Lokaritgerðir-1

1. Lokaritgerðir-1 Að byrja að skrifa Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

2. Að byrja að skrifa • Að velja efni • Að velja ráðgjafa • Að fara ekki erindisleysu • Að nýta sér aðstoð annarra • Í upphafi skyldi endinn skoða Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

3. Ásgeir Jónsson Tölvupóstur ajonsson@hi.is Heimasíða http://www.hi.is/~ajonsson Heimsíða námskeiðsins http://www.hi.is/~ajonsson/lokaritgerd2003.htm Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

4. Af hverju lokaritgerð? • Mikið af háskólanámi byggir á því að muna og endursegja. • En lífið utan skólaveggja byggir á frumkvæði og eigin dómgreind. • Lokaritgerð reynir á sjálfstæð vinnubrögð og býr ykkur undir starfsframa. • Lokaritgerðin er mikilvægasti hluti háskólanáms. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

5. Lokaritgerðin er tækifæri • Gefur færi á því að kynna sér eitthvert efni til hlítar. • Sérþekking á einhverju sviði eykur virði fólks á vinnumarkaði. • Þið fáið tækifæri til þess að öðlast sérfræðikunnáttu í einhverri grein. • Getur skipt miklu máli fyrir starfsumsókn. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

6. Lokaritgerðin er tækifæri • Góð ritgerð getur strikað út einstakar slæmar einkunnir. • Einnig tækifæri til þess að sýna að þið getið meira en tekið góð próf. • Gefur færi á því að mynda dýrmæt tengsl við aðila innan háskólans og fyrirtæki eða atvinnugreinar. • Lokaritgerð gefur tækifæri á því að sýna hvað í ykkur býr Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

7. Að velja • Sumir velja efni, og síðan ráðgjafa með hliðsjón af því. • Aðrir velja ráðgjafa, og síðan efni í samráði við hann • Í flestum tilfellum er um milliveg að ræða. • Ráðgjafinn á að afmarka efnið svo það verði viðráðanlegt, og síðan skjóta fræðilegum stoðum undir ritgerðarvinnuna. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

8. Fugl eða fiskur? • Ritgerðarefnið verður að vera eitthvað sem þú hefur raunverulegan áhuga á. • Þú átt að hafa gaman af því að vinna fyrir sjálfan þig. • Ritgerðir sem unnar eru af tómri skyldurækni verða hvorki fugl né fiskur. • Brennandi áhugi er besta vegnestið. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

9. Annað og meira • Gott að hafa strategíu. • Velja sér efni sem tengist því sem þið ætlið að gera í framtíðinni. • Lokaritgerðir eiga að vera stökkpallur fyrir eitthvað annað og meira. • Velta fyrir sér þeim aðilum sem hefðu áhuga á rannsóknum þínum. • Stundum vilja stofnanir og fyrirtæki styrkja ákveðnar rannsóknir. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

10. Að fá styrki • Styrkurinn getur falist í fjárframlagi eða ráðningu í vinnu. • Sumir nemar geta nýtt fyrri reynslu og kunnugleika til þess að fá styrki. • Annars skipta tengsl og áhugi ráðgjafa höfuðmáli í þessu í sambandi. • Sjaldan um háar fjárhæðir að tefla • Með því að selja ritgerðina á þann hátt, getur frelsi í efnistökum tapast á móti. • Samt alltaf gott að fá vinnu sína launaða. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

11. Nokkrar leiðir til að velja • Velja eitthvað sem hefur vakið athygli ykkar í námi eða starfi. Athugið hvort einhverjar rannsóknir vanti, t.d. í ákv. atvinnugreinum. • Haldið könnunarviðræður við kennara deildarinnar. Athugið hvort hægt sé að fiska efni út úr þeim. • Rennið yfir eldri lokaritgerðir, athugið hvort einhverjar hugmyndir komi upp í hugann. Þá sjáið þið einnig hvaða kröfur eru gerðar. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

12. Afmörkun ritgerða • Hægt er að greina lokaritgerðir niður í þrjá þætti: • Empiricial, rannsókn byggð á reynslu og athugun (tölfræðileg greining eða “Case Study”) • Theoretical, fræðileg umfjöllun. • Survey, yfirlit eða úttekt á þekktu efni. • Sumar ritgerðir falla algerlega inn í einn af þessum þremur flokkum. • Flestar eru þó sambland. • Bestu ritgerðirnar eru oft þær sem sameina flokk eitt og tvö. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

13. Að tengja... • Margar góðar ritgerðir hafa orðið til þegar aðgreindir hlutir eru tengdir saman. Þetta er gert með því að tengja... • ...aðferðafræði og hugmyndir, s.s. prófa staðhæfingar með tölfræðilegum leiðum. • ...hugmyndir og aðstæður, s.s. hvort erlend reynsla eða hugmyndir eigi við um Ísland. • ...ólíkar fræðigreinar, s.s. félags- og viðskiptafræði, sögu og hagfræði. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

