310 likes | 608 Views
Ders slaytlarımdan www.sahmay.com www.jinekolojik.org
E N D
Prof.Dr.Sezai ŞAHMAY İ.Ü.Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın hastalıkları ve Doğum ABDÜreme endokrinolojisi ve infertilite Bilim Dalı Başkanı www.jinekolojik.org www.sahmay.com
40 yaşından önce Yüksek FSH/LH POY Amenore Hipoöstrojenism SŞ Kalu E, Panay N.:Gynecological Endocrinology, 24: 273, 2008
Terminoloji - İnsidens Prematüre over yetmezliği,Erken Menopoz değildir Over yetmezliği tüm hastalarda kalıcı değildir. “prematüre menopoz” ve “prematüre over yetmezliği” aynı anlamda kullanılması; 1.Medikal olarak hatadır, 2.Hastayı yanıltıcıdır, 3.Hastaların çoğuna psikolojik zarar verir. Nelson LM et al.:Fertil Steril, 83:1327, 2005
Prematüre over yetmezliği,Erken Menopoz değildir Folikül tükenmesi anlamını taşımaz; -Kesin tesbiti mümkün değildir. -Over biyopsisinde folikül olmayan olgularda gebelik görülmüştür. Gerçekte; -Düzensiz ve aralıklı olarak -Tanıdan yıllar sonra dahi Yaklaşık %50 olguda foliküler fonksiyon görülür. Welt CK .:Clinical endocrinology, 68:499, 2008
Doğuştan germ hücrelerinin azlığı POY nedeni Atrezinin hızlı olması Postnatal germ hücre tahribi de Moraes R, Jones GS:Fertil Steril 18:440, 1967
% Etken İdyopatik Genetik İmmünolojik Kemoterapi,radyasyon,infeksiyon 47 25 17 11 POY – Etyoloji ve sıklık Rebar RW et al. Fertil Steril 53:804, 1990
Total lenf irradiasyonu Kemoterapi Total lenf irr. + Kemoterapi Hodgkin hastalığında tedavi sonrası menses (%) regüler menses 47 56 20 irregüler menses 47 29 28 amenore 6 15 52 Tedavi şekli Verp MS:Seminars in Rep. Endoc. 1:101, 1983
Overlere radyasyon etkisi 0 60 40 yaş öncesi ? 150 % 60 (15-40 yaş) 250-500 % 60-70 (15-40 yaş) 500-800 % 100 >800 rad SŞ
FMR1 – Frajil X sendromu • Gen lokasyonu-Xq27.3 • Frajil X Mental Retardasyon protein • Tek gen multipl klinik spektrum Yüksek basal FSH regüler menses – POY • Klinik olarak genetik test mümkündür • FMR1 saptanan kadınlarda Mental gerilikli çocuk sahibi olma riski söz konusudur. • FMR1 saptananlarda POY riski %20 (%3-28) Nelson LM et al.:Fertil Steril, 83:1327, 2005 Nippita TA, Baber RJ.:CLIMACTERIC, 10:11, 2007 Welt CK .:Clinical endocrinology, 68:499, 2008
POY – Temel sorunlar • Emosyonel yapı • Östrojen eksikliği • Hipotiroidism %20 • Adrenal yetmezlik %4 • Androjen yetmezliği • Dry eye sendromu %20 • SLE, Myastenia gravis • Fertilite %5-10 Nelson LM et al.:Fertil Steril, 83:1327, 2005
PREMATÜRE OVER YETMEZLİĞİ Folikül var mıdır? gonadotropin reseptör defekti (Savage sendromu) dış faktörler atrezi artışı enzim defekti AFOLİKÜLER otoimmun FOLİKÜLER germ hücrelerinin azalması gonadotropin defekti SinhaP,KurubaN.:Journal of Obstetrics and Gynaecology, January 27: 16 , 2007 SŞ
bio-inaktif gonadotropin varlığı anti-FSH anti-LH antikorları FSH/LH reseptör antikorları Post-reseptör defekt
Hashimato Graves Addison Hipoparatirodism Jüvenil diyabet Pernisiyöz anemi Alopesi Prematüre over yetmezliğiile birlikte görülebilen diğer otoimmün hastalıklar • Vitiligo • Otoimmün hemolitik anemi • İTT • Myastenia gravis • Mucocutaneus candidiasis SŞ
Amenore + Yüksek FSH + Düşük E2 Primer/Sekonder Amenore (%10-15 Pr. A) Primer amenore + Geç püberte = %40 kromozom anom. Aile amamnezi = %4 Hipoöstrojenik bulgular (Vazomotor semp) Genelde fizik muayene normaldir. Semptom ve Bulgular
POY - Tanı - Serum FSH, LH, E2(3 farklı zamanda) - Karyotip - Otoimmün değerlendirme Tiroid (T4, TSH, Antitiroglobulin ant, antimikrosomal ant.) Paratiroid (Ca, P) Anemi (Hemogram) Adrenal (Sabah kortisol, ACTH stim test) Diabet (AKŞ) Genel (ANA, RF, Sedimantasyon) AOA - Over biyopsisi ? SŞ
Anti Müllerien Hormon (AMH) Overin foliküler yapısının tek markörüdür. Granülosa hücreleri salgılar. Primer ve küçük antral foliküllerden salgılanır. FSH ile etkileşimi yok veya çok azdır. Fanchin R.:MSRM, 2007
Primer Over Yetmezliği Welt CK .:Clinical endocrinology, 68:499, 2008
POY erken ölüme neden olur mu? HRT aalmayan POY lu kadınlarda mortalite oranı artar.
