VÜCUDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM

1. ÜNİTE 1 VÜCUDUMUZ BİLMECESİNİ ÇÖZELİM

3. 1-DESTEK VE HAREKET

4. A) İSKELETİN YAPISI VE GÖREVLERİ Vücudumuzu oluşturan yapı ve organlar bir bütünlük içinde çalışır.İnsan hayatının devam edebilmesi için bu organların işbirliği içinde çalışması gerekir. Vücudumuzda kemiklerden oluşan ve hareket edebilmemizi sağlayan iskelet bulunur.İskeletimiz olmasaydı vücudumuz şekilsiz, sulu bir et yığını görünümünde olurdu. İnsan iskeleti sert ve sağlam yapılı kemiklerden meydana gelir.Yetişkin bir insanın iskeletinde 206 tane kemik bulunur.Bu kemiklerin yapısı, şekli, büyüklüğü ve görevi birbirlerinden farklıdır. Vücudumuzdaki kemikler şekillerine göre uzun, kısa ve yassı kemikler olarak gruplandırılır.

5. Kemiklerin gelişmesi için beslenirken bol süt,yoğurt ve yumurta yenmelidir. Dişlerimizde kemiklerin yapısına sahiptir.Dişlerimizi korumak için onları fırçalamalı, kemiklerimizi korumak için kalsiyumlu yiyecekler yemeliyiz. Kemiklerin sağlıklı olabilmesi için Güneş ışığıyla etkinleşen ve sütte bulunan D vitamini alınması gerekir.

6. İnsan iskeleti dört temel bölümden oluşur.Bunlar; BAŞ İSKELETİ GÖĞÜS KAFESİ OMURGA KOLLAR VE BACAKLAR

7. 1 ) BAŞ İSKELETİ Özellikleri; Kafa tası ve yüz kemiklerinden oluşur. Şekil bakımından yassı kemiklerdir. Sağlam ve dayanıklı bir yapıları vardır. Sadece altçene kemiği hareket eder. Diğerleri hareket etmez.

8. 2 ) GÖĞÜS KAFESİ Özellikleri; Yassı kemiklerden oluşur. Kaburga,kürek,omuz kemikleri ve göğüs kemiği bulunur. Hareketsizdirler. İçinde bulunan kalp,akciğer gibi hayati organlarımızı korur.

9. 3 ) OMURGA Özellikleri; Kısa kemiklerden oluşur. Çok az hareket eder. Vücudumuzun dik durmasını sağlayan İskeletimizin, önemli bir kısmıdır. İçersinde bulunan ve omurilik adı verilen yapıyı korur. Boynumuzdan başlayıp sırt boyunca uzanır. Boyun kısmındaki omurga başımızı dik tutabilmemizi sağlar.

10. 4 ) KOL ve BACAKLAR Özellikleri; Kol ve bacaklarımızda bulunan kemiklerden oluşur. Bilek ve parmak kemikleri kısa diğerleri uzundur. İskeletin en hareketli kısımlarıdır. Kolda pazı,ön kol,bilek,el tarak ve parmak kemikleri bulunur Bacakta ise uyluk,kaval,baldır,bilek ve ayak tarak kemikleri bulunur Sadece bacağımızda bulunan uyluk kemiği yassı, diğerleri uzun ve kısa kemik gruplarına girer.

11. UYLUK KEMİĞİ Vücudumuzun en uzun kemiği uyluk kemiğidir. En kısa kemik ise kulağın içinde bulunur.

12. İskeletin görevleri şunlardır: Kasların yardımıyla vücudun hareket etmesini sağlar. Beyin, kalp ve akciğer gibi iç organları korur. Vücuda destek olur. Vücudun dik durmasını sağlar. Kaslarla birlikte vücuda şekil verir.

13. Vücudumuzdaki kemikler yapı itibarıyla üçe ayrılırlar. KISA KEMİKLER YASSI KEMİKLER UZUN KEMİKLER

14. KemikÇeşitleri • Uzun kemikler: • Kol ve bacaklarda bulunur. • Kısa kemikler: • Omurgamızda el ve ayak bileklerimizdeki kemikler kısadır. • Yassı kemikler: • Kafatası, kürek, kalça ve kaburga kemikleri yassıdır.

15. D) EKLEMLERİN YAPISI VE GÖREVLERİ Günlük hayatımızda sürekli hareket ediyoruz.iskeletimizi oluşturan kemikler bir yap bozun parçaları gibi birbirine sıkıca bağlanmıştır. Kemiklerin birbirine eklendiği yere …………………denir. eklem

16. Bacağımızı her büktüğümüzde ya da yumruğumuzu her sıktığımızda eklemlerimiz çalışır. Eklemlerimiz kemiklerin birleştiği yerlerde bulunur. Onlar olmadan vücudumuz hareket edemez dimdik dururdu. Üç temel eklem türü vardır. 1- HAREKETLİ EKLEMLER 2- YARI HAREKETLİ EKLEMLER 3- HAREKETSİZ EKLEMLER

17. HAREKETLİ EKLEMLER Hareketli eklemler, oldukça esnektirler ve vücutta büyük oranda bulunurlar.

18. YARI HAREKETLİ EKLEMLER Çok az hareket edebilen eklemler , belkemiğinde olduğu gibi , kemiklerin kısıtlı hareketlerini sağlarlar.

