GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü

1. GIDA, TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞIGıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Gıda,Tarım Ve Hayvancılık BakanlığıGaziantep İl MüdürlüğüSAİT DEMİRKIRANGıda Ve Yem Şube Müdürü29 Şubat 2012

3. TÜRK GIDA KODEKSİETİKETLEME YÖNETMELİĞİ Tarih : 29.12.2011 Sayı : 28157 (3. Mükerrer)

4. DAYANAK 5996 sayılı Kanun 13.06.2010 Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu MADDE 23 : Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, ambalajlama ve etiketleme ile ilgili usul ve esasları çıkarılacak yönetmelik ile belirler. MADDE 24 : Piyasaya arz edilecek gıdalar, izlenebilirliği sağlamak amacıyla, uygun şekilde etiketlenmek zorundadır. Gıdanın, etiketlenmesi, tanıtımı, reklâmı ve sunumu tüketiciyi yanıltıcı şekilde yapılamaz.

5. Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği 29.12.2011 Yatay Gıda Kodeksi Tüm gıdalara ve gıda ile temas eden madde ve malzemelere uygulanacak olan kriterleri içerir. Dikey Gıda Kodeksi Kapsadığı gıda veya gıda grubu veya gıda ile temas eden madde ve malzemelere yönelik olarak belirlenecek özel kriterleri içerir.

6. TÜRK GIDA KODEKSİETİKETLEME YÖNETMELİĞİ

7. AMAÇ VE KAPSAM • Genel ve belirli özel etiketleme kuralları, • Beslenme yönünden etiketleme kuralları, • Tanıtım ve reklâma ilişkin belirli kurallar, • Beslenme ve sağlık beyanlarına ilişkin kurallar. !Kaynak suları, içme suları, doğal mineralli sular ve tıbbi amaçlı sular ile özel tıbbî amaçlı diyet gıdalar Sağlık Bakanlığı’nın sorumluluğundadır. Son tüketiciye ve toplu tüketim yerlerine arz edilen gıdalar

8. TANIMLAR Kâr amaçlı olsun veya olmasın kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek veya tüzel kişiler tarafından gıdanın üretimi, işlenmesi ve dağıtımının herhangi bir aşamasında kontrolü altında yürütülen faaliyetlerin, mevzuat hükümlerine uygunluğundan sorumlu olan gerçek veya tüzel kişi. Gıda işletmecisi

9. TANIMLAR Gıdanın tüketime hazır hale getirildiği ve tüketilmek üzere son tüketiciye sunulduğu; mobil araçlar veya sabit ya da hareketli tezgâhlar da dâhil olmak üzere, hazır yemek hizmeti veren işletmeler ile restoranlar, kantinler, okullar ve hastaneler gibi işletmeler. Toplu Tüketim Yeri

10. TANIMLAR Gıdayı herhangi bir ticari iş veya faaliyet amacıyla kullanmayacak olan en son tüketici. Son Tüketici

11. DOĞRUDAN SATIŞ İÇİN HAZIR AMBALAJLI HALE GETİRİLMİŞ OLAN GIDA

12. MADDE 6 Doğası, kimliği, özellikleri, bileşimi, miktarı, dayanıklılığı, menşe ülkesi, imalat veya üretim metodu açısından yanıltmamalı, Sahip olmadığı etkilere veya özelliklere atıfta bulunmamalı, Doğru Bilgilendirme Gıdanın etiketlenmesi yanıltıcı biçimde olamaz.

13. MADDE 6 Tüm benzer gıdalar aynı niteliklere sahip olduğu halde, belli bir gıdanın özel niteliklere sahip olduğunu ileri sürmemeli ve belirli bileşenler ve/veya besin öğelerinin varlığını veya yokluğunu özel olarak vurgulamamalı, Doğru Bilgilendirme Gıdanın etiketlenmesi yanıltıcı biçimde olamaz.

14. MADDE 6 Verilen bilgilerin doğru, açık ve tüketici için kolay anlaşılabilir olması sağlanır. O gıdanın bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğunu bildiren veya böyle özelliklere atıfta bulunan ifadeler yer alamaz. Doğru bilgilendirme

15. MADDE 6 Gıdanın reklâmı, tanıtımı, özellikle de şekli, görünüşü veya ambalajı, kullanılan ambalaj malzemesi, düzenlendiği biçim ve sergilenme şekli için de doğru bilgilendirme kuralları uygulanır. Doğru bilgilendirme

