ŞANTİYE YÖNETİMİ

1. ŞANTİYE YÖNETİMİ

2. ŞANTİYE YÖNETİMİ • Şantiye (construction site),inşaat yapım işlerinin yürütüldüğü alana verilen isimdir. • İşletme türleri içinde şantiyenin ayrı bir yeri vardır. Kendine ozgü ve belirgin olan bu özellikleri kısaca şöyle belirtebiliriz: • Şantiye, zaman ile sınırlı bir işletmedir. Süresi sözleşme ile belirlenmiştir. Ancak süre uzatımları ile yapım süresi uzayabilir. • Çalışan elemanların önemli bir kısmı vasıfsız işçidir. Her işi yapmaya aday olan kişilerin en kolay iş bulduğu bir sektördür.

3. ŞANTİYE YÖNETİMİ • Şantiyelerin özellikleri; • Kişilerin çalışması ile üretim arasındaki bağıntı diğer işletmelere göre daha belirgindir. Otomasyon ve sürekli aynı işin tekrarlanması gibi çalışma şekli yok denecek kadar azdır. Çalışanların etkili bir denetim altında tutulması, çalışanların verimli çalışmalarının temini açısından önemli bir konudur. • Doğa ve iklim şartları, hiç bir işletmede olmadığı kadar şantiye çalışmalarında etkilidir. • İnşaat makinelerinin çalıştığı ortam; tozlu, rutubetli ve ısı farkları yüksek bir ortamdır. Makine bakım tamir ve yenileme işlemleri ayrı bir önem ve özellik gösterir.

4. ŞANTİYE YÖNETİMİ • Şantiyelerin özellikleri; • Özellikle yol, baraj, elektrik santrali gibi çoğu şantiyede şantiye tesisleri çalışanlar için her türlü işlevi görecek şekilde kurulur. Ofisten yemekhaneye, lojmanlardan spor tesislerine kadar geçici tesisler kurularak çalışanlara en azından belli bir ölçüde bir yaşam standardı sağlanır. • Çok çeşitli malzeme ve yapı elemanları imal edilir. En basit şantiyede bile imalat çeşidi sayısı yüzlerle ifade edilebilir.

5. ŞANTİYE YÖNETİMİ • Şantiyelerin özellikleri; • Çalışanların o anki psikolojisi ile yaptığı iş arasında büyük bir bağlantı vardır. Bu bağlantı bilindiğine göre yöneticiler ile işçiler arasındaki diyalog her zaman yöneticilerin gündeminin önemli bir maddesini oluşturur. • Teknik Emniyet / İş Güvenligi kurallarındaki küçük bir boşverirlik hem can hem de mal kaybına neden olur. Şantiyede bütün elemanlar, yani makine-ekipmanlar, çalışan personel, malzeme sürekli yatay ve düşey doğruItuda hareket halindedirler.

6. ŞANTİYE YÖNETİMİ • Yukarıda belirtilen farklar, şantiye yönetiminin ayrı bir eğitim dalı olmasına neden olmuştur. • Şantiye yöneticisi; yönetim için gerekli bilgiler yanında psikoloji, sosyoloji gibi insan kaynaklı bilgilere de genel anlamda vakıf olmalıdır. • Anlaşıldığı gibi bireysel ilişkiler ayrıca büyük önem taşımaktadır.

7. İnşaat Projelerinde Saha Çalışmaları için Örnek Organizasyon Şeması

8. ŞANTİYE YÖNETİMİ • Aşağıda şantiyede uygulanması gereken bazı koşullar anlatılmıştır: • Şantiyede plansız bir başlangıcın olumsuz etkileri uzun süre devam eder. İşe başlamadan önce iyi bir planlamanın yapılmış olması gerekir. • Bir şantiyenin daha önce hazırlanmış Şantiye Yönetim Talimatı olmalıdır. • Şantiye Yönetim Talimatları, hem çalışma sırasında uyulması gereken kuralları içerir, hem de şantiye ile merkez arasındaki ilişkilerin şeklini tayin eder. Kuralların şantiye personelinin tamamı için geçerli olduğu unutulmamalıdır.

