Walka o narodowe wyzwolenie.

1. Walka o narodowe wyzwolenie. Powstanie Styczniowe w malarstwie i grafice. 1

2. OKRES POPRZEDZAJĄCY POWSTANIE STYCZNIOWE 2

3. Artur Grottger : „Branka” (1863r.) 3

4. „Branka” - opis i interpretacja Artur Grottger stworzył cykl obrazów „Polonia”, przedstawiający Polaków w walce o zjednoczenie ojczyzny. Zawiera on dziewięć rysunków wykonanych czarną kredką na kartonie. Jednym z nich jest „Branka”. Tytuł ten pochodzi od bezpośredniej przyczyny zrywu patriotycznego, czyli przymusowego poboru do rosyjskiego wojska. Obraz przedstawia scenę, podczas której młody mężczyzna wyprowadzany jest ze skutymi rękoma. Można przypuszczać, że ludzie, którzy po niego przyszli byli agresywni, o czym świadczy wywrócone krzesło znajdujące się tuż przy drzwiach. Pozostające w pomieszczeniu kobiety (prawdopodobnie żona i matka) pogrążone są w rozpaczy i histerii. Na ścianie pokoju, w którym się znajdują wisi krzyż. Ten obraz wywołuje u mnie smutek i przygnębienie. Skłania do refleksji. Moim zdaniem, oprócz uwiecznienia historycznych wydarzeń ma jeszcze jedno przesłanie, aktualne do dziś. Przypomina o wartości jaką jest rodzina, bowiem kobiety nie wiedzą czy będą miały jeszcze okazję spotkać młodzieńca. Jest to najlepsza ilustracja do słów ks. Jana Twardowskiego: „Śpieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą”. 4

5. Artur Grottger : „Kucie kos” (1863r.) 5

6. „Kucie kos” - opis i interpretacja „Kucie kos” to kolejny obraz Artura Grottgera pochodzący z cyklu „Polonia”. Podczas przygotowań do powstania Polacy musieli zdobyć większą ilość broni i amunicji. To zadanie nie należało do prostych dlatego powstańcy, idąc w ślad za uczestnikami insurekcji kościuszkowskiej postanowili użyć kos. Obraz przedstawia mężczyzn podczas ręcznego wykonywania zbrojeń. Na pierwszym planie znajdują się ludzie (możliwe, że kowale) ubrani w chłopskie koszule, trzymający młoty w rękach. Kują oni kosy. W tle widać odzianych w mundury kosynierów oczekujących na wykonywane ostrza. Scena odbywa się w kuźni. Obraz idealnie oddaje atmosferę jaka mogła tam wtedy panować. Trudno jest wyobrazić sobie co ci mężczyźni musieli czuć. Patrząc na obraz przeważa odczucie presji, która wiąże się z tym, że praca wykonana musi być szybko i solidnie, a także powinna być utrzymana w tajemnicy przed obozem wroga. Przekaz rysunku mimo lat nie stracił swojej siły. Każdemu kolejnemu spojrzeniu na ten obraz towarzyszy lawina emocji. 6

7. WALKI I WYDARZENIA Z OKRESU POWSTANIA STYCZNIOWEGO 7

8. Maksymilian Gierymski: „Powstaniec z 1863 roku” (ok. 1869r.) 8

9. „Powstaniec z 1863 roku” - opis i interpretacja Autorem „Powstańca z 1863 roku” jest Maksymilian Gierymski. Dzieło prawdopodobnie pochodzi z 1869 roku. Wykonane jest farbami olejnymi na desce. Obecnie znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Przedstawiona na obrazie scena toczy się w czasie powstania. Na pierwszym planie widać powstańca na koniu. Wokół nie ma nikogo. Elementem godnym uwagi jest kolorystyka. Ciemne niebo może symbolizować tragiczne wydarzenia, który miały tu miejsce lub dopiero nadciągają. To dzieło wywołuje u mnie niepokój. Gdybym to ja znalazła się na miejscu przedstawionego na obrazie mężczyzny bardzo bym się bała. Sceneria przypomina mi cmentarz lub pogorzelisko, na przykład po wojnie lub krwawym powstaniu, które mogło się tu wydarzyć. Przedstawiony powstaniec powinien być dla nas wzorem do naśladowania, z tą tylko różnicą, że my nie musimy oddawać życia za wolność naszej ojczyzny… 9

