Hættum að sóa mat!

1. Hættum að sóa mat! Rannveig Magnúsdóttir, líffræðingur Ráðstefna FENÚR 22. maí 2014 Minni sóun – Aukin endurvinnsla – Umhverfisvitund

2. Matarsóun í heiminum • Jarðarbúar eru yfir 7 milljarðar! • Árleg matvælaframleiðsla = 4 milljarðar tonna • Verðmæti um 370 þúsund milljarðar ISK • Jú, dugar fyrir 7 milljarða manns! • Árleg matarsóun í heiminum • Um þriðjungur matvæla sóast • Allt að 50% í ESB og USA • 30 % grænmetis í Bretlandi aldrei uppskorið • Meðalfjölskylda í Bretlandi: • hendir einni máltíð á dag • A.m.k. 140 þús kr/ári • Ca. 3-4 vikna laun Bara til að eiga fyrir matnum sem fjölskyldan hendir!

3. Hvar sóast maturinn? • Á akrinum og við meðhöndlun • Við uppskeruna sjálfa • Léleg geymsla ofl. • Í búðunum • Síðasti söludagur • Rýmt fyrir nýjum vörum • Veitingastaðir • Of stórir skammtar • Heima • Við kaupum allt of mikið • Hendum óskemmdum matvælum

4. Hverju er verið að sóa? • Ekki bara sóun á mat og fjármunum! • Landsvæði • Losun gróðurhúsalofttegunda • Sóun ferskvatnsbirgða vegna vökvunar • Áburðarnotkun • Olíubrennsla • Orkunotkun • Ofveiði – fiskistofnar m.a. • Matvælum með „afbrigðilega lögun“ hent í stórum stíl Hærra matvælaverð!

5. Útrunninnmatur? • Síðasti söludagur / best fyrir ≠ síðasti neysludagur • Gríðarlegu magni af matvælum er hent vegna vankunnáttu eða ótta fólks við dagsetningar! • Nef, augu og heilbrigð skynsemi duga betur til að leggja mat á gæði en áletrunin „Best fyrir“ • Hunang: Nokkrar aldir • Niðursuðuvörur/þurrvörur: Nokkur ár • Ostur í loftþéttum umbúðum: 1 ár • Egg: Nokkrir mánuðir • Jógúrt o.fl.: Vika eða meira • Mjólk: Nokkrir dagar

6. Huggulegur matarmarkaður erlendis? Nei þetta er ruslagámur við stórmarkað á Íslandi!

7. Ruslarar (dumpsterdivers) • Tvær meginástæður • Fátækt • Umhverfissinnar sem hafa fengið nóg af sóuninni • Hver er rót vandamálsins? • Matvöruverslanir og byrgjar • Henda ógrynni af óspilltum mat • Stundum er grænmetið fallegra en er í boði inni í búðinni • Stundum er hann ekki útrunninn • Við köllum eftir skýringum á þessu! • Peningamál? • Siðferðismál! Við verðum að finna lausn á þessu saman

8. Hvaðgetumviðgert? Skilningurá hugtakinu “best fyrir” og “síðastisöludagur” Verslaðuskynsamlega – ekkilátafreistastaftilboðum Kláraðualltúrísskápnumáður en þúkaupirmeira Notaðufrystinn – líkafyrirafgangaogheimsendan mat Pantaðuminniskammtaaf mat á veitingastöðum (stundumódýrara) Notaðuregluna “Fyrst inn, fyrstút” Elskaðuafganga (líkafráveitingastaðnum) Gefðuafgangsdósamatogfleirasemer í skápnum Notaðulitladiskaogpassaðuaðsetjaekki of mikið á diskinn Búðutilmoltuúrmatarafgöngum

9. Hvað skiptir okkur máli? • Verð • Verð og hagkvæmni fara ekki alltaf saman • Upprunastaður • Því nær okkur, því betra frá umhverfislegu og félagslegu sjónarmiði • Minni flutningar • Jákvæðari samfélagsáhrif • Siðgæði og umhverfi • Vinnuaðstæður • Þrælahald • Ræktunaraðferðir • Vitum við eitthvað um notkun áburðar og eiturefna? • Var regnskógi eytt fyrir matvælin (pálmaolía t.d.) • Voru heimili eyðilögð?

10. Grasrótin vex • Matarbýtti • Hópur fólks á facebook sem skiptist á matvælum • 438 meðlimir • VAKANDI • Rakel Garðarsdóttir stofnaði þessa hreyfingu gegn matarsóun í byrjun árs • Heimildarmynd og útgáfa • Ljósvarp • Hópur ungs fólks sem vinnur að heimildarþáttum um matarsóun • Ruslaurant • Hópur fólks sem er annt um umhverfið. Matur er ekki rusl.

11. Zero waste • Landvernd stýrir nýju norrænu samstarfi • Styrkur frá Norrænu ráðherranefndinni! • Samstarf við: • Kvenfélagasamband Íslands • Rakel Garðarsdóttir, framkvæmdastýra hjá Vesturport og stofnandi VAKANDI hreyfingarinnar • Selina Juul, stofnandi „Stopspild af mad“ hreyfingarinnar í Danmörku • Matvett í Noregi

12. Verkþættir • Norræn ráðstefna um matarsóun haustið 2014 • UnitedAgainstFoodWaste • Lykilfyrirlesari verður Selina Juul • Kokkakeppni • kokkar vinna með frægu fólki jafnt sem almenningi við að breyta afgöngum í sælkeramat • Tekið upp og dreift á netinu • Heimildamynd um matarsóun • Rakel Garðarsdóttir – Vesturport • Bók um sjálfbærni og matarafganga • Heillaráð um hvernig við getum gert heiminn betri • Hvernig getum við breytt afgöngum í gourmet máltíðir • Námskeið fyrir almenning • Fyrirmynd í Noregi

13. Takk fyrir!