ประโยชน์และผลกระทบจาก การเปิดเสรีการจัดซื้อจัดจ้างในกรอบ GPA

1. ประโยชน์และผลกระทบจากการเปิดเสรีการจัดซื้อจัดจ้างในกรอบ GPA สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (TDRI)

2. เนื้อหาในการนำเสนอ ความตกลงการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ (GPA) กรอบในการวิเคราะห์ประโยชน์จากการเป็นสมาชิก GPA การประมาณการประโยชน์ของไทยจากการเป็นสมาชิก GPA ต้นทุนของไทยจากการเป็นสมาชิก GPA

3. ความตกลงการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ (GPA) • GPA เป็นความตกลงแบบหลายฝาย (plurilateral agreement) ขององค์การการค้าโลก • ในปัจจุบัน GPA มี • สหภาพยุโรปและ 40 ประเทศเป็นสมาชิก • ประเทศที่กำลังเจรจาเข้าเป็นสมาชิก 7 ประเทศ • ประเทศผู้สังเกตการณ์ 15 ประเทศ • WTO ยกร่างความตกลงฉบับใหม่เสร็จสิ้นเมื่อปี 2006

4. ความตกลงการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ (GPA) กำหนดให้ประเทศสมาชิกต้องเปิดเสรีตลาดจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ ตามรายการสินค้า บริการ และการก่อสร้างและรายชื่อหน่วยงานที่กำหนดในภาคผนวก ซึ่งมีมูลค่าโครงการสูงกว่าอัตราที่กำหนด กำหนดให้มีกลไกในการสร้างความโปร่งใสจากการเปิดเผยข้อมูลต่างๆ ก่อนและหลังเสนอราคา และมีกลไกการดำเนินการคัดค้าน ฯลฯ

5. มูลค่าขั้นต่ำของโครงการที่ต้องเปิดเสรีมูลค่าขั้นต่ำของโครงการที่ต้องเปิดเสรี

6. กรอบในการประมาณการประโยชน์ของ GPA 1 2 3 4 จำนวนซัพพลายเออร์ ที่เข้าแข่งขันที่เพิ่มขึ้น งบประมาณของรัฐ ที่ประหยัดได้ 1. ซัพพลายเออร์ จากต่างประเทศ 2. ความโปร่งใส ที่เพิ่มขึ้น มูลค่าตลาดต่างประเทศ ที่เข้าถึงได้ 3. โอกาสของ ซัพพลายเออร์ไทย ในต่างประเทศ

7. 1. ความสัมพันธ์ระหว่างการแข่งขันกับราคาชนะประมูล ทฤษฎีการประมูล (Klemperer, 2004) โดยที่ P = ราคาที่ผู้ชนะประมูลเสนอ n = จำนวนผู้ประมูล = ราคาสูงสุดของผู้เข้าร่วมประมูลเสนอ = ราคาต่ำสุดของผู้เข้าร่วมประมูลเสนอ ราคาที่ผู้ชนะประมูลเสนอ จะลดลงตามจำนวนผู้ประมูล แต่อัตราการลดลงของราคาจะน้อยลงเรื่อยๆ

8. แบบจำลองการวิเคราะห์ส่วนลดจากราคาตั้งต้นแบบจำลองการวิเคราะห์ส่วนลดจากราคาตั้งต้น • ประเภทสินค้าและบริการ • -ครุภัณฑ์ • -วัสดุ • -งานจ้างเหมา • -งานเช่า • -งานก่อสร้าง • หน่วยงานจัดซื้อจัดจ้าง • -ส่วนกลาง • -รัฐวิสาหกิจและ • หน่วยงานอื่นๆ ส่วนลดจาก ราคาตั้งต้น (%) จำนวนผู้ร่วม ประมูลที่ปรับแล้ว ตัวแปรอื่นๆ   • ส่วนลดจากราคาตั้งต้นประมูลจะเพิ่มขึ้น 28% หากจำนวนผู้เข้าร่วมประมูลที่ปรับแล้ว (n-1)/(n+1)เพิ่ม 1 หน่วย เช่น ผู้เข้าร่วมประมูลเพิ่มจาก 2 ราย เป็น 11 ราย ส่วนลดจะเพิ่มขึ้น 14%

9. จำนวนผู้เข้าประมูลกับส่วนลดจากราคาตั้งต้นจำนวนผู้เข้าประมูลกับส่วนลดจากราคาตั้งต้น

