KONSTYTUCJONALIZM

1. KONSTYTUCJONALIZM XIX WIEKU

2. Ewolucja pojęcia konstytucji na przestrzeni dziejów POJĘCIE : • Materialne (ustawa zasadnicza): • Ustrój państwa i jego organów • Prawa i obowiązki obywateli • Formalne: • Pierwszeństwo w hierarchii źródeł powszechnie obowiązującego prawa

3. BEZPOŚREDNIE STOSOWANIE KONSTYTUCJI JAKO SAMODZIELNEJ PODSTAWY PRAWNEJ DOROBKIEM MYŚLI XX WIEKU • PODZIAŁ KONSTYTUCJI

5. Bezpośrednie stosowanie konstytucji – rys historyczny • II RP: pogląd w doktrynie o ukształtowaniu dwóch kategorii norm konstytucyjnych: • - przepisów ramowych – ich realizacja była uzależniona od uchwalenia odpowiednich ustaw • - przepisów „ściśle prawnych” – do ich realizacji nie jest konieczne uchwalenie ustaw • PRL: pogląd w doktrynie o ukształtowaniu norm konstytucyjnych jako norm programowych • Praktyka NSA (1980) – wyrokowanie na podstawie konstytucji wespół z przepisami ustawowymi • Praktyka SN- sceptyczna postawa do stosowania norm konstytucyjnych jako podstawy orzeczenia (28.11.1990- wyrok wyłącznie na podstawie przepisu konstytucyjnego sygn. III ARN 28/90)

6. BEZPOŚREDNIE STOSOWANIE KONSTYTUCJI 1997 • Art. 8 Konstytucji 1. Konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej

7. KSIĘSTWO WARSZAWSKIE

8. KRÓLESTWO POLSKIE

9. KONSTYTUCJA KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO I KRÓLESTWA POLSKIEGO (KONGRESOWEGO) • Tło historyczne. • Nadanie konstytucji Księstwa Warszawskiego przez Napoleona 22 lipca 1807 roku w Dreźnie • Car i Samodzierżawca Wszechrusi Aleksander I Romanow nadaje Konstytucję Królestwu Polskiemu 27 listopada 1815 roku Porównanie konstytucji KW i KP

10. NADANIE KONSTYTUCJI KW

11. CAR ALEKSANDER I ROMANOW

12. PIEŚN ALOJZEGO FELIŃSKIEGO • Pierwotny tekst opublikowany w "Gazecie Warszawskiej" 20 lipca 1816 roku: • Boże! Coś Polskę przez tak liczne wiekiOtaczał blaskiem potęgi i chwałyI tarczą swojej zasłaniał opiekiOd nieszczęść, które przywalić ją miałyPrzed Twe ołtarze zanosim błaganie,Naszego Króla zachowaj nam Panie!Tyś, coś ją potem, tknięty jej upadkiem,Wspierał walczącą za najświętszą sprawę,I chcąc świat cały mieć jej męstwa świadkiem,Wśród samych nieszczęść pomnożył jej sławęPrzed Twe ołtarze...Ty, coś na koniec nowymi ją cudyWskrzesił i sławne z klęsk wzajemnych w bojuPołączył z sobą dwa braterskie ludy,Pod jedno berło Anioła pokoju:Przed Twe ołtarze...Wróć nowej Polsce świetność starożytnąI spraw, niech pod Nim szczęśliwą zostanieNiech zaprzyjaźnione dwa narody kwitną,I błogosławią Jego panowanie;Przed Twe ołtarze...

13. KONSTYTUCJA KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO

14. KONSTYTUCJA KW • Spis treści • 1 Tytuł I. O religii • 2 Tytuł II. O rządzie. • 3 Tytuł III. O ministrach i radzie stanu. • 4 Tytuł IV. O sejmie głównym. • 5 Tytuł V. O senacie. • 6 Tytuł VI. O izbie poselskiej. • 7 Tytuł VII. O sejmikach i zgromadzeniach gminnych. • 8 Tytuł VIII. Podział kraju i administracja. • 9 Tytuł IX. Porządek sądowy. • 10 Tytuł X. O sile zbrojnej. • 11 Tytuł XI. Urządzenia ogólne. • 12 Tytuł XII. Urządzenia przemijające.

15. KONSTYTUCJA KW • Tytuł I. O religii • Art. 1.Religia katolicka, apostolska, rzymska jest religią stanu. • Art. 2.Wszelka cześć religijna jest wolna i publiczna. • Art. 3.Księstwo Warszawskie podzielone będzie na sześć diecezji, będzie w nim jedno arcybiskupstwo i pięć biskupstw. • Art. 4.Znosi się niewolę. Wszyscy obywatele są równi przed obliczem prawa. Stan osób zostaje pod opieką trybunałów.

