700 likes | 1.22k Views
TÜRK TARİHİ. İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ. www. auzef .net. Tarih Notları. “Düşmanlarınız arasındaki farklılıklardan yararlanın, her türlü bağış, hediye ve armağanla durumundan memnun olmayanları kendi yanınıza çekin.” (Sun Zu (M.Ö.600); Savaş Dersleri El Kitabı)
E N D
TÜRK TARİHİ İSLAMİYET ÖNCESİ TÜRK TARİHİ www.auzef.net Tarih Notları
“Düşmanlarınız arasındaki farklılıklardan yararlanın, her türlü bağış, hediye ve armağanla durumundan memnun olmayanları kendi yanınıza çekin.” (Sun Zu (M.Ö.600); Savaş Dersleri El Kitabı) 13 Makaleden oluşan Çin Savaş Kitabı
“… Ey TÜRK budunu (milleti), ÇİN’in tatlı sözüne, yumuşak ipeğine kanma, yok olursun…” Orhun Yazıtları (M.S.VIII. Yüzyıl) II.Göktürk Devleti
ORTA ASYA TÜRK DEVLETLERİ • Türklerde, yarı göçebe yaşam tarzı vardır. (Yaylak-Kışlak), sebebi; Coğrafi Koşullar. • Ülke hükümdar ailesinin ortak malıdır. (Bu anlayış ilk Türk Devletlerinin ömrünün kısa olmasına ve çabuk yıkılmalarına sebep olmuştur) • Türk devletlerinde ilk yazılı belgeler KUTLUK (II.Göktürk) devletine aittir ORHUN KİTABELERİ. • İlk defa yerleşik hayat geçen ve şehir kuran Türk devleti UYGURLAR’dır.
TÜRK GÖÇLERİNİN SEBEPLERİ 1. Orta Asya’nın çölleşmesi ve kuraklık. (Temel ve ekonomik, doğal sebep) 2. Salgın hastalıklar, hayvan hastalıkları. 3. Taht kavgaları, iç çatışmalar. (KUT anlayışı) 4. Çin ve Moğol baskıları. (Siyasi sebep) 5. Boylar arası mücadele. (Siyasi sebep, bağımsızlık anlayışı) 6. Nüfus artışı ve geçim sıkıntısı. (Ekonomik sebep)
TÜRK GÖÇLERİNİN SONUÇLARI 1. Türkler medeniyetlerini gittikleri yerlere taşıdılar. (Atı evcilleştirme, demiri işleme) 2. Türklerin belli bir coğrafyada olmaması, Türk tarihinin incelenmesini zorlaştırmıştır. 3. Türk kültürü yayıldı. 4. Avrupa’ya giden Türkler, yerleşik kültüre sahip olan Slavlar arasında asimile (dejenere) olmuşlardır. 5. Hindistan’a gidenler savaşçılık özelliğini kaybetmişlerdir.
BÜYÜK HUNLAR (ASYA HUNLARI) GÖKTÜRK KUTLUK (II.GÖKTÜRK) UYGUR
BÜYÜK HUNLAR • Teoman, bilinen ilk hükümdarı (M.Ö. 220) • Türklerden korunmak için Çin devleti Çin seddini yaptı. (M.Ö. 214) • Mete han hükümdar oldu (M.Ö.209) • Hunlar ikiye ayrıldı (M.S.48) • Kuzey ve Güney Hunları.
METE HAN İKİLİ TEŞKİLATONLU SİSTEM Devlet yönetiminde Askeri teşkilattır. Doğuyu kağan Onbaşı, yüzbaşı Batıyı yabgu binbaşı vs. Yönetir. Günümüzde birçok ordunun temeli bu sisteme dayanır.
KAVİMLER GÖÇÜ (375) SEBEPLERİ: 1. Çin egemenliğine girmek istemeyen Kuzey Hunları Hazar denizinin kuzeyine oradan da Karadeniz’in kuzeyine göç etmişlerdir. 2. En son Avrupa’ya ulaşılmıştır.
Barbar (yabancı) kavimler Avrupa’ya dağılacaktır. (Ostrogot, Vizigot, Frank, Vandal) SONUÇLARI: • Roma zayıfladı 395’te Doğu ve Batı olarak ayrıldı. • Barbar kavimlerin Avrupa’ya dağılması ile; • Bu günkü Avrupa’nın sosyal (millet) yapısı ortaya çıktı. • Düzen ve asayişin bozulması Krallıkları zayıflattı Feodalite güçlendi.
FEODALİTE (DEREBEYLİK) DEREBEYİNİN ŞATOSU
Avrupa Hun devleti kuruldu (Kurucu Balamir, en önemli hükümdarı Attila) • Batı Roma İmparatorluğu 476 yılında yıkıldı. • İlkçağ bitti Ortaçağ başladı.
