GEÇMİŞTEN GELECEĞE BİLGİSAYIM VE BİLGİSAYARLAR

1. GEÇMİŞTEN GELECEĞE BİLGİSAYIM VE BİLGİSAYARLAR Yılmaz Kılıçaslan

2. Sunum Planı • İlkel bilgisayım (Rönesans öncesi) • Mekanik bilgisayım (Rönesans - 1900) • Elektronik bilgisayım (1900 - ...) • Gelecekte bilgisayım

3. Alet Kullanan ve Düşünen İnsan

4. Bilgisayımın Tarih Öncesi Stonehenge (M.Ö. 2500) Lebombo kemikleri (M.Ö. 35,000) İşango kemikleri (M.Ö. 18.000)

5. Sayı İşleyiciler (M.Ö. 300 ve sonrası) Salamis Tableti Roma Abaküsü Çinlilerin Abaküsü Günümüzde okul öncesi eğitim aracı

6. Güneyi Gösteren Araba (M.Ö. 1115) Güneyi Gösteren Arabanın rekonstrüksiyonu - 2005 Güneyi Gösteren Arabanın Londra Müzesi’ndeki modeli

7. 0 (Sıfır) (M.Ö. 500) O (sıfır) sayısının kullanılması insan düşüncesinin gelişiminde önemli bir kilometre taşı olmuştur.

8. Sanskritçe’nin Grameri (M.Ö. 500) a ı o u e i ö ü Pāṇini, 3959 kurallı Sanskritçe gramerini formüle etmiştir. Türkçe için sesli uyumu otomatı

9. İkili Sayı Sistemi (M.Ö. 350) Pingala, Panini’nin kardeşi olduğu söylenir.

10. Aristoteles’in ‘Syllogistic’ Mantığı (M.Ö. 350) • Mantık bilimi Aristoteles’in bir dizi düşünceyle ilgili felsefi sezgiyi Prior Analytics’te Syllogism’ler biçiminde biraraya toplayıp düzenlemesiyle başladı. • Syllogism’ler iki öncülden bir sonucun elde edildiği özel türde çıkarımlardır: Bütün çocuklar ben-merkezcidir. (Ana Öncül) Bazı insanlar ben-merkezci değildir. (İkincil Öncül) ----------------------------------------------- Bazı insanlar çocuk değildir. (Sonuç) • Yalnızca aşağıdaki türden önermeler Aristoteles’in çıkarım şemalarında yer alır: Bütün A’lar B’dir. Bütün A’lar B değildir. Bazı A’lar B’dir. Bazı A’lar B değildir.

11. Öklid’in Aksiyomları Öklid (Euclid) Elemanlar adlı kitabında 10 aksiyom öne sürmüştür. Bunlardan, genel kavramlar olarak adlandırdığı, 5 tanesi Geometriye özgü değildir: • Aynı şeye eşit olan iki şey birbirine de eşittir. • Eğer eşit iki şeye eşit miktarlar eklenirse, elde edilen bütünler de eşit olur. • Eğer eşit iki şeyden eşit miktarlar çıkarılırsa, kalanlar da eşit olur. • Birbiriyle çakışan/örtüşen şeyler birbirine eşittir. • Bütün parçadan büyüktür. Diğer 5 aksiyom Geometriye özgüdür ve Öklid bunlara postülalar demiştir: • Herhangi bir noktadan bir başka herhangi bir noktaya bir doğru çizmek mümkündür. • Bir doğru boyunca sürekli olarak sonlu uzunlukta doğrular üretebiliriz. • Verilen herhangi bir merkez ve herhangi bir mesafe ile bir çember tanımlayabiliriz. • Bütün dik açılar birbirine eşittir. • Eğer iki doğruyu kesen bir üçüncü doğru aynı tarafta iki dik açıdan daha küçük iç açılar oluşturuyorsa, kesilen iki doğru bu tarafta sonsuza kadar uzatılırsa kesişirler.

12. Megara Okulu (MÖ. 405 – 330) ‘Şu an bu cümleyle söylediğim yanlıştır.’ ‘Aşağıdaki cümle yanlıştır.’ ‘Yukarıdaki cümle doğrudur.’

13. Antikitera Makinesi (M.Ö. 125) • 1902 yılında Ege’de sünger avcıları tarafından bir Roma gemi batığında bulundu. • Adını Girit yakınlarında bulunan Antikhythera adlı küçük bir adadan alıyor. • Aygıtın, yapıldığı tarihi izleyen 1000 yıl için bile en karmaşık makine olduğu tahmin ediliyor. • Cardiff Üniversitesi’nden Mike Edmunds yaptığı araştırmada, 'Antikythera' adlı aletin Güneş ve Ay tutulmalarının Dünya, Ay ve Güneş’in birbirlerine konumundan tahmin edilmesine yaradığını öne sürüyor. • Edmunds, aygıtın içindeki mekanizmanın bir çizimini çıkardı.

14. Mekanik Hesap Makinesi Tasarımı Leonardo da Vinci’nin Mekanik hesap makinesi tasarımı (~1500)

15. Mekanik Hesap Makinesi - 1642 • Blaise Pascal 1642 Yılında Pascaline adlı mekanik hesap makinesini geliştirdi. • Bu, 20. Yüzyılda mikro işlemcilerin geliştirilmesine kadar uzanan mekanik hesap makineleri dönemini başlattı.