19. HAREKETSİZ EKLEMLER Bu eklemler, kemiklerin kafatasında olduğu gibi sabit ve sıkı şekilde tutturulduğu yerlerde bulunurlar.

20. ŞİMDİLİK BU KADAR HOŞCAKALIN

21. B) KASLARIN YAPISI VE GÖREVLERİ İskelet tek başına vücudumuza şekil veremez.Kaslar insan vücudunu sararak iskeletin tamamını örter.Vücudumuzu örten bu yapıya KAS denir. Kaslar, iskeletle birlikte çalışarak vücudumuzun hareket etmesini sağlar.Farklı kas grupları kemikler arasında uzanarak kemiklerle bağlantı kurar. Yaptıkları ritmik çalışmalar sonucu koşma,zıplama,tutma gibi hareketleri gerçekleştirebilirler.

22. Bir kemiğin hareket etmesini iki kas grubu sağlar.Bu iki kas grubundan birisi kasılıp kalınlaşınca,karşısında bulunan kaslar gevşeyerek harekete imkan verir. Kolumuzu dirseğimizden hafif büktüğümüzde pazı kasımız kasılır. Pazı kasımızın arkasındaki kol kası gevşer.Kolumuzu aşağıya doğru bıraktığımızda pazı kası gevşeyerek eski halini alırken arka kol kasları kasılır. Kaslar çalışırken ön ve arkada olanlar birbirine zıt olarak hareket eder.

23. Kaslar • Vücudumuzu örten yapıya kas denir. • Çizgili kaslar: renkleri kırmızı olduğu için kırmızı kas da denir. İsteğimizle çalışır. • Düz kaslar: beyaz renklidir. İç organlarımız düz kaslardan oluşur. İstek dışı çalışır. • Kalp kırmızı kastan oluşur ama istek dışı çalışır.

24. Kasların kemiklere bağlantı yaptığı yerlere kiriş denir. Kaslar lif denilen özel tellerden oluşur.Lifler paket lastiği gibi kısalıp uzayabilirler.Bu sayede bağlandıkları kemikleri hareket ettirirler.

25. Kasların görevleri şunlardır: Kemikleri birbirine bağlar. Vücudun hareket etmesini sağlar. Vücuda şekil verir.

26. C) KAS VE İSKELET SAĞLIĞI Yürüme ve koşma gibi pek çok aktivitemiz, kaslarımızın ve iskeletimizin sağlıklı olmasına bağlıdır. Bu yapılarımızın korunmasına ve gelişmesine özen göstermeliyiz.

27. Kas sağlığının ilk koşulu dengeli Beslenmedir.Et ve yumurta yenilmeli, bol miktarda süt içilmelidir.

28. İskeletin görevlerini tam olarak yapabilmesi için duruş ve oturuş biçimlerine dikkat edilmelidir. Özellikle gelişme çağındaki, çocukların hatalı duruş ve yürüyüşleri iskeletlerinde şekil bozukluklarına yol açar.

29. Okul çantasını taşırken, eğilip kalkerken ani hareketlerden kaçınmalıyız. Hareketler yavaş ve dengeli yapılmalıdır. Ayakta dururken ve otururken vücudun doğru konumda tutulması gerekir.

30. Güneş ışığının ve sporun kemik gelişimine ve kas sağlığına olumlu etkileri vardır.Bu bakımda güneş ışığından yeterince faydalanmalıyız. Spor yapmaya önce ısınma hareketleri ile başlamalıyız. Bu konuda öğretmenlerimizin ve ilgili kişilerin önerilerini dikkate almalıyız.

31. 2-SOLUK ALIP VERME

32. Canlılar yaşamları için gerekli enerjiyi besinden sağlarlar. Bunun için oksijene ihtiyaç duyarlar. Vücudun enerji elde etmek için havadan oksijeni alarak, vücuda zararlı olan karbondioksiti havaya vermesi olayına solunum denir. Solunum olayı ; solunum sistemi organları ile gerçekleştirilir. Bu organların; Vücudumuz için gerekli olan oksijeni havadan alarak kana girmesine soluk alma, Solunum olayı sonunda meydana gelen karbondioksiti kandan alarak havaya vermesine soluk verme denir.

