Blús

1. Blús • Rætur og uppruni

2. Upphafið • talið að blúsinn hafi komið fram í kringum 1890 • fyrstu heimildir koma fram í annálum í kringum 1900 í Suður-Texas. • “Dallas Blues”. Talað um það sem fyrsta blús lagið sem tekið var upp.

3. Einkenni • söngstíll • “bláu nóturnar” • að “beygja” tóna • þungur taktur

4. Hefðbundin hljóðfæri • gítar • píanó • bassi (Kontrabassi) • trommur • saxófónn, trompet, básúna • munnharpa • söngur

5. Algengasta formið • 12 takta blús • hljómagangurinn endurtekur sig í sífellu • mörg önnur form, t.d. þar aðeins einn hljómur er endurtekinn í sífellu

6. Mikilvægir einstaklingar • “Blind” Lemon Jefferson (1893-1929) - gítar - Country blues • Lead Belly (1888-1949) - söngur/gítar/ofl. • Muddy Waters (1913-1983) - söngur/gítar • Robert Johnson (1911-1938) - söngur/gítar

7. “Blind” Lemon Jefferson • 1893-1929 • söngur/gítar • var mjög vinsæll blús-söngvari milli 1920 og 1930 • kallaður faðir Texas-blúsins • hafði mikil áhrif á Robert Johnson og B.B. King • “One Dime Blues”

8. Lead Belly • Huddie William Ledbetter (1888-1949) • söngur/gítar/píanó/mandólín/munnharpa/fiðla/harmónikka • Delta Blues • var mikill harðjaxl og skapmaður og átti oft í útistöðum við lögin • “House Of The Rising Sun”, “Cotton Fields”

9. Muddy Waters • McKinley Morganfield (1913-1983) • söngur/gítar/munnharpa • er kallaður faðir Chicago-blúsins • hjálpaði Chuck Berry að fá sinn fyrsta plötusamning • samdi hið fræga lag “Rollin’ Stone” sem The Rolling Stones heita eftir • hafði mikil áhrif á Eric Clapton • “Hoochie Coochie Man”, “Got My Mojo Working”

10. Robert Johnson • Robert Leroy Johnson (1911-1938) • söngur/gítar • Delta blús • spilaði aðallega á götuhornum og búllum og var ekki mjög þekktur meðan hann var á lífi • er talinn mjög mikill áhrifavaldur í dag • sérstaklega af gítarleikurum, t.d Eric Clapton • dó aðeins 27 ára gamall (Hendrix, Morrison, Joplin, Cobain, Winehouse) • “Crossroad”/”Crossroad”, “Sweet Home Chicago”/”Sweet Home Chicago”

11. Upprifjun • á rætur sínar að rekja til Afríku og Evrópu • kemur fram um aldamótin 1900 í suður-ríkjum Bandaríkjanna. • Robert Johnson er talinn einn sá allra áhrifa mesti • gítar og söngur eru mjög áberandi hljóðfæri í upphafi

12. Rafmagnið • rafmagnið breytir blúsnum mikið • rafgítar og rafbassi taka við af kassagítar og kontrabassa • magnarar og hljóðkerfi koma hljóðinu betur til skila til áheyrenda

13. Mikilvægir einstaklingar • Bessie Smith “The Empress of the Blues” (1894-1937). Hefur mikil áhrif á söngvara bæði í jazz og blús. “I Need A Little Sugar In My Bowl” • B.B. King (1925-) “Blues Boys Tune” • John Mayall (1933-) “So Many Roads” • Eric Clapton (1945-) “Knocking on Heavens Door”, “Riding With the King” • Stevie Ray Vaughan (1954-1990) “Pride And Joy”

14. Chicago-blús • þróast úr Delta-blús • verkamenn af Afrískum uppruna flytjast norður í leit að vinnu • Muddy Waters, Buddy Guy, Howlin’ Wolf og Willie Dixon • byrjaði á götuhornum og búllum • varð síðar mjög vinsæl og barst til Evrópu og hafði mikil áhrif í Englandi

