ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ԵՎ ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՀԱՐՑԵՐԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

1. ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ԵՎ ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՀԱՐՑԵՐԻ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅՈՒՆ ՀՀ ԲԺՇԿԱՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԳՈՐԾԱԿԱԼՈՒԹՅՈՒՆ 2011թ. ՏԱՐԵԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐ http://www.hhbsp.am

2. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն Գործունեությունըկարգավորողիրավականակտեր • «Հայաստանի Հանրապետությունում հաշմանդամների սոցիալական պաշտպանության մասին» ՀՀ օրենք, 14.04.1993թ. • «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենք, 18.02.2004թ., • «Քաղաքաքացիական ծառայության մասին» ՀՀ Օրենք, 04.12.2001թ, • ՀՀ կառավարության որոշումը «ՀՀ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության ՀՀ ԲՍՓ գործակալության կանոնադրությունը և կառուցվածքը հաստատելու և ՀՀ կառավարության N 684 որոշման մեջ փոփոխություն կատարելու մասին» N 1822-Ն, 14.11.02թ., • «Քրեակատարողական հիմնարկում պատիժ կրող անձին բժշկասոցիալական փորձաքննության ենթարկելու կարգը»05.05.2011թ., N 665-Ն ՀՀ կառավարության որոշում, • «Ժամանակավոր անաշխատունակության թերթիկի լրացման և տրամադրման կարգը»N 1024 ՀՀ կառավարության որոշում, 14.06.2011թ., • «Բժշկասոցիալական փորձաքննության իրականացման կարգը հաստատելու մասին» N276-Ն ՀՀ կառավարության որոշում, 02 մարտի 2006թ. • «Բժշկասոցիալական փորձաքննության ժամանակ օգտագործվող դասակարգիչները և հաշմանդամության խմբերի սահմանման չափանիշները հաստատելու մասին» N780-Ն ՀՀ կառավարության որոշում, 13 հունիսի 2003 թ. • «Պրոթեզաօրթոպեդիկ պարագաների, վերականգնման տեխնիկական և այլ օժանդակ միջոցների տրամադրման կարգը, օգտագործման ժամկետները հաստատելու մասին» N453-Ն ՀՀ կառավարության որոշում, 12 ապրիլի 2007թ.

3. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն Գործունեությունըկարգավորողիրավականակտեր 10. «Աշխատանքային պարտականությունների կատարման հետ կապված խեղման, մասնագիտական հիվանդության կամ առողջությանը հասցված այլ վնասի դեպքում մասնագիտական աշխատունակության կորստի աստիճանի սահմանման չափանիշները հաստատելու մասին » N 619-Ն կառավարության որոշում, 11 մայիսի 2006թ. , 11. «Տուժած անձանց արտադրական խեղման, մասնագիտական հիվանդության, ռազմաճակատում գտնվելու, զինվորական ծառայության և այլ հանգամանքների հետ մահվան պատճառական կապը որոշելու կարգը հաստատելու մասին» N1456-Ն ՀՀ կառավարության որոշում, 23 սեպտեմբերի 2004թ. 12. «ՀՀ ԱՆ և ՀՀ ԱՍՀՆ նախարարների համատեղ հրամանը բժշկական հաստատությունների կողմից անձանց բժշկասոցիալական փորձաքննության ուղղեգրման կարգը և տրվող ուղեգրի ձևերը հաստատելու մասին» N580-Ն հրամանը, 25 օգոստոսի 2006թ. 13. «ՀՀ ԱՍՀՆ նախարարի հրամանը ՀՀ ԲՍՓ գործակալության գործավարության կարգը հաստատելու մասին» N47-Ն, 19 ապրիլի 2005թ. 14. «ՀՀ ԱՍՀՆ նախարարի հրամանը ՀՀ ԲՍՓ գործակալությանում վարչական վարույթի վերաբերյալ գործերի, դրանց հաշվառման գրանցամատյանների և վարչական ակտերի հաշվառման գրանցամատյաննների վարման կարգը հաստատելու մասին» N48-Ն, 13 մայիսի 2005թ. և այլ իրավական ակտեր:

4. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն ԳՈՐԾԱՌՈՒՅԹՆԵՐԸ Գործակալությունն իր նպատակների և խնդիրների իրականացման համար Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով ` • անձին ճանաչում է հաշմանդամ, սահմանում հաշմանդամության խումբը, պատճառական կապը, տևողությունը: Որոշում է սոցիալական պաշտպանության անհրաժեշտ ձևերը, Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով թույլատրում է երկարացնել ժամանակավոր անաշխատունակության թերթիկի ժամկետները. • որոշում է հաշմանդամի աշխատանքի պայմանները, բնույթը, տալիս է երաշխավորագիր հաշմանդամին համապատասխան աշխատանք կատարելու վերաբերյալ. • որոշում է անձի մասնագիտական աշխատունակության կորստի աստիճանը (տոկոսներով)` կապված աշխատանքային խեղման, մասնագիտական հիվանդության կամ առողջության այլ խաթարման հետ. • որոշում է անձի մահվան պատճառական կապն արտադրական խեղման, մասնագիտական հիվանդության, ռազմաճակատում գտնվելու և այլ հանգամանքների հետ. • կազմում է հաշմանդամի անհատական վերականգնողական ծրագիրը, որոշում բժշկական, սոցիալական և մասնագիտական վերականգնողական միջոցառումների տեսակներն ու ծավալները, աջակցում դրանց իրականացմանը և գնահատում արդյունավետությունը. • մասնակցում է բժշկասոցիալական փորձաքննություն անցած հաշմանդամների տվյալների շտեմարանի ստեղծմանը և աջակցում հաշմանդամների տվյալների հաշվառման պետական համակարգի ձևավորմանը.

5. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն ԳՈՐԾԱՌՈՒՅԹՆԵՐԸ • խորհրդատվություն և եզրակացություն է տալիս առողջապահական կազմակերպություններին, զբաղվածության և սոցիալական ծառայությունների տարածքային կենտրոններին` հաշմանդամին բուժվերականգնողական, մասնագիտական կողմնորոշման, որոշակի աշխատանքի ցուցված կամ հակացուցված լինելու, ուսման, վերաորակավորման, տնային սպասարկման անհրաժեշտության և այլ հարցերի վերաբերյալ. • օրենքով սահմանված կարգով համապատասխան զինվորական կոմիսարիատներին հայտնում է հաշմանդամ ճանաչված զորակոչային տարիքի անձանց մասին. • բժշկասոցիալական փորձաքննություն անցնող անձանց տրամադրում է խորհրդատվական օգնություն. • բժշկասոցիալական փորձաքննություն անցնող անձանց, անհրաժեշտության դեպքում, ուղեգրում է լրացուցիչ բժշկական հետազոտման. • անհրաժեշտության դեպքում առողջապահական կազմակերպություններից, գործատուներից (անկախ կազմակերպական-իրավական ձևից) պահանջում է փորձաքննություն անցնող անձի բժշկական, աշխատանքի բնույթի և պայմանների վերաբերյալ լրացուցիչ փաստաթղթեր, ինչպես նաև տեղերում ուսումնասիրում է փորձաքննություն անցնող անձի աշխատանքի պայմաններն ու բնույթը. • իրականացնում է մոնիտորինգ հաշմանդամների վերականգնողական միջոցառումների իրագործման, աշխատանքային պայմանների, բնույթի, հաշմանդամներին համապատասխան աշխատանքի տեղավորելու (համաձայն գործակալության տված երաշխավորագրերի) նկատմամբ. • տալիս է եզրակացություն հաշմանդամի վերականգնողական պարագաների տրամադրման մասին:

6. Հաշմանդամների հաշվառման հանրապետական շտեմարանը շահագործվում է առցանց ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն ՀՀ ԲՍՓ Գործակալություն Երևանի թիվ 1,2,3,4,5,6 ԲՍՓՀ-ներ ՀՀ ԱՍՀՆ Լոռու մարզի թիվ 1,2,3 ԲՍՓՀ-ներ Գեղարքունիքի մարզի թիվ 1 և 2 ԲՍՓՀ-ներ Հաշմանդամների հաշվառման հանրապետական շտեմարանում հաշվառված է 176506 հաշմանդամ, որոնցից 7973 երեխա Մանկակական մասնագիտացված ԲՍՓՀ Շիրակի մարզի թիվ 1 և 2 ԲՍՓՀ-ներ Ակնաբանական մասնագիտացված ԲՍՓՀ Արարատի մարզի թիվ 1 և 2 ԲՍՓՀ-ներ Սյունիքի մարզի թիվ 1 և 2 ԲՍՓՀ-ներ Հոգեբուժական մասնագիտացված ԲՍՓՀ Արագածոտնի մազրի ԲՍՓՀ Արմավիրի մազրի ԲՍՓՀ Վայոց Ձորի մազրի ԲՍՓՀ Տավուշի մազրի ԲՍՓՀ Կոտայքի մազրի ԲՍՓՀ

7. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն Հաշմանդամության կենսաթոշակ ստացող հաշվառված հաշմանդամների թվաքանակը 2011թ.

8. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն Ընդհանուր փորձաքննվածների թվի աճի միտումը 2011թ-ին աննշան է

9. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն Առողջապահական կազմակերպությունների ուղեգրով առաջին անգամ փորձաքննվածներ Վերջին երեք տարում նվազում է առողջապահական հաստատությունների կողմից ուղեգրով փորձաքննվածների թիվը:

10. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն Առաջին անգամ փորձաքննվածներից հաշմանդամ չճանաչվածներ Վերջին երեք տարում զգալի աճել է առաջին անգամ փորձաքննվածներից հաշմանդամ չճանաչվածների մասնաբաժինը: 2006թ-ի հետ համեմատած 2011թ-ին առկա է կրկնակի աճ:

11. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն Առաջինանգամհաշմանդամճանաչվածներ Սկսած 2009թ-ից նվազում է առաջին անգամ փորձաքննվածներից հաշմանդամ Ճանաչվածների թվաքանակը: Ամենացածր ցուցանիշն արձանագրվել է 2011թ-ին:

12. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն Առաջին անգամ հաշմանդամ ճանաչվածների մասնաբաժինն ընդհանուր հաշմանդամ ճանաչվածներից % % % % % % Վերջին երեք տարում նվազում է առաջին անգամ հաշմանդամ ճանաչվածների մասնաբաժնն ընդհանուր հաշմանդամ ճանաչվածների մեջ: Ամենացածր ցուցանիշն արձանագրվել է 2011թ-ին:

13. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն Տարվա ընթացքում 10000 բնակչից մոտ 47 մարդ առաջին անգամ հաշմանդամ է ճանաչվել 47.1

14. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն 6 խումբ հիվանդություններ առաջացնում են հաշմանդամության 75.6% 37% 17.3% 8% 5.4% 4.3% 3.6%

15. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն Առաջին անգամ հաշմանդամ ճանաչվածներն ըստ խմբերի և տարիների Վերջին տարիներին առկա է ծանր խմբերի նվազում ի հաշիվ 3-րդ խմբի հաշմանդամների թվաքանակի:

16. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն «ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ» ՊԱՏՃԱՌԱԿԱՆ ԿԱՊՈՎ ՀԱՇՄԱՆԴԱՄՈՒԹՅՈՒՆԸ ՆՎԱԶՈՒՄ Է Սկսած 2008թ-ից նվազում է ՀՀ սահմանները պաշտպանելիս և զինծառայության ընթացքում պատճառական կապով հաշմանդամ ճանաչվածների թիվը: 2010թ. նկատմամբ 2011թ.-ին նկատվում է կրկնակի նվազում:

17. Վերափորձաքննվածներն ըստ տարիների ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն Առաջին անգամ չկա վերափորձաքննվածների թվաքանակի աճի միտում :

18. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն Վերափորձաքննության արդյունքներն ըստ խմբերի և տարիների Վերափորձաքննության արդյունքում հաշմանդամ ճանաչվածների մոտ առկա է հաշմանդամության ծանր խմբերի նվազում (1-ին և 2-րդ) ի հաշիվ 3-րդ խմբի:

19. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն Վերափորձաքննությամբ հաշմանդամ չճանաչվածներն ըստ տարիների % % % % % % % % % % % % % 2011թ. ընթացքում լրիվ վերականգնվել է (հաշմանդամ չի ճանաչվել) 1657 հաշմանդամ:

20. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն Տարեցտարի նվազում է ծանր հաշմանդամության խմբերի մասնաբաժինը Վերափորձաքննության արդյունքում հաշմանդամության խմբերի ծանրացումը (2-ից 1-ին, 3-րդից 1-ին և 2-րդ) նախորդ տարիների համեմատ գրեթե կրկնակի նվազել է:

21. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն Գործունեություն • Փորձաքննական խորհրդատվությունները կազմում են 5473, որից 1730-ը արտագնա մարզերում` 136 մարզային այցերի ժամանակ, • Հսկողական կարգով իրականացվել է 242 վերափորձաքննություն, որից փոխվել է 146 փորձաքննական որոշում, • Բողոքարկման կարգով վերափորձաքննվել է 358 անձ (յուրաքանչյուր 204 փորձաքննվողներից մեկը), որից փոխվել է 9 որոշում, • քրեակատարողական և առողջապահական հիմնարկներում իրականացվել է 40 փորձաքննություն, • ԼՂՀ ԲՍՓ կենտրոնին մեթոդական և գործնական օգնություն ցուցաբերելու նպատակով կատարվել է 2 այց, • Բոլոր ԲՍՓՀ-ներում իրականացվել է աշխատանքայնին գործունեության ուսումնասիրություն և ցուցաբերվել է մեթոդական օգնություն, • Առողջապահական կազմակերպությունների հետ համատեղ անցկացվել է 7 սեմինար-խորհրդակցություն:

22. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն Գործունեություն • Մշտապես առցանց համալրվել և ճշգրտվել է հաշմանդամների հաշվառման հանրապետական շտեմարանը, • ԲՍՓ ոլորտի վերաբեյալ հեռարձակվել է 7 հեռուստաելույթ, տպագիր մամուլում տպագրվել է 8 հոդված, • Գերատեսչական և արտագերատեսչական օրինագծերի, նախագծերի վերաբերյալ ներակայցվել է 5 առաջարկություն, • 133 դեպքով տրվել է քաղաքացիների հարցերի պարզաբանում թեժ գծով • Պատասխանվել է 374 քաղաքացիների դիմումների, • Վերականգնողական անհատական ծրագրով 52 հաշմանդամ դիմորդի տրվել է եզրակացություն ուսման վերաբերյալ: 20-ը` ԲՈՒՀ-երում, 32-ը` միջնակարգ մասնագիտական հաստատություններում սովորելու հակացուցում չունենալու վերաբերյալ, • Մշակվել և կազմվել է 5 մեթոդական ուղեցույց, • ԲՍՓ գործակալության կայքում պարբերաբար տեղադրվել է գործակալության գործունեության վերլուծությունը և արդյունքները, • ՀՀ ԲՍՓ գործակալության աշխատակիցները, որպես պատասխանող կողմ մասնակցել են դատական տարբեր ատյաններում իրականացվող 37 դատական նիստերի: 2011թ-ին գործակալության դեմ բերվել է 13 բողոք, որից 1 որոշում /անձի մահվան պատճառական կապի վերաբերյալ/ փոխվել է ի օգուտ հայցվորի, 2-ը բավարարվել է մասնակի, 4-ը դեռևս դատաքննության փուլում են:

23. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն ԴՐԱԿԱՆ ՄԻՏՈՒՄՆԵՐ Վերջին 2 տարիներին նվազել է առաջին անգամ հաշմանդամ ճանաչվածների թվաքանակը: Շեշտակի նվազել է զինվորական ծառայության հետ կապված պատճառական կապով հաշմանդամ ճանաչվածների թվաքանակը: Առաջին անգամ հաշմանդամ ճանաչվածների մեջ նվազել է ծանր հաշմանդամության խմբերի տեսակարար կշիռը: Վերափորձաքննված հաշմանդամների մեջ նվազել են ծանր հաշմանդամության խմբերը: Նվազել է հաշմանդամության խմբերի ծանրացումը: Կատարելագործվում է օրենսդրական դաշտը:

24. ՀՀ ԲՍՓ գործակալություն ԲԱՑԱՍԱԿԱՆ ՄԻՏՈՒՄՆԵՐ Առկա է արյան շրջանառության հիվանդություններից և հատկապես նորագոյացություններից աճ: Դեռևս շարունակվում է անփոփոխ մնալ հաշմանդամության վերականգնման գործընթացը` կազմելով ընդամենը 2.9%: Չհիմնավորված բարձր է կենսաթոշակային տարիքի անձանց տեսակարար կշիռը` ընդհանուրի մեջ: Տարածքային մարմինների մեծ մասն աշխատում են գերծանրաբեռնված, երբենմ` կրկնակի ծանրաբեռնվածությամբ: Խիստ ցածր է տեխնիկական և տնտեսական հագեցվածությունը: