ارزیابی آمادگی ثبت احوال خراسان جنوبی جهت بهره برداری از تجارب استقرار کارت ملی هوشمند در دنیا

1. به نام خدا ارزیابی آمادگی ثبت احوال خراسان جنوبی جهت بهره برداری از تجارب استقرار کارت ملی هوشمند در دنیا پنل مدیریت سیستم ها و فناوری اطلاعات 28 آذر 1392 حسین مرادی1* و اردشیر بحرینی نژاد2 1» ارائه دهنده« عضو هیات علمی دانشگاه صنعتي بيرجند hsmoradi@birjandut.ac.ir 2 دانشیار دانشگاه مالايا، مالزي bahreininejad@um.edu.my

2. طرح کارت ملی هوشمند ایران • طرح کارت ملی هوشمند ایران از سال 1388 شروع به کار نموده است. • هدف طرح "ارائه یک مدل فراگیر به نحوی که بتوان کلیه خدمات در فضای سایبر را بر اساس کارت هوشمند ملی برای خدمات روی کارت و خارج کارت بصورت برخط یا آفلاین ارائه داد”]1[ • آخرین وضعیت اجرای طرح این طرح در مرحله پایلوت در کشور قرار دارد و به زودی، وارد فاز سوم یعنی استقرار در کلیه استان های کشور خواهد شد.

3. ضرورت تحقیق و شکاف تحقیقاتی موجود • ضرورت مطالعه تجارب استقرار انواع کارت های هوشمند در سایر کشورها و بهره برداری از این تجارب در سطح ملی و استانی • فراوانی مطالعات در زمینه تجارب و عوامل کلیدی موفقیت و شکست پروژه های کارت هوشمند و یا کارت ملی هوشمند در سطح دنیا (مانند منابع ]3[، ]4[، ]5[، ]6[، ]7[، ]8[ و ]9[) • عدم وجود یک چارچوب یا مدل جامع در زمینه تجارب استقرار کارت ملی هوشمند در ادبیات

4. ضرورت ارائه یک چارچوب جامع برای اهداف ارزیابی • ضرورت ارائه یک چارچوب جامع در زمینه تجارب استقرار کارت ملی هوشمند جهت بهره برداری در سطح ملی و استانی • امکان استفاده از این چارچوب جهت ارزیابی میزان آمادگی استان های کشور جهت استقرار کارت ملی هوشمند ایران • مخاطب اصلی این چارچوب: سازمان ثبت احوال کل کشور و ادارات کل ثبت احوال کشور در استان های مختلف

5. سوالات تحقيق • میزان آمادگی ثبت احوال استان خراسان جنوبی جهت بهره برداری از تجارب بین المللی استقرار کارت هوشمند برای استقرار کارت ملی هوشمند ایران چقدر است؟ • با توجه به تجارب استقرار کارت هوشمند در دنیا، نقاط ضعف برنامه ها و اقدامات صورت گرفته توسط اداره کل ثبت احوال خراسان جنوبی جهت استقرار بی نقص کارت ملی هوشمند ایران كدام است؟

6. فرايند تحقيق • فاز اول:ارائه و بومی سازی چارچوب خلاقانه تجارب استانی و مهم استقرار کارت ملی هوشمند • الف: توسعه فرضیه ها و مدل مفهومی • ب: ارزیابی و بومی سازی فرضیه ها و مدل مفهومی • فاز دوم: ارزیابی آمادگی کنونی ثبت احوال خراسان جنوبی جهت اجرای طرح کارت ملی هوشمند

7. گام هاي فاز اول تحقیق شرح کامل و نتایج این فاز از تحقیق بصورت مفصل در مقاله ]2[ ارائه شده است 5- ارائه چارچوب نهایی تجارب مهم و استانی استقرار کارت ملی هوشمند در استان خراسان جنوبی 3- ارائه چارچوب پیشنهادی اولیه تجارب استقرار انواع کارت های هوشمند 2- ارائه مدل پیشنهادی جهت دسته بندی تجارب استقرار انواع کارت های هوشمند 4- ارزیابی و بومی سازی چارچوب پیشنهادی اولیه تجارب استقرار انواع کارت های هوشمند 1- مرور ادبیات و شناسایی تجارب استقرار انواع کارتهای هوشمند در دنیا

8. گام1 فاز اول تحقیق: مرور ادبیات و شناسایی تجارب استقرار انواع کارت های هوشمند در دنیا تجارب استقرار انواع کارت های هوشمند شامل دو دسته ذیل می باشد که هر یک به تفصیل مورد بررسی قرار گرفت: • تجارب استقرار کارت های هوشمند ملی در تعدادی از کشورهای دنیا ]3[، ]4[و ]5[ که از این منابع، تجارب چند کشور اروپایی شامل کشورهای بلژیک، ایتالیا، استونی و جمهوری چک از منبع ]5[ مورد بررسی دقیق قرار گرفت • تجارب استقرار انواع کارت های هوشمند در تعدادی از شرکت ها و سازمان های بزرگ دنیا ]6[، ]7[، ]8[ و ]9[

9. گام پنجم فاز اول تحقیق: ارائه چارچوب نهایی تجارب مهم و استانی استقرار کارت ملی هوشمند • چارچوب نهایی تجارب مهم و استانی استقرار کارت ملی هوشمند شامل 5 دسته، 17 جنبه اصلی و 38 تجربه مهم استانی استقرار کارت ملی هوشمند می باشد. • این چارچوب با استفاده از یک مدل پیشنهادی نوآورانه، از نظر ساختاری و محتوایی چارچوبی جامع و بی‌مانند می باشد. • چارچوب مذکور به 5 دسته تقسیم شده است: • استانداردها و الزامات فنی • برنامه ها و فرایندهای عملیاتی کلیدی • الزامات استراتژیک و انگیزشی • الزامات قانونی • الزامات هزینه ای

10. دسته بندی و جنبه های اصلی چارچوب نهایی تجارب مهم و استانی استقرار کارت ملی هوشمند در استان

11. ...دسته بندی و جنبه های اصلی چارچوب نهایی تجارب مهم و استانی استقرار کارت ملی هوشمند در استان

12. فاز دوم تحقیق • در این مرحله از تحقیق از روش مصاحبه نیمه ساخت یافته با مدیران و مسئولان استانی ثبت احوال خراسان جنوبی استفاده شد. • در این مصاحبه از ”چارچوب نهایی تجارب مهم و استانی استقرار کارت ملی هوشمند در استان خراسان جنوبی“ استفاده شد. • جهت اخذ بازخورد مدیران و مسئولین مربوطه در استان، ستون جدیدی به نام معیار "وضعیت اقدامات صورت گرفته در خصوص این تجربه" به چارچوب مذکور اضافه شد

13. خلاصه نتایج مصاحبه با مدیران و مسئولین اداره کل ثبت احوال خراسان جنوبی

14. توزیع آماری اقدامات استان در ارتباط با تجارب مهم استانی استقرار کارت ملی هوشمند

15. فهرست تجاربی که امتیاز صفر یا یک کسب نموده اند

16. ... فهرست تجاربی که امتیاز صفر یا یک کسب نموده اند

17. ... فهرست تجاربی که امتیاز صفر یا یک کسب نموده اند

18. بحث و نتیجه گیری • استان خراسان جنوبي تنها در ارتباط با حدود 18 درصد از تجارب (یعنی 7 تجربه از مجموع 38 تجربه ارائه شده در چارچوب نهایی تجارب مهم و استانی) با مشكلات ومحدوديت هاي جدي تري مواجه است. • لذا بديهي است كه برنامه ریزی بیشتر و تلاش جهت رفع 7 محدودیت شناسایی شده از اهميت بسيار بالايي برخوردار است. • ضمناً معدل امتیازات نهایی کسب شده در استان خراسان جنوبي 2.13 مي باشد.

19. نتیجه اصلی تحقیق • با توجه به کسب امتیاز 2.13 توسط ثبت احوال استان، میتوان ادعا کرد که استان خراسان جنوبی از آمادگی نسبتاً مطلوبی جهت بهره برداری از تجارب استقرار کارت ملی هوشمند برخوردار است. • استان خراسان جنوبی در ارتباط با اکثر تجارب ارائه شده در چارچوب نهایی تجارب مهم و استانی استقرار کارت ملی هوشمند • مشکلی ندارد یا تا پایان سال، اقدامی صورت خواهد داد • یا پس از ابلاغ طرح، به سرعت اقدام مناسبی صورت خواهد داد.

20. نیاز به برنامه ریزی و تلاش بیشتر در زمینه تجارب ذیل در سطح استان (به ترتیب اهمیت) • امکان دسترسی سریع به فرایندهای مربوط به دزدیده شدن و یا مفقود شدن کارت، غیرفعال سازی کارت، پشتیبان گیری از اطلاعات کارت و جایگزینی آن • مشوق گرایی (تشویق کارکنان و مدیران ثبت احوال در ارتباط با طرح کارت هوشمند ملی) • درک نحوه تاثیرگذاری سیستم جدید بر روی کارایی، کیفیت، توانمندسازی پرسنل و رضایت مشتری و کاربران نهایی • از طریق طراحی فرم های مربوطه در وب سایت ثبت احوال استان و سایر روش ها • پشتیبانی مستقیم از کاربران نهایی و نگهداری سیستم بر اساس helpdesk

21. نیاز به برنامه ریزی و تلاش بیشتر در زمینه تجارب ذیل در سطح استان (به ترتیب اهمیت) • آموزش نحوه استفاده از کارت هوشمند به شهروندان • انتخاب کارت خوان مناسب • رفع کمبود دستگاه های کارت خوان ضمناً نیاز به تعیین دستگاه مسئول در زمینه دو تجربه ”انتخاب کارت خوان مناسب“ و ”رفع کمبود دستگاه های کارت خوان“ ملموس است. لذا ورود و برنامه ریزی دستگاه های بالادستی مانند وزارت کشور، سازمان ثبت احوال کل کشور یا استانداری در این زمینه ضرورت دارد