16. MADDE 7 • Gıdayı kendi adı veya ticari unvanı altında pazarlayan gıda işletmecisi • Gıdayı ithal eden ithalatçı ! Gıdanın etiketlenmesinden sorumlu olan gıda işletmecisi, zorunlu etiket bilgilerinin gıdada bulunmasını ve doğruluğunu sağlar. Sorumlu kim

17. ZORUNLU ETİKET BİLGİLERİ

18. MADDE 8 a) Gıdanın adı, b) Bileşenler listesi, c) Alerjen bileşenler veya alerjen işlem yardımcıları, ç) Bileşenler veya bileşen gruplarının miktarı, d) Net miktar, e) Tavsiye edilen tüketim tarihi veya son tüketim tarihi, Hazır ambalajlı gıdalar ambalajın üzerinde veya ambalaja yapıştırılmış bir etiket üzerinde bulunur

19. MADDE 8 Hazır ambalajlı gıdalar ambalajın üzerinde veya ambalaja yapıştırılmış bir etiket üzerinde bulunur f) Özel muhafaza koşulları ve/veya kullanım koşulları, g) Üreticinin veya ambalajlayıcının veya ithalatçının veya dağıtıcının adı veya ticari unvanı ve adresi, ğ) İşletme kayıt numarası, h) Menşe ülke, ı) Kullanım talimatı, i) Alkol miktarı

20. MADDE 7 Hazır ambalajlı gıda • Son tüketiciye satılmadan önceki ve toplu tüketim yerlerinin dâhil olmadığı bir aşamada pazara arz edilen gıdalarda, • Hazırlama, işleme, parçalama, bölme, doğrama işlemleri için toplu tüketim yerlerine arz edilen gıdalarda, ! Zorunlu etiket bilgileri ambalajın veya etiketin ya da ticari belgenin üzerinde bulunur.

21. MADDE 13 Son tüketiciye veya toplu tüketim yerlerine veya satış yapılan işletmede; !Gıda işletmecileri, gıdayı alan gıda işletmecisine aktarılması gereken bilgileri sağlar. ! Zorunlu etiket bilgilerinin tümü, gıdanın satış yerlerine sevk edilmesi sırasında beraberinde yer alır. ! Talep edilmesi halinde, satın alan kişi zorunlu etiket bilgilerinin tümü hakkında bilgilendirilir. Hazır ambalajlı hale getirilmeksizin satılan gıda

22. MADDE 13 Satın alan kişinin görebileceği bir yerde veya gıda ile birlikte sunulacak bilgiler: a) Gıdanın adı b) Bileşenler listesi c) Alerjen bileşenler veya alerjen işlem yardımcıları e) Tavsiye edilen tüketim tarihi veya son tüketim tarihi h) Menşe ülke Hazır ambalajlı hale getirilmiş gıda Doğrudan satış

23. ZORUNLU BİLGİLERİN İÇERİĞİ

24. Gıda işletmecisinin adı veya ticari unvanı ve adresi “Bileşenler” “İşletme kayıt no:...” “ALERJEN” veya “Tanımlama İşareti” net miktar (g/L) “EK-2” alkol miktarı “P” veya ”L” Muhafaza/Kullanım Koşulları “kullanım bilgisi” “hazırlama talimatı” Menşe ülke “Tavsiye edilen tüketim tarihi” veya “Son tüketim tarihi”

25. MADDE 14 x-yüksekliği 6 punto büyüklüğü7 x-yüksekliği: en az 1,2 mm x-yüksekliği: en az 0,9 mm (En geniş yüzey 80 cm² den daha küçük ise) ! Belirli gıdalar için uygulamada olan mevzuat hükümleri saklı kalmak kaydıyla Zorunlu etiket bilgileri (Ek-3)

26. MADDE 14 • Kolayca görülebilecek, açıkça okunabilecek ve silinmeyecek şekilde dikkat çekici bir yere yerleştirilir. • Diğer yazılı veya resimli unsurlar vasıtasıyla herhangi bir şekilde saklanamaz, kapatılamaz veya kesilemez. • Yazılar ile zemin arasında belirgin bir kontrast olması sağlanır. Zorunlu etiket bilgileri

27. MADDE 14 16 ncı maddede belirtilen durumlar hariç aynı görüş alanı içinde yer alacak bilgiler: • Gıdanın adı • Net miktar i) Alkol miktarı Zorunlu etiket bilgileri

28. MADDE 16 !Tekrar kullanılabilen cam şişelerde ; !En geniş yüzeyi 10 cm² den daha küçük olan ambalajlarda (“bileşenler listesinin” farklı bir yöntemle sunulması şartıyla); a) Gıdanın adı, c) Alerjen bileşenler veya alerjen işlem yardımcıları, d) Net miktar, e) Tavsiye edilen tüketim tarihi veya son tüketim tarihi, Zorunlu etiket bilgileri ( İstisnalar)