16. Ars Combinatoria - 1666 Leibniz, bütün düşünce süreçlerinin sözcüklerden, sayılardan, seslerden ve renklerden oluşan düzenli bir bileşime indirgenebileceğini savunmuştur. • Calculus ratiocinator içinde hesaplama yaparak, doğal dil ile ifade edilmiş düşünce zincirlerinin geçerliliğini kontrol etmek mümkün olacaktı: • “Öyleyse, artık düşüncelerin farklılaşması halinde, nasıl iki hesap makinesi tartışmıyorsa, iki filozofun da tartışmasına gerek kalmayacak. Kağıdı kalemi ellerine alıp, abaküsün karşısına geçip (eğer istiyorlarsa bir arkadaşlarının tanıklığında) birbirlerine calculesmus demeleri yeterli olacak.”

17. Boole Mantığı ve De Morgan Yasaları • 19. YY. matematikçisi George Boole’dan adını alan Boole Mantığı (Boolean Logic), bütün değerlerin Doğru ya da Yanlış’a indirgendiği bir Cebir türüdür. Bool mantığı her bitin alabileceği 0 ve 1 değerlerinden oluşan ikili sistemle çok iyi örtüştüğü için Bilgisayar Bilimleri açısından özel bir önem taşır. • 19. YY. mantık ve matematikçisi Augustus De Morgan’dan adını alan De Morgan Yasaları (ya da De Morgan Teoremi) Bool Cebrinin ve Küme Teorisinin iki önemli prensibini oluşturur: • değil (P ve Q) = (değil P) veya (değil Q) • değil (P veya Q) = (değil P) ve (değil Q)

18. İlk Sayısal Bilgisayar Tasarımı Charles Babbage, 1822 Yılında İngiliz Hükümetine bir Fark Motoru Tasarımı sundu. Charles Babbage, 1837 Yılında ölümüne kadar geliştirmeyi sürdüreceği genel amaçlı Analitik Makinesi’ni tasarladı.

19. Delikli Kart Önerisi (1832) Bilgiyi depolamak ve depolanmış bilgide arama yapmak için delikli kart kullanmayı öneren Semen Korsakov, “doğal” zekayı geliştirmek için ‘homoescope’ ve ‘ideoscope’ adlı makineler tasarlamıştır.

20. Vakum Tüpler (1906) Lee De Forest, ilk bilgisayarların inşasında kullanılan vakum tüpü geliştirdi.

21. Gödel’in Eksiklik Teoremi (1931) • Gödel Yalancının Paradoksunu aşağıdaki şekilde değiştirdi: “Bu önerme ispatlanabilir değildir.” • … • Aritmetiğin her tutarlı biçimselleştirilmesi için öyle aritmetik doğrular vardır ki, bunlar bu biçimsel sistem içinde ispatlanabilir değillerdir.

22. Evrensel Bilgisayar Tasarımı 23 Haziran 1912’ de Londra’ da doğdu. 1936’da Turing Makinelerini tasarladı. 1938’de ABD Princetown Üniversitesi’nde Alonzo Church’un yanında hazırladığı teziyle doktor oldu. İngiltere’ye döndüğünde, II.Dünya Savaşı sırasında Almanların “Enigma” kodlarının çözülmesinde önemli rol oynadı. 1945’ te Automatic Computing Engine(ACE) olarak adlandırılan büyük bir bilgisayarın tasarım, yapım ve kullanım çalışmalarını yönetti. 1950 yılında Mind dergisinde yayınlanan “Computing Machinery and Intelligence” adlı makalesinde bugün TURING TESTİ olarak bilinen ünlü testi açıklamıştır. 1954’te intihar ederek öldüğü sanılıyor.

23. Z3 – İlk Programlanabilir Bilgisayar 1941’de Almanya’da Konrad Zuse tarafından inşa edilen Z3, savaşta tahrip edilmiştir. Konrad Zuse ve 1961’de yeniden inşa edilen Z3. Z3’ün mimarisi.

24. Colossus Colossus adlı bilgisayar 1943 yılında İngiltere’de inşa edilmiştir.

25. Von Neumann Makinesi Von Neumann Makinesinin mimarisi (1947)

26. İlk Genel Amaçlı Elektronik Bilgisayar 1946 Yılında duyurulan ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer), ilk genel amaçlı elektronik bilgisayardır. Turing’in matematiksel modelini tam olarak gerçeklemiştir.

27. Mikroişlemciler (1970’lerin başı) Çift çekirdekli Pentium D işlemcisi Intel 4004, İlk genel amaçlı ticari mikroişlemci

28. Mikrobilgisayarlar (1970’lerin ortası) “Gelecekte bilgisyarlar 1.5 tondan daha ağır olmayabilirler.” (Popular Mechanics, 1949) Commodore 64 – İlk popüler mikrobilgisayar İlk mikrobilgisayar

29. Internet (1980’ler ve sonrası) Küresel internet bağlantılarının kısa zamanlı küçük bir fragmanı

30. Arama Motorları (90’ların sonu)

31. Sosyal Ağ Platformları (2000’li yıllar)

32. Gelecek +Enerji, +Kontrol Aletler -Enerji, +Kontrol Makineler -Enerji, -Kontrol Otomatlar