Download
1 / 21
220 likes | 585 Views
بسم الله الرحمن الرحیم. استاد راهنما دکتر علی اکبر نونهال نهر ارائه دهنده : الناز ستوده.
E N D
بسم الله الرحمن الرحیم استاد راهنما دکتر علی اکبر نونهال نهر ارائه دهنده : الناز ستوده
مقدمه: دلیل اصلی در تاکید بر افشای داوطلبانه و شفافیت این است که این دو زیربنای اصلی برای حفظ منافع سهامداران محسوب می‌شوند. رویکردهای افشای کامل به همراه شفافیت در گزارشگری مالی می‌تواند شرایط مطمئنی را پدید آورد و اطمینان از حمایت از منافع سرمایه‌گذاران را افزایش دهد. • همچنین تحقیقات نشان داده است که افشای • داوطلبانه اثر مثبتی بر عملکرد شرکت دارد • و بر حفظ منافع سهامداران و اشخاص ذینفع • اثرگذار است.
به‌عبارتی دیگر، نبود شفافیتِ اطلاعات و ابهام در گزارشگری ممکن است به بدگمانی و رفتارهای غیراخلاقی در راستای کاهش ارزش شرکت منجر شود (Madhani, 2009). بحرانهای مالی در بورس جهانی به ویژه ماجرای سپتامبر سیاه در 1997و پس از آن رسوایی مالی انرون(Enron) و برخی از شرکتهای امریکایی و اروپایی در سال 2000، سبب شد مسئله شفافیت اطلاعات در فرایند گزارشگری مالی مورد توجه عمیق مجامع حرفه‌ای قرار گیرد. سلب اعتماد عمومی از بازارهای سرمایه، کشورهای فوق را بر آن داشت تا در صدد تدوین و اصلاح قوانینی برآیند که ضامن اعتماد سرمایه‌گذاران به چرخه‌های تجاری و اطلاعات ارائه‌شده به‌وسیله آنها باشد.
ماهیت شفافیت گزارشگری در متون مالی در نگاهی کلی، شفافیت یعنی دست‌یابی گسترده به اطلاعات مربوط و اتکاپذیر در خصوص عملکرد دوره‌ای، موقعیت مالی، فرصت‌های سرمایه‌گذاری، راهبری شرکتی، و ریسک شرکتهای تابعه (Bushman and اما از دیدی دقیقتر، شفافیت عموماً به سه دسته تقسیم می‌شود: تعریفهای مبتنی بر ذینفعان اطلاعـات تعریفهای مبتنی بر مسئـولیتپـاسخگویی شفـافیت از ابعـاد قـانون
شفافیت یعنی افزایش جریان به‌موقع و اتکاپذیر اطلاعات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی که در دسترس همه ذینفعان مربوط باشد. در نقطه مقابل آن، نبود شفافیت در اطلاعات به مفهوم ممانعت از دسترسی به اطلاعات صحیح و یا ارائه نادرست اطلاعات یا ناتوانی بازار از کسب اطمینان نسبت به کفایت و مربوط بودن کیفیت اطلاعات ارائه شده تعریف شده است. دسته اول به عقیده : ویش وانات و کافمن
شفافیت را به‌عنوان افشای اطلاعاتی به‌وسیله شرکتها که برای ارزیابی عملکرد و انجام وظیفه پاسخگویی ضروری است، بر شمرده است. وی معتقد است شفافیت ابزاری است برای تسهیل فرایند ارزیابی عملکرد شرکتها. تاکید بر حق دسترسی به اطلاعات با در نظر گرفتن حریم هر دو طرف تهیه‌کننده و استفاده‌کننده و امکان ارزیابی عملکرد شرکتها با استفاده از این اطلاعات، در تعریفهای فلورینی برجسته‌تر شده است و دیدگاه مسئولیت پاسخگویی عمیقتری در بر دارد. ارتباط تنگاتنی با پاسخگویی دارد و علت وجود تقاضا برای شفافیت این است که بازار، شرکتها را بابت سیاست‌ها و عملکردشان مسئول می‌داند. دسته دوم : فلورینی
دسته سوم: بُعد سوم از شفافیت در حوزه مسئولیت‌های قانونی است، زیرا شرکتها به منظور اجرای دو رویکرد فوق توسط دولت و مراجع قانونگذار، ملزم به پایبندی به الزامات افشا و شفاف‌سازی اطلاعات هستند. مجموع تعریفهای شفافیت نشان می‌دهد که وجه مشترک آنها، کیفیت در اطلاعات خروجی است .