15. England • tónlist Muddy Water hefur mikil áhrif á blúsmenn í Englandi • The Rolling Stones, Eric Clapton(The Yardbirds), Led Zepplin byrja allar sem blúshljómsveitir upphaflega • talað um “The British Invasion” • hefur mikil áhrif á það sem seinna verður þungarokk

16. Texas-rock-blús • “Blind” Lemon Jefferson er faðir Texas-blúsins en Stevie Ray Vaughan verður mikill áhrifavaldur um 1980 • meira rock og funk • mikill og ágengur gítarhljómur áberandi • mikill spuni líkt og í jazz • "Texas Flood"

17. Blús & jazz • héldust hönd í hönd fyrstu ár síðustu aldar og oft erfitt að greina á milli • margir sem höfðu mikil áhrif í báðum flokkum • síðar verður hljómgerð í jazzi flóknari og þá fer að verða auðveldara á greina á milli • margir sem spila bæði blús og jazz og gera ekki upp á milli

18. Blús & Rock ‘n Roll • Rokkið er skilgetið afkvæmi blúsins • í upphafi er sami hljómagangur og í 12 takta blús mikið notaður í rokki • taktur og söngur mesti munurinn i fyrstu • Kántrý, jazz og gospel hafa líka áhrif á rokkið

19. B.B King • “The Thrill Is Gone”

20. Djass • Rætur og uppruni

21. Upphafið • verður til í suður-ríkjum Bandaríkjanna um aldamótin 1900 • aðal suðupotturinn í New Orleans • djass og blús mjög samofin i upphafi • sterk áhrif frá Afríku og einnig frá Evrópu eins og í blús • Original Dixieland Jass Band - Livery Stable Blues árið 1917

22. Einkenni • bláar nótur koma mikið fyrir í upphafi • mikill spuni, eitt af aðaleinkennum djassins • polyrytmar, tveir eða fleiri rytmar i gangi á sama tíma • sveifla (e. swing) er mjög áberandi í djasstónlist • flóknari hljómar

23. Hefðbundin hljóðfæri • trommur • rafbassi og kontrabassi • píanó • trompet, saxófónn, básúna, þverflauta • gítar • slagverk, t.d. sílófónn • söngur

24. Mikilvægir einstaklingar • Louis Armstrong (1901-1971) • Duke Ellington (1899-1974) • Count Baise (1904-1984) • Dizzy Gillespie (1917-1993) • Charlie Parker (1920-1955)

25. Louis Armstrong • Satchmo eða Pops (1901-1971) • trompet, cornet og söngur • talin hafa fundið upp söng-sólóið eða scat • fyrsta stórstjarnar í djassinum • hefur áhrif á flesta djass-trompetleikar enn þann dag í dag • “What A Wonderful World”, “When The Saints Go Marching In” og “All Of Me”

26. Duke Ellington • Edward Kennedy “Duke” Ellington (1899-1974) • tónsmiður, píanó og stórsveitarstjórnandi (e. big band) • samdi yfir eitt þúsund tónverk, gospel, blús, kvikmyndatónlist og sígild verk • rak stórsveit í marga áratugi • má segja að djassinn hafi verið popptónlist þess tíma • “Take The A Train”, “Satin Doll” og “It Don’t Mean A Thing”

27. Count Basie • William “Count” Basie (1904-1984) • tónsmiður, píanó, orgel og stórsveitarstjórnandi (e. big band) • rak stórsveit í nærri 50 ár • mjög margir af frægustu sóló-listamönnum djassins um og upp úr miðri síðustu öld byrjuðu ferilinn í stórsveit Count Basie • “One O’Clock Jump”, “Sweet Georgia Brown” og “In A Mellow Tone”