10. ราคาชนะประมูลที่ลดลงตามจำนวนผู้เข้าแข่งขันราคาชนะประมูลที่ลดลงตามจำนวนผู้เข้าแข่งขัน ราคาชนะประมูล/ราคาเริ่มต้น *ผลการประมาณการกรณีของส่วนราชการกลาง

11. เปรียบเทียบจำนวนผู้เข้าร่วมแข่งขันในกรณีต่างๆเปรียบเทียบจำนวนผู้เข้าร่วมแข่งขันในกรณีต่างๆ

12. งบประมาณที่รัฐประหยัดได้จากการแข่งขันที่เพิ่มขึ้นงบประมาณที่รัฐประหยัดได้จากการแข่งขันที่เพิ่มขึ้น

13. 2. ความสัมพันธ์ระหว่างความโปร่งใสกับการแข่งขัน ดัชนีวัดความโปร่งใส (transparency index) • การประกาศข่าวประกวดราคาใน GProcurement • ระยะเวลาในการเตรียมยื่นซองเสนอราคา และ • คุณสมบัติของผู้เสนอราคา

14. ข้อมูลในการจัดทำดัชนีความโปร่งใส กำหนดคุณสมบัติเกินกว่าเหมาะสมหรือไม่? ประกาศข่าวหรือไม่? ให้เวลายื่นซองนานเพียงใด? ฐานข้อมูลประกวดราคากรมประชาสัมพันธ์ E-auction การประกาศข่าวใน G-Procurement + ข้อมูลโครงการเบื้องต้น พค. 2552 (1179 รายการ)

15. ดัชนีความโปร่งใส ค่าดัชนีความโปร่งใส = • 1.00 คะแนน หากประกาศข่าวก่อนยื่นซองมากกว่า 30 วัน • 0.75 คะแนน หากประกาศข่าวก่อนยื่นซอง 16- 30 วัน • 0.50 คะแนน หากประกาศข่าวก่อนยื่นซอง 7-15 วัน • 0.25 คะแนน หากประกาศข่าวก่อนยื่นซองน้อยกว่า 7 วัน • 0.00 คะแนน หากไม่ประกาศข่าวในเว็บไซต์หรือประกาศหลังประมูล ลบ0.25 หากกำหนดประสบการณ์ของซัพพลายเออร์ (track record) สูงเกินกว่ามูลค่าโครงการปัจจุบัน ดัชนีความโปร่งใสมีค่าอยู่ระหว่าง 0 ถึง 1

16. ระดับความโปร่งใสของโครงการระดับความโปร่งใสของโครงการ ร้อยละของโครงการ ระดับความโปร่งใส

17. แบบจำลองผลกระทบจากความโปร่งใสต่อการแข่งขันแบบจำลองผลกระทบจากความโปร่งใสต่อการแข่งขัน • มูลค่าของโครงการ • ประเภทสินค้าและบริการ • -ครุภัณฑ์ • -วัสดุ • -งานจ้างเหมา • -งานเช่า • -งานก่อสร้าง • หน่วยงานจัดซื้อจัดจ้าง • -ส่วนกลาง • -รัฐวิสาหกิจ& • หน่วยงานอื่นๆ จำนวนผู้ร่วม ประมูล ดัชนีความโปร่งใส ตัวแปรอื่นๆ   • การเพิ่มดัชนีความโปร่งใสในการจัดจ้างงานก่อสร้างจาก 0 เป็น 1 ช่วยเพิ่มผู้ร่วมประมูลเฉลี่ย 3.4 ราย

18. ระดับความโปร่งใสกับจำนวนผู้เข้าประมูลระดับความโปร่งใสกับจำนวนผู้เข้าประมูล

19. ประโยชน์จากความโปร่งใสประโยชน์จากความโปร่งใส • ความไม่โปร่งใสในงานก่อสร้างทำให้มีผู้เข้าร่วมประมูลน้อยกว่าที่ควรโดยเฉลี่ย 3.42 ราย • การปรับปรุงความโปร่งใสในการประกาศข่าว การให้เวลายื่นเสนอราคาที่เพียงพอและการไม่กำหนดประวัติการรับงานที่สูงเกินไป จะทำให้รัฐประหยัดงบได้ 2.2% หรือประมาณ 2,917 ล้านบาท/ปี • ยังไม่ได้คิดผลของการกำหนดคุณสมบัติของผู้ประกอบการหรือสินค้าที่กีดกันการแข่งขัน (“ล็อคสเปค”)