9. ŞANTİYE YÖNETİMİ • Yapılacak periyodik toplantılarla şantiye sorunları görüşülür ve vakit kaybına meydan vermeden çözüm bulunmasına gayret edilir. • Her türlü imalat; en ekonomik, proje ve şartnamelere tam bir uygunluk içinde ve iş kuralları gözetilerek üretilir. • Saha gruplarının günlük imalat raporunu yazması temin edilir. Günlük raporlar eksiksiz ve doğru olarak ilgili birime her gün teslim edilir.

10. ŞANTİYE YÖNETİMİ • Çalışan bir kişiye verilen iş ya da görev o kişi tarafından değerlendirilebilmelidir. Gerekiyorsa görevin önemi anlatılarak kişinin sorumluluk bilincinde olmasını sağlamak, önemli bir yöneticilik kuralıdır. • Şirket ve şantiye yönetiminin kararları ve yeni gelen bilgiler, zamanında gerekli kişi ve/veya gruplara iletilmelidir.

11. ŞANTİYE YÖNETİMİ • Çalışma saatleri; iklim şartlarına, işin özelliğine, toplu iş sözleşmelerinde ilgili maddelere göre ayarlanır. Bazı hallerde çalışma saatlerinde değişiklikler yapılabilir. Sezon değişikliği, Ramazan ayı gibi nedenler çalışma saatlerinde bazı değişikliklerin yapılmasını zorunlu kılabilir.

12. ŞANTİYE YÖNETİMİ • Şantiye, iş güvenliği bakımından çok iyi düzenlenmelidir. Şantiye içi yollar planlanmış, düşme riski bulunan alanların etrafı kapatılmış, gürültü ve toza karşı bütün önlemler alınmış, temiz ve düzenli olmalıdır. • Şantiyelerde, sadece çalışanların değil, şantiye çevresinde yaşayan halkın, çocukların, hayvanların ve ekolojik çevrenin de korunmasına yönelik önlemler alınmalıdır.

13. Aşağıda düzensiz bir şantiye örneği görülmektedir.

14. Düzenli bir şantiye örneği

15. Şantiye Kuruluşu (Mobilizasyon) • Yapılacak işin, yeterli emniyetle ve zamanında, proje ve şartnamelerin isteklerine uygun olarak yapılması ve bitirilmesi için kurulan üniteye ya da tezgaha şantiye denir. • Şantiye kuruluşunun (şantiye sahasının; vaziyet planı, tesisleri, kuruluş süresi ve programı) iyi bir araştırma ile ekonomi ve işlevsel açıdan optimuma yakın bir sonuçla gerçekleştirilmelidir.

16. Şantiye Kuruluşu (Mobilizasyon) • Şantiye Kuruluşunun planlanması aşağıdaki bilgilerin elde edilmesi ile başlar: • Şantiye tesislerinin kurulacağı yerin tespiti ve tesviye eğriliği / topografik haritasının çıkarılması, • Şantiye tesislerinde yapılacak imalatların günlük ve toplam miktarları, • Çevrenin imkanlarından faydalanabilme olanakları, • İklim şartları, • Şantiyenin karayolu, demiryolu ve deniz yollarına göre konumu, • Elektrik ve su temini imkanları,

17. Şantiye Kuruluşu (Mobilizasyon) • Şantiyenin en yakın yerleşme yerine olan uzaklığı, • Kullanılacak makine, ekipman ve vasıtaların miktar ve büyüklüklerine göre atölye kapasitesi ve park sahalarının belirlenmesi, • Organizasyon şeması, • Çalışacak işçi sayısı (pikte ve ortalama), • İşin sözleşme süresi, • Stok yerlerinin ve ambarların gerekli malzemeye miktar ve özelliğine göre kapasite ve büyüklüklerinin tayini, • Hakim rüzgarın yönü.

18. Şantiye Kuruluşu (Mobilizasyon) • Yukarıdaki bilgiler; • Şantiye ve çevresini dolaşarak, • İhale hesaplarının incelenmesi ile, • İşveren idare tarafından verilen proje ve dokümanlardan, • İlgili devlet dairelerinden, • temin edilir ve bunların ışığında şantiye kuruluş şeması ile detaylı plan ve projeleri çizilir.

