie De overheid wordt niet meer om geld gevraagd: sector geeft zelf een push. Uitvoering van actieplan is bij te houden Oplevering ‘Nationaal Actieplan Zonnestroom’ in november 2011.

18. Doel van vandaag Selectie van belangrijkste acties doornemen Wie, Wat, Wanneer?

19. Systeem ontwerp Barrière: Voor consumenten is er onduidelijkheid waar en hoe te beginnen met de aanschaf van een PV-systeem. Actie: Er wordt een PV-portaal opgericht dat de consument ontzorgt door onduidelijkheid omtrent de aanschaf en het verdienmodel van PV systemen weg te nemen.

20. Kwaliteit en elektriciteitsopbrengst Barrière: 1: De energieopbrengst van een systeem wordt nu niet gecontroleerd, met als gevolg dat systemen niet altijd voldoen aan de beloofde energieopbrengst en kwaliteitsspecificatie. 2: De druk op de prijs kan tot gevolg hebben dat de kwaliteit onder druk komt te staan. Er is behoefte aan kwaliteitswaarborging voor hele systemen om onrealistische prijsdalingen tegen te gaan. Kwaliteitsnormen voor componenten bestaan al. Actie: Er wordt een beproevingstest (prestatie- en veiligheidstest voor systemen) gedaan na systeeminstallatie en de opbrengst wordt gemonitord gedurende een bepaalde periode.

21. Aanschafkosten Barrière: De aanschaf van een PV-systeem vergt een grote investering. Actie: Landelijk wordt bij gemeentes een concept zoals de Woninggebonden Energie Investering (WEI) ingevoerd: baatbelasting / OZB belasting Commerciële bedrijven faciliteren de initiële investering

22. Verdienmodel voor VVE’s Barrière: VVE’s ondervinden hinder van wet en regelgeving bij het ontwikkelen van de business case voor PV. Een drempel om het huidige verdienmodel uit te breiden is de limitatie bij collectief salderen, dan wel het salderen op afstand. Actie: De overheid, dan wel de energieleveranciers versoepelen de regelgeving met betrekking tot salderen voor minimaal VVE's en gestapelde bouw.

23. Verdienmodel voor woningbouwcorporaties Barrière: Huurders vormen een grote groep potentiële consumenten. Wet en regelgeving staan woningcorporaties niet toe om hun huurders op energiegebied te vertegenwoordigen. Actie: De overheid versoepelt de regelgeving voor woningbouwcorporaties om de elektriciteitsvoorziening voor hun huurders te organiseren.

24. Garantie op systeemkwaliteit na installatie Barrière: Installateurs hebben beperkte kennis en ervaring met het installeren van PV systemen. Er is geen controle of een systeem goed is geïnstalleerd. Vanuit de consument/overheid is die behoefte er onvoldoende. Actie: Er moeten sponsors gevonden worden voor het uitrollen van een opleidingssysteem dat leidt tot voldoende gecertificeerde installateurs.

25. Waarde van PV systeem bij verhuizing Barrière: Het is nu niet vastgelegd hoe de waarde van een bestaand PV-systeem bepaald kan worden, bijvoorbeeld of het PV systeem bij het roerend of onroerend goed hoort. Actie: Bereik overeenstemming over de waardebepaling: uitgangspunt is berekenen van (resterende) verdiencapaciteit. Marktpartijen zorgen voor een borging: oa NVM/VBO/taxateurs neemt PV op in de lijst met waardeattributen van een huis; Vereniging Eigen Huis helpt bij de acceptatie van de waardebepaling De overheid borgt de waarde van PV op twee manieren: EPC norm en Energielabel.

26. Uitrol van grote PV systemen Barrière: Investeringen op grote systemen renderen niet. De business case is niet eenvoudig rond te krijgen Actie: Salderen voor grootverbruikers wordt mogelijke gemaakt.

27. Afronding Consolideren Actieplan en stakeholders Publicatie rond 11-11-11 Solar Magazine C2W Vakbladen Dagbladen Dag van de duurzaamheid (11-11-11) Kamerfracties Energie & Milieu

28. PREVIEW

29. E: theo.bosma@kema.com