20. 3. โอกาสในการเข้าสู่ตลาดต่างประเทศ • ไม่ควรประมาณการจากส่วนแบ่งตลาดในการส่งออก เพราะกฎกติที่อาจเป็นอุปสรรคแตกต่างกันมาก • แนวทางของคณะผู้วิจัย 1) ประมาณการขนาดตลาดการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐของประเทศสมาชิกและประเทศผู้สังเกตการณ์โดยใช้สัดส่วนร้อยละ 10 ของ GDP 2) ประมาณการส่วนแบ่งตลาดของซัพพลายเออร์ไทยในประเทศสมาชิกและประเทศผู้สังเกตการณ์โดยใช้ฐานข้อมูลการจัดซื้อจัดจ้างระหว่างประเทศของธนาคารโลก 3) โอกาสในการเข้าสู่ตลาด = ขนาดตลาด x ส่วนแบ่ง

21. โอกาสในตลาดต่างประเทศของซัพพลายเออร์ไทยโอกาสในตลาดต่างประเทศของซัพพลายเออร์ไทย

22. 4. การประมาณการต้นทุนการเป็นสมาชิก GPA ผลด้านลบที่อาจเกิดต่อซัพพลายเออร์ไทย 1. ซัพพลายเออร์ จากต่างประเทศ จำนวนซัพพลายเออร์ ที่เข้าแข่งขันที่เพิ่มขึ้น งบประมาณของรัฐ ที่ประหยัดได้ ไม่มีผลด้านลบต่อ ซัพพลายเออร์ไทย 2. ความโปร่งใส ที่เพิ่มขึ้น มูลค่าตลาด ต่างประเทศ ที่เข้าถึงได้ ไม่มีผลด้านลบต่อ ซัพพลายเออร์ไทย 3. โอกาสของ ซัพพลายเออร์ไทย ในต่างประเทศ * ไม่ได้คิดต้นทุนของภาครัฐในการเตรียมการ

23. ซัพพลายเออร์ที่ได้โครงการในประเทศไทยซัพพลายเออร์ที่ได้โครงการในประเทศไทย ที่มา: ฐานข้อมูลของธนาคารโลก • ซัพพลายเออร์จากสมาชิก GPA ชนะเฉพาะโครงการสินค้า-บริการบางส่วน • อุตสาหกรรมก่อสร้างไทยไม่น่าจะได้รับผลกระทบมากนัก

24. ตัวอย่างโครงการก่อสร้างในต่างประเทศ โดยผู้ประกอบการไทย กาตาร์ :อาคารพักอาศัย Medina (8.6 พันล้านบาท) งานโครงสร้าง New Doha International Airport (300 ล้านบาท) หมู่บ้านนักกีฬาเอเชี่ยนเกมส์ 2006 (4 พันล้านบาท) ลาว:เขื่อนน้ำเทิน 2 (4.7 หมื่นล้านบาท) เขื่อนน้ำงึม 2 (2.2 หมื่นล้านบาท) ทางหลวงเชียงราย-คุนหมิง (1.1 พันล้านบาท) ปรับปรุงสนามบินวัดไต (311 ล้านบาท) Qatar Bangladesh Taiwan UAE Laos UAE : Dubai Lagoon (10.75 พันล้านบาท) อาคารที่พักอาศัย Ajman (10.5 พันล้านบาท) Royal Amwaj Resort&Spa (1.46 พันล้านบาท) Cambodia Sri Lanka พม่า: Mandalay International Airport (3.7 พันล้านบาท) กัมพูชา:ปรับปรุงถนนสายตราด-เกาะกง-สะแรอัมเปิล (798 ล้านบาท) สะพานข้ามแม่น้ำเกาะกง (288 ล้านบาท) Royal Ankor International Hospital (138 ล้านบาท) ที่มา:FEDCON บังกลาเทศ: Rupsa Bridge (3.5 พันล้านบาท)

25. จุดอ่อน-จุดแข็งของผู้ประกอบการไทยจุดอ่อน-จุดแข็งของผู้ประกอบการไทย ผู้ประกอบการก่อสร้างรายใหญ่ของไทยมีความสามารถในการแข่งขันสูง ทั้งในตลาดในประเทศและตลาดประเทศกำลังพัฒนาในเอเชีย ผู้ประกอบการด้านระบบ IT ไทยเริ่มออกสู่ตลาดจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐในประเทศเพื่อนบ้าน ผู้ประกอบการไทยยังไม่มีขีดความสามารถในการรับโครงการที่ใช้เทคโนโลยีชั้นสูง และไม่สามารถเข้าถึงตลาดจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐในประเทศพัฒนาแล้ว

26. ผลกระทบต่อ SMEs * สุ่มตัวอย่างจากฐานข้อมูลการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐของ สตง. ปี 2546

27. ผลกระทบต่อนโยบายอุตสาหกรรมผลกระทบต่อนโยบายอุตสาหกรรม • รัฐบาลไทยอาจมีข้อจำกัดในการใช้การจัดซื้อจัดจ้างสนับสนุนนโยบายอุตสาหกรรม เช่น • การให้แต้มต่อด้านราคาแก่สินค้าและบริการในประเทศ และการกำหนดให้ถ่ายทอดเทคโนโลยี ยังสามารถเจรจาขอทำได้ในช่วงเปลี่ยนผ่าน ภายใต้เงื่อนไขที่ชัดเจน • ในระยะยาว ต้องปรับเปลี่ยนแนวนโยบาย เช่น • ใช้มาตรการสนับสนุน SMEs แทนการสนับสนุนผู้ประกอบการในประเทศ • ใช้มาตรการจูงใจแทนการบังคับถ่ายทอดเทคโนโลยี

28. ผลกระทบด้านสังคม • GPA มีข้อยกเว้นให้สามารถใช้มาตรการต่อไปนี้ได้ หากไม่เลือกปฏิบัติโดยไม่สมเหตุผล เพื่อกีดกันการค้า • การรักษาความสงบเรียบร้อย ความปลอดภัย และศีลธรรมของสังคม • การรักษาชีวิตหรือสุขอนามัยของคน สัตว์ พืช • การสนับสนุนคนพิการ องค์กรการกุศล และการใช้แรงงานนักโทษ

29. สรุป • การเป็นสมาชิก GPA ช่วยให้รัฐประหยัดงบประมาณ • 1,293-7,389 ล้านบาทต่อปีจากการแข่งขันที่เพิ่มขึ้น และ • 2,917 ล้านบาทต่อปีจากความโปร่งใสที่เพิ่มขึ้น • รวม 4,210-10,306ล้านบาทต่อปี • ประโยชน์ในการเข้าถึงตลาดในต่างประเทศน่าจะน้อย • การประมาณการให้ตัวเลขประโยชน์ขั้นต่ำ • ยังไม่รวมโครงการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น • ยังไม่คิดผลจากการกำหนดคุณสมบัติของผู้ประกอบการหรือสินค้าที่กีดกันการแข่งขัน • งบประมาณที่ประหยัดได้ต่ำกว่า “อัตราใต้โต๊ะ” ที่กล่าวกันโดยทั่วไปมาก

30. ประเด็นอภิปราย ไทยสามารถได้ประโยชน์โดยไม่เป็นสมาชิก GPA ได้หรือไม่? • จะไม่ได้ประโยชน์จากการเปิดตลาดของสมาชิกอื่น • จะไม่ได้ประโยชน์จากการแข่งขันที่เพิ่มขึ้นในประเทศไทย • จะได้ประโยชน์จากการเพิ่มความโปร่งใสของระบบจัดซื้อจัดจ้าง ก็ต่อเมื่อรัฐมีความมุ่งมั่นในการปฏิรูประบบให้โปร่งใส • การมีพันธกรณี (commitment) กับต่างประเทศเป็นหลักประกันของการปฏิรูประบบ

31. การเปิดเผยข้อมูลการทุจริตจากต่างประเทศการเปิดเผยข้อมูลการทุจริตจากต่างประเทศ ตัวอย่างการดำเนินคดีทุจริตด้านจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐของไทย โดยรัฐบาลต่างประเทศ • พ.ศ. 2548: กระทรวงยุติธรรม และ กลต. สหรัฐ ลงโทษปรับบริษัทอินวิชั่นในคดีสินบน CTX Scanner • พ.ศ. 2551: อัยการญี่ปุ่นดำเนินคดีสินบนอุโมงค์ระบายน้ำ กทม. • พ.ศ. 2552: ศาล Los Angelis พิจารณาคดีสินบนงานนิทรรศการภาพยนตร์นานาชาติกรุงเทพ