19. Şantiye Kuruluşu (Mobilizasyon) • Özet olarak, şantiye ile ilgili yapılması gerekenleri aşağıdaki gibi sıralayabiliriz: • Şantiye tesisleri için yerleşme planı yapılır. Tesisler için ayrı ayrı, konumlarına, çalışma koşullarına ve iklim şartlarına göre proje / tasarım çalışması yapılır, • Çalışmalar, önceden hazırlanan iş programına uygun olarak yürütülür, • Şantiye yapılarında asgari bir kalite tutturulur, • Tesisler ve civarı her zaman temiz ve bakımlı tutulur, • Konfora önem verilir ama lükse asIa, • Şantiye tesisleri geçici yapılardır. İşin sonunda hepsi sökülür ve diğer bir iş için kullanılabilecek durumda olanlar ayrılır. • Şantiye sahası yağmur sularının birikmesine engel olacak şekilde örneğin %1-1.25 meyilli olarak düzenlenir. • Şantiye tesislerinin planları Proje Müdürünce işe başlanmadan önce onaylanır.

20. Şantiye Tesisleri • Şantiye tesisleri üç grupta toplanabilir: • Şantiye İşletme Üniteleri • Şantiye Sosyal Tesisleri • Şantiye Alt Yapı Tesisleri • Her üç grupta bulunan tesislerin bazıları prefabrike / hazır bina ve tesislerden kurulur, bazıları ise şantiyede inşa edilir. • Şantiyede inşa edilen tesislerin en az sayıda olması tercih edilir. Zamandan tasarruf etmek açısından prefabrike tesislerin, sonraki şantiyelerde de kullanılabilme özelliklerinden mümkün olduğunca faydalanılır. • Alt yapı tesislerinin yapımı, doğal olarak, bu ilkenin dışında kalır.

21. Şantiye Tesisleri • Şantiye İşletme Üniteleri • Şantiye binası - Şantiye bürosu • Atölye binası ve tesisleri • Tamir ve bakım atölyesi, • İmalat atölyesi, • Atölye grubuna bağlı diğer üniteler, • Ambarlar • Betonarme demiri ihzarat (herhangi bir imalat için gerekli malzemenin önceden alınarak şantiyede stoklanması işlemi)ve hazırlama sahası • Kalıp hazırlama atölyesi / marangozhane • Beton tesisi ve çimento ambarları • Taş ocakları • Laboratuvarlar • Patlayıcı madde deposu • Revir

22. Şantiye Tesisleri • Şantiye Sosyal Tesisleri • İşçi sosyal tesisleri • İşçi barakaları • Tuvalet ve duş üniteleri • Yemekhane ve mutfak • İşçi gazinosu • Yönetici sosyal tesisleri • Bekar lojmanları • Evli lojmanları • Yönetici gazinosu (kulüp binası)

23. Şantiye Tesisleri • Alt yapı tesisleri • Dış su tesisatı • İçme suyu • Kullanma suyu • Atık su • Elektrik tesisatı • Basınçlı hava tesisatı (gerekliyse) • Yollar ve yeşil alanlar

24. Şantiye Yönetimi • Şantiye yönetimini üç ana kısımda inceleyebiliriz: • Büro çalışmaları • Saha çalışmaları • Atölye çalışmaları

25. Şantiye Yönetimi • Büro çalışmaları • Teknik büro çalışmaları: Bu birimin başındaki teknik müdür şantiyenin kurmay başkanı sayılır. İşlevi; yapılan üretim ile karşılığında alınacak para arasındaki ilişkiyi kurmak ve bu bağlamda yapılan imalatların eksiksiz ve tam olarak hakedişlere girmesini sağlamaktır. • Bu işlevlerin sağlanması aşağıdaki çalışmaların sonucunda gerçekleşir: • Aylık hakedişlerin düzenlenmesi, • Yeni fiyatların düzenlenmesi, • Ataşman ve rölevelerin düzenlenmesi, • Kesin hesapların yapılması.

26. Şantiye Yönetimi • Büro çalışmaları • Teknik büro çalışmaları : Yukarıdaki dört fonksiyon yanında şantiyenin kendi bünyesini ilgilendiren ve aşağıda belirtilen çalışmaları da aynı birim yürütür: • Yapılan işlerin programa uygunluğu, • Şantiyedeki program çalışmaları, • İnşaatla doğrudan ilgili malzeme siparişi ve malzemenin şantiyeye gelişinin takibi, • Ambarların yönetimi, • Birim maliyetlerin (direk ve endirekt / işçilik ve malzeme ayrı ayrı) kontrolü, • Taşeronlarla yapılan sözleşmeler ve sözleşmelerin uygulanması,

27. Şantiye Yönetimi • Büro çalışmaları • Teknik büro çalışmaları: • Şantiyede yapılması gereken proje v.s. gibi mühendislik işleri (bu tür projeler inşaat metodu ile ilgili olabileceği gibi proje degişiklikleri ile ilgili olabilir. Her iki halde de işveren ve / veya temsilcisinin onayı gerekir), • Bazı şantiyelerde kalite kontrol biriminin yönetimi.