16. KONSTYTUCJA KW • Tytuł II. O rządzie. • Art. 5.Korona książęca warszawska jest dziedziczną w osobie króla saskiego, jego potomków, dziedziców i następców, podług porządku następstwa ustanowionego w domu saskim. • Art. 6.Rząd jest w osobie króla. On sprawuje w całej swojej zupełności urzędowania władzy wykonawczej. Przy nim jest praw początkowanie. • Art. 7.Król może zlać na wicekróla część swojej władzy, której jemu samemu przez siebie sprawować nie będzie się podobało. • Art. 8.Jeżeli królowi nie podoba się mianować wicekróla, mianuje prezesa rady ministrów.W tym przypadku interesy rozmaitych ministrów będą roztrząsane w tej radzie dla przedstawienia ich królowi do potwierdzenia. • Art. 9.Król zwołuje, odracza i wyznacza dzień na zgromadzenie głównego sejmu. Zwołuje także sejmiki, czyli zgromadzenia powiatowe, i zgromadzenia gminne. Prezyduje w senacie, gdy to przyzwoitym osądzi. • Art. 10.Dobra korony książęcej składają się naprzód: z rocznego dochodu, wynoszącego siedem milionów zł polskich, przez połowę w dobrach królewskich, a przez połowę w gotowiźnie ze skarbu publicznego, po wtóre: z pałacu królewskiego w Warszawie i Pałacu Saskiego.

17. KONSTYTUCJA KW • Tytuł III. O ministrach i radzie stanu. • Art. 11.Skład ministerium jest następujący: Minister sprawiedliwości, minister wewnętrzny i czci religijnych, minister wojny, minister przychodów i skarbu, minister policji, minister sekretarz stanu. Ministrowie są odpowiedzialnymi. • Art. 12.Gdy się królowi spodoba zdać na wicekróla część władzy swojej; której sobie samemu nie zachował, każdy z ministrów pracuje oddzielnie z wicekrólem. • Art. 13.Jeżeli król nie mianuje wicekróla, ministrowie zgromadzają się na Radę ministerialną, stosownie do tego, co się rzekło wyżej w 8 artykule. • Art. 14.Rada Stanu składa się z ministrów. Zgromadza się pod prezydencją króla lub wicekróla, albo prezesa mianowanego przez króla. • Art. 15.Rada Stanu roztrząsa, układa i uchwala projekta do prawa lub urządzenia administracji publicznej, które podaje każdy minister w przedmiotach tyczących się swych wydziałów. • Art. 16.Czterech referendarzy przydanych jest do Rady Stanu, już to do przedstawienia rzeczy administracyjnych i tych, w których Rada stanowi, jako Sąd Kasacyjny, już też dla znoszenia się rady z komisjami Izby Poselskiej. • Art. 17.Rada Stanu rozpoznaje kolizje jurysdykcji między władzami administracyjnymi i władzami sądowymi, tudzież spory w administracji i oddane pod sąd agentów administracji publicznej. • Art. 18.Decyzje, projekty praw, wyroki i urządzenia roztrząsane w Radzie Stanu podlegają zatwierdzeniu królewskiemu.

18. KONSTYTUCJA KW • Tytuł IV. O sejmie głównym. • Art. 19.Sejm składa się z dwóch izb, to jest z izby pierwszej, czyli izby senatorskiej, i z drugiej izby, czyli poselskiej. • Art. 20.Sejm główny zgromadza się co dwa lata w Warszawie, a to w czasie oznaczonym aktem zwołującym, wydanym od króla. Sejm nie trwa dłużej jak dni 15. • Art. 21.Do niego należy właściwie naradzanie się względemprawa podatkowego, czyli prawa przychodów skarbowych, względem praw tyczących się odmian, które uczynić wypada bądź w prawodawstwie cywilnym, bądź w prawodawstwie kryminalnym, bądź też w systemacie menniczym. • Art. 22.Projekty do praw ułożone w radzie stanu będą przesyłane głównemu sejmowi za rozkazem króla, uchwalone od izby poselskiej sekretnym kreskowaniem i większością kresek, a potem podane pod sankcję senatu.

19. KONSTYTUCJA KW • Tytuł V. O senacie. • Art. 23.Senat składa się z osiemnastu członków, to jest sześciu biskupów, sześciu wojewodów, sześciu kasztelanów. • Art. 24.Wojewodów i kasztelanów król mianuje, biskupów król mianuje, a Stolica Święta instytucję daje. • Art. 25.W Senacie prezyduje jeden z jego członków, na to mianowany od króla. • Art. 26.Urzędowania senatorów są dożywotne. • Art. 27.Projekty do praw uchwalone w izbie poselskiej stosownie do tego, co się niżej powie, przesyłają się do sankcji senatu.

20. KONSTYTUCJA KW • Tytuł VI. O izbie poselskiej. • Art. 35.Izba poselska składa się: 1) z sześciudziesiąt posłów mianowanych na sejmikach, czyli zgromadzeniach szlachty każdego powiatu, licząc po jednym z powiatu; posłowie powinni mieć najmniej 24 lat ukończonych, być w zupełnym używaniu praw swoich lub usamowolnionymi; 2) z czterdziestu deputowanych od gminów. • Art. 36.Cały kraj Księstwa Warszawskiego dzieli się na czterdzieści zgromadzeń gminnych, to jest osiem w mieście Warszawie, a trzydzieści dwa na resztę kraju. • Art. 37.Każde zgromadzenie gminne powinno liczyć sobie przynajmniej sześciuset obywateli mających prawo do głosowania. • Art. 38.Członkowie Izby Poselskiej urzędują wciąż dziewięć lat, a odnawiają się w trzeciej części co lat trzy. A zatem na pierwszy raz tylko trzecia część członków Izby Poselskiej urzędować będzie przez trzy lata, a druga część przez lat sześć. Lista wychodzących członków w tych dwóch epokach przez los się ustanowi. • Art. 39.W Izbie Poselskiej prezyduje marszałek, wybrany z jej łona, a przez króla mianowany. • Art. 40.Izba Poselska deliberuje nad projektami do praw, które potem odsyła pod sankcję Senatu.