GÖKTÜRK • Türk adı ile kurulan ilk Türk devletidir. • Ülke prensler arasında paylaşılmıştır. Ülkenin doğusunu Bumin Kağan, batısını İstemi Yabgu yönetti. • Batı Türkistan’ın Türkleşmesini sağladılar.
II.GÖKTÜRK (KUTLUK) • Kutluk Kağan tarafından kuruldu. • En parlak dönemi Bilge Kağan dönemidir. • Bu dönemde Orhun yazıtları yaptırılmıştır. • Uygur, Basmil ve Karluk saldırıları ile yıkılmıştır.
UYGURLAR (en uygar Türk devletidir) • Yerleşik hayata geçen ve şehir kuran ilk Türk devletidir. • Tarım ile uğraşmışlardır. • Mimari eser bırakmışlardır. (mabet) • Mani dinini benimsemişlerdir. • Kağıt ve Matbaayı kullanan ilk Türk devletidir. • Uygur alfabeleri vardır. (18 harf)
Avrupa Hun Devleti’nde Germen lehçeleri, Slav ve Fin-Ugor dilleri, Latince ve Grekçe konuşuluyordu. Bu durumun aşağıdakilerden hangisinin bir sonucu olduğu savunulabilir? A. Bizans’ın vergiye bağlanmasının B. Göçebe yaşam biçiminin C. Egemenlik sahasının genişlemesinin D. Feodalite rejiminin güçlenmesinin E. Ülkenin hanedan üyeleri arasında paylaştırılmasının
Avrupa Hun Devleti’nde Germen lehçeleri, Slav ve Fin-Ugor dilleri, Latince ve Grekçe konuşuluyordu. Bu durumun aşağıdakilerden hangisinin bir sonucu olduğu savunulabilir? A. Bizans’ın vergiye bağlanmasının B. Göçebe yaşam biçiminin C. Egemenlik sahasının genişlemesinin D. Feodalite rejiminin güçlenmesinin E. Ülkenin hanedan üyeleri arasında paylaştırılmasının
KÜLTÜR ve MEDENİYET • Hükümdar Unvanları: hakan, kağan, han, şanyü, idikut • Devlet yönetme yetkisi: Kut • Kurultay (Toy) : Meclis (geniş yetkileri vardır) • Uygurlarda meclisin yetkileri arasında hanedan dışından hükümdar seçilmesi bile vardır.
KAVRAMLAR Yabgu: Kağandan sonra gelen en büyük makamdır. Genellikle veliahtlar bu makam gelirdi. Vezir: Kağanın yardımcısıdır. Şad: Ülke yönetiminde tecrübe kazanması için boylara yönetici olarak gönderilen hükümdar soyundan gelen kişilerdir. Buyruk: Bakan, Apa: Saray görevlisi, Tudun:Vali, Tekin: Şehzade, Sübaşı:Ordu Komutanı, Bitigçi:Katipler
Şamanizm’de Din Adamı: Şaman, Kam, Baksi. Yuğ: Cenaze Töreni. Kurgan: Mezar. Balbal: Mezar Taşı. Totemcilik: Türklerin en eski dinidir. Ongun: Totem olarak seçilen hayvana denir.
DEVLET HALKTOPRAK(vatan) BAĞIMSIZLIK SİYASİ ÖRGÜTLENME
TOY (KURULTAY) MECLİS *Türk devletlerinde hakanın yetkilerinin sınırsız olmadığını gösterir. *Meşrutiyet (Meşruti monarşi) anlayışının göstergesidir. *Boy beylerinin katılımı ile toplanırdı. *Kurultaya katılamayan boy beyi isyan etmiş bağımsız olmuş sayılırdı.
TÖRE (yazısız hukuk kuralları) Hükümdarın aldığı kararlar Halkın Gelenekleri Kurultayın aldığı kararlar
Genelde Atlı Birlikler Var (süvari) ORDU ONLU Sistem (Mete Han) Kadın-Erkek ASKER HİLAL TAKTİĞİ
Mani, Buda (Uygurlarda) DİN GÖKTANRI (Şamanizm) Totemcilik Musevilik (Hazarlar) Hıristiyanlık (Macar ve Bulgar) NOT: Türklerde Cennet-Cehennem (Ölümden sonraki yaşam) inancı vardır.