14. Frumleiki • Verið óhrædd að fara inn á nýjar brautir. • Reynið að finna eitthvað sem engin(n) hérlendis hefur gert áður. • Það er áhætta að fara ótroðnar slóðir. Þið gætuð lent í ógöngum og orðið að snúa við. • Frumleiki skilar yfirleitt mestum ávinningi ef vel tekst til. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

15. Að bjarga heiminum • Munið að enginn ætlast til þess að þið bjargið heiminum. • Listin við að skrifa lokaritgerðir í háskólanámi er að kunna að takmarka sig. • Best er að fjalla um afmarkað málefni og sinna því vel. • Hér er þörf á sterkum fókus. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

16. Ekki ætla sér of mikið • Algengustu vandkvæðin við ritun lokaverkefna er þegar fólk færist of mikið í fang eða þeysist út um víðan völl. • Afleiðingarnar verða: A) of mikil vinna, B) of almennar niðurstöður C) of grunn umfjöllun. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

17. Ekki ætla sér of mikið • BS-ritgerð er fyrst og fremst greining nokkurra spurninga á grunni annarra rannsókna. • BS-ritgerð er yfirleitt að stærstum hluta samantekt yfir þekkt efni. • Á efri námsstigum (master eða doktor) vaxa kröfurnar um sjálfstætt framlag í lokaritgerð. • En frumleiki skiptir samt höfuðmáli! Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

18. Að velja ráðgjafa • Einhver sem þið getið unnið með og treystið – og hefur tíma. • Einhver sem vinnur á sama áhugasviði og þið teljið færan. • Einhver sem vill láta ykkur í té fýsilegar rannsóknarhugmyndir • Einhver sem mun verða bandamaður ykkar þegar þið sækið um aðra skóla eða starf. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

19. Að velja ráðgjafa • Það eru margir nemendur í deildinni og hver kennari getur aðeins sinnt takmörkuðum fjölda. • Sá möguleiki er því til staðar að þið getið ekki fengið þann ráðgjafa sem þið viljið fá að fyrsta kosti. • Það gæti einnig reynst heppilegt að velja ráðgjafa sem ekki hefur of marga nemendur fyrir. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

20. Hlutverk ráðgjafans • Ráðgjafinn á ekki að vinna ritgerðina fyrir ykkur. • Ráðgjafinn á aðeins að leiðbeina ykkur til þess að þið getið unnið ykkar eigið verk. • Ráðgjafinn ber ekki ábyrgð á mistökum ykkar. • Þið eruð skrifuð fyrir ritgerðinni sjálf. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

21. Hlutverk ráðgjafans • Ráðgjafinn á hjálpa ykkur að afmarka efni sem er mögulegt að vinna. • Ráðgjafinn þarf oft að ná fólki niður á jörðina og finna út hvað er raunverulega hægt að gera. • Mikil fjöldi er til af áhugaverðum rannsóknarspurningum sem er þó ekki hægt að svara í lokaritgerð. • Yfirleitt skortir gögn eða að spurningarnar þurfa miklu meiri vinnu en hægt er að inna af hendi á þessu stigi. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

22. Verið samstíga • Þið verðið að bera undir ráðgjafann það sem þið ætlið að gera. • Verið viss um að þú og ráðgjafinn séu samstíga, áður en lagt er af stað. • Ráðgjafinn er sá sem gefur ykkur einkunn, og þess vegna verðið þið að taka mark á orðum hans. • Mikilvægt að góð vinnutengsl myndist á milli ykkar og ráðgjafans. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

23. Mannlegi þátturinn • Heppilegast að ráðgjafinn hafi gott vald á vel skrifuðum og skilmerkilegum texta, jafnt sem fræðilega þekkingu. • Ennfremur að hann hafi sjálfur sýnt rannsóknarhæfileika í verki. • Sérhæfing er ekki svo mikil á þessu námsstigi, þannig að nokkrir kennarar geta komið til greina. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

24. Að velja • Ef þið eruð óviss, veljið þá ráðgjafann fyrst og síðan efni í samráði við hann. • Þá er einnig líklegra að ráðgjafinn hafi raunverulegan áhuga á efninu. • Einnig gæti reynst góð hugmynd að ræða við nokkra kennara um möguleg efni og efnistök, áður en þið veljið ráðgjafa. • Hlustið eftir því sem aðrir nemendur segja sem hafa notið leiðsagnar viðkomandi. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