21. KONSTYTUCJA KW • Tytuł VIII. Podział kraju i administracja. • Art. 64.Kraj zostaje podzielony na sześć departamentów. • Art. 65.Administracja każdego departamentu jest przy prefekcie. W każdym departamencie jest rada interesów spornych składająca się najmniej z 3 członków, a najwięcej z 5, i ogólna rada departamentowa składająca się najmniej z 16 członków, a najwięcej z 24. • Art. 66.Administracja w powiatach będzie przy podprefektach. W każdym powiecie jest rada powiatowa składająca się najmniej z 9 członków, a najwięcej z 12. • Art. 67.W każdej municypalności administracja będzie przy burmistrzu, czyli prezydencie. Będzie w każdej municypalności rada municypalna składająca się z 10 członków, gdzie jest 2500 mieszkańców lub mniej, a z 30 w miastach, gdzie ludność przechodzi 5000 mieszkańców. • Art. 68.Prefektów, radców prefektur, podprefektów i burmistrzów mianuje król bez poprzedzającego przedstawienia. Członków rad departamentowych i rad powiatowych mianuje król z podwójnej listy kandydatów, przedstawionych od sejmików powiatowych. Odnawiają się przez połowę, co dwa lata. Członków rad municypalnych mianuje Król z podwójnej listy kandydatów, podanych od zgromadzeń gminnych. Odnawiają się przez połowę co lat dwa. Rady departamentowe, powiatowe i municypalne mianują prezydenta w łonie swoim wybranym.

22. KONSTYTUCJA KW • Tytuł IX. Porządek sądowy. • Art. 69.Kodeks Napoleona będzie prawem cywilnym Księstwa Warszawskiego. • Art. 70.Rozprawa jest publiczną w rzeczy cywilnej i kryminalnej. • Art. 71.W każdym powiecie będzie sąd pokoju, w każdym departamencie trybunał cywilny pierwszej instancji, na dwa departamenty jeden sąd sprawiedliwości kryminalnej, na całe Księstwo Warszawskie jeden tylko Sąd Apelacyjny. • Art. 72.Rada Stanu, do której należą czterej referendarze mianowani przez króla, odbywa obowiązki Sądu Kasacyjnego. • Art. 73.Sędziów pokoju mianuje król z potrójnej listy kandydatów, podanych do sejmików powiatowych. Odnawiają się w trzeciej części co dwa lata. • Art. 74.Porządek sądowy jest niepodległy. • Art. 75.Sędziów trybunałów pierwszej instancji, sądów kryminalnych i sądu odzewnego (apelacyjnego) król mianuje dożywotnio. • Art. 77.Wyroki sądów i trybunałów wychodzą w imieniu króla. • Art. 78.Ius agratiandi [prawo łaski] służy królowi: on tylko może darować lub zwolnić karę.

23. KONSTYTUCJA KRÓLESTWA POLSKIEGO

24. KONSTYTUCJA KP • Spis treści • TYTUŁ I. Stosunki polityczne Królestwa • TYTUŁ II. Zaręczenia ogólne • TYTUŁ III. O rządzie • TYTUŁ IV. O reprezentacji narodowej • TYTUŁ V. O sądownictwie • TYTUŁ VI. O sile zbrojnej • TYTUŁ VII. Urządzenia ogólne

25. KONSTYTUCJA KP • TYTUŁ PIERWSZY.Stosunki polityczne Królestwa. • Artykuł 1. Królestwo Polskie iest na zawsze połączone z Cesarstwem Rossyiskiém. • Artykuł 3. Korona Królestwa Polskiego iest dziedziczną w Osobie Naszéy i Naszych Potomków, Dziedziców i Następców, podług porządku następstwa ustanowionego dla Tronu Cesarsko-Rossyiskiego.Artykuł 4. Ustawa Konstytucyina oznacza sposób i prawidła sprawowania Władzy Naywyższéy. • Artykuł 5. Król w przypadku swoiéy nieprzytomności mianuie Namiestnika który powinien mieszkać w Królestwie. Namiestnik podług woli odwołanym bydź może. • Artykuł 6. Gdy Król nie będzie mianował swym Namiestnikiem Xiążęcia Cesarsko-Rossyiskiego, wybór ten padać nie może tylko na Rodaka, albo na osobę któréy Królnada naturalizacyą stosownie do prawideł ustanowionych przez artykuł trzydziesty trzeci. • Artykuł 7. Namiestnik będzie mianowany przez Akt publiczny. Akt takowy oznaczy wyraźnie rodzay i rozciągłość Władzy, iaka mu będzie powierzoną. • Artykuł 8. Stosunki polityki zewnętrznéy Naszego Cesarstwa będą wspólne Naszemu Królestwu Polskiemu.