10. Tadeusz Adjukiewicz: „Scena z powstania styczniowego” (1875r.) 10

11. „Scena z powstania styczniowego” - opis i interpretacja Autorem dzieła „Scena z powstania styczniowego” jest Tadeusz Adjukiewicz. Dla tego malarza ojczyzna nie była obojętna, o czym świadczy fakt, że w 1914 roku wstąpił do legionów. Miłość do Polski wyrażał również w swoich obrazach. Spod jego pędzla wyszło wiele scen batalistycznych i rodzajowych. „Scena z powstania styczniowego” przedstawia powstańców na skraju lasu. Ponad nimi unosi się mgła. Wyglądają jakby oczekiwali na wroga, gotowi do strzału. Ten obraz przywodzi mi na myśl jesienną tęsknotę. Wtedy często rozmyślam o moich pradziadkach, których dziś już nie ma. We wczesnym dzieciństwie często jeździłam do nich razem z bratem. Opowiadali nam o wojnach, które przeżyli jako małe dzieci. Wtedy nie rozumiałam ich w pełni, dopiero teraz dociera do mnie co przeżywali… 11

12. Juliusz Kossak: „Bitwa pod Ignacewem” (1865r.) 12

13. „Bitwa pod Ignacewem” - opis i interpretacja Juliusz Kossak był malarzem słynącym z obrazów przedstawiających bitwy i historyczne wydarzenia. Szczególnie lubianym przez niego motywem były konie. „Bitwa pod Ignacewem” wykonana jest akwarelą na papierze. Przedstawiona na obrazie bitwa miała miejsce 8 maja 1863 roku. Zakończyła się ona klęską powstańców polskich. Dzieło ukazuje scenę z tej walki. Szokującym widokiem jest martwy koń leżący na drugim planie. Nad walczącymi widzimy kurz. W tle znajdują się drzewa. Dzień jest pogodny, o czym świadczy błękitne niebo. Mimo klęski poniesionej przez Polaków to dzieło budzi u mnie pozytywne emocje. Słoneczna pogoda na obrazie sprawia, że udziela mi się nastrój pełen nadziei i chęć wygranej jaką zapewne mieli wtedy polscy powstańcy. 13

14. Stanisław Witkiewicz: „Ranny powstaniec” (1881r.) 14

15. „Ranny powstaniec” – opis i interpretacja „Ranny powstaniec” to obraz Stanisława Witkiewicza z 1881 roku. Wykonany farbami olejnymi na płótnie. Obecnie znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Obraz przedstawia scenę, podczas której kilku ludzi wnosi do domu rannego mężczyznę. Oprócz nich przed budynkiem znajdują się inne osoby i konie. Na murze wisi krzyż, a obok niego siedzi starsza osoba. Na drugim planie z prawej strony widoczny jest mężczyzna, który przypomina księdza. Ukazani ludzie mają przygnębione wyrazy twarzy, co powoduje u mnie smutek. Obraz ten skłania do refleksji. Przypomina o kruchości ludzkiego życia. Ponadto daje nam przykład postawy patriotycznej. Budujące jest to, że w tak ważnych, a zarazem trudnych chwilach ludzie jednoczą się i wspierają wzajemnie. 15

16. SKUTKI POWSTANIA 16

17. Aleksander Sochaczewski: „Pożegnanie z Europą” (1894r.) 17

18. „Pożegnanie z Europą” – opis i interpretacja Aleksander Sochaczewski w 1862 roku został aresztowany po serii zamachów na Aleksandra Wielopolskiego. Został za to zesłany na Syberię, gdzie przebywał przez 20 lat (w tym 10 lat katorgi). „Pożegnanie z Europą” zostało wykonane w 1894 roku techniką olej na płótnie. Obraz przedstawia zesłańców tuż przed wyruszeniem na Sybir. Charakterystyczne dla nich są do połowy ogolone włosy. Dookoła panuje zima, jednak ludzie mimo to padli na ziemię i modlą się. Ważnym elementem jest kapliczka znajdująca się na drugim planie. Patrząc na „Pożegnanie z Europą” czuję się jakbym była wśród zesłanych. Panuje przerażająca cisza, a zarazem wyjątkowo podniosła atmosfera. Choć nikt się nie odzywa wszyscy tworzą jedność. Wiem, że to co ja mogę sobie wyobrazić jest nie współmierne z rzeczywistymi uczuciami tych ludzi, a mimo wszystko, to ogromnie traumatyczne przeżycie. 18

