Voorzorg bij gebruik van nanomaterialen

1. Voorzorg bij gebruik van nanomaterialen Symposium NanoreguleringReuze-oplossingen voor Dwergproblemen? Vrijdag 13 november 2009Universiteit van Tilburg Pieter van Broekhuizen IVAM UvA – Dept. Nanotechnology & risks

2. IVAM UvA • Research and Consultancy on Sustainability • Cleaner Production and Consumption • Sustainable Urban Environment • Corporate Social Responsibility • Energy Transition • Nanotechnology • Chemical Risks – Occupational hygiene • Chemical Risks – Environmental research

3. IVAM and Nano • NanoCap - Capacity Building NGOs and Trade Unions • Nano in the European Construction Industry - EU/Social Dialogue and Exposure measurements • Nano and data-mining for environmental and occupational health data – NHECD • Nano and the precautionary approach • Nano in NL – Broad societal discussion on nanotechnologies • SER – Advies “Veilig omgaan met nanodeeltjes op de werkplek”

4. SER advies“Veilig omgaan met nanodeeltjes op de werkplek” • Sept 2008: vraag van minister SZW aan SER Hoe moet volgens de SER voorzorg m.b.t. het werken met nanodeeltjes worden ingevuld?

5. Overwegingen bij voorzorg? • Precautionary Principle – Rio / EC • Gezondheidsraad (2008) “Voorzorg met Rede” en • WRR (2008) “Onzekere Veiligheid” • Procesdefinitie: processtappen met voorwaarden en spelregels met als elementen: • onzekerheid • schade • kosten-batenanalyse • transparantie besluitvormingsproces en betrokkenheid belanghebbenden • actieve opstelling

6. Arboregelgeving / REACH • Aanknopingspunten voor voorzorg in arbowet/arbobesluit • Werkgever heeft de verplichting zorg te dragen voor een veilige werkplek • Risico-inventarisatie & evaluatie • Good practices • Arbeidshygiënische strategie • Operationalisering van voorzorg • handvatten voor werkgevers en werknemers

7. Some statements for further consideration • Not taking precautionary measures is accepting the state-of-the-art • = accepting the fact that making a reliable risk assessment is not possible • = accepting actual exposure without knowledge on adverse effects • Waiting for enough evidence is equal to a ban on development • Acceptance of level of risk is a political decision • A risk-free society is an illusion • Nano-components are only part of the composition • Risk research should be an integral part of the R&D process • Working conditions policies should operationalise uncertainty for daily practice

8. Building blocks for a precautionary nano approach • No data  no exposure • Notification nano product composition for manufacturers and suppliers** • Declaration of type and amount of NP in the product to an independent body • Declaration of nano-content of product through the production chain • Exposure registration for the workplace • Analogue to carcinogenics registration for nano-fibres and CMRS–nanomaterials • Analogue to reprotox registration for other non-soluble nanomaterials • Transparent risk communication • Information on MSDS on known nano-risks, management and knowledge gaps • Demand a Chemical Safety Report (REACH) for substances >1 ton/year/company • Derivation of nano-OELs, nano reference values** • fullerenes, SMCNT, MWCNT, Carbon Black, nano- polystyrene and dendrimers • Ag, Fe, TiO2, CeO2, ZnO, (amorphous)SiO2, alumina, nanoclay • Development of an early warning system • Measures to avoid marketing of “non-sense”products ** 2e Kamer moties PvdA/SP aangenomen (juli09)

9. Dank voor uw aandacht Pieter van Broekhuizen IVAM UvA Plantage Muidergracht 14 1018 TV Amsterdam pvbroekhuizen@ivam.uva.nl 020 5256324