26. KONSTYTUCJA KP • TYTUŁ DRUGI.Zaręczenia ogólne.Artykuł 11. Religia Katolicko-Rzymska wyznawana przez naywiększą część Mieszkańców Królestwa Polskiego, będzie przedmiotem szczególnieyszéy opieki Rządu, nie uwłaczaiąc przez to wolności innych wyznań, które wszystkie bez wyłączenia, obrządki swe całkowicie i publicznie pod protekcyą Rządu odbywać mogą. • Artykuł 16. Wolność druku iest zaręczona. Prawo przepisze śrzodki ukrócenia iéy nadużyciów. • Artykuł 17. Prawo rozciąga swą opiekę zarówno do wszystkich Obywateli bez żadnéy różnicy stanu i powołania. • Artykuł 18. Starodawne prawo Kardynalne — Neminem captivari permittemusnisi jure victum, — stosować się będzie do wszystkich Mieszkańców wszelkiego stanu, podług następuiących prawideł. • Artykuł 19. Nikt nie będzie mógł bydź zatrzymanym, tylko podług form i w przypadkach prawem oznaczonych. • Artykuł 20. Powody zatrzymania powinny bydź natychmiast oznaymione na piśmie osobie zatrzymanéy. • Artykuł 21. Każda osoba zatrzymana, stawioną będzie naypóźniéy w trzech dniach przed Sąd właściwy, końcem iéy wybadania lub osądzenia podług form przepisanych. Jeżeli będzie uniewinnioną przez pierwsze śledztwo, wróconą iéy natychmiast wolność zostanie. • Artykuł 22. W przypadkach prawem dozwolonych, ktokolwiek złoży rękoymią, powinien bydź natychmiast tymczasowie uwolnionym.Artykuł 23. Nikt karanym bydź nie może, tylko na mocy trwaiącego Prawa i wyroku właściwego Sądu.

27. KONSTYTUCJA KP • Artykuł 24. Każdemu Polakowi wolno będzie przenosić się z swą osobą i z swym maiątkiem, podług form prawem oznaczonych. • Artykuł 25. Skazany na karę ponosić ią będzie w Królestwie. Nikt nie będzie mógł bydź z kraiu wywożonym, wyiąwszy w przypadkach wywołania Prawem oznaczonych. • Artykuł 26. Wszelka własność iakiegokolwiek nazwiska i rodzaiu, czyli się znayduie na powierzchni czyli we wnętrznościach ziemi, do kogokolwiek bądź należąca, iest świętą i nietykalną. Żadna władza nie ma prawa iéy naruszyć pod iakimbądź pozorem. Ktokolwiek nachodzi cudzą własność, za gwałciciela bezpieczeństwa publicznego uważanym i iako taki karanym będzie. • Artykuł 27. Rząd wszelako ma prawo wymagać od każdego odstąpienia własności, z powodu użyteczności publicznéy, za sprawiedliwém i poprzedniém wynadgrodzeniem. Prawo oznaczy formy i przypadki do których powyższe prawidło będzie się mogło stosować. • Artykuł 28. Wszystkie czynności publiczne Administracyine, Sądowe i Woyskowe, bez żadnego wyłączenia, odbywać się będą w ięzyku Polskim. • Artykuł 29. Urzędy publiczne, cywilne i woyskowe nie będą mogły bydź sprawowane tylko przez Polaków. Urzędy Prezesów Sądów pierwszéy Instancyi, Kommissyi Woiewódzkich i Trybunałów Appellacyinych, Członków Rad Woiewódzkich, Urzędy Poselskie i Deputowanych na Seym, iako też Urzędy Senatorskie, nie mogą bydź powierzane tylko właścicielom gruntowym.

28. KONSTYTUCJA KP • TYTUŁ TRZECI.O Rządzie.Rozdział Pierwszy.O Królu.Artykuł 35. Rząd iest w Osobie Króla. Król sprawuie Władzę wykonawczą w całej swoiéy rozciągłości. Wszelka Władza wykonawcza lub administracyina, od Niego tylko pochodzić może. • Artykuł 36. Osoba Królewska iestSwięta i nietykalna. • Artykuł 38. Kierunek siły zbroynéy w pokoiu i woynie, iakotéż mianowanie Dowódzców i Officyerów, należą wyłącznie do Króla. • Artykuł 39. Król rozrządza dochodami Państwa stosownie do ułożonego Budżetu, a przez siebie potwierdzonego.Artykuł 40. Prawo wydawania woyny i zawierania Traktatów i Umów wszelakich, zachowane iest Królowi. • Artykuł 41. Król mianuie Senatorów, Ministrów, Radzców Stanu, Referendarzy, Prezesów KommissyiWoiewódzkich, Prezesów i Sędziów różnych Sądownictw do nominacyiKrólewskiéy zachowanych, Agentów Dyplomatycznych i handlowych, tudzież wszystkich innych Urzędników administracyinych, bądź przez siebie bezpośrzednio, bądź przez upoważnione do tego od siebie władze. • Artykuł 42. Król mianuie Arcybiskupów i Biskupów różnych wyznań, Suffraganów, Prałatów i Kanoników. • Artykuł 43. Prawo ułaskawienia zachowane iest wyłącznie Królowi, który jest mocen darować lub zamienić karę. • Artykuł 45. Wszyscy Nasi Następcy do Królestwa Polskiego powinni się koronować, iako Królowie Polscy, w Stolicy podług obrządku iakiustanowiemy, i wykonaiąnastępuiącą przysięgę: „Przysięgam i przyrzekam przed Bogiem i na Ewangelią, iż Ustawę Konstytucyiną zachowywać i zachowania iéywszelkiemi siłami przestrzegać będę.” • Artykuł 46. Do Króla należy prawo nadania Szlachectwa, Naturalizacyi i tytułów honorowych.