25. Aðstoð annarra • Það er ekkert að því að leita álits fleiri fagaðila en ráðgjafans. • Stundum er mögulegt að hafa fleiri en einn ráðgjafa, s.s. úr öðrum deildum, eða einhverjir aðrir komi að vinnunni með formlegum hætti. • Samvinna og samþykki ráðgjafans er hér lykilatriði. • Það er metið ykkur til tekna ef þið sýnið frumkvæði og sjálfstæði í vinnubrögðum Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

26. Forkönnun • Í upphafi skyldi endinn skoða. • Lokaritgerð er þó nokkur fjárfesting sem verður að leggja í að vel athuguðu máli. • Reynið setja verkefnið upp með eins skipulegum hætti og hægt er, áður en hafist er handa. • Setjist síðan niður með ráðgjafanum og þið ákveðið í sameiningu umfang verksins og hvernig það skuli unnið. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

27. Að skoða • Verið viðbúin því að þurfa að skoða nokkrar hugmyndir, áður en þið finnið það eina og rétta. • Það er betra heldur en að þurfa að eyða tíma í eitthvað sem gengur ekki upp. • Best er að geta séð fram á einhverja sniðuga niðurstöðu eða “kick” áður en hafist er handa. • En mestu máli skiptir að sameiginlegur skilningur ríki á milli þín og ráðgjafans um meginstefnu verksins. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

28. Kortlagning • Reynið að kortleggja það sem þið ætlið að gera, hvernig á að vinna það og hvaða ávinning þið æskið. • Ræðið við aðra málmetandi aðila, nemendur, kennara eða aðra, berið hugmyndir ykkar undir þá. • Ef til vill verður ykkur bent á veilur, ef til vill fáið þið annað sjónarhorn. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

29. Beinagrind • Í upphafi er heppilegt að gera beinagrind að ritgerðinni í formi efnisyfirlits. • Þá eru helstu kaflar settir niður fyrirfram með fyrirsögnum og undirtitlum og jafnvel stuttri lýsingu á hverjum hluta. • Þannig fæst góður leiðarvísir að rökrænni byggingu ritgerðarinnar og þið sjáið umfang hennar. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

30. Að leggja kapal • Ef vel tekst til með beinagrind leggst ritgerðarvinnan upp eins og kapall. • Þið getið þá rætt skipulega um hvern lið við ráðgjafann ykkar áður en þið leggið til atlögu við hvern þátt. • Leiðbeinandinn getur sagt hvar sé best að afla fanga, hvort of mikið sé færst í fang eða hvort einhverja liði vanti. • Verið samt óhrædd við að skipta um bein og áherslur þegar ritgerðinni vindur fram og þið öðlist dýpri skilning á efninu. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

31. Hugarflug (brainstorming) • Ritgerðarsmíð er skapandi vinna. • Gefið ykkur tíma til þess að velta málunum fyrir ykkur frjálst. • Farið upp í sumarbústað, út að ganga, leikið ykkur í huganum, reynið að velta upp öllum þeim hugmyndum sem skipta máli. • Reynið að öðlast heildaryfirsýn, áður en lagt er út í tæknileg atriði. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

32. Smáfuglar á öxl • Hagfræðingurinn Schumpeter lýsti hugmyndum sem litlum fuglum sem settust á öxlina á honum. • Hann gekk alltaf með litla vasabók sem ritaði hugmyndir sínar niður áður en þær flögruðu frá honum. • Verið viss um að rita hugmyndir ykkar niður ef þær setjast á öxl ykkar á meðan ritgerðarvinnu stendur. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

33. Nótt og dagur • Vinna við lokaritgerð afmarkast ekki við þann tíma er þið sitjið og reynið að skrifa. • Þið eruð að vinna fyrir ykkar sjálf, á ykkar ábyrgð, á ykkar forsendum, á ykkar tíma. • Til þess að brjóta hlutina til mergjar verður oft að hafa hugann við efnið, nánast allan sólarhringinn, hvar sem þið eruð stödd. • Ef vel tekst til, er það ekki kvöð heldur skemmtun sem gæti aukið færni ykkar og fært mikinn ávinning. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

34. Samandregið • Lokaritgerðin er tækifæri. • Kastið ekki til höndunum við undirbúning. • Gefið ykkur tíma til þess að hugsa, spá og spekúlera. • Veljið ráðgjafa sem þið kunnið vel við (ekki aðeins vegna þess að hann er skemmtilegur) og hefur tíma til þess að sinna ykkur. Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson

35. Ásgeir Jónsson Tölvupóstur ajonsson@hi.is Heimasíða http://www.hi.is/~ajonsson Heimsíða námskeiðsins http://www.hi.is/~ajonsson/lokaritgerd2003.htm Ritun lokaritgerða – Ásgeir Jónsson