28. Dizzy Gillespie • John Birks “Dizzy” Gillespie (1917-1993) • tónsmiður, trompet, söngur og stórsveitarstjórnandi • frægari sem hljóðfæraleikari heldur en Basie og Ellington • Dizzy ásamt Charlie Parker þróuðu bebop stílinn og hinn svokallaða nútíma djass • “Salt Peanuts”, “Hot House” og “A Night In Tunisia”

29. Charlie Parker • Bird eða Yardbird (1920-1955) • tónsmiður og saxófónn • talinn einn allra áhrifamesti djasstónlistarmaðurinn, ásamt Louis Armstrong og Duke Ellington • hafði hvað mest áhrif þegar djass þróast frá því að vera vinsælda/dans-tónlist yfir í að vera hin “dýra list” • “Confirmation”, “Donna Lee”, og “Billie’s Bounce”

30. Upprifjun • á rætur sínar að rekja til Afríku og Evrópu, eins og blúsinn • kemur fram um aldamótin 1900 í suður-ríkjum Bandaríkjanna • New Orleans kemur mikið við sögu í upphafi djassins • Louis Armstrong og Charlie Parker eru taldir tveir af áhrifa mestu mönnum • mikill spuni er eitt af einkennum og sveiflan (e. swing)

31. Evrópa • Django Reinhart (1910-1953) • gítar • belgi af sígaunaættum • slasaðist á vinstri hendi í eldsvoða og gat ekki notað nema tvo fingur af einhverju gagni, náði samt sem áður mikilli færni á gítarinn • “Sweet Georgia Brown” og “Minor Swing”

32. Bebop • Djassinn tekur breytingum og verður flóknari og menn fara að spila hraðar • fer úr því að verða danstónlist yfir í að vera meiri tónleikatónlist • Charlie Parker og Dizzy Gillespie eru mennirnir á bak við Bebopið

33. Mikilvægir einstaklingar • Miles Davis (1926-1991) • John Coltrane (1926-1967)

34. Miles Davis • Miles Dewey Davis III (1926-1991) • tónskáld, trompet og hljómsveitarstjórnandi • er af mörgum talinn einn áhrifamesti tónlistarmaður 20. aldarinnar • kom við sögu í mörgum stefnum djassins, bebop, cool jazz, hard bop, modal jazz og fusion • “So What” og “All Blues”

35. John Coltrane • John William Coltrane (1926-1967) • tónskáld og saxófónn • einn allra besti saxófónleikari djasssögunnar • bebop og hard bop • hefur mikil áhrif á það sem seinna var kallað free jazz • vann mikið með Miles Davis • “Giant Steps” og “Impressions”

36. Nútíminn og vinsældir • Diana Krall (1964-) • Jamie Cullum (1979-) • Norah Jones (1979-)

37. Diana Krall • Diana Jean Krall (1964-) • píanó og söngur • er einn frægasti djasstónlistarmaður dagsins í dag • hefur selt yfir 15 milljónir platna • hefur unnið til fjölda Grammy verðlauna • “Fly Me To The Moon” og “The Look Of Love”

38. Jamie Cullum • Jamie Cullum (1979-) • söngur og píanó, spilar einnig á gítar og trommur • hefur unni með fjölmörgum mismunandi listamönnum, m.a. The White Stripes, Kanye West. • Og hefur leikið lög eftir Massive Attack, Pharell, Rihanna, Pussycat Dolls, Radiohead, Gnarls Barkley, Elton John, Justin Timberlake, John Legend, Joy Division, Lady Gaga • hefur komið fram með Kylie Minogue, Sugababes, Will.i.am and Burt Bacharach. • “What A Difference A Day Made” og “Medley”

39. Norah Jones • Geethali Norah Jones Shankar (1979-) • söngur og píanó • fyrsta plata hennar Come away with me seldist í yfir 20 milljón eintökum • hefur unnið til fjölda Grammy verðlauna • “Come Away With Me” og “Don’t Know Why”