840 likes | 988 Views
بسم الله الرحمن الرحیم. تاثير ورزش بر استئوآرتريت استاد: دکتر شب خیز ارائه دهنده: خدیجه الهیاربیگی. بهار 88 دانشگاه تهران. آرتريت (آرتريتيس) مشتق از دو كلمه يوناني است: آرترو :مفصل ايتيس :التهاب استئوآرتريت يكي از127 نوع آرتريت بوده كه شايع ترين نوع بيماري مفصلي مي باشد. (8).
E N D
تاثير ورزش بر استئوآرتريت استاد: دکتر شب خیز ارائه دهنده: خدیجه الهیاربیگی بهار 88 دانشگاه تهران
آرتريت(آرتريتيس) مشتق از دو كلمه يوناني است: آرترو:مفصل ايتيس:التهاب استئوآرتريت يكي از127 نوع آرتريت بوده كه شايع ترين نوع بيماري مفصلي ميباشد.(8)
تعريف پاتولوژيكي استئوآرتريت استئوآرتريت چندين مرحله دارد ودرد ممكن است در تمام مراحل ان وجود داشته باشد.ابتدا پوشش غضروفي هموار انتهاي استخوان نرم و فرورفته وساييده ميشود، انعطاف پذيري غضروف از بين ميرود و غضروف به آساني بر اثرآسيب يا كار بيش از اندازه صدمه مي بيند.بعد با گذشت زمان ممكن است بخش هاي بزرگي از غضروف كاملا ساييده شود. استخوان ها بدون اين ماده انعطاف پذير ضربه گيربه يكديگر ساييده ميشوند اين است كه واقعاً دردناك است. با ازبين رفتن غضروف ممكن است مفصل تغيير شكل دهد .انتهاي استخوان ضخيم ميشودو در محل اتصال رباطها وكپسول به استخوان خاراستخوان ميسازد. در استخوان در نزديكي مفصل كيست هاي پر از مايع به وجود مي آيد وتكه هاي استخوان يا غضروف شكسته در فضاي مفصل به گردش درمي آيند و سبب درد ميشوند. (8)
اسامي ديگر استئوآرتريت Hypertrophic osteoarthritis; Osteoarthrosis; Degenerative joint disease; DJD OA Arthritis - osteoarthritis آرتريت فرسودگي بيماري استحاله اي مفصل التهاب استخوان و مفصل (10و7)
شيوع بيماري بيشترين تلاش ها براي اندازه گيري ميزان شيوع استئوآرتريت بر اساس اندازه گيري هاي راديولوژيكي افراد به دست آمده است. شيوع استئوآرتريت به طور چشم گيري با افزايش سن همراه است تحقيقات نشان ميدهد كه تغييرات استئوآرتريتي در سنين زير 40سال رايج نيست و بيشتر در افراد بالاي 70سال ديده مي شود. به عنوان مثال در افراد بين 55تا 74ساله شيوع استئوآرتريت در دست 10% ، پا 40% زانو ،70% و ران 3% مي باشد. شیوع بیماری در مردان و زنان تا 55 سالگی برابر می باشد ولی بعد از 55 سالگی ، شیوع این بیماری در زنان بیشتر می باشد.(2)
PREVALENCE OF OA OF HİP AND KNEE İN THE DUTCH POPOULATİON AGGED 55 AND OLDER
Prevalence and incidence per year of osteoarthritis as seen by general practitioners in the Dutch population in 2000.