29. KONSTYTUCJA KP • Rozdział Trzeci.O Namiestniku i o Radzie Stanu.Artykuł 63. Rada Stanu pod prezydencyą Króla lub Jego Namiestnika, składa się z Ministrów, Radzców Stanu, Referendarzy, iakotéż z osób które Król zechce szczególnie do niéy wezwać. • Artykuł 64. W nieprzytomności Króla, Namiestnik i Rada Stanu zarządzaią w Jego Imieniu sprawami publicznemi Królestwa. • Artykuł 65. Rada Stanu dzieli się na Radę administracyiną i na ogólne Zgromadzenie. • Artykuł 66. Rada Administracyina składać się będzie z Namiestnika, z Ministrów Naczelników pięciu Wydziałów Rządowych i z innych osób, szczególnie przez Królawezwanych.Artykuł 67. Członki Rady Administracyinéymaiągłos doradczy. Zdanie Namiestnika iestiedyniestanowcze. Namiestnik wydawać będzie swe postanowienia w Radzie, stosownie do Ustawy Konstytucyinéy, do praw i do pełnomocnictwa Królewskiego. • Artykuł 71. Pod bytność Królewską Władza Namiestnika iest zawieszona. Zawisło w ten czas od Króla pracować poiedynczo z Ministrami, lub zwoływać Radę Administracyiną.Artykuł 73. Ogólne zgromadzenie Rady Stanu, składać się będzie ze wszystkich członków wyrażonych w artykule sześćdziesiątym trzecim. Odbywać się będzie pod Prezydencyą Królewską, Namiestnika, lub w Ich nieprzytomności pierwszego członka Rady, podług porządku oznaczonego w artykułach sześćdziesiątym trzecim, i sześćdziesiątym szóstym. Czynnością iéy będzie: • Roztrząsać i układać proiekta wszelkie do praw i urządzeń ogółu kraiu tyczących się. • Stanowić względem oddania pod Sąd Urzędników Administracyinych mianowanych przez Króla, za przestępstwa w Urzędzie, wyiąwszy tych co są Sądom Seymowym ulegli. • Stanowić w przypadkach sporu o Juryzdykcyą. • Roztrząsać corocznie zdanie sprawy przez każdy główny Wydział Rządowy składane. • Zbierać spostrzeżenia względem nadużyciów i tego wszystkiego coby mogło uwłaczać Ustawie Konstytucyinéy, i układać z nich ogólne przedstawienie podać się maiącePanuiącemu, który oznaczy przedmioty podlegaiące odesłaniu, za Jego rozkazem, do Senatu lub do Seymu.

30. KONSTYTUCJA KP • Artykuł 31. Naród Polski mieć będzie wiecznemi czasy Reprezentacyą Narodową w Seymie, złożonym z Króla i z dwóch Izb, z których pierwsza składać się będzie z Senatu, druga z Posłów i Deputowanych od Gmin. • TYTUŁ CZWARTY.O reprezentacyi Narodowéy.Artykuł 85. Reprezentacya Narodowa złożona iest wedle brzmienia Artykułu trzydziestego pierwszego.Artykuł 87. Seym zwyczayny zgromadza się co dwa lata w Warszawie w czasie oznaczonym przez Akt zwołania od Króla wydany. Trwać będzie dni trzydzieści. Król iedynie może go przedłużyć, odroczyć i rozwiązać.Artykuł 88. Król zwołuie Seym nadzwyczayny kiedy mu się to zdawać będzie.Artykuł 89. Członek Seymu nie może przez czas iego trwania bydź przytrzymanym, ani kryminalnie sądzonym, chyba za zezwoleniem Izby do któréy należy.Artykuł 90. Seym naradza się nad wszelkiemi proiektami do praw Cywilnych, Kryminalnych lub Administracyinych, które mu przesłane będą od Króla przez Radę Stanu. Naradza się nad wszystkiemi proiektami, które mu Król każe podać względem umiarkowania lub zmiany attrybucyi Władz i Urzędów Konstytucyinych; iako to: Seymu, Rady Stanu, Sądownictwa i Kommissyi Rządowych.Artykuł 91. Seym naradza się podług wezwania Panuiącego, nad powiększeniem lub zmnieyszeniem podatków, nakładów i wszelakich ciężarów publicznych, nad zmianą iakiéyby wymagały, nad naylepszym i naysprawiedliwszym sposobem rozkładu, nad układaniem Budżetu przychodów i rozchodów, nad urządzeniem systematu mennicznego, nad zaciągiem do Woyska, równie iak i nad wszystkiemi innemi przedmiotami, któreby mu przez Panuiącego były odesłane.Artykuł 92. Seym ieszcze naradza się nad tém co mu udzieloném będzie od Króla w skutku Rapportu ogólnego poruczonego Radzie Stanu przez Artykuł siedemdziesiąt trzeci. Nakoniec Seym po rozstrzygnieniu tych wszystkich przedmiotów, przyimuie żądania, przełożenia i odwołania się Posłów i Deputowanych, maiące za cel dobro i korzyści swych współobywateli. Przesyła ie Radzie Stanu, która ie podaie Panuiącemu. Gdy od Króla odesłanemi zostaną Seymowi przez Radę Stanu, Seym naradza się nad proiektami praw do których takowe żądania stały się powodem. • Artykuł 93. W przypadku gdyby Seym nie ustanowił Budżetu, dawny zachowuie moc prawa aż do przyszłego zebrania się Seymu. Jednakże Budżet ustaie po upłynieniu lat czterech, gdyby w tym przeciągu Seym zwołanym nie był. • Artykuł 95. Obiedwie Izby naradzaią się publicznie. Mogą wszelako zamienić się w Wydział tayny na żądanie dziesiątéy części Członków przytomnych.Artykuł 96. Proiekta do praw ułożone w Radzie Stanu, wnoszone będą na Seym za rozkazem Królewskim przez Członków teyże Rady.