29. net miktar (g/L) alkol miktarı “alk. “EK-2” “Bitkisel sterol ilaveli”

30. MADDE 17 !Hiçbir ticari marka, marka adı veya ürünün içeriğini yansıtmayan özel ad gıdanın adı yerine geçemez. Resmi Ad İlgili mevzuatta belirlenen ad. “şeftali nektarı” Gıdanın adı

31. MADDE 17 Alışılagelmiş Ad Açıklamaya ihtiyaç duyulmaksızın tüketiciler tarafından gıdanın adı olarak kabul edilen ad. “tarhana” Gıdanın adı

32. MADDE 17 Tanımlayıcı Ad Gıdanın ve gerektiğinde kullanım amacının tanımlanmasını sağlayacak, tüketicilerin gıdanın gerçek doğasını anlamalarına ve bu gıdayı karıştırılabileceği diğer ürünlerden ayırt etmelerine imkân verecek şekilde yeteri kadar açık olan ad. “aşurelik buğday” Gıdanın adı

33. MADDE 9 Etiketinde ilave zorunlu bilgiler bulunması gereken gıdalar 1. Belirli Gazlar İle Ambalajlanan Gıdalar “Koruyucu atmosferde ambalajlanmıştır.” 2. Tatlandırıcı İçeren Gıdalar “Tatlandırıcı içerir.” (*) 3. Glisirizik Asit veya Glisirizik Asidin Amonyum Tuzunu İçeren Gıdalar “Meyankökü içerir.” İlave zorunlu bilgiler (EK-2)

34. MADDE 9 4. Yüksek Miktarda Kafein İçeren Gıdalar “Yüksek miktarda kafein içerir. Çocuklar veya hamile ya da emziren kadınlar için tavsiye edilmez.” 5. Bitkisel Sterol, Bitkisel Sterol Esteri, Bitkisel Stanol veya Bitkisel Stanol Esteri İlave Edilmiş Gıdalar Kolesterol düşürücü ilaç tedavisi gören hastaların ürünü yalnızca tıbbi gözetim altında tüketmeleri gerektiğini bildiren bir ifade ……… gibi İlave zorunlu bilgiler (EK-2)

35. MADDE 12 MADDE 23 !Hazır ambalajlı gıdalara ilişkin özel hususlarda, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı mevzuatı ile uyumlu olarak ... • litre, santilitre, mililitre, kilogram veya gram birimleri kullanılır. • Baharat ve bitkiler hariç olmak üzere, net miktarı 5 g veya 5 mL’den daha az olan gıdalarda bildirilmesi zorunlu değildir. !+/- veya % değer olarak tolerans tartım değeri belirtilmesi istenmiyor. Net Miktar Ağırlıklar ve ölçüler mL ℮ g

36. MADDE 23 • İlgili mevzuat gereğince belli bir miktar tipinin belirtilmesinin gerekli olduğu durumlarda, bu miktar, bu Yönetmeliğin amaçları açısından net miktar olarak kabul edilir (örneğin; nominal miktar). ! Ek-6: Kurallar ve net miktarın belirtilmesinin zorunlu olmadığı özel durumlar. Net miktar (EK-6)

37. MADDE 23 • Katı bir gıda sıvı ortam içinde sunulduğunda, süzme ağırlığı da belirtilir. • Sıvı ortam, gıdanın hazırlanmasında yardımcı ortam olarak kullanılan ve satın alma sırasında belirleyici bir rolü bulunmayan ortamı tanımlar. Net miktar bildirilirken (EK-6)

38. MADDE 23 • Ortam olarak; su, salamura, gıda asitlerinin sulu çözeltileri, sirke, şekerlerin sulu çözeltileri, tatlandırma özelliğine sahip diğer maddelerin sulu çözeltileri, meyve veya sebzeler için bunların kendi suları kullanılabilir. • Bu ortam, karışım şeklinde ve sıvı veya dondurulmuş formda olabilir. Net miktar bildirilirken (EK-6)

39. MADDE 30 Türk Gümrük Tarife Cetvelinde 2204 tarife pozisyonunda yer alan ürünlerde, bu ürünlerle ilgili gıda kodeksine uygun olarak belirtilir. Diğer ürünlerde, Ek-8’de yer alan kurallara göre belirtilir (hacmen % 1,2’den fazla alkol içeren içeceklerde). • “%.... hacmen” en fazla bir ondalık hane • “alkol” veya “alk.” Alkol miktarı (EK-8) “Alk. %12 hacmen” “Alkol % 5,6 hacmen”