رايج ترين مفاصل مبتلا به استئوآرتريت
مهم ترين علائم و نشانه ها: التهاب مفصل بعد از استفاده بيش از اندازه يا عدم فعاليت سختي عضلاني بعداز استراحت كه سريعاً بعد از،ازسرگيري مجدد فعاليت از بين مي رود. گرفتگي عضلاني صبحگاهي كه معمولاً بيش از 30 دقيقه طول نمي كشد. درد به دليل ضعف عضلات اطراف مفصل به علت عدم فعاليت معمولا درد مفصل صبح كمترو بعد از ظهر بيشتر مي شود. از بين رفتن هماهنگي، پوسچر وراه رفتن به دليل درد و گرفتگي عضلاني
علائم و نشانه هاي اختصاصي اگر OAدر مفصل ران باشد: درد در كشاله ران ، بخش داخلي ران و باسن لنگيدن هنگام راه رفتن اگر OAدر مفصل زانوباشد: درد هنگام حركت زانو ساييده شدن وصدا دادن وگير هنگام حركت دادن زانو درد هنگام بالاو پايين رفتن از پله يا بلند شدن از صندلي ضعف در عضلات بزرگ ران
اگر OAدر مفصل انگشتان دست باشد: درد وتورم مفاصل انگشتان رشد استخوان در مفصل انتهاي انگشتان تحريك مي شود كه خار (HEBERDEN) گويند واگر در مفصل مياني باشد خار (BOUCHARD) گفته مي شود. قرمز شدن، التهاب و تورم در مفاصل مربوطه بخصوص قبل از اينكه خارها شكل بگيرند. بزرگ شدن مفاصل اگر OAدر مفصل پا باشد: درد وتورم در مفصل بزرگ در قاعده انگشت بزرگ درد هنگام پوشيدن كفش هاي تنگ وپاشنه بلند
اگر OAدر ستون فقرات باشد: شكستگيديسك هاي مهره هاي در نتيجه رشد بيش از حد استخوان ها سختي و درد در گردن و ناحيه كمر فشار بر اعصاب در ستون فقرات درد در گردن شانه، بازو، كمرو پاها ضعف وبي حسي در بازو ها و پاها به خاطر فشرده شدن اعصاب به علت تورم(7)
علل بيماري در حالي كه علت مشخصي براي ابتلا به استئوآرتريت وجود ندارد ولي عوامل بسياري وجود دارد كه بايد مورد توجه قرار گيرند.دانستن وكنترل اين عوامل به فرد كمك مي كند تا خطر را به حداقل برساند يا از ابتلا به آن پيشگيري نمايد. به ياد داشته باشيد كه داشتن اين عوامل به اين معنا نيست كه بي شك به آن مبتلا خواهيد شد ونيز يك عامل به تنهايي منجر به OA نمي شود بلكه تلفيق چند عامل سبب اين بيماري مي شود. .
بنا به علت عارضه دو نوع استئوآرتريت وجود دارد: • استئوآرتريت اوليه: به سن ربط دارد و اصطلاحاً به آن استئوآرتريتWear and tearيا استهلاكي گويند كه علت مشخصي ندارد. • استئوآرتريت ثانويه: در اين بيماري شكستگي كارتيلاژ مي تواند در رابطه با آسيب ،چاقي ، ارث يا برخي موارد ديگر باشد.
Risk factors for incidence and progression of osteoarthritis of the knees, hips and hands(2).
چاقي: به ازاي هر پوند اضافه وزن فشاري معادل 3 پوند به زانو و6 برابر به پا وارد مي شود. صدمه يا استفاده بيش از حد: ورزشكاران از جمله دوندگان ماراتن در مفصل زانوومشت زنان حرفه اي در بند انگشتان وافرادي كه شغل هايي دارند كه نيازمند انجام حركات تكراري در برخي از مفاصل مي باشد نظير طراحي كردن تايپ كردن وكشاورزي بيشتر در معرض ابتلا بهOA مي باشند. (احتمال ابتلا بهOA در مفصل زانو در مقايسه با بقيه جمعيت بالاتر از متوسط است)