31. KONSTYTUCJA KP • Rozdział Drugi.O Senacie.Artykuł 108. Senat składa się: Z Xiążąt Krwi Cesarsko-Królewskiéy, Z Biskupów, Z Woiewodów, •  Z Kasztelanów.Artykuł 109. Liczba Senatorów nie może przenosić połowy liczby Posłów i Deputowanych. • Artykuł 110. Król mianuie Senatorów. Urzędy ich są dożywotnie. Senat podaie Królowi za pośrednictwem Namiestnika, po dwóch Kandydatów na każde mieyscewakuiące Senatora, Woiewody lub Kasztelana.

32. KONSTYTUCJA KP • Rozdział Trzeci.O Izbie Poselskiéy.Artykuł 118. Izba poselska składa się: • Z siedmiudziesiąt siedmiu Posłów wybranych na Seymikach czyli Zgromadzeniach Szlachty, licząc po iednym Pośle z każdego Powiatu. • Z pięciudziesiąt i ieden Deputowanych od Gminów. •  W Izbie Poselskiéyprezyduie Marszałek wybrany z iéy grona a od Króla mianowany. • Artykuł 120. Członki Izby Poselskiéyzostaną w urzędowaniu lat sześć. Odnawiaią się w trzeciéy części co dwa lata. A zatym i na pierwszy raz iedna trzecia część członków Izby poselskiéy zostanie na urzędzie tylko przez dwa lata, a druga trzecia część przez lat cztery. Los oznaczy członków wychodzących w tych dwóch epokach. Członki wychodzące mogą bydź nieograniczenie na nowo obranemi.

33. KONSTYTUCJA KP • TYTUŁ PIĄTY.O Sądownictwie.Artykuł 138. Sądownictwo iest Konstytucyinie niepodległe. • Artykuł 139. Przez niepodległość Sędziego, rozumie się służąca mu wolność oświadczenia swego zdania w sądzeniu bez ulegania wpływowi Władzy Naywyższéy i Ministeryalnéy, lub iakiemu bądź innemu względowi. Wszelkie inne określenie lub tłómaczenie niepodległości Sędziego, uznaie się za nadużycie. • Artykuł 140. Sądy składać się będą z Sędziów przez Króla mianowanych i z Sędziów obieralnych, stosownie do Statutu organicznego. • Artykuł 141. Sędziowie mianowani przez Króla są dożywotni i nie mogą bydź odwołanemi. Sędziowie obieralni nie mogą bydź również odwołanemi przez czas swego urzędowania. • Artykuł 144.Sędziowie Pokoiu. Będą Sędziowie pokoiu dla wszystkich klass Mieszkańców. Obowiązki ich są poiednawcze. • Artykuł 145. Żadna sprawa nie będzie wniesiona do Sądu Cywilnego pierwszéy Instancyi, ieżeli nie była wprzód wytoczona przed właściwego Sędziego pokoiu, wyiąwszy te, które podług przepisów prawa, nie ulegaią poiednaniu. • Artykuł 146.Sądy pierwszéy Instancyi. Dla spraw pięćset złotych Polskich nieprzechodzących, będzie w każdéy Gminie i w każdém mieście Sąd Cywilny i Policyi. • Artykuł 147. Dla spraw przechodzących pięćset złotych będzie w każdém Woiewództwie kilka Sądów Ziemskich i Sądów zjazdowych. • Artykuł 148. Będą także Sądy handlowe. • Artykuł 149. Dla spraw Kryminalnych i Policyi poprawczéy, będzie w każdém Woiewództwie kilka Sądów Grodzkich. • Artykuł 150.Trybunały Appellacyine. Będą naymniéy dwa Trybunały Appellacyine w całém Królestwie, które w drugiéy Instancyi przesądzać będą sprawy sądzone w Sądach Cywilnych, Kryminalnych i handlowych. • Artykuł 151.Trybunał Naywyższy. Będzie Trybunał Naywyższy w Warszawie na całe Królestwo, sądzący w ostatniéy Instancyi wszelkie Sprawy Cywilne i Kryminalne, wyiąwszy zbrodnie Stanu. Składać się będzie w części z Senatorów z kolei w nim zasiadaiących, a w części z Sędziów przez Króla dożywotnie mianowanych. • Artykuł 152.Sąd Seymowy. Sąd Seymowy sądzić będzie sprawy o zbrodnie Stanu i o przestępstwa wyższych Urzędników Królestwa, o których oddaniu pod Sąd Senat stanowi podług Artykułu sto szesnastego. Sąd Seymowy składać się będzie z wszystkich Członków Senatu.