نقش شفافیت در گزارشگری مالی بر اساس چارچوب مفهومی گزارشگری مالی، اطلاعات مالی باید دوجنبهمربوط بودنو اتکاپذیری را داشته باشد. اما کیفیت اطلاعات در خصوص شفافیت، بیشتر از دیدگاه افشای اطلاعات مناسب و به‌موقع است(Madhani, 2009). افشا به مفهوم انتشار اطلاعات است، اما عکس‌العمل حسابداران نسبت به اصل افشا چندان که باید، جالب نیست. امروزه افشای اطلاعات تنها محدود به اطلاعات مالی در چارچوب گزارشهای مالی نیست، بلکه شرکتها معمولاً دسته‌ای از اطلاعات غیرمالی را نیز با هدف اثرگذاری بر تصمیمهای استفاده‌کنندگان افشا می‌کنند.
شفافیت یکی از عوامل مهم اثرگذار بر جذابیت شرکت برای سرمایه‌گذاران و به‌عنوان یکی از عناصر اصلی در چارچوب نظامهای راهبری شرکتی است. میزان شفافیت بسته به تمایل و توان مدیریت برای تصحیح هرگونه تمایزهای آگاهی‌دهنده برای مشارکت‌کنندگان بازار است. در درازمدت، بازارهای سرمایه تنها از طریق استقرار یک محیط اطلاعاتی شفاف پیشرفت خواهند کرد. در این محیط، شفافیت اطلاعات مالی نقشی انتقادی دارد.
به واقع، شرکتهایی که در تحقق استانداردهای شفافیت ناتوانند، ریسک زیادی دارند که اعتبار مدیران آنها را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.در این حالت، این شرکتها با کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران و سهامداران مواجه خواهند بود که منجر به زیان بازار سرمایه و کاهش جایگاه اعتباری شرکت و کاهش نقدشوندگی در بازار خواهد شد. از طرفی دیگر مدهانی (Madhani, 2009) معتقد است که مزایایی با اهمیت در افشای داوطلبانه برای ایجاد یک سیستم شفاف وجود دارد. افشای داوطلبانه اطلاعات و گزارشگری مالی شفاف در درازمدت به شرکتها کمک می‌کند تا مزایای رقابتی ایجاد کنند.
شفاف‌سازی مالی از نگاه سازمانهای بین‌المللی • سازمانهای بین‌المللی مانند صندوق بین‌المللی پول2 (IMF)، بانک جهانی3 (WB)، برنامه توسعه، سازمان همکاری و توسعه اقتصادی4 (OCED) و بانکهای توسعه منطقه‌ای بر شفافیت مالی سازمان ملل تاکید دارند. این سازمانها کنجکاوند بدانند که کمک‌های اقتصادی و فنی آنها حتماً در جای صحیح به‌کار می‌رود و به‌وسیله افراد صلاحیت‌دار اداره و سیاستگذاری می‌شود. بعد از بحران پولی در کشور مکزیک و آسیا، با توجه به اینکه اجماع نظرات در خصوص علل به وجود آمدن بحرانهای یادشدهبر نبود شفافیت
در عملکرد بخش پولی و مالی متمرکز بود، صندوق بین‌المللی پول با همکاری بانک جهانی نسبت به ایجاد عوامل عملکرد خوب در خصوص شفافیت مالی اقدام کرد. در ادامه، این صندوق به ارزیابی نحوه اجرای برنامه کشورهای مختلف پرداخت (قربانی، 1386). • در ارتباط با اسناد بین‌المللی مربوط به حسابرسی شفافیت، میتوان به کنوانسیون ملل متحد برای مبارزه با فساد اشاره کرد که در آن با شرطهای حسابرسی همچون عناصر پیشگیری رفتار کرده است. اما مولفه‌های خاص کنوانسیون، مانند مقررات راجع به حفظ تمامیت دفترها، سوابق و دیگر اسناد مالی، روشن می‌سازند که کارکردهای بازدارندگی، شناسایی، تحقیق و تعقیب نیز مورد توجه بوده‌اند.