وراثت: مشخص شده كه ژنتيك نقش مهمي در توسعه OAبه خصوص در دست ها دارد همچنين ناهنجاري هاي ذاتي استخوان هايي كه شكل وثبات مفاصل را تحت تاثير قرار مي دهند در بروز OAموثر مي باشند. • بيماري هاي ديگر: روماتوئید ارتريت ، HEMOCHROMOTIS ( داشتن آهن خيلي زياد، كه به كارتيلاژ آسيب مي زند) ،ACROMEGALY(افزايش هورمون رشدكه اثر نا مطلوبي روي استخوان ومفاصل دارد)(4)
روش هاي تشخيص به طور كل چهار روش براي تشخيص بيماري وجود دارد: علائم و نشانه ها پرتو نگاري: باريك شدن فضاي مفصلي بين دو استخوان ،كاهش غضروف مفصلي و به وجود آوردن خارهاي استخواني. Arthrocentesis: با استفاده از يك سوزن استريل مايع مفصلي خارج و مورد تجزيه وتحليل قرار مي گيرد. Arthroscopy:در اين روش يك Viewing tubeدرون فضاي بين مفصلي قرار داده ميشود و آسيب هاي وارده به غضروف، ليگامنت و ناهنجاري هاي ديگر تشخيص داده مي شوند. (5)
Key recommendations for the prevention and treatment of osteoarthritis
Normal population: the whole population. At risk population: ageover 50 years, obese, abnormal biomechanics or previous joint damage. Osteotpmy arthroplasty
فوايد فعاليت هاى ورزشى براى مبتلايان به استئوآرتریت فعالیت ورزشی منظم می تواند: قدرت عضلات اطراف مفصل آسیب دیده را حفظ کند. ازکاهش چگالی استخوان بکاهد. تورم ودرد مفصل را کنترل نماید. باعث دوباره سازی غضروف شود. افزایش انرژی و قدرت کاهش خستگی وبهبود خواب کاهش ومدیریت بلند مدت وزن فواید فیزیولوژیکی شامل کاهش خطرات: بیماریهای کرونری فشارخون دیابت پوکی استخوان چاقی سرطان روده
فواید روانی: کاهش اضطراب بهبود روحیه وسرزندگی افزایش آرامش
اهداف ورزش حفظ وبهبود بخشیدن دامنه حرکت وانعطاف پذیری مفاصل آسیب دیده افزایش قدرت و استقامت عضلانی افزایش ظرفیت هوازی
ارزيابي آمادگي براي فعاليت ورزشي 1.آمادگي رواني برگزاري كلاس هاي مشاوره در هر جلسه رسمي هنگام توصيه به بيماران به نكات زير توجه كنيد: 1.سطح آمادگي براي فعال تر شدن 2.اعتقاد داشتن به فعاليت بدني 3.انتظاراتي كه فرد از ورزش كردن دارد. 4. تجارب ورزشي پيشين 5. سبك زندگي كنوني
2.آمادگي فيزيولوژيكي براي كساني كه از نظر روحي تمايل به فعال تر شدن دارند گرفتن تاريخچه پزشكي و تست ورزش توصيه شده است. كالج امريكایی پزشكي ورزشي براي مبتلايان به آرتريت تست ورزش زير را توصيه مي كند: قدرت واستقامت عضلاني استقامت هوازي انعطاف پذيري و دامنه حركت مفصل آمادگي عصبي عضلاني مثل راه رفتن ظرفيت عملكردي براي انجام فعاليت هاي روزمره زندگي
پرسش نامه1:آمادگي براي ورزش برنامه هاي ورزشي در افراد مختلف فرق مي كند و به محدوديت ها وتوانايي هاي آنان بستگي دارد. براي شناسايي توانايي خود به سوال هاي زير جواب دهيد: فكر مي كنم كه من: 1-خيلي فعال هستم. 2-نسبتاً فعال هستم. 3-فعال نيستم وخودم مي خواهم كه فعال نباشم. 4-فعال نيستم به دليل درد وعدم توانايي.
وقتي كه صبح از خواب بيدار مي شوم احساس: 1-هيچ گونه درد يا خشكي در بدن احساس نمي كنم. 2-كمي درد وخشكي در مفاصل دارم كه بيشتر از 20دقيقه به طول نمي انجامد. 3-درد وخشكي مفاصل دارم كه بيشتر از يك ساعت به طول مي انجامد. 4-درد شديد وخشكي مفاصل دارم كه به نظر مي آيد دائمي است.