I. Uygur Devleti’nde Budistler ve Maniheistler, II. Hazar Devleti’nde Museviler ve Şamanlar, III. Selçuklularda Hıristiyanlar ve Müslümanlar bir arada yaşamışlardır. Buna göre, Türk devlet geleneğinde aşağıdakilerden hangisine önem verildiği öne sürülebilir? A.Dini mimari B.Dindarlığa C.Diplomasiye D.Dinsel hoşgörüye E.Komşuluk ilişkilerine
I. Uygur Devleti’nde Budistler ve Maniheistler, II. Hazar Devleti’nde Museviler ve Şamanlar, III. Selçuklularda Hıristiyanlar ve Müslümanlar bir arada yaşamışlardır. Buna göre, Türk devlet geleneğinde aşağıdakilerden hangisine önem verildiği öne sürülebilir? A.Dini mimari B.Dindarlığa C.Diplomasiye D.Dinsel hoşgörüyeE.Komşuluk ilişkilerine
ÖLÜ GÖMME ADETLERİ BALBAL: MezarlarındaÖldürdüğü kişilerin sayısı kadar heykelcik yada tahtaya kazınmış resimler bulunur. Atı ile beraber Gömülürler (Cennet yolculuğunu kolaylaştıracağına inanılırdı) Öldürdüğü kişilerin cennette ona hizmet edeceği anlayışı
Eski Türklerde mezarların başında “Balbal” adı verilen taşların dikilmiş olması aşağıdakilerden hangi unvanın ifadesidir? A. Soyluluğun B. Askeri kişiliğin C. Devlet görevliliğinin D. Kahramanlığın E. Dini kişiliğin
Eski Türklerde mezarların başında “Balbal” adı verilen taşların dikilmiş olması aşağıdakilerden hangi unvanın ifadesidir? A. Soyluluğun B. Askeri kişiliğin C. Devlet görevliliğinin D. Kahramanlığın E. Dini kişiliğin
TİCARET • KÜRK yolu • İPEK yolu EKONOMİ HAYVANCILIK TARIM (UYGURLAR) DEMİRCİLİK
SAKA Alp Er Tunga, Şu DESTANLAR KIRGIZ Manas HUN Oğuz Kağan Destanı UYGUR Türeyiş, Göç GÖKTÜRK Ergenekon Destanı
YAZI (ALFABE) UYGUR ALFABESİ (18 HARF) GÖKTÜRK ALFABESİ (38 HARF) NOT: Yazıtlarda, “fakir milletin zenginleştirilmesi, açların doyurulması, çıplakların giydirilmesi” SOSYAL DEVLET anlayışının göstergesidir.
Bilge kağan, Kültigin ve Vezir Tonyukuk adına diktirilmişlerdir. • Türk adının geçtiği ilk Türkçe metindir. • Devlet ve halkın karşılıklı görevlerini belirtir. • Türk yasaları, kültür ve uygarlığı hakkında bilgi verir. • Türklerde sosyal devlet ve demokrasi anlayışı olduğunu gösterir.
I. Kalıcı mimari eserler bırakmamış olmaları II. Yazılı kaynaklarının yetersiz olması III. Göktanrı inancına bağlı kalmaları Yukarıdakilerden hangileri İslamiyet öncesi Türk devletlerinde konar-göçer yaşamın sonuçları arasında gösterilemez? A. Yalnız I B. Yalnız II C. Yalnız III D. I ve II E. I, II ve III
I. Kalıcı mimari eserler bırakmamış olmaları II. Yazılı kaynaklarının yetersiz olması III. Göktanrı inancına bağlı kalmaları Yukarıdakilerden hangileri İslamiyet öncesi Türk devletlerinde konar-göçer yaşamın sonuçları arasında gösterilemez? A. Yalnız I B. Yalnız II C. Yalnız III D. I ve II E. I, II ve III
HAYVAN ÜSLUBU BİLİM-SANAT DEMİRCİLİK 12 HAYVANLI TÜRK TAKVİMİ TAŞINABİLİR SANAT ESERLERİ UYGURLARDA MİMARİ ESERLER
İslamiyet Öncesi Türk Devletlerinin Genel Özellikleri • Ekonomisi hayvancılığa dayalıdır. • Konar göçer (yarı göçebe) yaşam vardır. • Göçebe olmalarından dolayı ceza evleri yoktur yani cezaları uzun süreli değildir. (ölüm yada 10-15 gün hapis gibi) • Savaşçıdırlar ve bağımsızlıklarına düşkündürler.
Adalet ve hoşgörü sahibidirler. • Teşkilatçı yapıları gelişmiştir. (İki Türk bir araya gelirse devlet kurmaya kalkar) • Aileye büyük önem verilir. • Gelenek ve göreneklerine (töre) bağlıdırlar. • Sosyal sınıf farklılıkları ve kölelik yoktur. (göçebe yaşam olduğu için)
Aşağıdakilerden hangisi Orta Asya Türkleri için geçerli bir bilgi değildir? A. Yaşam koşullarını törenin belirlemesi B. Ekonominin hayvancılığa dayalı olması C. Konar-göçer yaşamı benimsemiş olması D. Sanat eserlerinin taşınabilir olması E. Merkezi bir yönetim yapısının olması
Aşağıdakilerden hangisi Orta Asya Türkleri için geçerli bir bilgi değildir? A. Yaşam koşullarını törenin belirlemesi B. Ekonominin hayvancılığa dayalı olması C. Konar-göçer yaşamı benimsemiş olması D. Sanat eserlerinin taşınabilir olması E. Merkezi bir yönetim yapısının olması