همانند بسیاری از تمهیدهای پیشگیرانه، حسابرسی‌ها و حسابرسان از طریق خطرناکتر و مشکلتر کردن فساد از وقوع آن جلوگیری می‌کنند و در عین حال، در جایی که پیشگیری یا بازدارندگی محقق نشود، تمهیدهای واکنشی و جبرانی را در دستور کار قرار می‌دهندسازمان بین‌المللی نهادهای عالی حسابرسی5نیز به‌عنوان سازمانی غیردولتی در چندین کنگره بین‌المللی خود سعی در تدوین استانداردهای حسابرسی6و ایجاد وفاق در مفاهیم حسابرسی جامع داشته است و این تلاش‌ها همچنان ادامه دارد. ولی پیچیدگی معیارهای ارزیابی کارایی و ارزیابی اثربخشی موسسه‌ها در حوزه‌هایی که کمیت‌پذیر نباشند از یک طرف و هزینه‌های انجام این حسابرسی‌ها و میزان توافق همگانی در هدفها و برقراری معیارها بین مدیران دستگاه‌های اجرایی و سازمانهای ناظر و موسسه‌های حسابرسی از طرف دیگر، حوزه عمل این نوع از حسابرسی‌ها را تاکنون بسیار محدود کرده است.
محدودیت‌های افشای اطلاعات و افزایش شفافیت • به‌رغم همه استدلال‌هایی که در ارتباط با پذیرش شفافیت بیشتر وجود دارد، شرکتها تمایلی به افشای داوطلبانه همه اطلاعات مربوط به خود را ندارند. ویش وانات و کافمن (1999) دلایل آن را هزینه‌های مرتبط با جمع‌آوری، پردازش و افشای اطلاعات، وجود منافع مرتبط با افشا نکردن و وجود پدیده عوامل خارجی9 برشمرده‌اند که درباره آنها توضیحاتی به اختصار ارائه می‌شود.جمع‌آوری، طبقه‌بندی و افشای اطلاعات، نیازمند تلاش، زمان و منابع مالی است. طبیعی است که شرکتها بسته به میزان در دست داشتن این سه عامل تا جایی اطلاعات را افشا می‌کنند که هزینه‌ها و منافع نهایی افشا برابر شود. از سوی دیگر، چون اندازه‌گیری دقیق و عینی این هزینه‌ها و منافع مشکل است، اغلب شرکتها در جهت افشای کمتر از حد کامل حرکت می‌کنند.
چرا شرکتها دست به افشای داوطلبانه می‌زنند؟ • در عمل، میان کیفیت و کمیت اطلاعاتی که شرکتهای مختلف تهیه و منتشر می‌کنند و اطلاعاتی که سهامداران و اعتباردهندگان نیاز دارند، شکاف عمیقی وجود دارد. نهادهای سرمایه‌گذاری به اطلاعاتی به‌موقع، اتکاپذیر و کامل نیازمند هستند تا نسبت به مسئولیت نمایندگی مدیریت و تصمیمهای سرمایه‌گذاری خود قضاوت نمایند (Madhani, 2009). از طرفی، ایجاد و نگهداری نظام افشای پیچیده مالی چندان ارزان نیست؛ زیرا شرکتها مجموعه متعددی از اقلام مالی و غیرمالی دارند که به‌طور معمول افشای آنها چندان ساده نیست.
از این‌رو بر اساس ساختار بازارها، در هر کشوری مجموعه‌ای از منابع بر قواعد حسابداری و افشا مقرر شده است که شرکتها ملزم به رعایت آن می‌باشندشرکت‌ها به‌طور عمده، هر روزه با تصمیمها و پیش‌بینی‌های متعددی مواجهند. آنها در مورد پیش‌بینی درامدها توسط مدیریت، جلسات سرمایه‌گذاران و تحلیلگران، مجامع خرید سهام یا انصراف از خرید، حضور سرمایه‌گذاران، افشای مربوط به سرمایه‌گذاران در سایتهای خبری شرکت و سایر پرونده‌های قانونی، اطلاعات را به‌صورت داوطلبانه افشا می‌کنند.گاهی به‌دلیل وجود هزینه‌های مرتبط با گزارشگری داوطلبانه و یا تمایل نداشتن شرکت به آگاهی رقیبان از وضعیت‌ها و اطلاعات خاص، تمایل چندانی به افشای موارد بیشتر در بین شرکتها وجود ندارد و این دسته از شرکتها تنها به ارائه اطلاعات کلی در خصوص موارد مقرر طبق قانون و نه بیشتر از آن می‌پردازند.