19. Jacek Malczewski: „Niedziela w kopalni” (1882r.) 19

20. „Niedziela w kopalni” – opis i interpretacja Dzieło Jacka Malczewskiego pochodzi z 1882 roku. Wykonane jest farbami olejnymi na płótnie. Obraz przedstawia zesłańców w kopalni, gdzie ciężko pracowali. Autor ukazał ich w czasie odpoczynku. Na twarzach ludzi widoczne jest nadludzkie zmęczenie i załamanie. Dzieło ma charakter symboliczny, ponieważ niedziela to dzień wolny, również dla Sybiraków. Według mnie obraz jest pełen cierpienia i zrezygnowania, które udziela się oglądającym. „Niedziela w kopalni” budzi niezwykłe emocje. Kiedy patrzę na to dzieło odczuwam przede wszystkim współczucie dla zesłańców. Zastanawiam się nad tym, jak ja zachowałabym się w takiej sytuacji. Postawa tych ludzi jest godna szacunku, ponieważ mimo ogromnego cierpienia jakie przeżywali na Syberii nie wyrzekli się ojczyzny. 20

21. KONTEKSTY SPOŁECZNE 21

22. Józef Chełmoński: „Bociany” (1900r.) 22

23. „Bociany” – opis i interpretacja Józef Chełmoński w swoich dziełach chętnie odzwierciedlał sytuacje polskich chłopów. „Bociany” powstały w roku 1900, a obecnie znajdują się w Muzeum Narodowym w Warszawie. Obraz przedstawia mężczyznę siedzącego na trawie i stojącego przy nim chłopca. Ukazani są podczas odpoczynku po pracy. Obydwaj spoglądają w niebo, na którym widoczne są bociany. Wyraźnie widać, że ptaki zainteresowały ich. W tle widoczne są krowy i chaty. Według mnie najważniejszym elementem dzieła są twarze ukazanych postaci. Można z nich wyczytać wszystkie uczucia, towarzyszące chłopom. Jedno z tych uczuć to zmęczenie, jednak jest ono przyćmione ulgą i spokojem. Moim zdaniem ten stan spowodowany jest faktem, że mają oni możliwość pracowania na własnej ziemi, otrzymanej z tytułu uwłaszczenia chłopów. Dzieło budzi we mnie pozytywne emocje, ponieważ widać na nim prawdziwe szczęście i zadowolenie z życia. 23

24. Podziękowanie Składam podziękowanie Szanownym Organizatorom niniejszego konkursu za zmobilizowanie mnie i innych młodych ludzi do pogłębienia wiedzy z zakresu historii. Dziękuję również Mamie za wspieranie w każdej inicjatywie rozwoju. Mojemu kochanemu, kreatywnemu gimnazjum za to, że nie gubi młodych, ambitnych, chętnych do pracy nad sobą nastolatków – młodych patriotów. 24

25. Wykonała: Marta StankiewczPG im. Ks. Pawła Heintscha w Dębnowoli Wykorzystane źródła: -http://pl.wikipedia.org/wiki/Artur_Grottger, -http://pl.wikipedia.org/wiki/Jacek_Malczewski, -http://pl.wikipedia.org/wiki/Tadeusz_Ajdukiewicz, -http://pl.wikipedia.org/wiki/Juliusz_Kossak, -http://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Witkiewicz, -http://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksander_Sochaczewski, -http://pl.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3zef_Che%C5%82mo%C5%84ski -materiały dostępne na stronie http://biblioteka.grojecmiasto.pl/, -piosenka żołnierska z roku 1863, autor nieznany, 25