34. Treść konstytucji KW i KP

35. SĄDOWNICTWO KW I KP

36. WOLNE MIASTO KRAKÓW

37. WOLNE MIASTO KRAKÓW

38. WOLNE MIASTO KRAKÓW

39. WOLNE MIASTO KRAKÓW pow. - 1234 km2 (wedle innych danych – 1164 lub 1150 km2) skład: Kraków, 224 wsie (ok. 60% z nich było w rękach prywatnych właścicieli –najbogatszy ród: Potoccy -11 wsi) i 3 prywatne miasteczka: Chrzanów, Trzebinia i Nowa Góra. podział administracyjny: 17 gmin wiejskich, Kraków - 9 gmin miejskich ludność: 1815 r. - ok. 95 tysięcy mieszkańców, 1843 r. - ok. 146 tysięcy (ok. 85% - katolicy, pozostała – prawie wyłącznie Żydzi).

40. KONSTYTUCJA WOLNEGO MIASTA KRAKOWA • RZECZPOSPOLITA KRAKOWSKA (1815-1846) • (Wolne, Niepodległe i Ściśle Neutralne Miasto Kraków z okręgiem) • I. Podstawy ustrojowe: • 1) wstępna konstytucja z 3.05.1815 (Kongres Wiedeński) • 2) konstytucja z 11.09.1818 • 3) konstytucja z 29.07.1833 • LIKWIDACJA WOLNEGO MIASTA KRAKOWA w 1846 ROKU (INKORPORACJA DO AUSTRII JAKO WIELKIE KSIESTWO KRAKOWSKIE) –akt objęcia w posiadanie cesarza Austrii z 11.11.1846

41. USTRÓJ WMK • Artykuł 9. • Wolne Miasto Kraków z okręgiem będzie podzielone na gminy miejskie i wiejskie. Pierwsze z nich będą miały, ile miejscowość pozwoli, po dwa tysiące; drugie zaś po trzy tysiące pięćset dusz najmniej. Każda z tych gmin będzie miała wójta, wolno obranego i obowiązanego wykonywać rozkazy rządowe; wójt ten zostawać będzie w urzędowaniu przez dwa po sobie idące lata.Warunki do zostania wójtem żądane są1) pełnoletność;2) umiejętność dokładnego pisania, czytania po polsku i rachunków;3) nie być nigdy karanym kryminalnie ani też w stanie skarżenia.

42. USTRÓJ WMK • Artykuł 1. • Religia katolicka apostolska rzymska (wyznawana od większej części mieszkańców Wolnego Miasta Krakowa i jego okręgu) utrzymuje się jako religia kraju. Będzie zawsze przedmiotem szczególniejszych starań rządu, nie uwłaczając w niczym wolności innych wyznań chrześcijańskich, które wszystkie bez żadnego wyłączenia będą mogły być wyznawanymi wolno publicznie pod opieką rządu. • Artykuł 3. • Prawa teraźniejsze rolników będą utrzymane. Każdemu wieśniakowi wolno jest przenieść osobę swoją, również jak swoją własność wedle form ustawami przypisanych

43. USTRÓJ WMK • Artykuł 20. • Wszystkie akta urzędowe, prawodawcze i sądowe pisane będą w języku polskim. • Artykuł 21. • Dochody i wydatki uniwersytetu składać będą część budżetu generalnego miasta i okręgu Wolnego Krakowa. • Artykuł 23. • Prawo nie może nigdy postanowić zajęcia na skarb własności obywatela, wyjąwszy przedmioty kontrabandy, przez skarb zabrane. • Artykuł 24. • Wolność druku jest nietykalna, zacząwszy od dnia, w którym kodeks kryminalny ogłoszonym zostanie. Żadne pismo nie będzie poprzednio musiało być podawane pod cenzurę. Kodeks kryminalny oznaczy pomiędzy nadużyciami druku te, które mają należeć do zbrodni lub przestępstw i urządzi rozmaite stopnie kar. Autor lub tłumacz odpowiedzialnym jest za wszystko, co się w imieniu jego drukuje. Za bezimiennego albo obcego autora księgarz lub drukarz biorą na siebie odpowiedzialność.

44. USTRÓJ WMK • Artykuł 4. • Rząd Wolnego Miasta Krakowa i jego okręgu zostaje w Senacie, złożonym z dwunastu członków nazwanych senatorami i jednego prezesa. Senat sprawuje w całej zupełności władzę wykonawczą. Wszelka władza wykonywająca lub administracyjna od niego tylko pochodzić może. • Prawo ułaskawienia od wszelkich kar służy w części senatowi, w części zaś prezesowi senatu. • Artykuł 5. • Dziewięciu senatorów, licząc w to prezesa, będzie obranych od Zgromadzenia Reprezentantów. Czterech zaś wybranych zostanie przez kapitułę i uniwersytet, z których każda ma prawo mianować spomiędzy siebie po dwóch członków do zasiadania w senacie, jednego dożywotnio, drugiego do czasu.  • Artykuł 6. • Sześciu senatorów będzie dożywotnich. Prezes senatu zostanie w urzędowaniu przez lat trzy, lecz może być na nowo obranym, również jak senatorowie.