ارتباط قران با اصل ارائه و افشاء درحسابداری • حسابداری اسلامی • سازمان حسابداری و حسابرسی موسسات مالی اسلامی مباشرت را به عنوان یکی از اهداف ارائه اطلاعات پذیرفته است این سازمان تصریح کرده است که یکی از اهداف حسابداری مالی کمک به محافظت داراییها و بهبود تواناییهای مدیریتی بانکهای اسلامی است وظیفه مباشرت باید کانون توجه حسابداران موسسات مالی اسلامی برای گزارشگری به اشخاص برون سازمان باشد.
هدف اصلی اطلاعات حسابداری اسلامی ارائه اطلاعات برای ایفای تعهد پاسخگویی به صاحب اصلی خدا است بنابراین پاسخگویی کلی زمانی در عمل محقق می شود که در راستای ایفای تعهد زکات باشد اگر زکات به عنوان هداف اولیه قرار گیرد هر شخص فریبکاری یا ظاهر آرایی ناخواسته پرهیز می کند زیرا همیشه خدا را ناظر اعمال خود می بینند در نتیجه اطلاعات حسابداری به طور غیر مستقیم هم پاسخ گویی نیازهای استفاده کنندگان است و هم پاسخ گوی مسئولیت اجتماعی.
سازمان های اسلامی باید زکات مدار باشند نه سود مدار . یعنی سود خالص نباید به عنوان مبانی ارزیابی عملکرد استفاده شود بلکه هدف باید متوجه پرداخت زکات بیشتر باشد برای اینکه جهت سازمان در راستای زکات باشد سیستم حسابداری نیز باید مبتنی بر زکات باشد این نگرش منجر به تقویت اسلام در سازمانها می شود برای رسیدن به این هدف ابتدا باید از حداکثر سازی سود به سمت حداکثر سازی زکات حرکت کرد بنابراین سود به عنوا ن یک هدف میانی است در صورتیکه ذکات هدف نهایی است . مفهوم زکات مسلمانان را تشویق می کنند که با رعایت شریعت سود کسب کنند و بخشی را به عنوان ذکات جهت رفاه اجتماعی بپردازند . سرانجام چنین روشی پلی میان دنیا و آخرت است . زیرا زکات باعث بیداری وجدان انسان می شود و او را به یاد توشه آخرت می اندازد.
در حسابداری هم میتوان از بهای تمام شده تاریخی و هم ارزشهای جاری استفاده کرد بنابراین سیستم حسابداری اسلامی سیستم دو گانه ای برای ارزشیابی دارایی دارد واحد اقتصادی اسلامی هم باید پایبند به قرار داد باشد وهم تعهد خود درم ورد زکات را درنظر بگیرد زیرا قرار داد مبتنی بر معاملات گذشته و زکات مبتنی بر ارزشهای جاری است بنابراین باید مبای اندازه گیری برای هر یک از این اهداف وجود داشته باشد بهای تمام شده تاریخی با مفهوم مباشرت سازگار است روش بهای تمام شده تاریخی مسئولیت امانی مدیران وظیفه مباشرت آنها را بهتر منعکس می کند.
بهنظر می رسد بهای تمام شده تاریخی بر خلاف روش ارزش جاری هیچ پایه قابل دفاعی در شریعت ندارد اصل ایفای تعهدات مربوط به قرارداد در اسلام نمی تواند به عنوان پایه ای برای به کار گیری بهای تمام شده تاریخی به کار رود زیرا خود قرار داد یک فعالیت تاریخی است اما در آینده محقق می شود بنابر این در زمان اندازه گیری باید از ارزشهای جاری استفاده شوداستفاده ازبهای تمام شده تاریخی ممکن است موجب تخریب اصلی افشای واقعیت شود .