40. BİLEŞENLER LİSTESİ

41. MADDE 18 Bileşenler kendi özel adları ile belirtilir. 6 ncı madde hükümleri ve Ek-4’te yer alan kurallar uygulanır. 1: Bileşenlerin Ağırlıkça Azalan Sırayla Gösterimine İlişkin Özel Kurallar 2: Grup Adı İle Belirtilebilen Bileşenler 3: Gıda Katkı Maddeleri ve Gıda Enzimlerinin Bileşenler Listesinde Belirtilmesi 4: Aroma Vericilerin Bileşenler Listesinde Belirtilmesi 5: Bileşik Bileşenlerin Belirtilmesi “Bileşenler listesi” (EK-4)

42. MADDE 21 Un, Yumurta, Nişasta, Şeker, Fıstık, Sadeyağ, Kaymak “ALERJEN ” bileşenler “ALERJEN ” işlem yardımcıları Üretimi için elzem olan bileşenler dışında bir bileşen eklenmemiş olan peynir Süt içerir Fındıklı çikolata Tam buğday ekmeği

43. MADDE 21 Eğer gıdanın içinde bulunan birkaç bileşen veya işlem yardımcısıtek bir maddeden veya üründen geliyor ise ilgili bileşen veya işlem yardımcısının her biri için açık bir şekilde etiketleme yapılır. Buğday unu, soya unu, malt (arpa içerir), şeker, kısmi hidrojenize soya yağı ve/veya pamuk tohumu yağı, fruktoz şurubu, peynir altı suyu (süt içerir), yumurta, vanilya, doğal aroma verici, tuz, kabartıcı (mono kalsiyum fosfat), emülgatör (lesitin(soya içerir)) “ALERJEN ” bileşenler “ALERJEN ” işlem yardımcıları

44. DİĞER ZORUNLU BİLGİLER

45. MADDE 10 !Parti işareti veya numarası taşımayan gıdalar piyasaya arz edilemez. Türk Gıda Kodeksi Gıdaların Ait Olduğu Partiyi Tanımlayan İşaretler veya Numaralar Hakkında Tebliğ (2012/7)’e uygun olarak belirtilir. (4/1/2012 tarihli ve 28163 sayılı R.G.) Parti işareti veya numarası “P” veya “L”

46. MADDE 11 Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe göre; onay işlemine tabi olan gıda işletmelerinde üretilen veya ambalajlanan gıdalar için; Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğinde yer alan tanımlama işareti ile ilgili hükümler de uygulanır. ! Tanımlama işareti işletmenin onay numarasını da içermektedir. Tanımlama işareti TR 06-0001 TÜRKİYE 06-0001

47. MADDE 26 • Üreticinin adı veya ticari unvanı ve adresi, • Ambalajlayıcının adı veya ticari unvanı ve adresi, • İthalatçı veya dağıtıcıfirmanın adı veya ticari unvanı ve adresi. (Eğer gıdanın üretildiği veya ambalajlandığı yer ülke içinde değilse) “Üretici” “Ambalajlayıcı” “İthalatçı” “Dağıtıcı” .... gibi açıklayıcı ifadeler Ticari unvan ve adres

48. MADDE 27 Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmeliğe göre; kayıt işlemine tabi olan üreticinin veya ambalajlayıcının işletme kayıt numarası, “İşletme kayıt no: TR-34-K-000001” İşletme kayıt numarası

49. MADDE 27 Gıda işletmecisinin, birden fazla işletmesi var ise; gıdanın üretildiği işletmenin kayıt numarası açık bir şekilde işaretlenmek şartıyla, diğer işletmelerine ait kayıt numaraları da etikette yer alabilir. İşletme kayıt numarası İşletme kayıt no: TR-34-K-000001 TR-16-K-000002 TR-01-K-000003

50. MADDE 28 Uygun ifadeler kullanılarak kısaltma yapılmadan açık olarak belirtilir. Gıdanın menşe ülkesi ile ana bileşeninin menşe ülkesi aynı değilse; a) Gıdanın ana bileşeninin menşe ülkesi de belirtilir veya b) Gıdanın ana bileşeninin menşe ülkesinin gıdanın menşe ülkesinden farklı olduğu belirtilir. Rusya menşeli buğdaylardan Türkiye’de üretilmiştir. Menşe ülke Menşei: Türkiye Gümrük Kanunu (Md.17-22)