22. پیشنهادات ملی پژوهش • در این تحقیق مشخص شد که انجام حدود 40 درصد از اقدامات در استان منوط به ابلاغ طرح توسط سازمان ثبت احوال کل کشور است. • لذا پیشنهاد می گردد حداقل 6 ماه قبل از استقرار طرح در استانها، ادارات کل ثبت احوال استان های کشور در جریان جزئیات فرایندها و برنامه های استقرار طرح قرار گیرند. • ضمناً این تحقیق 46 تجربه ملی یا تاحدودی ملی استقرار کارت ملی هوشمند را نیز شناسایی نموده است که نیازمند برنامه ریزی و اقدام در سطح ملی است. • لذا به مدیران طرح کارت ملی هوشمند کل کشور پیشنهاد میگردد از فهرست مذکور بهره برداری نمایند.

23. 10 مورد اول از فهرست تجاربی که برنامه ریزی و اقدام در سطح ملی را طلب می نماید (از ملی ترین تا استانی ترین تجربه) • افزایش خدمات ارائه شده توسط کارت • انتشار برنامه های کاربردی توسط تنها یک مرجع • انتخاب سیستم مدیریت کارت هوشمند مناسب • همکاری "برد-برد" بخش خصوصی و عمومی • پروفایل کارت مناسب و مطابق با نیازمندی ها • تبعیت از استانداردها • استفاده از میان افزار مناسب • یک برنامه جامع امنیتی برای کل سیستم • استفاده از چندین تکنولوژی در کارت • تامین امنیت حریم خصوصی در فرایندهای فنی و مدیریتی

24. منابع اسلایدها • Charismathics, "Ten Critical Success Factors for Successful Smart Card Projects version 1.0", Munich, Charismathics Website, Available at: http://www.charismathics.com/fileadmin/files/pdf/whitepapers/ wp_success_factors_black_web.pdf , 2009. • Saade, Ronald, "Connecting Communities through a Single ID". National ICT Conference, PICC, IRIS CORPORATION BERHAD, Available at: http://www.slideshare.net/roslanbz/0951342-brochure-nict20091, 2009. • Smart Card Alliance, "Smart Card Case Studies and Implementation Profiles", NJ, Smart Card Alliance company, Available at: http://www.it.iitb.ac.in/~tijo/seminar/Case_Studies_and_Profiles_Report.pdf , 2003. • U.S. GSA, "Government Smart Card Handbook", U.S. General Services Administration, Available at: http://www.smartcardalliance. org /resources/pdf/smartcardhandbook.pdf., 2004. • حوزه طرح کارت ملی هوشمند، اسلاید آموزشی کارت ملی هوشمند (مستنندات درون سازماني)، 1389. • مرادی، حسین، بحرینی نژاد، اردشیر، "ارائه چارچوب استانی تجارب استقرار کارت ملی هوشمند ایران در خراسان جنوبی بر مبنای مطالعه و بومی سازی تجارب سایر کشورها"، مجموعه مقالات دومین کنفرانس بین المللی مدیریت، کارآفرینی و توسعه اقتصادی، 1419-1463، قم، 1392. • مرکز آموزش و حوزه کارت هوشمند ملی، "کارت هوشمند ملی، تجربه کشورهای حوزه خلیج فارس و خاورمیانه در دولت الکترونیک"، تهران، موسسه دانش پارسیان، 1389. • مرکز آموزش و حوزه کارت هوشمند ملی، "کارت هوشمند ملی، تجربه کشورهای خاور دور در دولت الکترونیک"، تهران، موسسه دانش پارسیان، 1389. • مرکز آموزش و حوزه کارت هوشمند ملی، "نقش کارت هوشمند ملی در ارائه خدمات دولت الکترونیک در کشورهای عضو اتحادیه اروپا"، تهران، موسسه دانش پارسیان، 1389.

25. تقدیر و تشکر اين مقاله از طرح پژوهشی استاني خاتمه يافته ”مطالعه امکانسنجی جایگزینی کارت هوشمند ملی به عنوان تنها سند شناسایی ایرانیان در استان خراسان جنوبی“ استخراج شده است طرح مذکور موفق به اخذ عنوان پژوهش برتر سال 1390 سازمان ثبت احوال کل کشور (در بين 244 اثر ارسالي) و مجری طرح نیز موفق به دریافت عنوان پژوهشگر برتر استان خراسان جنوبی از استاندار خراسان جنوبي در سال 1391 شده است ‍ مجری طرح پژوهشي: حسین مرادی همکاران طرح:امیر فتح نیا-سمیه علی آبادی -فاطمه عطایی تاريخ اختتام طرح: تیرماه 1391 اداره كل ثبت احوال خراسان جنوبي دانشگاه صنعتي بيرجند