در خلال روز احساس مي كنم كه: 1- قادرم وظايف خود را در خانه ومحل كار مثل هميشه انجام دهم. 2-قادرم وظايفم را انجام دهم ولي احتياج به يك بار استراحت در طي روز دارم. 3-قادرم وظايفم را انجام دهم ولي به چندين بار استراحت در طي روز نياز دارم. 4- براي انجام وظايف خود به كمك دیگران نياز دارم.
سابقه ي ورزش هاي من : 1-بسيار زياد است . 2- كمي تجربه دارم. 3- خيلي محدود است. 4-هيچ سابقه اي ندارم. سن من : 1-كمتر از 40سال دارم. 2-از 41 تا55سال دارم. 3-از55تا65 سال دارم. 4- بالاي65سال دارم.
اگر جواب هاي شما در چهار گروه سئوالات تماما ً1 بوده است شما مي توانيد ورزش ها را در سطح بسيار بالايي انجام دهيد.اين را سطح يك مي گوييم. اگر همه جواب هاي شما گزينه 2 باشد بايد با شدت كمتري تمرين ها را دنبال كنيد. اگر بعضي سئوالات را 2 وبعضي را 3 جواب داده ايد براي حفظ سلامتي واطمينان بايد تمرين هاي سطح 3 را انجام دهيد و اگر جواب هاي شما بين 1 تا4 متغيير است تمرين هاي خود را در سطح 4 كه بسيار محافظه كارانه مي باشد شروع كنيد وفشار زيادي به بدن خود وارد نكنيد بعد از مدتي با توجه به توانايي هاي خود قادر خواهيد بود كه سطح فعاليت هاي خود را افزايش دهيد. براي تعيين ميزان صدمات آرتروز به سئوالات پرسش نامه دوم جواب دهيد تا بتوانيد مناطق مورد نياز را شناسايي نموده و در مورد برنامه تمرين هاي خود تصميم بگيريد.
پرسش نامه2شرايط موجود درمفاصل هر كدام از مفصل را بر اساس درجات مشخص شده نمره بدهيد: 1-درد اندك است يا هيچ دردي وجود ندارد دامنه حركت مفصل طبيعي است. 2-درد نسبي وجود دارد و دامنه حركت مفصل كافي است. 3- درد شديد است و دامنه حركت مفصل محدود است. 4-گرما-تورم و التهاب روي مفصل وجود دارد. چانه پشت گردن لگن خاصره شانه ها زانو ها بازو مچ پا مچ دست پا و انگشتان دست و انگشتان
نمراتي كه به خود داده ايد مشخص كننده ميزان توجهي است كه بايد نسبت به مفاصل مبتلا به آرتروز خود بدهيد.بعد از تعيين شدت و ضعف مساله ميزان ورزش هاي موثر را مي توان مشخص نمود.(9)
تعيين ظرفيت كارايي بيماران مبتلا به آرتريت رده اول: ظرفيت كارايي كامل با توانايي انجام وظايف معمول روزمره بدون كمك ديگران رده دوم : ظرفيت كارايي در حدي است كه فرد فعاليت روزمره خود را عليرغم ناراحتي و محدوديت حركت در يك يا چند مفصل انجام مي دهد. رده سوم : ظرفيت كارايي فرد را در انجام وظايف شخصي و شغلي محدود مي كند به نحوي كه تعدادي از آنها را نمي تواند انجام دهد . رده چهارم : شخص كاملا عاجز و ناتوان است و توانايي مراقبت از خود را ندارد.(8)
توصیه های ایمنی ورزشی براي بيماران ذيل - درد خفیف آرتریت و بدون سایر نشانه های التهاب - درد متوسط آرتریت و بدون سایر نشانه های التهاب - درد شدید آرتریت و یا وجود سایر نشانه های التهاب - ظرفیت کارایی =رده سوم التهاب
درد خفیف آرتریت و بدون سایرنشانه های التهاب تمرین های دامنه حرکت و کششی:هرروز 3 تا 5 بار تمرین های متعدد دامنه حرکت را انجام دهید.بعلاوه یک تا 3 بار تمرینات کششی انعطاف پذیری تمرین های تقویت عضلانی: یک روز در میان 3 بار در هفته تمرین های ایزوتونیک را انجام دهید هر تمرین را یک تا 2 بار در روز و هر بار 8 تا 16 مرتبه تمرین های هوازی :هر هفته باید هدف نمره کسب 100 سلامتی با انجام تمرین هایی که آرتریت را وخیم نکندباشد.