33. SOLUNUM SİSTEMİ ORGANLARI - Burun - Yutak - Gırtlak - Soluk Borusu - Akciğerler Solunum sisteminde; göğüs kasları ile diyaframda görevlidir. not;

34. BURUN ; Koku almamızı sağlayan ve dış ortamdan havayı vücudumuza alan organdır. Burun,içinden geçen havayı ; Isıtır Nemlendirir İçindeki kıllar ve sümüksü maddeyle havadaki yabancı maddeleri süzer.

35. YUTAK; Ağız ve burun boşluğuyla,yemek borusu ve soluk borusunun birleştiği bir kavşak gibidir.

36. GIRTLAK; Burundan geçen hava yutaktan sonra gırtlağa gelir. Gırtlak; Havayı soluk borusuna iletir. İçindeki ses telleri yardımıyla ses oluşumunu sağlar.

37. SOLUK BORUSU; Havanın akciğerlere iletilmesini sağlar.

38. AKCİĞERLER; Akciğerler göğüs boşluğunda sol ve sağ akciğer olmak üzere iki büyük parçadan oluşur. Sol akciğer üç,sağ akciğer iki bölmelidir. Sol akciğerin küçük olmasının sebebi kalbin buraya yakın olmasıdır. Akciğerlerin altında diyafram bulunur. Akciğerlerde çok sayıda hava kesecikleri vardır.

39. Solunum sistemi organları dışında vücudumuzun ,deri yüzeyinde bulunan gözenekler aracılığı ile de solunum yapar.

40. SOLUK ALMA; Soluk alırken; Kaslı bir yapısı olan diyafram aşağı doğru düzleşir. Kaburga kemikleri arasındaki kaslar kasılır.Göğüs kafesi genişler. Akciğerler genişler. Hava akciğerlere dolar.

41. SOLUK VERME; Soluk verirken; Diyafram kası gevşeyerek yukarı doğru yükselir. Kaburgalar arası kaslar gevşeyerek kasılır.Göğüs kafesi daralır. Akciğerler daralır. Akciğerlerdeki hava dış ortama atılır.

42. KANIN TEMİZLENMESİ; Burnumuzdan giren hava,akciğerlerdeki hava keseciklerine gelir.Hava keseciklerinin çevresi kılcal damarlarla çevrilidir. Hava keseciklerine gelen temiz havadaki oksijen kılcal damarlara geçer. Kılcal damarlarda bulunan karbondioksit hava keseciklerine geçerek vücut dışına atılır.Böylece kan temizlenir.

43. SOLUNUM ORGANLARININ SAĞLIĞI

44. Açık ve temiz havada yürüyüş ve spor yapmalıyız. Evleri ve odaları sık sık havalandırmalıyız. Kirli hava ve ortamlardan uzak durmalıyız. Yeterli beslenmeliyiz. Bulaşıcı hastalıklardan kaçınmalıyız Gerekli aşılarımızı yaptırmalıyız. Sigara gibi zararlı maddeleri kullanmamalıyız. Hava şartlarına uygun giyinmeliyiz

45. SOLUNUM YOLUYLA GEÇEN HASTALIKLAR - Nezle - Difteri - Bronşit - Menenjit - Zatüre - Çiçek - Verem - Grip - Boğmaca - Kabakulak - Kızıl , kızamıkcık

46. 3-KANIN VÜCUTTA DOLAŞIMI

47. A) DOLAŞIM ORGANLARI KAN Bir yerimiz kesildiğinde akan kırmızı renkli sıvaya ………………denir. Kan insan vücudundaki besin ve oksijeni taşır. Kanın zararlı maddelerin vücuttan atılmasında da rolü vardır. DAMAR Kanın içinde hareket ettiği yapıya ……….……. denir. Damarlar su hortumlarına benzer.Kanın vücuda rastgele dağılmasını önler. Kan insan vücudundaki besin ve oksijeni taşır.

48. KALP, Kaslardan oluşan bir organdır.Kanın damarlar içinde hareket etmesini sağlar. İsteğimiz dışında bir pompa gibi durmadan çalışır.

49. AKCİĞER, Vücudumuzda kirli kanın temizlendiği yerdir.Göğüs boşluğunun sağında ve solunda olmak üzere iki tanedir.

50. B) KAN DOLAŞIMI VE NABIZ Kalbin, akciğerlerdeki temiz kanı vücudumuza; vücudumuzda kirlenen kanı akciğerlere pompalamasına …………..…………………………denir KAN DOLAŞIMI Kalp, bir dakikada yaklaşık 70 kez kasılarak kanı vücuda dağıtır. Kanın damarlarda hareket edebilmesi için gerekli gücü sağlar.Bu güç damarlarda bir etki oluşturur.Bu etkiyi kalbe yakın büyük damarlarda hissedebiliriz. Kalbin sebep olduğu ve damarlarda da hissedilebilen bu etkiye …………. denir. NABIZ