Naturalizm pedagogiczny J. J. Rousseau

1. Naturalizm pedagogiczny J. J. Rousseau

2. Oświecenie • Okres kulturowy i historyczny między barokiem a romantyzmem • Wiek rozumu (1688 – 1789) • Sekularyzacja • Egoizm, szczęście, szukanie wygód w życiu, korzystanie z dóbr doczesnych, użyteczność • Prawdziwe szczęście wymaga szczęścia innych (humanitaryzm) • Od 1750 r. ostra krytyka szkoły i wychowania szkolnego

3. Naturalizm • Kierunek w pedagogice oparty na założeniu, że działalność wychowawcza powinna być dostosowana do naturalnego, fizycznego i psychicznego rozwoju dziecka. • Zakłada, że proces wychowawczy przynosi najlepsze rezultaty, jeśli uwzględnia naturę dziecka – jego skłonności, zainteresowania i uzdolnienia.

4. Jan Jakub RousseauBiografia • Urodzony w 1712 r. w Genewie • 1749 – konkurs „Czy postęp nauk i sztuk przyczynił się do zepsucia czy uszlachetnienia obyczajów?” • 1762 - „Emil” • 1762 – aresztowanie, ucieczka z Paryża do Genewy • 1778 – śmierć

5. Jan Jakub RousseauGłówne poglądy • Niewiedza, ubóstwo i prostota prowadzą do szczęścia • Nie cenił rozumu jako nadrzędnej zdolności człowieka • Najważniejsze są uczucia – stąd sentymentalizm • Kultura i cywilizacja są złem • Oparcie wychowania o naturę

6. Założenia ontologiczne – bytowe • Założenie o doskonałości pierwotnej natury – doskonałość stworzenia • Założenie o nadmaterialnym czynniku kreatywnym i regulującym funkcjonowanie świata • Bóg odczuwany, a nie wyrozumowany • Założenie o wyniesieniu człowieka wśród stworzeń • Założenie o wynaturzeniu stworzenia przez człowieka

7. Założenia antropologiczne • BIOLOGIZM – prymat czynników biologicznych nad duchowymi • SENTYMENTALIZM –głównym czynnikiem determinującym postępowanie człowieka są uczucia • NATURA LUDZKA – przyrodzone dobro tkwiące w człowieku • INDYWIDUALIZM – człowiek z natury jest indywidualistą, istnieje wyłącznie dla siebie; negatywny stosunek do instytucji społecznych i religijnych • LIBERALIZM – człowiek z natury jest istotą wolną

8. Egalitaryzm • Równość wszystkich ludzi z natury • Równość zniweczył podział pracy i kultura • Ludzie różnią się od siebie pod względem biologicznych zdolności (nierówność jako możliwość władzy i dominacji nad innymi bądź jako chęć niesienia pomocy i opieki) • Życie społeczne powinno być regulowane przez umowy społeczne • Każdy ma obowiązek pracy

9. Naturalizm poznawczy • Czynnikiem wywołującym poznanie jest uczucie ciekawości wynikające z doznań zmysłowych • Uczucie to jest wrodzonym popędem do wiedzy, naturalną skłonnością poznawczą • Cel poznania: pozytywny stan emocjonalny, dobre samopoczucie, szczęście • Podstawowymi narzędziami poznania są zmysły (sensualizm – wiedza zdobywana przez aktywność zmysłową)

10. Etyka naturalistyczna • Postępowanie moralne jest uwarunkowane sumieniem, które jest boskim instynktem w człowieku – w sercu a nie w rozumie • Sumienie - a nie rozum – uczy, co dobre a co złe • Sumienie wypełnia system moralny, którego istotą jest indywidualne, naturalne uczucie miłości do siebie i bliźnich

11. Emil, czyli o wychowaniu Wszystko jest dobre, wychodząc z rąk Twórcy rzeczy, wszystko wyradza się w rękach ludzkich.

12. Emil, czyli o wychowaniu • Wychowanie negatywne – pozwolić na swobodne rozwijanie się natury ludzkiej w dziecku, oddalać wszelkie wpływy zewnętrzne i zwyczaje • Wychowanie progresywne – rozwój zróżnicowany w różnych okresach życia

13. Emil, czyli o wychowaniu • Okresy młodości: • niemowlęctwo do 2 lat • dzieciństwo do 12 lat (rozwój zdrowia i zmysłów) • chłopięctwo do 15 lat (wykształcenie umysłu) • młodzieńczość do 20 lat (wychowanie moralne)

14. Cele naturalistycznego wychowaniaCiało • Kultura i cywilizacja są przeciwstawne względem natury – są źródłem zła • Noworodek: potrzebuje swobody, nie można krępować jego ruchów, karmić mlekiem matki, ale tylko wtedy, gdy jest ona zdrowa, kłaść twarzą do światła • Pokarmy roślinne • Ubranie ma być lekkie niezależnie od temperatury • Najlepszy jest sen od zachodu do wschodu słońca, ale trzeba uczyć dziecko nieregularnego snu (np. budzić dziecko w nocy). • Rozwój fizyczny = rozwój umysłowy (siła fizyczna = rozwinięty rozum)

15. Cele naturalistycznego wychowaniaUmysł • Wychowanie umysłowe trzeba zacząć od 12 r.ż. od zmysłów • Nauczyć dziecko mówić głośno, jasno, dokładnie rozdzielać wyrazy • Dwa rodzaje rozsądku: zmysłowy (myśli proste) i intelektualny (myśli złożone) • Unikać rywalizacji • Rezygnacja z książek (czytanie to plaga dzieciństwa) – nauka czytania tylko wtedy, gdy jest to pożyteczne dla wychowanka

16. Cele naturalistycznego wychowaniaMoralność • Czynić dobro z własnej woli i z miłości do Stwórcy • Zachować czystość do 20 roku życia • Pierwsza rodzi się przyjaźń, a potem miłość • Ideał moralny: czynić dobro, szczerość wobec siebie i Boga, cnota w sercu z miłości do Boga, sumienie każe kochać dobro (uczucie wrodzone)

17. Zofia, czyli kobieta • Zadaniem kobiety jest być żoną i matką • Wychować tak, by podobała się mężowi i umiała wypełniać obowiązki względem niego • Wychowana w duchu religijnym • Kształcona praktycznie („kobiece” zajęcia)

18. Podsumowanie • Od J. J. Rousseau zaczyna się filozofia wychowania • Ogromny wpływ poglądów J. J. Rousseau na poglądy jego następców • Idea rozwijania ciała, duszy, charakteru i umysłu dziecka, dawniej mówiono o kształtowaniu

19. Bibliografia • Hejnicka – Bezwińska T. (2008), Pedagogika ogólna, Warszawa. • Kot S. (1934), Historia wychowania. Zarys podręcznikowy, t. 1, Lwów.