45. USTRÓJ WMK • Artykuł 11. • Zgromadzenie Reprezentantów składać się będziel) z deputowanych od gmin, z których każda obiera jednego;2) z trzech członków, delegowanych od senatu;3) z trzech prałatów, delegowanych od kapituły;4) z trzech doktorów fakultetów, delegowanych od uniwersytetu;5) z sześciu urzędników pojednawczych, w urzędowaniu będących, wziętych z kolei wedle liczby porządkowej ich okręgów.Prezydujący w Zgromadzeniu wybranym będzie spomiędzy trzech członków, delegowanych od senatu. Żaden projekt do ustawy bądź nowej, bądź zmierzającej do zaprowadzenia jakiej zmiany w prawie lub w trwającem urządzeniu nie będzie mógł być oddanym pod rozwagę Zgromadzenia Reprezentantów, jeżeli poprzednio nie był udzielonym senatowi, i jeżeli ten przedłożenia i większością głosów nie przyjął. Projekta rzeczone powinny być przedstawionemi Zgromadzeniu Reprezentantów do decyzji przynajmniej w trzynastym dniu posiedzeń jego, wyjąwszy budżet, rewizję rachunków i ustawy skarbowe, które winny być przedstawionemi Zgromadzeniu Reprezentantów najpóźniej w czwartym dniu jego posiedzeń. Zgromadzenie Reprezentantów nie będzie mogło czynić odmian w projektach do ustaw, od senatu przedstawionych, lecz tylko je wprost przyjąć lub odrzucić.

46. USTRÓJ WMK • Artykuł 10. • W miesiącu grudniu każdego roku, […] będzie Zgromadzenie Reprezentantów, które dłużej nad cztery tygodnie (po odciągnieniu dni świąt), to jest nad dwadzieścia cztery posiedzeń trwać nie będzie mogło. Zgromadzenie to sprawować będzie wszystkie własności władzy prawodawczej, roztrząsać rachunki roczne administracji publicznej i stanowić coroczny budżet. Zgromadzenie Reprezentantów obierać będzie członków senatu wedle artykułu organicznego, tym końcem postanowionego.Obierać także będzie sędziów. Mieć będzie prawo na wniesienie jednego z członków swoich oskarżenia dwoma trzeciemi częściami głosów wszelkich urzędników publicznych, jeżeli są obwinionymi o kradzież publicznego grosza, zdzierstwo albo nadużycie w sprawowaniu poruczonych im urzędów i takowych pod sąd najwyższy oddawania.

47. USTRÓJ WMK • Artykuł 12. • Zgromadzenie Reprezentantów trudnić się będzie w razie potrzeby ułożeniem i przejrzeniem kodeksu cywilnego, kryminalnego i postępowania sądowego. Wyznaczy komitet, mający to dzieło przygotować, w którym mieć należy słuszne względy na miejscowości krajowe i ducha mieszkańców. Dwóch z członków senatu będzie przydatnych do tego komitetu. Stanowienie i ogłaszanie urządzeń policyjnych i administracyjnych jest udziałem senatu.

48. USTRÓJ WMK • Artykuł 14. • W każdym okręgu, obejmującym przynajmniej sześć tysięcy dusz, będzie jeden urzędnik pojednawczy, mianowany przez Zgromadzenie Reprezentantów; urzędowanie jego na lat trzy oznacza się. Oprócz obowiązku pojednywania czuwać będzie z urzędu nad sprawami małoletnich, równie jak nad procesami, tyczącemi się funduszów i własności, należących do kraju lub instytutów publicznych

49. USTRÓJ WMK • Artykuł 15. • Będzie sąd pierwszej instancji i sąd apelacyjny, trzech sędziów w pierwszej instancji, a czterech w sądzie apelacyjnym, łącząc w to ich prezesów, będą dożywotnymi. Inni sędziowie, dodani każdemu z tych sądów w liczbie potrzebnej stosownie do miejscowości, zostawać będą w urzędowaniu przez lat dwa tylko. • Artykuł 16. • Sąd najwyższy, na przypadek artykułu 10 przewidziany, składać się będziea) z pięciu reprezentantów, losem wyciągnionych,b) z trzech członków senatu, przez tenże wybranych,c) z prezesów obydwu sądów,d) z czterech urzędników pojednawczych, z kolei powołanych,e) z trzech obywateli, wybranych przez urzędnika, pod sąd oddanego.Sąd ten wybierze spomiędzy siebie prezydującego.Obecność dziewięciu członków potrzebną jest do wyrokowania.

50. USTRÓJ WMK • Artykuł 18. • Sądownictwo jest niepodległem. Przez niepodległość sędziego rozumieć się ma służąca mu wolność oświadczenia swojego zdania w sądzeniu, bez ulegania wpływom władzy najwyższej lub innym jakim bądź względom. Wszelkie inne określenie lub tłumaczenie niepodległości sędziego uznaje się za nadużycie.