28. Şantiye Yönetimi • Büro çalışmaları • İdari büro çalışmaları: İdari büro çalışmaları, sahadaki çalışmaların dışında kalan destek çalışmalarıdır. • Personel işleri / insan kaynakları, • Finansman ve muhasebe, • Sağlık ve koruma hizmetleri, • Şantiye tesislerinin bakım ve onarımı, • İş güvenliği ile ilgili gereksinimlerin karşılanması, • Yemekhane dahil sosyal tesislerin işletmesi.

29. Şantiye Yönetimi • Saha çalışmaları • Saha çalışmaları, sahada, istenilen üretimin gerçekleşmesi için yapılan faaliyet ve çalışmalardır.

30. Şantiye Yönetimi • Atölye çalışmaları • Makine ve ekipmanın bakımlarının yapılması, inşaatta kullanılacak ve işin sürekliliği için gerekli olacak çelik imalat işlerinin yapılması, ekipman dağıtımı gibi işlerin yürütüldüğü kısımdır.

31. Şantiyenin Sökülmesi ve Taşınması (Demobilizasyon) Mobilizasyon(şantiye kuruluşu), yapılan işin önemli bir kademesi olduğu gibi demobilizasyon(şantiyenin sökülmesi ve taşınması) işlemi, işin diğer önemli aşamalarından biridir ve önemli masraf kalemlerindendir. İhale hesapları sırasında mobilizasyon ve demobilizasyon faaliyetleri, mobilizasyon adı altında, genellikle maliyetleri toplam olarak ve tek kalem içinde gösterilir. Proje müdürünün bunu bilerek şantiye kuruluş masraflarını ihale hesapları ile karşılaştırırken mobilizasyon ve demobilizasyon maliyetlerini ayrı ayrı göz önünde bulundurması gerekir.

32. Şantiyenin Sökülmesi ve Taşınması (Demobilizasyon) Demobilizasyon, mobilizasyon işlemlerinin sondan başa yapılması ile gerçekleşir. Önce kurulan tesisler kaldırılır, sonra alt yapı temizlenir ve arazinin topoğrafyası eski durumuna getirilemeyeceğine göre arazi olabildiğince düzenlenir. Gerektiğinde eski duruma benzer peyzajı yapılır ve teslim edilir.Şantiye sökümü sırasında tesislere verilebilecek hasarların en az olmasına özen gosterilir. Tesislerden prefabrik olanların olabildiğince çok sayıda kullanılacağı unutulmamalıdır. Sabit olan tesislerin bazı parçaları yeniden kullanılabilir. Örneğin, çelik elemanlar, tesisat boruları, elektrik kabloları, çatı örtü malzemeleri gibi.

33. Şantiyenin Sökülmesi ve Taşınması (Demobilizasyon) Sökümün ardından elde edilen hurda malzeme satılarak değerlendirilebilir. Makine-ekipmanın şantiyeden taşınmadan önce bakım ve tamirleri yapılır ve gittiği yerde çalışmaya hazır duruma getirilir. Tesisler, malzeme ve makineler yeni bir şantiyeye gönderiliyorsa demobilizasyon masrafları ile bedelleri, şirketin bu konudaki talimatlarına uygun olur. Genel uygulamalarda söküm, nakliye masrafları (nakliye sigortası dahil) yeni şantiyeye ait kabul edilir, tamir, bakım ve yükleme masrafları eski şantiye tarafından karşılanır.

34. Şantiyenin Sökülmesi ve Taşınması (Demobilizasyon) Gönderilen makine, ekipman ve tesislerin bedelleri şirket üst yönetimi tarafından saptanır. Taşımalar sırasında olabilecek kazalara karşı nakliye sigortası yaptırılır.

35. KAYNAKLAR Niyazi GALİPOĞULLARI, Uygulamalı Toplam İnşaat Yönetimi, Birsen Yayınevi, İstanbul, 2007.