درد متوسط آرتریت و بدون سایر نشانه های التهاب تمرین های دامنه حرکت و کششی: هر روز 3 تا 5 بار تمرینهای متعدد دامنه حرکت را انجام دهید.بعلاوه یک تا 3 بار تمرینات کششی انعطاف پذیری تمرین های تقویت عضلانی : برنامه تمرین های ایزوتونیک برای مفاصل غیر مبتلا:یک روز در میان 3 بار در هفته ، هر تمرین را یک تا 2 بار در روز و هر بار 8 تا 16 مرتبه برنامهتمرین های ایزومتریک روزانه برای مفاصل مبتلا: 2 تا 3 بار در روز تمرین های هوازی: تنها زمانی که محل درد متوسط در مفاصل اندام تحتانی باشد هدف کسب 50 نمره سلامتی و بالاتر در غیر این صورت سعی در کسب 100 نمره سلامتی باشد .
تمرین های دامنه حرکت و کششی: برنامه روزانه برای مفاصل غیر مبتلا: هر روز 3 تا 5 بار تمرین های متعدد دامنه حرکت را انجام دهید.بعلاوه یک تا 3 بار تمرینات کششی انعطاف پذیری برنامه روزانه برای مفاصل مبتلا : به آرامی یک مرتبه نرمش های دامنه حرکت و کششی تمرین های تقویت کننده عضلانی : برنامه تمرین ها ایزوتونیک برای مفاصل غیر مبتلا: 3 بار در هفته یک روز در میان 1 تا 2 مرتبه هر مرتبه 8 تا 16 بار حرکت را تکرار کنید . برنامه تمرین های ایزومتریک روزانه برای مفاصل مبتلا:تنها یک بار درد شدید آرتریت و یا وجود سایر نشانه های التهاب
ادامه تمرینهای هوازی : استئوآرتریت در مفاصل بازو یا پا است اما هر دو مبتلا نیستند : اگر مفاصل اندام تحتانی مبتلا است به جای کسب 100 نمره سلامتی 50 نمره سلامتی مد نظر باشد در غیر این صورت 100 نمره مد نظر باشد. دست ها و پاها تواماًبه شدت به آرتریت مبتلا باشند: بهتر است در حال حاضر فکر انجام ورزش هوازی را از سر خود بیرون کنید اما اگر مصمم هستید، تمرینی را برگزینید که شدت اندکی داشته باشد وفشار خفیفی بر مفاصل مبتلا وارد کند یا اصلاً فشاری وارد نسازد سیستم نمرات سلامتی برای این گروه طراحی نشده است.
ظرفیت کارایی =رده سوم تمرین های دامنه حرکت و کششی: به شرط اینکه پزشک راهنمایی های لازم را کرده باشد و بسته به میزان درد و التهاب کنونی آنها را هماهنگ با توصیه های مربوط به درد شدید آرتریت اجرا کنند . تمرین ها تقویت عضلانی:باشرط رعایت نکات فوق 1 تا 3 بار در روز تمرین های ایزومتریک انجام داده وپس از حداقل 4 هفته هماهنگ با توصیه های مربوط به درد شدید آرتریت انجام تمرین ها ایزوتونیک را در نظر بگیرند . تمرین های هوازی: به شرط رعایت نکات فوق الذکر و اگر آرتریت فعالیت را شدیداً محدود نساخته باشد سعی کنید هدف کسب حداقل 50 نمره سلامتی در هفته باشد . اگر آرتریت فعالیت را محدود کرده توجهی به سیستم نمره بندی سلامتی نکنید و فقط سعی کنید حداقل 3 تا 5 روز در هفته 15 دقیقه ورزش هوازی انجام دهید. (8)