Hangi nedenle? • Nedenlerin başında KVS hastalıkları gelmektedir. • Aterosklerozun hızlanması baş etkendir. • Menopoz yaşının 44 yaş olması halinde, 52 yaşa kıyaslandığında KVS mortalite oranı %18 daha yüksektir.
POY ve bazı sendromlar • BPES (Blepharophimosis, ptosis, epicanthusinversus syndrome) • Otosomal dominant, küçük palpebral fissürler, ptosis, epikantus inversus ve POY. • BLM (Bloom syndrome) • -Büyüme yavaşlığı, malinitiye eğilim, kromozom defekti ve POY. Welt CK .:Clinical endocrinology, 68:499, 2008
Östrojenler POY Tedavi HMG HCG GnRHa İmmünosüpresyon
Klomifen sitrat HMG E2 + HMG GnRHa GnRHa + E2 GnRHa + HMG OOSİT DONATİON POY - Fertilite için tedavi SŞ
Eksojen ÖSTROJEN Kullanımı rebound etki FSH reseptör oluşumu FSH azaldığından gonadotropinlere sensitivite geri döner SŞ
POY olgularında Gonadotropin tedavisi öncesinde östrojen kullanımı sonucu etkiler mi? • Randomize kontrollu bir çalışmada 2 hafta süreyle EE ile tedavi sonrasında gonadotropin uyarısı yapılmıştır. • %32 ovülasyon ve %16 gebelik oluşmuştur. Tartagni et al.:Fertil Steril 87:858, 2007
POY tedavisinde bilinmeyenler • POY li kadınlar eksojen E/P ile tedavi edilmeli mi? • En uygun doz ve yöntem hangisidir? • E ve P ne süreyle uygulanmalıdır? • POY de E ve P kullanımı emniyetli midir? • POY de eksojen androjen kullanılmalı mıdır? • Rutin olarak hangi genetik testler uygulanmalıdır? • Birlikte olabilecek immun hastalıklar hangi sıklıkla taranmalıdır? Rebar RW: World Menopause, 2008
Primer amenorelerde ilk tedavi -oosit donation 40 yaş üzerinde ilk tedavi -oosit donation İatrojenik POY’de ovaryal fonksiyon dönebilir % 1-5 spontan fertilite olabilir Ovülasyon indüksiyonu ? POY - Fertilite tedavisiözet
POF - Fertilite • n.70 (2002-2008) • Menstruelirregularite • FSH:69,5 (12-180) • Tanıöncesinde • 11 primerinfertilite (%15) ort yas=25,4 • 21 gebelikvar (%30) ort yas=31,8 • Tanısonrasında 2 gebelik (%6) • FSH= 109 ve 68 tanı-gebelik=1 yıl Sahmay S veark.:FIGO - 2009
40 yaş öncesinde hipergonadotropism+hipoöstrojenism POY menopoz değildir Spontan gebelik şansı %1-5 kadardır AOA (-) olması otoimmüniteyi ekarte etmez Over biyopsisi gereksizdir HRT uygulanmalıdır Otoimmun endokrinopati açısından izlenmelidir Fertilite açısından en iyi seçenek oosit donation POY - özet SŞ
KÜLTÜR, okumak, anlamak, görebilmek, görebildiğinden anlam çıkarmak, ders almak, düşünmek ve zekayı geliştirmektir. M. K. ATATÜRK Dürüstlük pahalı bir mülktür; ucuz insanlarda bulunmaz... Balsac Eğer bir ülkede cücelerin gölgeleri uzamaya başlamışsa güneş batıyor demektir. ÇİN ATASÖZÜ